Þjóðviljinn - 21.06.1968, Blaðsíða 5

PBetwdaSur 21. júní 1968 — ÞJÓÐVXLJIiNN — SlÐA {5
Leikdómi „Dagblaðsins“ í Osló fylgdi þessi skemmtilega teikning a£ þeim Kristbjörgu Kjeld, Gunnari Eyjólfssyni og Vaflgerði Dan
Höfundur leikdómsins er Ame Hestencs, einn af vinsælustu leikgagnrýnendum Noregs.
Lofsamlegir áémar um sýn-
ingar ÞjóBieikhússins ytra
Eins og kunmigt er fór leik-
ffiókkur frá Þjóðfeikhúsiniu í
lei'kför til Fimnlands, Svíþjóð-
ar og Noregs og sýndi þar
Galdra-Loft eftiir Jóhann Sig-
urjónsson. Leikförin tókst með
miklum ágaatum og voru blaða-
dómar víðast mjög lofsamleg-
ir. Til dæmis segir í lönigum
léikdómi í Dagbladet í Osfló,
að franskur gagni’ýnandi
ítöÆi eitt sinn skipað Jó-
hanni Sigurjónssyni heiðurs-
sess í flokki norrænna leiíkrita-
skálda. við hlið þeirra Bjöm-
sans, Ibsens og Strindibergis.
Síðan segir um sýningunia í
Ósló, að Galdra-Loftur sé eiitt
af skáldlegustu verkum höf-
uhdar, þrungið spennu, ritað
upþhaflega á dönsku, en flutn-
iágur þess hafi verið mjög ís-
lénzkur.
Þá segir leikdóniiarinn, Ame
Héstenes, að enida þóbt áhorf-
endur hafi ekki ævinlega skil-
ið textann frá orði til orðs,
þá hefði ekki fairið á milli
mála, að þama hafi verið á
ferðinni mikil leiklist, þeirrar
tegundar swm ekki á sér landia-
mæri né tunigumálaerfiðleika.
Er þar fyrst vakin athygli á
léik Gunnars Eyjólfssonar sém
lék hinn framgjama unga Loft.
undarléga persónu, sem hafi
spehnt yfir ljóðræna hrifningu
og magnþrungna nærri djöful-
lega innlifun, þar siem lá við
að froðan ylli úr munvikun-
um. Þar bafi verið á ferðinni
óvenjulega athygliverður leik-
ari. Þá er borið mikið lof á
Kristbjörgu Kjeld í hlutverki
Steinunniar, konunnar sem
hann brásit. Yfir leik hennar
hafi verið reisn í ætt við ís-
lendingasögur, ekki sízt í því
atriði þar sem hún segir að
hún muni ala bamið sem þau
eigi í vændum upp i hatri.
Leikur Valgérðar Dan sem
biskupsdótturinnar er ekki tal-
mn jafn traustur, en Erlingur
Gíslason hafi sagt setningar
síniar með myndugfeik líkt og
hann vaeri að segja fram rún-
ir. Loks sagir að sviðsetning
Benedikts Ámaisoniar hafi ver-
ið móbuð af mynduigleik og að
hljómlist Jóns Leifs maign-
þrungin og örvandi. Yfir öllu
verkinu hafi verið örlaigal>rung-
inn óhuignaður, eins og vera
bar um þetta maigniaða leikihús-
venk.
Aftenposten seigir meðal ann-
ars þetta um sýnimguna: Hug-
vitsisamleg sviðsetning Bene-
difcts Ámiasanar og hinn inn-
hverfi leikur Gunnars Eyjólfs-
soniar í aðailhlutvorkinu leit-
ast við að varpa ljósi á örlög
manns sem hrifst inn á hið
bannvæna aflsvið illra aília.
Lofbur, í túlkun Gunnars E.yj-
ólfssonar, er som haldinn ilil-
um öndum og skáldið lætur
hanin rökstyðja verknað sinin
með þeirri tortímingar heim-
speki sem ekki er bundin nein-
um sérstökum tíma. Hún
dýpkiar og skýrir hina gömlu
íslenzku þjóðsögu frá því um
1700, sem Jóhann Siigurjóns-
son byggir leikritið á; j>ó hef-
ur Benedikt Ámiaison ekki gert
hið hádramatíska efni óhlut-
læigt. í sýnimgunni hefur ver-
ið haldið raunsærri lýsingu á
umhverfi þess tíma sem hún
gerist á, þar er að finna róm-
antíska ijóðrænu og magn-
þrun.gna list í persónusköpun.
Kristbjörg Kjeld í hlutverki
Steinunn-ar og VaiLgerður Dan
í hlutverki Dísu lifa hlutverk
sín á raunverulegan hétt og
með tragískum þrótti. Sam.a
er að segj>a um Erling Gísla-
son í hlutverki Ólafs, sem er
eimskonar saim-mannleg á-
minmimg í ómannlegri baráttu
teikritsins.
Morgenposten hefur meðal
anrnars þetba um Galdira-Loft
að segja: Gestaleikflokkur
Þjóðleikhúss íslandis í „Det
Norske Teatret" var mjög á-
hrifamikill. Sviðsebninig Bene-
dikts Ámasomar virbisf. t.naust
Og örugg og unnin af vand-
virkni. Leikur Gunnars Eyj-
ólfissonar í hlutverki hins unga
Lofts var sumpairt mjög til-
finningasamur og sumpart ofsa-
legur og ástriðujmunginn, eink-
um í siðustu atriðunum. Krist-
björg Kjeld túlk'aði á átiakian-
legan hátt kröm og nnuð hinn-
ar útskúfuðu umgu stúlku, og
í hluitverki biskupsdótturinnar
var Valgerður Dan, ljós og ný-
tízkuleg, tágrönn og bar með
sér geðþekka íegurð. Þá verð-
ur eimmiig að nefnn sérstiaiklega
Erling Gíslason í hlutverki
hins trygglyndia æskuviniar. í
sýningarlok voru leikendur
hylltir hjiartanlega og Guð-
liaugi Rósinkranz þjóðleikhús-
stjóra færður lárvi ðarsvoigur
í þaikka.rskyni fyrir hinn
ánægjulega og sériega vel-
komnn gestaleik.
Þá segir Morgenbladet meðal
annars á ]>essa leið: Benedikt
Ármasyini leikstjþra, sem sjálf-
ur er leikari við Þjóðleikhús
Islands, hefur tekizt sviðsetn-
ingin mjög vel, enda þótt mál-
ið hiafi að sjálfsögðu ekki get-
að orðið áhorfandanum að liði
til þess að skyggmast djúpt í
þetta dramatískia verk, það fór
ekki milli mála að sýmingim
hafði djúpstæð áhrif á leik-
húsgesti, vafalaust voru fyrstu
leikmyndimar athyglisverðast-
ar. Lokaatriðið líkist um of
Beigs-atriðiuu í Pétri Gaut.
Gunnar Eyjólfsson leikari sem
hefur leikið Pétur Gaut á fs-
laimdi — og það getum við
mjög vel skilið — lék hér hlut-
verk hins unga Lofts. Persónu-
sköpun hans virðist vel unnin
og hann lék af ástríðu og mik-
illi innlifun sem hélt mönnum
hugfönignum nær allt tfl loka
leikritsins. Menn munu geta
skilið að undirritaður (leik-
dómarinn) hafi ekki með öpu
getað sætt sig við lokaatriðið.
Af öðrum leikendum var mjög
ánægjuiegt að sjá Kristbjörigu
Kjeld sem Steinumni sem rat-
aði í ógæfu og Valgerði Dan
hinia unigu biskupisdóttur svo og
Val Gíslason í hlutverki hins
stórbrotn.a staðarráðsmanns og
föður Lofts. Leikendur voru að
lokum hylltir með langvininu
lófataki, og það áttu þeir skil-
ið.
Blöð í Helsimkd og Stofck-
hólmi birtu og vinsamlega
dórna um sýningu Þjóðleik-
hússins. Nokkur dæmi fara hér
á eftir:
HUVUDSTADSBLADET í Hel-
sinlki.
1 leikdóminum, sem undirrit-
aðitr er H.G.G. er fyrsf rakiin
þjóðsagan að baki leiikritinu urn
Gaidna-Loft óg gred-Jt frá höf-
undinuim. Síðan segir:
Ofdirfslteufull viðleitni Lofte
hins unga tifl að öölast ofur-
mainnflega þekkimigu, jafraframt
þvi að hann er fómarlamib al-
gerlega jarðbundinna tilfinn-
imga sdnna, þebta hvort tveggja
gerir hann að harla hefllamdi og
rómantisikri j>ersónu, ljóðr,sén-
um, viðkvæmum unglingi, sem
skyndilega verður ofureeldur
myrikiuim, óheiMavænilegum og
illum hvötum. Það skortir ekki
amdstæðumar í skapgerð hans,
og Gunmar Eyjólfsson túlkaði
með áhrifamiMum hæbti ákafa
Loflts og leitaranda. Það hefði
verið nærtækt að gripa til há-
stemmdra tóna og tilþrifamik-
ifls látbragðs, en túifcum leikar-
ans var hófsöm og í senn lif-
amdi. Sá sem eteki skdlur tumgu-
málið á erfiibt um vik að dæma
um blæbrigði, em túl'kumin tai-
aði máli símu sjálf, og himm
immri órófleá'tei Loflts, metmaðar-
gim.i hams og huigarstríð komxu
steýrt í ljós. Það sem eteki
komst tifl sikila. þegar eteki var
ummt að fylgjast með talimu, var
sú trúarbarátta, sem örlar é í
Galdra-Lofti, togstreiitam milli
vizteu- og máðarrílterar betekimig-
ar og hims myrfca og ffla valds.
Ástin getur bjargað Lofti, em
amdfleg vaildgimd hans viillir
honum sýn.
Gafldra-Loftur er fcflassasfct
verk, og í sviðsetmiimigu Bene-
dikts Árnasonar varð hamm hefð-
bumdiin leitelist, hófsöm og öfga-
laus en nægiiflega bundin bví
liðna tifl bess að rkapa þá tdfl-
fin.niinigu, að tímdnn stæði kyrr.
En þessi stöð'V'un tímains gæddi
lfka leifcritið og sýninguma ó-
meðvi'buðum þofcka, siem frami-
andflegur blær ísflenzkunmar
gerði enn sterteari. Þofckaflluíflar
voru eiinmiig konuiimiar tvær í
leilkmuim, Steinumin him dökfcaog
Dísa him bjarta. Yfir Steinummd
Kristbjargar Kjefld hvfldi dimm
rómantík þjóðvfsunnar, hún er
him forsimáða ummusta, siem fcýs
dauðanm heldur em heitmf og
smián, þ<>ttefuMt sbcfltið í ásit
hennar gæbi mæstuim verið æbt-
að úr Austurbotnuim í Finn-
lamdi. Kristbjörg Kjeld sfcaipaði
mjög skýra andstasðu við hina
björtu, sakflausu Disu Vaflgerðar
Dain. Steiinunm er persónuigerv-
imgur hinnar myrku, örflaigavígðu
ástar, Dísa hinmar Ijóðrænu,
bemsfcufljúfu áster, og Vaflgleirð-
ur Dan gaif henni fensfcan, vor-
legam og töfrandi salkleysisleg-
an bflæ.
Ólafur, bemsfcuvimur Lofts,
sem ber ástariiug tifl Steimunn-
ar, eimkeninflst í mieðförum Er-
linigs Gísflasonar atf eintföfldum
heiðairleifc og tilgorðariausri ó-
þjáflni, sem stuðflaði að þvf að
gera persónuna trúverðuga. Ró-
bert Arnfinnssom og Valur
Giisflasion gæddu Héflabisfcup og
staðairráðsnrtanm hans myndug-
leifc. GaTdra -Loftur ísflenzka
þjóðfleiklliúsisiins bar imieð sér blæ
hins liðna og haifði jaflnifiraimt á
sér mijOg sterlri: svipmét heflgi-
sögiunnar.
Sá háttur, að noita tómflist til
að leggja áherzlu á ljóðræn eða
öriagabrunigin atriðd virðist
nokkuð gaamaddaigs, en í þessu
samt>ain.di átti hamm fuillvel við,
þar sem sýndmgim í heild var
greimilega og vitandi vits bund-
im liðmu tönaskeiði eims og lílca
kom fraim í fyrstu sviðsmynd-
immd, sem leiddd hugamn að
gamaflfli, gulnaðri máilmrisitu-
mymd. „Gaildra-Loftur" er þjóö-
saga, leikritið ér gætt framand-
legum töfrum þjóðsögummair,
það er svo norræmt sem mest
rná vera, og sýndng þjóðledfc-
hússdms íslemzka lét þessá sér-
kénmi njóta sín til fulls.
Gestaleikurinn fór nofldkuð
seint fram, en það aftraðiekki
leikhúsgestum frá þvi að ‘hylla
Þjóðleikhúsið og leikara þess.
„Galdra-Loftur“ er eflcki ný-
tízkulegt leilkrit, það flcamm að
virðast gamaildags og framamdi
á okfear öfld, en það er fuflltrúi
ósvikinmar sígildrar leifclistar,
sem ám efa á djúpar ræbur í
ísflenzkri þjóðarsál.
DAGENS NYHETER, Sbdkk-
hólmá.
„Stórbrotið íslenzkt leikrit"
er fyrirsögn leifcdömBáms, seon
er eftir Göram O. Erilísson. Hamm
gétur í upphafi góðra umdir-
tékta leilkhúsgesta og reflcur því
næst efni ledflíritsims. Síðan seig-
ir:
„Ég verð að viðurkenna það,
þótt sikammariegt sé, að bette
mehkilega leikrit var mér áður
allsendis óikunnu'gt. Ledkritið
er stórfemglegt. Svo stórfenglegt,
að það virðist í sviðsetningu
Bemedifcts Ámasonar ledikuruim
sínum fremra. Það þyrfti eikfci
nema ofuriítdnn smúning sjón-
arhornsins, svolítið að sfcafa af
mæflsikukenindum. hlutverlcunum,
svoliítið persónulegt hugmymda-
flug, til þess að það kæmná gredmi-
lega í Ijós, hversu textd og at-
burðarás lefeiritsdms eru þrumg-
im margslumignu þi óðfélagslegu
inntakd. Þeár sem lögðui stumd á
flærdóm voru samikvæmt trú
allþýðu handigemgnir yfimáttúr-
flegum máittarvölduim. Þetta
saimofið þeirri metorðagimd,
sem ræður ástum Loflts — hamm
stemdur gagnvart breytimigu á
þjóðfélagKilegum högum og tal-
ar uim. ást — er merkiiLega frjótt
yrkisefni og gæiti að mínu viti
vel orðið grundvöllur nútíma-
legnar sviðsetnimgar.
Benedikt Ámasoni hefur ef
sivo mætti segja ráðizt að vdð-
fainigsefniimu meðam frá. Hamm
heldur frá grófsniðnu sögulliesu
raumisæd — þar sem ikimkjukenmt
látbragð niðursetnimganmia er
látið ráða hreiimd og málliþlæ —
tdfl hreimræflíitaðs expressjóm-
isrna í lofcaatriðinu. Aflleiðingim
er sú, að lofcalþátbur sýningar-
imnar fjallar um manndnm
gaigiwart e'illífðimni, en ekki um
það áhugaverða fóflk, sem leik-
ritið l.ýsir. Af þessum sökum
raeyðdst Gunmar Eyjólfssom í að-
alhlutverkinu til að leika knappt
allam fyrsta þátt til þess að
geta byggt upp stigamdi ílokd-
þættinum og fredstað þess að ná
fram kosbuim leifcritsims, þrátt
fyrdr skilmimg leilkstjórams. Þessi
viðleitnd eimamgrar hann áhimn
bóginm frá konunum tveimur á
sviðinu, Valgerði Dan. í hlutverid.
Framhald á 7. siðu.
Guðlaugur Rósinkranz þjóðleikhússtjóri tekur við lárviðarsvedgnum að lokinni sýningu á „Gaildra-
Lofti“ í Det norske teater í Osló.
i