Þjóðviljinn - 16.11.1968, Blaðsíða 4

I
^ SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 16. nóvember 1968.
Ötgefandi: Sameiningarfloktour alþýóu — Sósíalistaflokkurinn.
I itstjórar: Ivar H. Jónisson (áb), Magnús Kjartansson.
Sigurður Guðmundsson.
£ réttaritstjóri: Siguirður V. Priðþjófsson.
t uglýsingastj.: Ólafur Jónsson.
Pramkv.stjóri: Eiður Bergmann.
I itstjóm, afgreáðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig 19.
£ ími 17500 (5 linur). — Áskriftarveirð kr. 130,00 á mánuði. —
Valdið til þjóðarinnar
JJundruð Reykvíkinga komu saman til fundar í
Austurbæjarbíói í fyrrakvöld til þess að mót-
mæla gengisfellingunni og kjaraskerðingaráform-
um ríkisstjómarinnar, þar með stjómarstefnunni
í heild og afleiðingum þeirrar stefnu. Sá einhugur
sem ríkti á fundinum í Austurbæjarbíói er aðeins
dæimi um þann almenna fordæmingaranda, sem
er ríkjandi meðal launafólks á íslandi gegn ríkis-
stjóminni og reiknimeisturunum. Allur almenn-
ingur fordæmir aðgerðir stjómarinnar og má full-
yrða að stjórnin hefur aðeins minni hluta þjóðar-
innar að baki sér. Svo er komið að innan stjórnar-
flokkanna sjálfra ólgar óánægjan, þriðjungur á
miðstjórnarfundi í Alþýðuflokknum greiddi at-
kvæði gegn efnahagsráðstöfunum stjómarinnar og
atvinnurekendur í Sjálfstæðisflokknum eru langt
frá því að vera sáttir við ríkjandi stjórnarstefnu,
sefm hefur lokað frystihúsum, leggur þunga vaxta-
byrði á þýðingarmesta framleiðsluatvinnuveg
landsmanna og sýnir almennt engan skilning á
raunverulegum vandamálum þjóðfélagsins.
JJikisstjórnin hyggst nú keyra í gegn svívirðilega
árás á kjör launafólks með kaupbindingu.
Raunar á það að heita svo að aðilum vinnumark-
aðarins, verkalýð og atvinnurekendum, verði boð-
ið til samninga um þessi mál. Ríkisstjórnin mun
hins vegar aðeins semja um kjaraskerðingu. Þess
vegna er ekki hægt, ófraimkvæmanlegt, að taka
upp samninga við þessa ríkisstjóm um kaup og
kjör verkalýðsins í landinu. Kjaraskerðingar-
áformum stjómarvalda verður að mæta af fullri
eiriurð og festu. Fundurinn í Austurbæjarbíói í
fyrrákvöld er aðeins upphafið að voldugri mót-
mælaöldu, sem rísa mun á næstu vikum og mán-
uðum, haldi fjandsamlegt ríkisvald fast við áform
sín um kjaraskerðingu.
j þeirri mótmælaöldu er það fólkið sjálft. seim
hefur forustuna. Kjömir fomstumenn í verka-
lýðssamtökunum geta því aðeins orðið við kröf-
um fólksins. að þeir taki á vandamálunum ábyrg-
ir og með hag umbjóðenda sinna verkafólksins í
landinu að leiðarljósi. Óábyrg framkoma forustu-
manna, pólitískur loddaraskapur og uppboðspólitík
á ekki heima í verkalýðssamtökunum í dag fremur
en nokkm sinni endranær. Fólkið sjálft mun taka
fomstuna geri fomstumennimir það ekki sjálfir.
í niðurstöðu fundarins í Austurbæjarbíói felst sú
krafa almennings, sem mun verða undirtónninn í
voldugri mótmælaöldu íslenzks launafólks gegn
stjómarstefnunni — krafan um „valdið til þjóð-
arinnar, nýjar kosningar og stjómarstefnu“. Þá
mótmælaöldu mun ekki lægja fyrr en launafólk
hefur fengið að fullu rétt sinn. Hana mun ekki
lægja með blíðmælum stjómarforingjanna né á-
byrgðarlausum loddaraskap. — sv.
BRÉFKORN TIL MEISTARA ÞÓRBERGS
New York, 10. nóv. 1968.
Heill og sæll, meistari!
Ég tók ekkert eÆtix ljósia-
dýrðinni hér í Ameríku fyrr
en flugfreyjain sagði okkur að
spernra beltin og búast til
lemdingax á Kennedy-fluigvelli.
Ég hafðí gleymt mér við að
les'a eftir Þorvald Steinason
í Lesbók Tímans um Katanes-
skrímslið:
„ ... Dýr þetta virðist hafa
verið talið frekar lágfætt og
klunnalegt, á hæð sem vetr-
ungskálfur, langt en þó sér-
staklega með langan og digr-
an hala. Hálsinn var frekar
stuttur, haus langur og fram-
teygð trjóna. Um eyru er
ekki getið, en kjaftur var stór
og tennur. ekki ósvipað krókó-
dílskjafti. Auga var aðeins
eitt, á miðju enni ofarlega.
Dýrið sá því mjög illa fram
fyrir sig, því að til þess varð
það að stinga trýni niður og
aftur á milli framfóta ... “
Þetta síðasta olli mér eink-
um heilabrotum. Af hverju
þurfti dýr þetta „að stinga
trýni niður og aftur á milli
framfóta“ til þess að sjá al-
mennilega fram fyrir sig? Er
þetta ekki samn og segja að
auminigja dýrið hafi helzt allt-
ar þurft að ganga afturábak
til að komast almennilega á-
fram? Það var ekki með þetta
eina auga mitt í hnakkanum.
heldur ,,á miðju enni“, að vísu
,.ofarlega“. En ég spyr: Mundi
nokkur — ja, til að mynda þú
eða ég, jafnvel þó við værum
aðeins með eitt auiga á miðjn
FRÁ JÓNASIÁRNASYNI
enni og það ofarlega — mund-
um við sarnt endilega þurfa
að iðka svonia a'króbatikk til
að .sjá fram fyrir okkur?
Ég hélt áfram að velta
þessu fyrir mér meðan vélin
hnitaði neðar og neðar, og
þegar hjól hennar snertu
Kennedy-völl eftir aðeins
rúmllega 7 kiuktoustuinda fllug
frá íslandi, ákvað ég í vand-
ræðum mínum að bera þetta
erfiða spursmál undir þiig,
hinn átoríseraða skrímsla-
fræðing Hennar Hátignar
Bretadrottningar, í von um að
þú gætir gefið á því einhverja
visindaiega sikýringiu. Veskú,
málið er hér með lagt í þín-
ar hendur.
Þetta var mánudaiginn 4.
nóvember 1968, snemma
morgunis, nákvæmlega 25 ár-
um og einum mánuði eftir. að
ég steig hér á land af Goða-
fossi gamla í hópi nokkurra
stúdenta og annarra náms-
manna, toominn til útlanda í
fyrsta sinni á ævinni.
Við höfðum verið rúmar 3
vikur á leiðinni. 70 sinnum 7
klukkustundir og vel það.
Skipalestin hafði verið látin
sigla um hafið þvers og kruss
í von um að kafbátar Þjóð-
verja gætu þesisvegna ekki
sigitað hana út. Þá þrurndu
hernaðarleyndarmál yfir öll-
um sjóferðum, og við vissum
aldrei hvar við vorum stadd-
ir. En situndum var mjög
heitit, og einu sinni þóttumst
við sjá fluigfiska.
Samt — þrátt fyrir öll
hemaðaæleyndarmiál — varð
skipalestin fyrir árás þýzkra
kafbáta aðeins þrem eða fjór-
um sólarhrin.gum eftir að lát-
ið var í haf, og hvemi'g sem
siglt var út og aius'tur, austur
og út, héldu þeir áfram sama
djöflaganginum í heilar tólf
eða þrettán nætur. Þeir höfð-
ust ekki að meðan bjart var,
en strax og dimmdi byrjuðu
dranumar. Þetta var stór
skipalest, og vegna myrkurs-
ins var eirfitt að fylgj'ast ná-
kvæmlega með því sem gerð-
ist á nóttunni, en þegar þirti
á morgnana vom komin auð
bil í lestina þar sem daiginn
áður höfðu siglt skip.
Það var lítið sofið á nótt-
unni. Menn héldu sig þá of-
anþilja, og þegar mest gekk á
urðu allir að vera í bjöngun-
arbeltum. Það var heldur
þreytandi múndering, og ef
maður hallaði sér útaf á ein-
hvem bekkinn í reyksalnum,
þá þrengdi beltið svo að
manni að þetta var eins og að
reyna að sofna í faðmlögum
við persónu sem lét sér að
vísu annt um mann en hafði
helzti mikla tilhneigimgu til
að sannia manmí elskusemi
síma með kröftum.
Þó þurfti ekki að eíast um
mauðsyn þess að trygigitega
væri firá þessum þeltum genig-
ið. Það voru á þeim rauð raf-
hleðsluljós sem við áttum að
kveikja ef við færum í sjóinn.
Við sáum oft slík ljós, bvem-
ig þau liðu aftur í gegnum
lestima vaggandi upp og niður
í takt við ósýnilegar öldum-
ar, stundum nokkur samian:
Þeir sem höfðu komizt á fletoa;
stundum eiitt og eitt sér: Þeir
sem ekki höfðu komizt á
fleka. Það var stranglega
bannað að raska röðimni í
skipalestinni með því að vikja
í noktoru frá ákveðinni stefnu
og hraða, og við máttum efck-
ert skipta oktour af þessum
ljósum. Okkur var saigt að á
eftir lestinnd fæiru sénstök
þjöngumairskip sem reyndu að
sinma þessu eftir því sem tími
og aðstæður leyfðu ...
Já, það er fljótlegra að
komast hin/gað núma. En það
er ekki bara fljótlegna, held-
ur líka hversdaigslegra, miklu
hversdagslegra, hamimgjunni
sé lof. í þá daga hefði maður
ekki getað gleymt sér við að
lesa um Katanesstorímslið.
Meira bráðum, toannski á
morgun, kannski hinn. Bið að
heilsa Margréti. Blessaður.
Jónas.
17. janúar 1914 ranm upp mild-
ur og faigiur. Þessa setningiu les-
um við ef við flettum upp í bók
Gunnars M. Magnúss „Árin
sem aldrei gleymast". Við lesum
einnig um þann stórhu'g og
samstöðu sem skapaðist við
stofnun Eimskipafélags ís-
lands. Við lesum um drenginn
sem sagði við pabba sinn, sem
var embættismaður: Ég ætla að
fá 50 krónur af sparifénu mínu
til að kaupa hlutabréf í félag-
inu; og vi ð lesum um drenginn
sem átti ekki nema 20 krónur
og vantaði sem sagt 5 krómur
ÁLAFOSS
GÓLFTEPPf
L errétta undirstaðan
ALAFOSS
ÞINGHOLTSSTRÆTI 2
úr og skartgripir
KDRNELIUS
___JÖNSS0N
skólavörcustig 8
og uppsagmr
upp á að geta fengið hlutabréf,
en áskotnuðust svo þessar 5
krónur, og hann keypti sér 25
krón-a hlutabréf. Og við lesum
að Dagsbrún hafi tekið mikinn
hluta af eigum sínum til
kaupa á hlutabréíum. Svona
var stórhugur fólksins árið
1914.
Árið 1968 sem senn rennur
í aldanna skaut verður að ýmsu
leyti merkisár í sögu Eimskipa-
félagsins. Ég er ekki í vafa um
að á sínum tíma minmast for-
ráðamenn Eimiskips afreka
sinnia með viðeigandi stolti. En
skyldu þeir mionast með gleði
þeirra afrek'a, að öllum göml-
um siarfsmönnum sem náð
höfðu til vissum aldri, var sa'gt
að faira heim á síðastliðnu
sumri? Skyldu þeir þá bafia
minnzt litlu diren.gjanma sem
settu spiarifé sitt í það að
stofnia skipiafélag, óskafoam
þjóðarinniar? Skyldu þeir minn-
ast þess, hversu þeir sem heim
voru reknir hafa unnið Eim-
skipaféliagin.u, og að þedir telja
sjálfir að þeir ei-gi nokkuð eft-
ir - af stairfsorku sinni? EAa
skyldi binn fagri og mildi dag-
ur 17. janúar 1914 vera horf-
inn og glejrmdur í móðu tím-
ans ásamt framlagi þess fólks
sem átti enga ósk heitari en að
íslendingar þyrftu ekki til ann-
ama að sækja með siglingar til
landsins?
Mér er nær að hald.a að
stjóm Dagshrúnar hafi hugs-
að sem svo 1914, að hér væri
tækifæri að stoapa stórum hóp
manna um lamgt árabil at-
vinnuöryggi, það væri skylda
félagsins að stuðla að því. Það
hlaut að verða gott félag sem
stofniað væri með svo almenn-
um undirtektum En hvað
skyldi þessi sama stjóm gera
ef hún vissi að núverandi for-
ráðamenn félagsins tooma svonia
illa fram við Dagsbrúnarmenn-
ina? Það virðist svo, að nú
þegar barðnar á dalnum hjá
verkafólki, gleymist liugsjón-
imiar og timabundnir erfiðleik-
ar séu látnir bitoa á traust-
asta stofni hvers fyrirtækds,
verkafólkinu.
Er- það svo að núveirandi for-
stjór; Éimskips telji hag félags-
ins bezt borgið með því að
verkafólkinu sé gert sem örð-
ugast' fyrir með uppsögnum í
ýmsum myndum? Gerir hann
sér ekki ljóst að með því veg-
ur hann að þeirri hugsjón sem
skapaði Eimskipafélaigið 1914?
Það má vera að með slíku
framferðá hækki eitthvað lítil-
lega um sinn í fjárhirzlum Eim-
skips. En urn leið byggir hann
simn minnisvarða sem forstjóri
þessia félags. minnisvarða sem
hver hugsandi maður vildi' sízt
eiga um starf sitt.
Ég vil mega vænita þess að
förstjlóird og stjóm Eimstoips
íhugi vel áður en til næstu
uppsagna kemur að það var al-
þýðan í landinu sem gerði
mönnunum frá 1914 fært að
stofna Eimskipafélagið. og það
er fyrst og fremst alþýðan sem
garir það kleift að Eimsikipa-
félaigið megi áfiram halda þeirri
forystu sem það hetfur alltaf
haft um siglinigar til og frá
landinu. Mættum við fá enn
um sinn að njóta hugmyndar-
innar um samtatoadaginn, 17.
janúar 1914, daginn sem var
svo mildur og fagtir.
Dagsbrúnarfélagi 644.
I