Þjóðviljinn - 11.01.1968, Blaðsíða 5

w
Fiimnttidagur tl. janúar 1908 — MÓÐVELJINN — SÍÐA g
Leikfloklcur Litla sviðsins:
BILLY LYGARI
eftir KEITH WATERHOUSE pg WILLIS HALL
Leikstjóris EYVINDUR ERLENDSSON
Fullyrða má að sýningar
æskuíólksins í Lindarbæ séu
um flest feginsamleg og for-
vitnileg nýjung í leiklistarlífi
bæjarins — nemendurnir sem
brautskráðust úr skóla Þjóð-
leikhússins á liðnu vori hafa
tekið höndum saman, ákveðið
að berjast til þrautar og sýna
hvað í þeim býr, efla og styrkja
hvora aðra og komast til
þroska. Prófraunir þeirra í
haust'-vöktu athygli margra og
ekki að ástæðulausu, og það
ætti sannarlega að vera ófáum
gleðiefni að sjá ný andlit og
áður ókunn, það er ekki sjald-
an að menn kvarti sáran yfir
því að horfa æ ofan v æ á
sömu leikendurna þótt snjallir
séu margir hverjir og það oft-
■ lega í helzti eðlisskyldum hlut-
verkum.' Flokkurinn er skipað-
ur tíu mönnum, stúlkum og
piltum, en að þessu sinni gegna
tvö þeirra störfum hvíslara og
sýningarstjóra — hlutverkin í
„Billy lygara" eru ekki nema
átta talsins. Og eins og vera
ber er leikstjórinn líka ungur
maður og raunar flestum ís-
lemdingum betur menntur í
sinni grein, sviðsmálarinn hef-
ur einnig nýlokið námi og þeg-
ar getið sér góðan orðstír, og
loks er þýðandinn einn leik-
endanna. í Lindarbæ ræður
æskan ríkjum á öllum sviðum,
framtíðin reyndar óviss og hörð
barátta framundan; en ég get
ekki íátið hjá líða að óska
þessu dugmikla og djarfhuga
unga fólki gengis og gæfu.
„Billy lygari" er þeim vel
valið og heppilegt viðfangsefni
á marga lund, þótt við nærri
allt verði ekki ráðið sem vænta
má. Leikritið er að vísu ekk-
ert stórvirki eða snilldarverk,
en höfundarnir kunna iðn sína
til hlítar, gerþekkja lögmál
sviðsins. Það var frumsýnt í
London haustið 1960 og hlaut
ærnar vinsældir, þær voru víst
að flestra dómi framar öllu
hinum margsnjalla aðalleikara
Albert Finney að þakka. Segja
má að verk þeirra félaga sé
hvorki fugl né figkur, l'að er
ósvikinn hlátursleiþur eða farsi
á ytra borði, en' þó sorglegt
undir niðri; söguhetjan unga
Billy lygari er og verður óbæt,-
anlegur geðsjúklingur sem all-
ir hljóta að aumkva að lokum.
piltur sem aldrei getur orðið
að manni, óvinnufær, hnuplgef-
inn og ringlaður. Hnnn er svo
Liz (Sigrún Björnsdóttir) og Billy (Hákon Waage).
-4>
Tíu togurar hafa se/t ytra
Þjóðviljinn sneri sér til
Ingimars Einarssonar, fulltrúa
hjá Lítí og fékk eftirfarandi
upplýsingar um sölu íslenzkra
togara erlendis að undanförnu:
Þann 2. janúar seldi togarinn
Hafliði frá Siglufirði í Grims-
by 120 tonn fyrir S9.081. Sval-
bakur seldi $ama dag í Grims-
i by 149 tonn fyrir £9.292. Dag-
inn eftir, 3. janúar' seldi tog-
arinn Júpíter í Hull 225 tonn
fyrir £15.519, Röðull í Grimsby
158 tonn fyrir £11.660 og Sur-
pri.se sama dag í Hull 146 tonn
fyrir £10.187.
8. janúar seldi Karlsefni 170
tonn fyrir £15.348 í Grimsby
og 9. janúar seldi EgillSkalla-
grímsson í Aberdeen tæp 100
tonn fyrir £8.323 og Harðbakur
seldi í Grimsby sama dag 161
tonn fyrir £15.019. 1 fyrramórg-
un seldi togarinn Sigurður, sem
skráður er á Flateyri en gerð-
ur út frá Reykjavík, 152 tonn
fyrir 154.500 þýzk mörk í Cux-
haven.
□
1 gær seldi togarinn Maí í
Bretlandi og # er það seinasta
sala vikunnar.'
gífurlegur draumóramaður að
hann getur engan mun gert á
ímyndun og veruleika, bama-
legur um skör fram og þó all-
vel gefinn á sinn hátt, einka-
sonur og sorgarbam lang-
þreyttra foreldra. En hér ligg-
ur þó fiskur undir steini: er-
um við ekki flest skyld bess-
um vesalings pilti? Þurfum við
annað en skyggnast í eigin
barm til að kannast við barna-
skap hans, fánýta dagdrauma,
aumlega ragmennsku. erum við
ekki alltaf að beita hinum
margvíslegustu undanbrögðum,
ljúga að okkur sjálfum, flýja
af hólmi?
Leikurinn er í hefðbundnu
formi og það ætla ég ekki að
lasta, og fyrir margt má hrósa
höfundunum ensku. Mannlýs-
ingar þeirra eru yfirleitt skýr-
ar og hnittilegar og um orð-
svörin gegnir líku máli. Og um-
hverfinu lýsa þeir eflaust vel
og trúlega, en sagan gerist á
einUm degi í einhverjum leið-
inlegum iðnaðarbæ í Norður-
Englandi, fólkið er af lægri
meðalstétt og ber þess öll
merki. Og kímnigáfu þeirra
Waterhouse og Halls dreg ég
ekki í efa.
í „Billy lygara“ verða ung-
ir og lítt þroskaðir leikendur
að bregða sér í gervi fólks á
ýmsum aldri, þótt flest sé það
raunar á þeirra eigin réki; en
Ijóst er að leikstjórinn á við
stóra örðugleika að etja. Ey-
vindur Erlendsson virðist mér
sannarlega vandanum vaxinn,
hann skilur leikinn hárrétt í
öllutn moginatriðum, kann ekki
aðeins að setja á svið, heldur
reynjst leikendum sínum
traustur samstarfsmaður, vand-
virkur, þrautseigur og hollur
leiðbeinandi, Hann lætur þau
Artúr og Ritu koma dauða-
drukkin að dyrunum undir lok-
in, en ekki er gert ráð fyrir
því í leiknum að því ég fæ
séð; en hann leggur viðeigandi
áherzlu á glens og alvöru. Það
er enginn barnaleikur að koma
heilli íbúð ásamt garði fyrir á
sviðinu í Lindarbæ, en það.
tekst Birgi Engilberts vonum
framar, og sízt miður en Unu
Collins í „Hunangsilmi“ fyrir
skömmu. Húsbúnaður Fisher-
hjónánna á að vera ósmekk-
legur, og þar bregzt Birgi ekki
bogalistin; af honum er alls
góðs að vænta. Að þýðingu
Sigurðar Skúlasonar má vafa-
laust sitthvað finna, enda
vandaverk; en mér þótti hún
víðast rituð á eðlilegu talmáli
— tungu þeirrar kynslóðar
reykvískrar. sem nú er að vaxa
úr grasi.
Billy lygari, sá óbetranlegi
nítján ára piltur er réttilega
falinn Hákoni Waage, efnileg-
um og velættuðum leikara,
hann hlaut óhjákvæmilega að
bera hita og þunga kvöldsins.
Túlkun hans er talsvert misgóð
og ekki verulega heilsteypt, en
jafnan heiðarleg, hugtæk og
einlæg; hann reynir aldrei að
trana sér fram, ofleikur hvergi.
Ónóg sviðsreynsla hans leynd-
ist ekki, en margt gerði hann
vel og virtist nokkuð jafnvíg-
ur á gaman og alvöru. Mest
þótti mér vert um hinn ann-
arlega glampa sem logáði í
augum hans, Hákoni tókst að
sýna að Billy er ótvíræður
geðsjúklingur, átakanlegur og
hlægilegur í senn.
Marghrjáða foreldra Billy
Fishers léku Auður Guðmunds-
dóttir og Jón Gunnarsson. Skýr
framsögn Auðar og örugg
framkoma er til fyrirmyndar,
enda á hún þroska og allmikla
sviðsreynslu að baki, mjög
Billly (Hákon Waage) og Ríta (Guðrún Guðlaugsdóttir).
gervileg húsfreyja og manni
sínum mikið fremri, munur
þeirra hjóna er að mínu viti
stórum meiri en gert er ráð
fyrir í leikritinu. Auður er
tæpast jiógu mædd á svip, en
nær beztum tökum þegar hún
ber blak af vonlausum syni
sínum, lýsir hinni eilífu móð-
urást ljóst og íallega. Jón
Gunnarsson er talsvert kát-
broslegur þótt hann leiki mjög
á einn streng, en virðist alls
ekki sú manngerð, sem hann á
að vera. Geoffrey Fisher er
maður sem hafizt hefur úr sárri
fátækt til allgóðra efna, og A
hugsar mjög um fyrirtæki sitt,
fjárreiður og reikninga; útlit
hans, klæðnaður og yfirbragð
þykir mér ekki við eiga, en
um þá hluti verður að vísa til
leikstjórans. Jónína Jónsdóttir
gat sér góðan orðstír í „Dauða
Bessie Smith“, en er nú falið
það vonlausa verk að lýsa
ömmunni, örvasa gamalmenni
sem tautar að jafnaði við sjálfa
sig og lifir í löngu liðnum
heimi, og deyr raunar í miðj-
um leiknum. Jónína var öll af
vilja gerð en fékk ekki við ráð-
■ð; en þrátt fyrir það hef ég
jafnmikla trú sem íyrr á fram-
tið hennar og hæfileikum.
Billy er ekki við eina fjöl-
ina felldur í kvennamálum,
hann er trúlofaður tvcimur
stúlkum í einu og sú þriðja
ann honum, skilur veikleika
hans, reynir að bjarga honum.
Önnu Guðmundsdóttur tókst
ekki að gera Barböru nærri
eins skoplega og verða má, en
lék þó sennilega og þokkalega;
Barbara er vel upp alin og
mjög siðsöm stúlka, en írá-
munalega barnaleg, ástríðulaus
og einföld, úr þeim kostulega
. efniviði má mikið gera. Guð-
rún Guðlaugsdóttir er Rita,
kornung dækja sem heldur við
ameríska dáta, orðljót, hvass-
yrt og ófyrirleitin. Guðn'in fór
vel og hressilega með hlut-
verkið, lagleg, hæfilega glanna-
lega búin, skýr í máli og tókst
að birta Ijóslega innræti Rítu
og líferni; túlkunin raunar dá-
lítið ótamin eins og oft hendir
æskuna. Líz ber af Jæssum
stúlkum þótt líf hennar hafi
verið nokkuð stormasamt, og
Sigrún Björnsdóttir var góðu
gervi búin, fríð, raddgóð og
fönguleg, en ekki nógur þrótt-
‘ur í leik hennar, það var eins
og hin óreynda leikkona vogaði
ekki að sýna þau tilþrif sem
hún á vonandi yfir að búa.
Loks fer Sigurður Skúlason
með lítið hlutverk að þessu
sinni, en hann er Artúr vinur
Billy, leikur snoturlega og
notalega, en er of sviplíkur
fyrri viðfangsefnum sínum.
Sýningunni var ágætlega
fagnað og að verðleikum. Við
gengum út úr salnum glaðir
og hressir í bragði, þó að við
værum raunar oftlega frémur
að horfa á sorglega en hlægi-
lega atburði.
A. Hj.
Svíar gagnrýsidir
í Wðshington
WASHINGTON 8/1 — Banda-
rískur öldungadeildarmaður,
Carl Curtis, gagnrýn'di í dag
sænsk rtjórnarvöld sem veitt
hafi griðastað Bandaríkjamönn-
um sem gerzt hafa liðhlaupar til
að komast hjá að berjast í Viet-
nam. Hann sagði að Svíar örv-
uðu bandaríska hermenn til lið-
hlaups og taldi að Bandarikja-
stjóm ætti að krefjast þess að
liðhlauparnir yrðu framseldir.
Minni þorskafli
við GrænSand
GÓÐVON 9/1 — Þorskaflinn
minnkaði við Grænland í fyrra,
varð 4,1 prósenti minni en árið
áður. Aflinn var þó skárri en
árin 1963—’65, en hafði minnk-
að um 24 prósent frá metafla-
árinu 1962. f fyrra voru lagð-
ar á land í Grænlandi 23.012
lestir af þorski.
Svíar bjóða heim
Papandreú yngra
STOKKHÓLMI 9/1 — Andreasi
Papandreú hefur verið boðið
að koma til Svíþjóðar og setjast
þar að, og ítrekaði prófessor
Gunnar Myrdal þetta böð í dag.
Papandreú yngri var nýlega lát-
inn laus úr fangelsi í Grikklandi.
Hann er kunnur hagfræðingur,
kenndi þau fræði um árabil við
háskóla í Bandaríkjunum og
Svíar hafa nú boðið honum stöðu
við hina alþjóðlegu hagfræði-.
stofnun í Svíþjóð. Enn er ekki
vitað um afstöðu Papandreús.
Alþxngi kvaft santan
í gær barst Þjóðviljanum eft-
irfarandi fréttatilkynning fsá
forsætkráðuneytinu:
Forseti Islands hefur sam-
kvæmt tililögu forsætisrá ðherra
kvatt Alþingi til framhaldsflund-
ar þriðjudaginn 16. janúar 1968,
kl. 14,00.
Jólin á Grund og
í Ási, Hveragerði
I jóla^pánuðinum var að
venju gestkvæmt á Grund og
Minni-Grund. Margir komu til
þess að heimsækja heimilisfóilk-
ið. færðu þvi allskonar gjafir
og kveðjur og jólapósturinn var
mikiU að vanda.
Árlega koma Luciurnar i
heimsókn og fara um húsiðmeð
kertaljfís og syngja jólasálma.
Frú Sigrún Jónsdóttir. og frú
Bima Hjaltested sáu um þessa
heimsókn, en það hafa þær gert
á annan áratug — og sýna með
því frábæra tryggð og hugul-
semi til eldra fólksins. Þökkum
við þeim og ungu stúlkunum —
Luciunum — innilega fyrir
komuna.
Tónlistarskólinn — yngri
deild — heimsótti okkur um
þessi jól eins og svo oft áður.
Söngkór og strengjahljómsveit
hélt jólatónleika, sem okkur
þótti takast með ágætum. Frk.
Þorgerður Ingólfsdóttir an-naðist
söngstjórn og tókst prýðilega.
Þá kom frk. Þorgerður einnig
með söngflokk úr Menntaskóla
Hamrahlíðar, nokkx-u seinna og
var það einnig kærkomin heim-
sókn. Hjáílpræðisherinn hélt hér
hér einnig jólatónleika, sem
okkur þxótti vænt um.
Átthagafélögin mundu að
venju eftir sínu fólki, einnig
Rebekkusystur, Blindravinafé-
lagið og Kvenfélag Háteigs-
sóknar. Hef ég verið beðinn að
færa öllum þessum félögum
hugheilar þakkir fyrir kær-
komnar gjafir og þá ræktar-
semi, sem þær bera vitni um.
Góður vinur okkar á Grund,
Tómas Tómasson forstjóri,
sendi okkur marga kassá af
jólaöli og gosdrykkjum, eins og
svo oft áður um jólin;
í Ási í Överagerði var eirmig
gestkvæmt í jólamánuðinum og
vistfólkinu þar bárust einnig
margar gjafir og jólakveðjui-.
Kvenfélag Hveragerðis bauð
heimilisfólkinu á jólatrés-
skemmtun. Var það ágæt
skemmtun og veitingar rausn-
arlegar.
Vistfólkið á stcfnunum okkar
er orðið margt og á því marga
að. Jólaheimsóknir, gjafir og
jólakveðjur eru kærkomnar og
fyrir þetta allt er þakkað af
heilum hug.
Að endingu þakka ég öllu
starfsfólkinu á Grund og í Ási
fyrir mikil óg vel unnin störf
— ókki aðeins um jólin, heldur
allt'arið. Án þess að hafa go1t
og s'amtaka starfsfólk, væri ekki
hægt að starfrækja þessarstofn-
anir svo vel sé og þess vegna
nota ég þetta tækifæri til þess
að þakka því ölil störf sem það
vinnur — ekki aðeins vegna
kaupsins — heldur vegna þess
að það hefur skilning á þeixn
störfum, sem það vinnur að.
Gísli Sigurbjörnsson.
i
i
\