Þjóðviljinn - 24.10.1968, Síða 4

4 SlÐA — ÞJÖÐ'VIIáJENN — BtemtodagluiP 24. dfcfcSber 1968.
CtgeÆandi: Sarnemingarflokfcur alþýdu — Sósíalistaflokkurirm.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjarfcansson.
Sigurdur Guðmundsson.
Fréttaritstjóri:. Sigurdur V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Ólafur Jónsson.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjóm, afgredðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig 19.
Simi 17500 (5 línur). — Asíkriftarverð kr. 130,00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 8,00.
Þrjátíu ár
J dag eru liðin rétt þrjátíu ár síðan stofnþing Sósíal-
istaflokksins var sett. Að stofnun hins nýja
flokks stóðu menn úr Kommúnistaflokki íslands
og vinstra armi Sósíalistaflokksins, en andstæðing-
arnir héldu því fram að hér væri kommúnistaflokk-
urinn aðeins að birtast í nýju gervi. Reynslan af-
sannaði þann áróður þó fljótlega; Sósíalistaflokk-
urinn reyndist vera öflug stjórnmálasamtök af
nýrri gerð og aðdráttarafl hans varð mikið. Á
skömmuim tíma tók hann forustuna innan verk-
lýðssamtakanna úr höndum hægri mannanna í Al-
þýðuflokknum, og jafnfrámt jukust mjög áhrif
Sósíalistaflokksins á þoróun almennra þjóðmála.
Þau miklu umskipti sem urðu í íslenzku þjóðfélagi
á þessu tímabili voru í órofa tengslum við Sósíal-
istaflokkinn og baráttu hans. Undir forustu hans
urðu samtök launafólks margfalt sterkara afl en
þau höfðu áður verið í íslenzku þjóðlífi; kjarabar-
átta þeirra var oft hörð og erfið en hún var einnig
árangursrík og leiddi til stórfelldrar breytingar á
afkomu og öryggi launafólks. Jafnframt beitti Sósí-
alistaflokkurinn sér fyrir þeirri nýsköpuh atvinnú-
lífsins sem varð grundvöllur breyttra atvinnuhátta
að stríði loknu; hann leit á efnahagslegt og stjóm-
arfarslegt sjálfstæði íslendinga som meginverkefni
sín. Sósíalistaflokkurinn mótaði mikla sögu og naut
til þess forustu óvenjulega gáfaðra og mikilhæfra
hugsjónamanna, manna eins og Einars Olgeirsson-
ar, Sigfúsar heitins Sigurhjartarsonar og Brynjólfs
Bjamasonar.
Jjað þótti óvenjulegur og djarfur atburður þegar
íslenzkir sósíalistar endurskipulögðu stjóm-
málasamtök sín 1938 og stofnuðu Sameiningarflokk
alþýðu. En hérlendir sósíalistar hafa aldrei verið
bundnir af formum, aldrei litið á nein samtök sem
eitthvert endanlegt skipulag. Árið 1956 beitti
Sósíalistaflokkurinn sér fyrir nýjum stjómmála-
samtökum, Alþýðubandalagi, og síðan hafa þau
samtök annazt veigamikla þætti í stjómmálabar-
áttu íslenzkra sósíalista, þar á imeðal þátttöku 1 al-
mennum kosningum. Og enn er komið að nýjum
ákvörðunum á því sviði; næstu daga mun þing
Sósíalistaflokksins og* landsfundur Alþýðubanda-
lagsins fjalla um það hvort Alþýðubandalagið verði
endurskipulagt sem stjómmálaflokkur íslenzkra
sósíalista en hið tvöfalda kerfi lagt niður.
^ndstæðingarnir segja enn að Alþýðubandalagið
verði aðeins Sósíalistaflokkurinn undir nýju
nafni, en reynslan mun afsanna þá kenningu nú
sem fyrr. Það héfur ævinlega verið styrkur ís-
lenzkra sósíalista að þeir hafa litið á samtök sín
sem hreyfingu en ekki neitt staðnað form; sam-
hengið er órofið frá brautryðjendunum í upphafi
þessarar aldar, en samtökunum hefur jafnan ver-
jð breytt í saimræmi við nýjar aðstæður; einmitt
j*>ess vegna hafa þau sífellt endumýjað aðdráttar-
afl sitt. 30 ára afmælis Sósíalistaflokksins ber að
minnast með ákvörðunum sem stuðla að nýrri sókn
og auknu áhrifavaldi sósíalista í íslenzkum þjóð-
málum. •— m.
Fundur Kosygins og Kekkonens
og sveitarstjórnarkosningarnar
Forsætisráðherra Ráðstjóm-
amfcjanna fcam snögglega i
leynilega heimsökn tál Finiri-
lands hinn 7. oikt. s.l-v Hann
kom á tundurspiUi £rá Tall-
in, en Kdkkonen forseti fór
á móti hcnium út til hafs á
sitærsta ísibrjóti Finna. Áætlað
hafði veirið að þar ksemi Kos-
ygin um borð í fabrjótinn, en
svo varð ekki vegna hvass-
viðris og var siglt inn tál
Hangö. Þaðan var síðan þegar
lagt af stað til hafs, út fyrir
sfcarjagarðinni, nálaegt Hitis.
Þessi heimsókn hefur vakið
mikia atbygli i Evrópu, og
leyfi ég mér að þýða hér í
stórum dróttum það viðtal sem
sjónvarpdð átti við Kekkonen
forseta þann 10. okt. Hann
sagði mieðal annars: „Þegar
við vonum að fisíkveiðum með
Kosygin á Baikalvatni, fcvaðst
hanin ætla að eyða sumarleyfi
síniu í Eistilandi, og spurði ég
hann þá hvort hann gætá efcki
huigsað sér að skreppa yfirtil
Finnlands og veiða hér í
nokikra daga. En vegna þró-
unar ailiþjóðaimáHa gat hann
eik!ki fremur en aðrir leiðtogar
Ráðstjómaimkjanna, tekið sér
neitt sumarfri, fýrr en nú f
haiust. 2. okt. skiýrði sendiráð
Ráðstjómarríkjanna hér svo
frá að nú vasiri Kcsygin tilbú-
inn að koma þann 7. oíktlóber
í um tveggja daiga skeið. .Ég
valdi þá Hitis, þar sem ég hef
oft fisfcað sjálfur og þar enu
góð fiskisvæði. Heimsókninni
var haldið leyndri vegna bæja-
og sveitarstjómairkosniniganna
6. og 7. okt. Það gerðist að
minni beiðni, vegna þess að
það hefði annars vaikið fiurðu,
bæði hjá okikur og erlendis.
Að hann gat kornið þann 7.
fannst mér mjög gott, vegna
þess að þá voru úrslit kosn-
inganna ennþá ekki kunn og
emgum getgátum hægt að leiða
að úrsilitum þeirra. Úrsiit kosn-
inganna vissi ég ekki fyrr en
við hádegisverðarborðið á
þriðjudaginn (8. ckt.).
Við fislkuðum satt að segja
aiEan tfrnann frá morgnd til
kvöldá meðan bjart var, með
edniungis stuttum hiléum á
matartimium“.
Forsetinb hatfði tilkynnt
forsætisráðiherranum, Maiuno
Koávisto, sem einnig gegndr
embætti utanrikdsráðhjerra á
meðan Ahti Karjaladnen situr
allsberjarþing Sameinuðu þjóð-
anna i New York, um hedm-
sófcnina; ednnig var lutanrfk-
isráðuneytinu og asðstu mönn-
um fininsika hersins tilkynnt
um heimsóknina.
I svari við spumingu um
það hvort nokkrar ákvarðanir
hefðu verið teknar sagði Kekik-
onen m.a.: „Nokkrar ákvarð-
anir, tja, það eru samningar,
og til þess að géra samninga
verður ríkisstjómin að vera
með“. „Þið skiptuzt á skoðun-
urn, var það viðvfkjandi Þýzka-
landi?“ „Við töluðum mjög
lítið um Þýzkailand. Ég þekki
til skoðania Ráðstjómarinnar
og Kösygdn veit hvemdg Finn-
ar huigsa, svo það var ekki
nauðsynlegt að fara inn á þá
braut. Það var ekki fyrr en
eftir heimsóknina, siam ég las
það, sem stóð í Isvestia á
Kekkonen.
mánudaginn um No'rðurlönd-
im og Þýzkaland“. „Tékkóslóv-
akía?“ Kosygdn útskýrðd ná-
kvæmllega þær ástæður sem
ledddu til aðgeiröanna i Tékkó-
slóvakíu, út frá sjónarhóli
Ráðsitjómarríkjanna að sjálf-
sogðu; þar var það ég sem
spurði og Kosygin sem svar-
aði. Meðal annars kom það
fram að Ráðstjómin var al-
gjöríega samiméila í þessu máli.“
Að lokum sagði Kekkonen:
„Ég virði það mikdls að ég
þekkd forustuimienn vesturs og
austurs persönulega. Það er
mdkifa virði. Að ég nýt þeirra
Miuinininda að edga leiðtoga
Ráðstjómiarrikjanna að per-
sónjulegum vinum miet ég allra
mest. Þessd heiansókn var
mjög mikilvæg, vegna þessað
getgátur voru á locfiti í viss-
um vasturlönidum um aðsam-
band Finnlands og Ráðstjóm-
arríkjanna væri að breytast.
Þessd heimsókn vísaði á bug
öttam sdilkum getgátum.*1
í þáoginu hafa nokkrir þing-
mene beðið forsætísráðherr-
ann um afdráttalausar skýr-
imgar á þessari heiimsókn og
spurt hvort ríkisstjómin æitli
sér að telja þjóðinni og heim-
inum trú um að Kosygin hatfi
komið yfir kaldan sæ að
strömidum Finnlánds . eimumgis
til þess að veiða fisk. Ríkis-
stjómdn situr fast við sdnn
keip og sagir Kosygin einung-
is hafa komið tiil að veiða
gedduf með Kekkonen, og
Koivisto forsætisráð'herra
hefur boðið þessum þdmgmönn-
um í veiðitúr. .
Það jsem vakti miesta at-
hygúi við bæjar- og sveitar-
stjómarlkosningamar var fylg-
isauikndmg Svedítaifllolkiksins (Su-
omen Maaseutupuotae — Finn-
lands Landsbygdsparti) undir
forustu tolfatjórams Veikko
Vennamo. Flokikurinn fékk
kosna fuililtrúa á öltam þeim
stöðum, er þeir buðu fram, en
floklkurinn á tvo menn á þinigi.
Að Lýðræðisbandalagið og
Kommúndstaifllokikuirinn tapaðd
nokikuð var viðbúið, eftir
það sem gerðist í Tékkóslllóv-
akíu, þó að bæði Lýðræðds-
Kosygin.
bandalaigið og Kommúnista-
fllokikurinn taskju aHgjoria atf-
stöðu gegn því sem þar gerð-
ist og fordasmdu harðlega að-
gerðir Ráðstjórnarríkjanna og
hdnna Varsjárbamdalagsríkj-
anna. Sósíaldiemókratiskd fllokk-
urinn vamn varmarsigur, tap-
aði 0,8%, en Miðfflokfcutrinn
stóð nökfcum veginn í stað og
sömuleiðis Frjáfalyndir.
Sænsiki þjóðaæflofcikurinn jók
fylgi. siitt í htatflallli við aufcn-
ingu kjörskrár, og vanm semni-
lega edttbvað af sænsifcumæil-
andi vinstrifcjósendum aftur,
en - Sósíaldemófcraitiska
bandið tapaði.
Hægirifnofcfcurinn, Þjóðflegi
.gaimeiindngarfllofckurínn, vann á
í kosningumuim.
Þannig er hægt að segja að
ríkisstjómarffloktoairnir, Lýð-
ræðisbandalaigið, Sósíaildemó-
kratíski flloktouirjnn, Sósfal-
demókraitíska saimbanddð, Mið-
flokfcurinn og Sænslki þjóð-
flokk.urinn hafi haldið velli,
um leið og Hægrifllofctourinn,
Þjóðllegi sameinimgairfloikkur-
inn, Frjálsilyndd þjóðflokfcurinn
og Sveitaifllókkurinn hafi unin-
jð edtthvað smávegis á.
Helsingfors í ofctóber,
Borgþór V. S. Kjærnested.
Enn um „uppsagnarmálið" í Keflavík
Stutt spjall við Skarphéðin Njálsson, formann Bifreiðastjórafélagsins Keilis í Keflavík
'' ■ ! / T ■ ' ■
Fréttaimaður Maðsims í Kefila-
vík, gaf ság á tal við Sfcarp-
héðijn Njáfascn formann Bif-
reiðastjórafélagsdns Kedlis í
Keflavík og lagði fyrir hann
nokfcrar spurningar.
— Hvemig endaði „u.ppsagn-
armólið" sivoneflnda, sem miest-
um úlflaþyt ollli í sumar?
— Það fiór á þamn veig, að
bifreiðastjóruim og stéttartfélagi
ókifcar var sent bréf, þar sem
uppsagnimar voru dregnar til
bafca, en engar skýringar látn-
ar fylgja, aðrar en þær að yfir-
vinnubann fólagsins viæri SBK
óbærilegt og giæti fyrirtækið
ekiki staðið öllta. lenigur giegn
sMbu fjárhagsllega. Einm niefind-
anmanna í sérleyfisnefnd heflur
látið aÆ störflum í neflnddnni,
vegna þessa málfa, en hann var
flufflltrúi Fraimsóknarflofcksins í
meflndiímni. Ég tel persk5nu5ega
> að þar hafi hann gert rétt, eftir
þau herfilegu mistök, Röm nefnd-
in gerði, öffltaim tíl leiðinda o?.
fyrirtaakinu fil sfcaða.
— Hvað var rangt við fram-
kvæmd uppsaignanma.
— Það heflur affldirei komdð
fram nein skýring á uppsögn-
uinum önnur en sú, að stjórn-
endur fyrirtækisdns teldu þá
menn sem væru kosnir af sínu
stéttarfélagi til trúnaðarstarfa
tækinu, án þess að haifia aðrar
óæsikilega til stfarfla hjá fyrir-
salkir á þá fram að flæira.
Samfcvæmt 4. gr. laga um
stéttarfélög og vinnudeilur er
það skýrt tekið flram, að ó-
hedmdilt er atvinnuirekanda að
láta sitarísmiann gjalda þess, eða
að reyma að hafla á noikikum
hátt áhrif á hann, til dæmis
með hótunum um uppsögn úr
starfi, hótunum eða rneð lof-
orðum um fé, eða á nofcítoum
hátt annan, að hann er trúnað-
armaður á eimhvem hátt fýrir
sitt stéttarféOag.
Forstjóri fyrirtækdsins heflur
viðurkennt að engar sakir væru
á umrædda stárflsmenn. Samkv.
viðtaM við bæjaroáð og bæjar-
stjóra, (en bæjarstjóri er yfir-
stjómaindi fyrirtækisins) heflur
fekikert það komið fram sem
réttlætt gæti aðgerðdr sérleyfis-
nefndar og árás þeiroa á félagið
og ednsitaka meðlimi þiess.
Það skal tekið flram, tti flrek-
ari skýringar. að SBK er eign
Kefllavítourbæjar, og þeir sem
skdpa sérleyflisnefnd og for-
stjórastöðu, em skipaðir atf
bæjanstjóm.
Saimfcvæmt bæjanmálasam-
þykitot Keföavifcur ber • bæjar-
stjóm að fljaMa um þau mál,
sem á einihvem hótt varða bæj-
arfélagið fjárbagslega. Afllax
flundargerðir sérleyflisnefndar
eiga að faira fyrír bæjarstjóm.
Þar sem uppsagnir þær sem
um er að ræða hafa þegar sfcað-
að flyrirtækið fjórhagslega, hllýt-
ur eánihver misbrestur að vera
á störflum þeissara manna, eða
kannski þeir telji að 4. grein
laga um stóttarfélög og vinmu-
déitar sé misprentun?
Eiinis og flram heflur komið,
skrifaði affllt starfsfólk SBK
undir mótmæli gegn uppsögn-
unum, utan tveggja, forstjórans
og eins af verkstæði, en verk-
stj'óri og efltírldtsmaður bdf-
reiðastjóra gaf okfcur þau beztu
meðmæfli sem hægt er að fá í
ofanálag.
— Er edtthvað hæft í þtví, að
bæjarstjóm hafi átoveðið máflö-
.höfðun gegn yfctour vegna yflir-
vinnubanns?
— Ekki hef óg nein gögn í
höndum um að það hafi verið
átoveðið frá þeirra hálfiu, en
við erum reiðubúnir til þeiroa
átaka, fef þeir hietfja þau. Efclki
er hægt að sjá á hvaða flor-
sendum það ætti að vera, og
hlýtur það að vera öffltam Ijóst,
hvað það hefur i flör með sér
að upphefja slfkian slag á slík-
um grundveflli. Skaðii sá sem
fyrirtækið heflur orðdð fyrir er
fyrir vinnubrögð þeirra manna
sem bæjarstjám hlefur jsjálf sett
í stöður, og ber þeim þvi að
tafca afstöðu til þ&ssa máls.
— Hver var kosdnn á A.S.I.
þing?
— Kjartan Guömundsson,
trúniaðanmaður Keilis hjá SBK,
var kjörinn aðalflulltrúi félags-
ins á 31 .þing A.S.Í.
— Nokikuð nýtt hjá rútubíl-
stjórunum?
— Komið heflur tíl tafa að
bifreiðastjórar hjá SBK féngju
grteidd laun saimkvasmt launa-
Framhald á 7- síðu.