Þjóðviljinn - 16.11.1968, Blaðsíða 3

Laugardagur 16. inióivteimlber 196S — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA J
Búizt er við gengishækkun v-þýzka
marksins, lækkun á gengi frankans
Ovissa sem jaðrar við öngþveiti f gjaldeyrismálum vesturlanda kom
af stað gjaldeyrisbraski — Sterlingspund, dollari og franki féllu
hættuna á þeim erfiðleifcum sem
henni var ætlað að koma í veg
fyrir. Þau urnmæli sem höfð eru
eftir de Gaulle forseta að búast
magi við frefcari ráðstöfunum í
elfnahagsmálum haifa aufcið á ó-
vissuna, og það hefur ekki nægt
til að aiuka traust manna á
frankanum, að forsetinn tók fram
að han nteldi gengisfellingu ó-
færa leið. Fréttaritari brezka út-
varpsins sagði að þau umimæli
bentu til þess að gengislækifcun
hefði a. m. k. verið rædd í rík-
isstióminni.
kauphöllinni í Pards síðustu
daga.
Alls konar getgátur eru uppi
um hvað franska stjómin hygg-
ist gera í efnahagsmálunum,
sagði fréttaritari brezka útvarps-
ins í gær, en bað orð sem oftast
heyrist er gengislækkun. Hann
bætti við að gengisfelling franská
frankans myndi sennilega leiða
til þess að gengi annarra gjald-
miðla yrði einnig lækkað.
Réðst á sovézka
LONDON og PARÍS 15/11 — Þrálátur orðrómur sem geng-
ið hefur undanfarið um að væntanleg sé hækkun á gengi
vesturþýzka marksins og gengisfelling franska frankans
hefur valdið óvissu í gjaldeyrismálum vesturlanda sem í
dag jaðraði við öngþveiti. Óvenjumikil viðskipti urðu á
gjaldeyrismörkuðum og urðu þau til þess að gengi dollara,
franka og sterlingspunds gagnvart markinu féll, og voru
þeir gjaldmiðlar við lokun í dag skráðir lægra en lengi. Orð-
rómurinn um fyrirhugaða gengishækkun marksins sem tals-
menn vesturþýzku stjórnarinnar hafa hvað eftir annað bor-
ið til baka magnaðist um allan helming í dag þegar það frétt-
ist að starfsfólk vesturþýzka sambandsbankans hefði fengið
boð um að vera reiðubúið til starfa nú um helgina.
Brezka útvarpið skýrði svo frá
því sem gerðist á gialdeyrismörk-
uðunum í dag: Enn hefur verið
mikil sala á frönskium frönkum
og hrask á gj aldeyrismörk'uðun-
um. Gjaldeyrisikaupmenn í New
York sögðu að franlkinn og pund-
ið væru komin niður úr öllu
valdi, en vesturþýzka markið
væri komið eins háitJt og það
kæmist.
1 Frankfurt varð gengi dollar-
ans það lægsta síðan í marz. 1
París var frankinn skráður á
laagsta opinbera gengi, en marfc-
ið fór upp fyrir hámarksgengi
sitt. 1 London komst pundið
lægra en það hefur verið í tvo
mánuði Dg Englandsbamki varð
að hlaupa undir bagga til að
halda genginu uppi.
Talsmaður vesturþýzka sam-
bandsbankanis sagði að bað væri
gneinilega orðrómurinn um vænt-
anilega gensisfellingu franska
franikans sem hefði leitt til þess
að útlendir kaupendur hefðu
safnað að sér þýzkum mörkum,
en hann ítrekaði að engin
ákvörðun hefði verið tekin um
að hækka gengi marksins.
Gífurleg eftirspum
í Reuterslfrétt frá Zurieh í
Sviss var sagt að svissnesk-
ir bankar hefðu ekki haft undan
að sinna fyrirspurnum um kaup
á vesturþýzkum mörkum er orð-
rómurinn um fyrirhugaða geng-
ishæfckun marksins hefði náð
hámanki. Haft var eftir góðum
heimildum i Ziirich að vestur-
þýzki sambandsbankinn hefði
selt miklar fúlgur af mörkum til
þess að koma í veg fyrir að
markið þrýsti dollaranum niður
úr öllu valdi. Þesisir heimildar-
menn töldu. að vesturiþýzki sam-
bandsbankinn hefði gert glappa-
skot þegar hann lækkaði hið
skráða gengi dollarans niður í
3,9700 mörk, eðia lægra en nakkru
sinni öftir stríðið. Þessi lága
skráning var mönnum vísbend-
ing um að sambandsban kanum
kynni að reynast ókleift að halda
genginu óbreyttu og þá magnað-
ist eftirspumin eftir mörkum um
allan helming.
Einn af talsmönnum vestur-
þýzka sambandsbankans, dr. Ot-
mar Emminger, sagði í kvöld að
orðrómurinn um fyrirhugaða
gengishækkun marksins hefði
ekki við neitt að styðjast og í
skeytinu frá Zúrióh er sagt að
svissneskir bankastjóirar telji
heldur ekki að von sé á gengis-
hækkun marksins á næstunni.
Þeir telja þó að hækkun á gengi
marksirus sé lífclegri en gengis-
Víitækt verkfail boiað um
gervalla Ítalíu í næstu viku
Nær bæði til verkamanna og ríkisstarfsmanna
RÓM 15/11 — Sólarhrings verkfall þriggja stærsitu .verk-
lýðssamtaka Ítalíu, sem lauk á miðnætti í nótt, þykir hafa
tekizt mjög vel og tóku þessi samtök í dag að búa sig undir
aðra vinnustöðvun í næstu viku. Er búizt við að hún verði
enn víðtækari en verkfallið á fimmtudag.
Verkfallið á að byrja áþriðju-
diag og er gert ráð fyrir að það
verði enn alvarilegra og víðtæk-
Framhald af 10. síðu.
umýjunarsinna og varðd íbalds-
öflin. Var ræða hans túlkuð sem
tilraun til að jaína andsitæðum-
ar milli hinna frjálslyndustu og
þeirra íhaldssömustu.
Það kom í ljós að Dubcek
vonast til að flokkurinn haldi
þeim stuðningi meðal þjóðarinn-
ar sem hann hefur notið síðan í
janúar og óskaði hann eftir víð-
tækri opinberri þátttöku í mót-
un stefnu kommúnista í framtíð-
inni, en neyddist til að viður-
kenna, að 14. flokksþinginu, þar
sem átti endanlega að móta end-
umý j un arstefnu Kommúnista-
flokksins, yrði frestað um ó-
ákveðinn tíma.
Óæskileg öfl þróuðust innan
flokksins, saigði Dubcek. Hann
gagnrýndi andsósíalíska hópa og
nefndi t.d. Klúbb 231 — samtök
fyrrverandi pólitískra fanga. og
samtök flokksleysingja. Frétta-
stofna-nir, sagði Dubcek, verða að
fara tvímælaiaust og ákveðið eft-
ir þeim samþykktum og ákvörð-
unum sem miðstjómin tekur.
En þótt Dubcek kæmi í ræðu
sinni til móts við íhaldssama Sov-
étsinna innan flokksins var hann
í dag harðlega gagnrýndur bæði
af íhaldsmönnum og róttækum.
Að sögn útvarpsins í Prag höfðu
í dag 140 fulltrúar látið skrifa
sig á mælendaskrá.
f dag sikoraði þjóðiamefndin
og lögreglan í Prag á fólk að
virða lögin og sýna stillingiu.
ara en verkfallið sem hófst á
miðinætti aðfaranótt fimmtudags-
ins og lamaðd iðinaðinn um alla
Samskonar áskorun sem sérstak-
lega var beint til verklýðsæsk-
unnar og stúdenta, var túlkuð
sem tilraun til að koma í veg fyr-
ir mótmælaaðgerðir n.k. sunnu-
daig, sem er alþjóðadagur stúd-
enta, 17. nóvember.
Sendinefnd 180 námuverka-
mann-a hótuðu í dag verkfalli á-
samt verkamönnum í verksmiðj-
um ef núverandi leiðtogar í Prag
létu af störfum, að því er skýrt
er frá í kvöldblaði Pra-g, Vecemí
Prahy. f tilkynniimgiu sendineifnd-
arinnar til miðstjómar Kommún-
istafl. var lýst yfir stuðningi
og trausti á Dubcek formanni,
Svoboda forseta, forseta þjóð-
þingsins Smrkovsky og Cemik
forsætisróðherra.
Þrálátur orðrómur genigur um
það í Prag að ágreinimgur sé milli
leiðtoganna fjögurra, og í dag
varaði einn þekktasti stjómmála-
fræðimaður landsins, Milan
Heubl, við ágreiningnum og sagði
að hætta væri á að forysta
flokksins einangraðist frá þjóð-
inni ef hún gen-gi of langt í móla-
miðlun. Sagði Heubl, sem er
rektor við stjómmála-akademíu
Kommúnistaflokksins í Prag, i
dagblaði verkalýðshreyfingarinn-
ar, Práce, að einstaka fram-ámenn
í flokknum væru orðnir svo á-
kafir við að skera niður áætlan-
iir endurnýjunarinnar að þeir
gengju næstum lengira en þæ-r
kröfur sem Mosikvustjórndn hefði
gert.
ftaflíu. Víða um landiö kom til
átaka þegar stúdentar tótou þátt
í kröfuigöngu verkamanna fyrir
hærri efllitrygl&ingMm.
Verkalýðssamtökin hafa áfcveð-
ið verkfallið í næs-tu vifcu til
stuðnings kröfum verkamanna
um hærri laun og betri sjúfcra-
tryggingar. Nær verkfaillið þá
einnig til ríkisstarfsmanna, m,a.
járnbrautarstarfsmanna, síma-
stanfsmanna og kennai'a. Verður
lokað mörgum ríkisskrifstoflum og
opinbemm sfcólum og jámbraut-
arferðdr munu liggja niðri að
miklu lejdá.
Verkalýðssamtökin skýrðu svo
frá í dag að af 12 miljónum
verkamanna sem verkfailið á
fimmtudag máði til, flnafðu u.þ.b.
82% tekið þátt í því. Málgagn
kommúnistafflofcksáns, 1‘Unita taldi
verkfallið mjög vel heppnað.
Minni vandræði hlutust af
verkfafllinu í Róm en gert var
ráð fýrir. í Torino dreifði lög-
reglan verkfaiUsmöninum í nónd
við Fiatverksmiðjurnar meðtára-
gasi, en þar lögðu aðeins 42%
110 þúsund vealtoamanna niður
vinnu, að þvi er fiulltrÚEir Fiat
skýrðu frá. Til ótaka kom í Tor-
onto er krötCugöngumenn réðust
inn á sikriístofur héraðsstjómar-
ininar og köstuðu sikjölum og
ýmsum pappirum út um glugg-
ana.
1 fréttum frá Mílanó í dag
segir að ítalskir fcauphafllarstarfs-
menn . haifi tekið undir með
verkamönnum og lýst yfir að
þeir muni líka fara í verkfall.
Ekki er ákveðið hvenær til verik-
fallsins kemur, en kauphallar-
menn krefjast að ríkið hætti að
kaupa upp hlutahréf í ýmsum
fyrirtækjum, skattfrjiáls hluta-
bréfagróða og að stofnaöur verði
fjárfestingarsjóður Itaiíu. Halda
þeir fram, að af þvi að slíkur
sjóður sé ekki til, grípi fóflk til
fjárfestinga í útlöndum og eyði-
leggi þannig ítalska hlutabréfa-
marfcaðinn.
Tékkós/óvakía
felling frankans, en gengi franik-
ans gagnvart dollara féll í dag
niður í 4.9740.
Þrálátur orðrómur í Paris
Þrálátur orðrómur hefur geng-
ið um það í París síðustu daga
að svo kunni að fara að gengi
franfcans verði fiellt. Ummæli
sem höfð eru eftir de Gaulle
forseta um að búast megi við
nýjum ráðstöfunum til að bæta
efnahag Frakklandis hafa enn
auikið á óvissuna, enda þótt hann
hafi talið gengisfellingu ófæra
leið.
Það var tilkynnt í París í dag
að Couve de Murville forsætis-
ráðherra myndi ávarpa frönsku
þjóðina í sjónvarpi á mánudaigs-
kvöld og þykir liklegt að hann
muni reyna að sannfæra menn
um að engin hætta sé á því að
gengi franskans veirði fellt. Það
var haft eftir fjármálamönnum
í París í dag að þeir teldu að
þótt gengi frankans yrði ekki
fellt alveg á næstunni, kynni
gengi marksins að verða hækk-
að. Hin mikfllu gjáldeyriskaup í
París í dag og gærdaig hafa vald-
ið algerum glundroða, var haft
eftir einum þeirra.
Forvextir hækkaðir
Frafcklandsbainiki hækkaði fyrr
í vikunni forvexti sína úr 5 í 6
af hundraði og þótti það þegar
vísbending um að franska stjórn-
ín teldi þróun efnabagsmála
ískyggilega. Frétitaritari brezka
útvarpsins í París sagði í gær
að margir teldu þar að þassi
ráðstöfun kynni að hafa aukið
Verðlag hækkar
Það hefur orðið til að magna
orðróminn um að gengislækkun
kunni að verða eina úrræðið að
fjármagnsflóttinn heifiuir enn auk-
izt frá Frakklandi síðustu vikur.
Samkvæmt heimildum sem taldar
eru áreiðanlegar nam hann 125
miljónum firanka á einni viku.
Enn hefur það aukið óvissuna í
frönskum efnahaigsmálum að
verðlag fer stöðugt hækikandi,
framfærsluvísitalan hækkaði
þannig um 0,7 prósent í septem-
ber, en það jafngildir 9 prósent
árlegri hækkun.
Fjármagnsflótti
Hinn mikli fjármagnsflótti frá
Frakklandi eftir verklEöllin miklu
í vor varð til þess að gjaldeyris-
og gullforði Frakklandsbanka
gékk mjög saman og hefur efcki
tekizt að fylla í það skarð sem
í hann var höggvið þá. Innflutm-
ingskvótar þeir sem settir vDru
í sumar til að draga úr hállan-
um á gjaldeyriisreikningnum
ganga senn úr gildi og sam-
keppnisaðstaða franska iðnaðar-
ins hefur saður en svo batnað.
Verkalýðshreyfingin býr sig und-
ii' ný átök, enda telur hún að
sviknir hafi verið Núr samning-
ar sem hún knúði fram með
verkföllunum miklu í vor.
Gullverðið hækkar
Orðrómurinn um að til stæði
að hækka gengi vesturþýzka
marksins hafa enn veikt stöðu
frankans og hefur betta allt
saman orðið til bess að tiullverð-
ið hefur farið sfhækkandi á
alræðisvaldið í
útfararræðu
Grigorenko
MOSKVA 15/11 — Grigorenko
fyrrverandi herahöfðingi réðst í
dag á það sem hann kallaði „al-
ræðisvaldið undir yfinskyni svo-
kallaðs sovézks lýðræðis“. Var
þetta í ræðu sem hann hélt við
útför rithöfundarins Alexei Kos-
tDrin, sem var rekinn úr Komm-
únistaflokki og rithöfundasam-
bandi Sovétríkjanna í síðasta
mánuði fyrir harða gagnrýni á
innrásina í Tékkóslóvakíu.
Henshöifðinginn, sem var
neyddur til að segja af sér fyr-
ir f jórum áirum, hefur tekið þátt
í fjölda mótmæla gegn þvi sem
hann hefur álitið sovézkt órétt-
læti.
AlþýBusamband Islands
ÚTIFUNDUR
um efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar og kjara-
skerðingu almennings.
Fundurinn verður haldinn við Miðbæjarbarnaskólann
kl. 15.30 sunnudaginn 17. nóvember.
Fundarstjóri verður forseti Alþýðusambandsins, Hannibal
Valdimarsson, og mælir bann lokaorð.
RÆÐUMENN:
Eðvarð Sigurðsson, formaður Dagsbrunar.
Jón Sigurðsson, formaður Sjómannafélags Reykjavíkur.
Hnekkjum árósinni
Allir á fundinn
MiSstjórn Alþýðusambands Islands