Þjóðviljinn - 22.06.1968, Blaðsíða 2

2 SfÐA — IsJÖÐVILJíIINW — UaiuigaiHiagiur 22. jlúní 1968.
HVAÐ GERA AKUREYR-
INGAR Á HEIMAVELU?
□ Á morgun, sunnudag, leika Vestmannaeying-
ar og Akureyringar í 1. deild íslandsmótsins. Þetta
er fyrsti .leikurinn sem fram fer. á Akureyri á
þessu sumri og hyggja Akureyringar eflaust gott
til glóðarinnar að leika nú á heimavelli. Þeim hef-
ur gengið mjög vel „að heiman“ til þessa en bú-
ast má við því að þeir leiki enn betur í heimahög-
um. Akureyririgar hafa forustu í I. deildinni og
geta nú aukið forskotið en það mundi styrkja mjög
baráttuvilja liðsins og auka líkumar á sigri i Is-
landsmótinu í ár. Vestmannaeyingar munu þó
ekki gefa sig fyrr en í fulla hnefana og hvers
vegna ættu þeir ekki að geta sigrað Akureyringa
eins og Val? Tapið gegn Fram nú fyrir stuttu
sýndi hinsvegar að Vestmannaeyingar eiga sínar
veiku hliðar sem geta ráðið úrslitum í þessum
leik. Við spáum Akureyringum sigri — 3:2.

Handboltamótið á morgun
fslandsmótið í handknattleik
utanhúss heldur áfram á morg-
■un, sunnudag, kl. 16 á leik-
svæði Melaskólams. Þá leiða
þessi lið saman hesta sína:
Haukar og ÍR og síðan Þrótt-
ur og FH. Báðir leikimir eru
þýðingarmiklir fyrir liðin, og
Haukar frá Hafnarfirði þykja
líklegir til sigurs í ár i þessu
móti en ekki er enn að vita
hvémig þeiin tekst til nú.
Allávega þurfa þeir á sigri
yfir ÍR að halda en ÍR-ingar
eru engir aukvisar eins og all-
ir' vita og því má búast við
því að róðurinn verði nokkuð
þungur fyrir Hauka. Síðari
leikurinn milli FH og Víkinigs
verður vafalaust tvísýnn og
ekki er gott að vita hvemig ís-
landsmeisturunum reiðir af í
þeim leik.
Sundmeistaramót íslands
dag kl. 15 heldur Sund-
meistaramót íslands áfram í
nýju laugunum í Laugardal og
svo á morgun á sama tíma.
Keppt verður í 9 greinum í dag
en í io greinum á sunnudag-
inn. Allt okkar bezta sund-
fólk keppir í þessu móti og
Ekki alls fyrir löngu setti
Sviinn Bo Johansson nýtt
heimsmet í lyftingum. Lyfti
Johansson 172,5 kilóum í
pressu. — Johansson er milli-
þyngdarmaður. Eldra metið
átti Michall Sabajev frá Sov-
étrikjunum og var það 172,00.
má búast við tvísýnni og harðri
baráttu i flestum greinum. Tvö
ný íslandsmet hafa verið sett
á þessu móti en það hófst á
miðvikudagskvöldið. — í dag
verður keppt í þeim greinum,
sem líklegt er að ný met verði
sett í, en reyndar má segjp slikt
hið sama um allar greinair
sundsins, því sundfólkið hef-
ur tekið stórstígum framförum
að undanfömu og feykt fjöl-
mörgum metuni á þessu ári.
Ættu unnendur sundíþróttar-
innar ekki að láta slíkt taeki-
færi eins og nú gefst til þess
að sjá spennandi keppni, ganga
sér úr greipum.
Ritstjóri Timarits Máls og
menndngar hefur góðfúsleiga
léð til birtingar í þessum
pistli riitstjómangrein sem
fylgir næsta tölublaði tíma-
ritsins, en það kemur út inn-
an fflárra daga.
A tlan zhafsbandal agið var,
eins og allir vita, stofnað fyr-
ir 19 árum til að viðbalda
friði í heiminum, og þóað op-
inþerir sjálfboðnir formæl-
endur þess hafi alloft síðan
orðið að breyta um áherzlur
í boðun fagnaðarerindis síns,
hafa' þeir sjaldan hvikað frá
því að bandialagið væri í raun-
inni friðarstofnun. Og því
verður ekki á móti mælt: At-
lanzhafsbandalagið var sitofri-
að til að varðveita frið, —
frið I sérstakri merkin.gu.
Winston Churchill, einn af
andlegum feðrum þess, hafði
reyndar fyrirfram skilgreint
eðli þess friðar sem varð ætl-
unarverk og hugsjón banda-
lagsins. Hann gerði það í við-
ræðum við Stalín, í Teheran
árið 1943: „Yfirráð heimsins,"
sagði bann, „verður að fela
söddum þjóðum, sem óska
einskis ann.ars sér til
banda en þess sem þær
eiga þegar. — Ef stjórn
heimsins væri í höndum solt-
inna þjóða væmm við í sí-
felldri hættu. En enginn af
okkur hefur ástæðu til að á-
sælast meira en hann á. Afl
okkar lyftir okkur yfir aðra.
Við líkjumst ríkismönnunum
sem lifa í friði í beimkynn-
um sínum“.
Þó að Winston Churchill
væri opinskár, .þá hefur hann
samt hlaupið hór yfir eitt at-
riði sem skiptir ekki ail-litlu
máli: Stjóm heimsins verður
reyndar að fá „söddum þjóð-
um“ í hendur, en stjóm þjóð-
ahna verður að fela „södd-
um“ stéttum. til þess að „við“
séum ekki í sífelldri hættu.
Með þeim hætti er friðurinn
tryggður, — lögreglufriður-
inn, sem landi Churchills orti
um: „And peace. .. means
death when monarchs speak.“
Nú fór svo eftir stríðið, að
aðeins ein „södd þjóð“ var
eftir í heiminum, Bandaríkja-
menn; valdhafar þeirrar þjóð-
ar og hershöfðingjar og sadd-
ar stóttir anniarra ríkja —
auðvitað vissi Churchill að
saddar þjóðir og saddar stétt-
ir eru aldrei fullsaddar —
drógu réttar ályktanir af
þeirri staðreynd. Hdn sérstaka
ástæða til að stofna Atlanz-
hafsb andalaigi ð var sú að
nauðsyn þótti þena til, eftir
að aifl Bandaríkjanna hafði
lyft þeim yfir alla aðra, að
löigregloað'gerðir þeima hlytu
„löglegt“ form. Lögregluað-
gerðimar höfðu þeir þegar
hafið, til dæmis í Grikiklandi,
og þær gátu orðið nauðsyn-
legar víðar, þrátt fyrir skipta-
samn.ingana frægu við Stal-
in. Ýmsar þjóðir Evrópu
höfðu komizt að raun um að
þeir þjóðfélagshættir sem ríkt
höfðu fyrir stríð væru böl
sem yrði að útrýma. Þær
töldu sig hafa rétt til þess
í samræmi við sjálfstæðisyf-
irlýsingu Bandaríkjanna. Lög-
regluvaldi bandalagsins var
stetfnt gegn vilja þessara
þjóða. Það var óumdeilan-
lega stofnað til að varðveita
friðinn, frið hinna „söddu
stétta". Ófriðarhættan var
allsstaðair nálæg, en aldagöm-
ul og margprófuð sálarfræði
vaidsins skellti ailri skuld-
inni á fjarflægar þjóðir. Það
var ekki aðeins þlekking held-
ur einnig nauðsynleg sjálfs-
blekking.
Um þessar mundir skellur
ytfir ísienzku þjóðina ný
hryðja lofgjörðar um Atlanz-
hafsbandalagið. Á ytra borði
er tilefni hennar væntanleg
samkunda Atlanzhafsbanda-
lagsins í Reykjavík, en etf til
vill raunverulegt tilefni það
að virðingarmenn heimslög-
reglunnar finna að þeir eiga
nú í vök að verjast.
í þessari dýrðarrollu má
tii dæmis fræðast um þáð, að
Atlanzhafsbandalagið hetfur
ekki aðeins varðveitt frið í
heiminum, heldur er það enigu
neroa bandalaginu að þakka
að málfrelsi er í heiðri haft á
ísla-ndi. Einnig heíur komið
í ljós að Atlanzhafsbandalag-
ið er ekki hemaðarféliag, held-
ur einkum og sór í lagi stofn-
un áhuigamianna um menning-
ar- og féliagsmál. Þá gerði
einn af tungutö-lurum þanda-
lagsins nýlega heyrihkunnugt
í útvarpinu að bandalagið
ætti enga aðild að og bæri
enga ábyrgð á þeim athöfn-
um sem heimslögreglan stend-
ur fyrir í Víetnam. Samvizka
vor gæti sofið róleg þess-
vegna. Þetta jafngildir því
hér um bil að segja að höfuð-
ríki bandalagsins, það ríki
sem ræður lofum og lögum í
því, 'sé ekki í bandalaginu, og
er sú málsvöm út af fyrir sig
merkilegt tímanna tákn. Loks
hefur bmgðið svo við að full-
trúar heimslögreglunmar hafa
fengið heita ást á löglegum
og lýðræðislegum aðferðum i
stjómmiáliabaráttu, og ætlast
jafnvel til þess af andstæð-
ingum Atlahzhafsbandalags-
ins að þeir f-ari í einu og öllu
eftir „lýðræðisregilum“.
Ga-gn-v-art öllum - þessum
samvizkiulaga-refjum er oss
hollt aö mdnnast nokkurra
a-ugljósra a-triða um Atl-anz-
hafsþandal-agið.
Fyrst er rétt að minnast
þess að A tl-a-n zha fsband-al ag-
ið er a-lþjóðlegt fyrirbæri,
ekki a-nn-að en þáttur í heims-
pólitískri áætlun; úrsJitabar-
áttan gegn því Mýtu-r því
þegar öllu.er á bofcninn hvolft
að verða alþjóðleg.
Atlanzhafsbanda-lagið er
eitt a-f tækjum stríð-sglæpa-
stjóm-ari-nniar, heimslögiregl-
unma-r í Washington, og get-
ur ékki varpað aif sér sam-
ábyrgð á þeim illverkum s^m
hún fremu-r; en það va-r einn-
ig stofn-að til að viðhalda for-
ræði stéttar sem stóð höllum
fæti í E.vrópu, og notaðar
voru ofbeldi-stfullar aðferðir
til að kom-a inn í það þjóð-
um sem sízt kærðu si-g um
það, svo sem í-slendinigum.
Ofbeldi það .sem beitt var
til að þrönigva íslendinigum í
barid-alagið kann að hafa ver-
ið „löglegt“ að forminu til,
þó að það virðist reyndar
meira en vafasamt ef grannt
er skoðað (sbr. uppáhalds-
orðtækji dr. Bjama Bene-
diktssónar: „allt orkiar tví-
mælis þá gert er“), en allir
vita að þær aðferðir sem not-
aðar vom 1949 og 1951 áttu
ekkejt skylt við lýðræði.
. hvorki á þjóðle-gan né alþjóð-
legan mælikva-rða.
Umfr-am allt er nauðsyn-
le-gt að minn-ast þess að At-
lanzhafsban-dalagið er spegill
þeirrar valdastéttar sem hef-
ur setið fyri-r n-áð þess og
mun trúa á það fram í ra-uð-
an da-uðann. Það er sp:e-giH
sem hæfi-r henni vel. Sú
valdastétt og það valdaskipu-
lag sem tókst með naumind-
u-m að reisa við í . Evrópu
efti-r stríðið hefur nú þegar
u-nnið sér til óhelgi og gen-g-
ið sér til húðar, og Atl-amz-
hiafebandalaigið sömul-eiðis.
Ofbeldishroki, skammsýni,
flærð verð-ur þessari stétt að
falii. St.iómlist henn-a.r va.r
realpólitík, það er stjómlist
skammsýninnar og drambsims
sem er falli næst. Sú upp-
reisn sem nú býr um si-g í
evrópsikum ríkjum, og bein-
ist meðal anmars gegn all-ri
hinni- realp>ólitísku stjómlist
er ekki ástæðulaus eða asna-
spark út í loftið, eins og sum-
ir halda. Hún er sprottin af
því að sú valdastétt sem nú
ríkir h-efur þegair sýnt of oft
að hún getur ekki vitkazt.
— S. D.
Þrjár nýjar myndir í
kvikmyndaklúbbnum
Starfsemi kvikmyhdaklúbbsins
í Litlabíó heldur áfram við sí-
vaxandi aðsókn og vinsældir.
Þar cru tvær sýningar daglega
og jafnaðarlega tvær myndir,
eða prógrömm í gangi í einu.
Hvem föstudag hefjast sýning-
ar á nýrri mynd eða mynda-
seríu. i
1 gær áttu að hetfja»st sýning-
ar á tfranskri mynd: L‘Ata-lante
etftir Jean Vijgo. Mynd þessi
hetfur enn ekki borizt til lands-
ins vegna truflana á samgöng-
um við FrakMand og því verð-
ur að gera þær breytingar á
dagskrá Múbfosins þessa vitou,
að í stað myndair Vigos kem-
ur safn stuttra mynda frá ýms-
um löndum, sem ráðgert hafðd
verið síðar á sumrihu en hin
myndin flytzt atft-ur^ -
Myndir þær sem sýningar
hófust á í gær eru þrjár og b'S-
þar hæst danska Islandskvik-
mynd frá árinu 1938 „Billeder
fra Island“, gerða af kapt. Dam.
Mynd þessd er ékki einasta
fróðleg og skemmtileg heimild
um Island fyrirstriðisáranna
heldur einni-g furðanlega gott
kvifamyndaverk og vissulega er
þó nokk/ur lei-t að betur gerðum
heimdldarmyndum um ísland,
ef slfk mynd hefur þá verið
gerð. Til marks um heimildar-
gildi þessarar myndar mætti t.
d. benda á það að^í henni eru
myndir frá- sundlaugunum
gömlu, sem mú er verið að loka,
Framhald á 7. síðu
hafiS 2 SÝNINGARDAGAR EFTIR
Nu er hver síSastur að sja Íslendínga og hafið. — Sýningunni lýkur á morgun,
sunnudag. — Opið kl. 14 - 22.
I dag er dagur Sementsverksmiðjunnar, Orkustofnunarinnar og
Rannsóknarr áðs.
Sleppið ekki taekifærinu að sjá glæsilegustu sýningu, sem haldin hefur verið
á IslandL
HAFSJÓR AF FROÐLEIK
Sjáið ævintýraheim sjávarútvegsins
íslendingar og hafið
i