Þjóðviljinn - 19.10.1967, Blaðsíða 2

2 SíÐA — ÞJÓÐVTLJTNN — Ftmnrtudagur Kl. oktf3ber 1963.
— \
Hvað gagn er af geimferðum — Eru þær of dýrar
meðan fólk sveltur — Geimfari svarar - Dagleg
nytsemi — Maðurinn kann ekki við endastöðvar
Itilefni JJbss að nú i október
voru tíu ár liðin frá upp-
hafí geimferðaaldar átti sov-
ézka fréttastofan APN viðtal
við geimfarann Konstantín
Feoktistof. Ein þeirra spurn-
inga sem lagðar voru fyrir
geimfarann var á þessa leið:
f mörgum löndum er oft
spurt að því, með ýmsum
tilbrigðum, hvort ekki sé of
miklu fé varið til geimrann-
sókna?
— Við fyrstu sýn virðist
þessi spuming fullkomlega
rökvís, svaraði Feoktistof.
Þvi reyndar skortir menn
víða um heim brýnustu lífs-
nauðsjmjar — þak yfir höf-
uðið, næga fæðu, fatnað og
skó. Þessvegna heyrum við
oft: hvaða gagn hefur mann-
kynið á jörðunni af geim-
rannsóknum, til hvers þurfa
menn geiminn ef að fólk býr
ekki við sómasamleg kjör
allsstaðar, ef mörg lön'd glíma
enn við hungur, sjúkdóma og
ólæsi? Væri ekki betra að
nota það fé sem nú er eytt 1
eldflaugar og spútnika til að
byggja sjúkrahús, skóla og
nýjar verksmiðjur?
Mér finnst rétt að svara
þessum spurningum með
svofelldum hætti.
f fyrsta lagi má ekki stilla
geimrannsóknum upp and-
spænis tilraunum fólks til að
bæta kjör sín, því hér er um
að ræða tvær hliðar mann-
legra framfara, en ekki mót-
sagnir.
f öðru lagi: geimrannsókn-
ir koma strax til beinna nota,
eins og allar meiriháttar vís-
indalegar uppgötvanir (minn-
umst rafmagns og kjarnorku-
knúins hreyfils). Við getum
þegar í dag bent á slíkan já-
kvæðan árangur, þótt geim-
rannsóknir hafi ekki enn slit-
ið barnsskóm.
Veðurþjónustugerfihnettir
gera veðurspár sýnu áreiðan-
legri en áður, og það skiptir
akuryrkju miklu máli. Aðr-
ir spútnikar gera siglingar
öruggari. Fjarskiptahnettir
opna nýjar leiðir á sviði út-
varps og sjónvarps — við
getum til að mynda sjónvarp-
að beint frá Moskvu til Vladi-
vostok um Molnía-I spútnik-
ana.
En mannkynið hefur mest
gagn af geimkönnun í dag
vegna þess að smíði burðar-
eldflauga, gerfihnatta, geim-
rannsóknarstöðva hefur í för
með sér hraða þróun í fram-
sæknustu greinum vísinda og
tækni: kíbemetík, eðlisfræði,
líffærði, læknisfræði, út-
varpstækni og flugfræðum.
Og árangur þeirar þróunar
hefur jákvæð áhrif á hvers-
dagslegt „jarðneskt“ lif, bæt-
ir það á ýmsa lund.
Og síðast — en ekki/sízt,
þriðja ástæðan sem kemur
í veg fyrir að við hættum
geimrannsóknum, jafnvel þótt
við ákvæðum að „spara pen-
inga“, er tengd sjálfu eðli
mannsins. Svo er mál með
vexti, að maðurinn er þannig
gerður að það er ekki hægt
að losa hann við freistingar
hugsunarinnar. Hafi maður-
inn opnað1 dymar að því ó-
kunna mun hann ganga inn
um þær ðyr, hvað sem það
kann að kosta hann. Það er í
ipanninum sá sköpunameisti,
sem hefur knúð hann áfram
alla leið frá hellisskúta til
skýjakljúfs, frá skógareldi til
kj amorkustöðvar.
Margir munu telja nú þeg-
ar, að ef maðurinn brjótist
inn í geiminn þá muni hann
ná tökum á þeirri orku sem
mest er — sólarorkunni, og
að þau tíðindi muni gerbreyta
jörðunni.
h:
Ívað teljið þér að það
taki manninn langan
tima að sigra geiminn? Fimm-
tíu ár, hundrað kannski?
— Um það verða engar
tímatakmarkanir settar frem-
^■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•■■■•■■■••■■■■■■•■■■■,
Stjórn Iðju:
Kjaraskerðingunni
harðlega mótmælt
1 gærkvöld barst Þjóðviljan-
um eftirfarandi mótmælasam-
þykkt:
„Fundur haldinn í stjóm Idju,
félags verksmi ð j u fólks f Rvik,
miðvikudaginn 18. okt. 1967.
mótmælir þeím efnahagsráðstöf-
unum, sem hæstvirt ríkisstjóm
hefur boðað, en þær valda m.a.
miklum verðhækkunum á brýn-
ustu Ixfsnauðsynjum láglaunaðs
iðnverkafólks.
Iðnverkafólk hefur í ár búið
við skertar atvinnutekjur og á
nú yfirvofandi. atvinnuleysi vegna
léllegrar afkomu iðnfyrirtækja,
en það má aftur rekja tilskefja-
lauss innflutnings á fullunnunr
iðnaðarvörum.
Fyrir því vill fundurinn benda
á, að hæstv. rikisstjóm og al-
þingi ættu fyrst og fremst að
draga úr þjóðhagslega óskyn-
samlegum framkvæmdum og
gæta spamaðar í hvívetna til
þess að afgreiða greiðsluhalla-
laus fjárlög. Fundurinn vill
beina þeim tillmælum til hæstv.
ríkisstjómar, að teknar séu upp
viðræður við verkallýðshreyfing-
xma um þær efnahagsráðstafan-
ir, sem verkalýðshreyfingin gæti
sætt sig við.
Náist ekki samkomulag milli
ríkisstjómarinnar og verkalýðs-
hreyfingarinnar skorar stjóm
fðju á verkalýðssamtökin að
beita öllum tiltækum ráðum til
að koma í veg fyrir að kjara-
skerðingin nái fram að ganga“.
Feoktistof
ur en alheimurinn á sér tak-
mörk. Það var mikill sigur
að komast út í geiminn. En
menn sögðu fljótt: það er
ekki nóg.
Samflug nokkurra manna
í geimnum var heldur ekki
nóg.
Sjálfvirk stöð lenti hægri
lendingu á tunglinu, það var
heldur ekki nóg.
Og þegar sendimaður jarð-
ar stígur fæti sínum á gljúpt
yfirborð tunglsins, þá munu
menn klappa og fagna. En
síðan munu þeir segja: þetta
nægir ekki.
Maðurinn er þannig gerð-
ur. Jlann þolir ekki hlindgöt-
ur, hann kann ekki við enda-
stöðvar, hann hættir ekki að
Óska sér þess að hann beygi
alheiminn undir vilja sinn. . .
«■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
Ljósaskiltl set!
Mótmælaályktun Trésmiðafélagsins:
Grundvallaratríðwn
kjarasamningá ríft
Að-
vorun
Það er alkunn. staðreynd
að . kaupmáttur timakaups
Dagsbrúnarmanna hefur stað-
ið í stað að heita má á und-
anförnum árum, meðan þjóð-
artekjur á mann hgfa hækk-
að um þriðjung, og kaup-
máttur vinnuvikunnar i dag-
vinnu hefur jafnvel lækkað.
Gylfi Þ. Gíslason reyndi á
þingi í fyrradag að komast
fram hjá þessum staðreynd-
um með sinni alkuflnu talna-
leikfimi. Þá íþrótt byggir ráð-
herrann einkanlega á meðal-
,tölum, en á þeim virðist hann
hafa einstaka tröllatrú. Að-
ferð ráðherrans var sú að
hann tók alla verkamenn og
alla iðnaðarmenn á íslandi
og bjó til úr þeim einn með-
altalsmann. Síðan tók hann
alla kauptaxta þessara manna
og bjó til "úr þeim einn með-
altalskauptaxta og reiknaði
þá með eftirvirinu, nætur-
vinnu, helgidagavinnu, orlofi
ogstyttum dagvinnutíma. Svo
komst hann að þeirri niður-
stöðu að þessi meðaltalsmað-
ur með meðaltalskaupið hefði
notið verulegrar hækkunar á
kaupmætti á undanfömum
árum og verðhækkanirnar nú
hefðu tiltölulega lítil áhrif á
kaupmátt hans. Og þar með
taldi hann sig hafa sannað
að launamenn hefðu að fullu
fengið sinn hlut af vaxandi
þjóðartekjum og þyldu vel
þær verðhækkanir á brýn-
ustu nauðsynjum sem nú
dynja yfir.
Meðaltalsútreikningar af
þessu tagi geta verið gagn-
legix, ef þess er gætt að á-
lyktanir séu í fullu samræmi
við forsendurnar. En enginn
ætti að vita betur en hag-
fræðilærður maður eins og
Gylfi Þ. Gíslason að meðal-
töl geta verið ákaflega vill-
andi ef reynt er að draga af
þeim of víðtækar ályktanir.
Ástæða er til að minna ráð-
herrann á hversu raunalega
fór fyrir manni einumsænsk-
um sem trúði á meðaltöl.
Hann var á gönguferð um
hérað sem hann þekkti ekki
og tekið með sér ferða-
bók til leiðbeiningar. Dag
nokkurn kom hann að miðju
vatni, löngu og mjóu. Honum
fannst hann þurfa að taka
á sig mikinn krók með því
*að þræða vatnsbakkann, og
því gáði hann í ferðabókina.
Þar stóð skýrum stöfum að
meðaldýpi vatnsins væri að-
eins 20 sentímetrar. Maður-
inn hoppaði fram af bakk-
anum allshugar feginn, sökk
á bólakaf og hefur ekki sézt
síðan. Samtvar talan í ferða-
bókinni nákvæmlega rétt;
vatnið var aðeins 20 sentí-
metra djúpt — að meðaltali.
Haldi Gylfi Þ. Gíslason áfram
að trúa á meðaltöl í blindni
og án fyrirvara, kann að fara
eins fyrir honum í þeim
langdregna stöðupolli sem
nefnist íslenzk pólitík.
— Austri.
vepa 4000. leik-
sýningarinnar
í kvöld 19/10 verður fjögur
þúsundasta ieiksýningin í Þjóð-
leikíhúsinu. Af þvi tilefni hefur
verið sett upp ljósaskilti. á skyggn-
ið yfir tröppum leikhússins;
„Þjóðleikhúsið, 4000. sýning.
Homakórall“, en sýningar hefj-
ast aftur á söngleiknum Homa-
kóralnum þetta kvöld. Einnig
verður talan 4000 mörkuð með
blysum á skyggni Þjóðleikhúss-
ins og verður kveikt á bHysunum
áður en sýning hefst kl. 20,00.
Irengd stafanna sem marka töl-
unna 4000 er einn metri. Fyrir-
hugað er að Ijósaskiltið standi
framvegis á skyggni leibhússins
og sýni með ljósum hvaða sýn-
ing er dag hvem í leikhúsinu.
Leiðrétting
í gær birtist í Þjóðvilljanum
viðtal við Jón Sigurðsson, for-
seta Sjómannasambandsins og
stjómarmann hjá ASl, um hin-
ar nýju áiögur á launafólk.
Vegna mistaka féil niðurkynn-
ing á Jóni og hann beðinn af-
sökunar á því.
Tæknifræðingar
ræða CPM-kerfið
Vetrarstarf Tæknifræðingafé-
lags Istonds er nú um það bil
að hefjast, og verður fyrsti fyrir-
lestrafundur félagsins halldinnað
Hótel Loftleiðir (Snorrabúð) í
kvöld, fimmtudag, og hefst kl.
8,30.
Umræðuefni fundarins verður
hið svonefnda C.P.M.-kerfi eða
Critical Paht Methold, eins og
það nefnist á ensku. Þessi vinnu-
aðferð er meðal annars viðhöfð
við framkvæmdir í Breiðholts-
hverfi, sem er unnið við af
kappi. Fyrirlesari verður Egill
Skúli Ingibergsson verkfræðing-
□ í gær barst Þjóðviljanum
eftirfarandi samþy'kkt um
kjaramál sem samþykkt var
einnóma á mjög fjölmennum
fundi í Trésmiðafélagi
Reykjaivíkur er haldinn var
í fyrrakvöld:
„Félagsfundur í Trésmiðafé-
lagi Reykjavíkur haldinn 17. okt.
1967 mótmælir harðlega þeirri
valdníðslu ríkisstjórnarinnar að
rifta einhliða grundvallaratriði
kjarasamninga verkalýðshreyf-
ingarinnar, er ríklisstjómin sjálf
stóð að, um greiðslu vísitöluupp-
bótar á kaup.
Kjaraskerðingu þeirri sem rík-
isstjómin hefur boðað og kem-
ur þyngst niður á efnaminnstu
þegnum þjóðfélagsins mótmælir
fundurinn eindregið, sem rang-
látri og ástæðulausri ráðstöfun,
sem fráleitt sé að verkalýðs-
hreyfingin uni.
Þá lýsir fundurinn furðu sinni
á markleysi yfirlýsinga rikis-
stjómarinnar um svokallaða
„verðstöðvun“, sem augljóslega
hafi haft þann helzta tilgang að
koma í veg fyrir kauphækkanir
til launþega.
Fundurinn hvetur eindregið
samtök verkalýðsins til sam-
ráðs og einhuga samstöðu til
vamar því að- ríkisvaldið brjóti
þannig gerða samninga við
verkalýðshreyfinguna og til
sóknar fyrir því að dagvinnu-
Fylkingarfélagar!
□ Munið fund ÆFR í kvöld og
□ fræöslu- og skemmtiferðina á
□ laugardaginn.
tekjur einar nægi til menning-
arlífs“.
Eining, Akureyri:
Stjórn ASf
skipuleggi
aðgerðir
Á stofnfundi Einingar 16.
þ.m. var gerð svofelld samþ.
„Stjóm VerkaJýðsfélags-
ins Einingar mótmælir harð-
lega þeim miklu verðhækk-
unum á nauðsynjavörum,
sem nýlega hafa orðið fyr-
ir aðgerðir ríkisstjómar-
innar og fordæmir frum-
varp það, sem nú liggur
fyrir Alþingi og gerir ráð
fyrir stóraukinni skatt-
heimtu, hækkun vömverðs,
en stöðvun dýrtíðaruppbót-
ar á laun.
Stjómin vill benda á, að
með þessum ráðstöfunum
em núgildandi kjarasamn-
ingar verkafólks að engu
orðnir og að verkalýðs-
samtökin hljóta að snúast
til vamar nú þegar. Vill
stjómin í því sambandi
taka undir áiyktun mið-
stjómar ASl, um þessi mál
og skorar á stjóm heildar-
samtakanna að skipuleggja
aðgerðir til að hrinda árás
, þessari.
Sjái rikisstjómin ekki
önnur úrræði til að mæta
fjárþörf rikissjóðs, en þau
að þrýsta Iífskjöram hinna
lægst launuðu niður á algert
hungursstig, ber henni að
segja af sér tafarlaust".
MINNING
Lórus Guðmundsson
F. 17. SEPT. 1946. — DÁINN 3. OKT. 1967.
Þér dugur brann í viljastyrk og vonum,
þér veittist margt' þó nú sé öllu breytt.
Þú gekkst á veg með þjóðar sæmstu sonum,
þín sakna allir djúpt og trega heitt.
Ég trúi að guð hefur fylgt þínu fari,
þó færi það svona.
Þú lendir hjá drottni í ljósi og vari,
þar launast fómir hverfulla vona,
þar letrast þitt nafn meðal lands vors sona,
við leitum í bæn og trú að gildu svari.
Við dauðann er barizt í leyndum leik
því lífskjarkinn vonir ala,
þá nötrar í storminum ungdóms eik
og æskunnar rósir kala.
Til móður og föður er borin bæn
og beðið heitt fyrir öllum —
svo hneigja sig laufblöðin gróður græn
að gráttærum kristalsstöllum, —
en sálin er styrk þó bráin sé bleik
og bemskuminningar tala.
Ó, ljósið er slokknað á lífsins kveik,
það líður til himinsala.
LÁRÚS S ALÓMON SSON
*