Þjóðviljinn - 17.11.1968, Blaðsíða 7

Sunnudagur 17. nóvember 1968 í— ÞJÓÐVILJINN — SlÐA '’J
Grein eftir Jan Stage, fréttaritara Information í Suður-Ameríku:
Endurbætur á húsnæðismálum, eins og t.d. með þeesum nýbyggingum í Havana, hafa leitt til þess að langflestir búa nú ókeypis.
ÁRATUGUR
LOS BARBUDOS
ÁKÚBU
Marx vinnur með Fidel Castro - sósíalisminn í hita-
beltinu er raunveruleiki, en Kúba gleymd í Moskvu
Eitt aitriði virðiast þó flestir
geta sætzt á: Kúba er á íljúg-
andi ferð frá fortíðinni. Frétta-
maður bandarísku fréttastof-
uonar AP í Havana, Fenton
WheeiLer orðar þetta svo: Oastro
hefur breytt svo mörgu, að það
er eikki aðeins henniaðarlega, en
einnig tæknilega og stjómar-
farslega næstum því ómögulegt
að snúa aftur til fyrri tíma.
Hinn 1. janúar 1969 rnunu
skæruliðarnir á Kúbu halda 10
ára afmælishátíð. Það eru sem
sagt naerri 10 ár liðin síðan
„los barbuidios" — hinir slkeggj-
uðu — héldu inn í kúbanska
höfuðstaðinn og breytingamar
sem síðan hafa dunið yfir hver
af annarri, þó þær hafi eifcki
greitt úr öllum meiriháttar
vandamélum, hafa snúið
flestum hlutum við á eyjumni
og gjörbreytt dagllegu lifi hvers
einasta Kúbubúa.
Þjóðfélagsbi-eytingarnar á
Kúbu hafa nóigu oft verið lof-
sungnar eða hakkaðar sundur
og samian, svo það er óþarft oð
tolja þær upp enn einu sinni á
þessum vettvanigi, en hægt er að
gera sér í hugaríund hvaða
vandamál biðu þeirra aðila sem
gerðu itnnrás á eyjuna og ynnu
þar hernaðarsigiur á kúbanska
byltingarhiemum í þeim ttligangi
að snúa aftur til fortíðarinnar:
Landeigendur, sem urðu fyrst-
ir til að yfirgefa Kúbu, þegar
uppsikipting jarðanna var í al-
gleymi, mundu tæplega finna
noikkrar leifar af stórbýlum
sínum og því síður geta endur-
sikdpuilaigt þau. I Havana og 511-
urn stærri borgum hafa endur-
bæiur i húsnæðismálum ledtt til
þess. að yfirgnœfandi meirihluti
býr núna ólkeypis eða á íbúð-
irnar sem búið er í, og eigi að
breyta þessu ástandi til hins
fyrra eignairhalds, verða húseig-
endur fortíðarinnar að berjast
bólkstaflBga um hvert hús.
Fyrrveranidi eigendur fram-
leiðsiutækjanna á Kúbu mundu
ef þeir sneru afitur, standa
frammi fyrir verkalýð, sem hef-
ur að vísu lifiað við kröpp kjör
síðastliðin 10 ár, en hefuir van-
ið sig á að Mta á verksmiðjum-
ar, sykurmyllumar og vinnsilu-
verksmiðjumar sem sína eign.
Ný verðmæti
Loks er þess að geta að Kúbu-
búar upp og ofan hafa að mestu
mdsst áhuigann á afili þeirra
hluta sem gera skyldi i hinu
fyrra samfélagi: peningum.
Þetta er afstaða sem er
sprottin upp i þeim kringum-
stæðuim að á síðastliðnum fjór-
uim árum hefur verið mjöig Mt-
ið til að kaupa á Kúbu og einn-
ig á hún rætur i nýjum Mfs-
venjuim og nýju mati á verð-
mætum, sem eru t.d. hagur
heildarinnar, varfærinni sókn til
memningarlífs og því að vera
byltingarsinnaður Kúbubúi.
Það ætti að vera ljóst að ný
stjóm, sem vildi breyta þessum
aðstæðum og færa samfélagið
aftur til kapítalísfcra hátta,
mundd standia frammi fýrir ó-
leysandd verkefinum, sem yfir-
þyrtmaindi herstyrkur Banda-
ríkjanna gæti ekkert aðstoðað
við að leysa.
Castro hefiur í bókstaiELegri
merkdngu látið nýja hugimynda-
fræði flæða yfir þjóðina, segir
fréttamaður AP í greinargerð,
sem virðist vera skrifuð í til-
efnd af 10 ára aflmiasÐinu sem
stendur fyrir dyrum, ,,og hann
hefiur vakið þjóðarstolt, sem
hefiur ævinlega verið í Kúbu-
búum, en er nú nátengt Marx-
isimanum.“
Eða með orðum kúbanska rit-
höfúndarins Esmundo Desnoes:
„Byltingin er einasita alvörumál-
ið, sem yfir Kúbubúa hefiur
dunið."
Sykuruppskeran
Þó þverstæðukennt sé, minn-
ir þyngdarpunkturinn í efna-
hagsiMfi Kúbu nú á vissan hátt
á fortíðina: Ekkert kemur í
stað sykuruppskerunnar, og
sykutrinn er maginstoð efinahaigs-
lífs á eyjunni. Þrælavinnan er
horfin. Einnig hinir átta „dauðu
mánuðir" á ári. Það sem er
vafalaust eitthvað hið erfiðasta
starf í hendi, sykurhöggið, ernú
unnið af herdeiidum, vinnu-
svedtum og flok'ksdedldum.
Hin níunda afllþýðuuppskera,
sem nú er hafiin er forleikur að
þyi, sem kalla meetti hina mikiu
afllraun byltingarvona og veru-
leikans: 10 miljón tonna sykur-
uppskera, sem Fided Castro boð-
aði fyrir þrem árum og á að
fiást á tímabilinu frá því í nóv-
ember 1969 til maá 1970.
Þetta er hin svonefnda sykur-
sprengja, sem á ekki aðeins að
korna efnahagssamskiptum
Kúbu við Sovétríkin á réttan
kjöd og jafna metin eftir rýra
uppsikeru á síðastliðnum tveim
áruim, en á einnig að sýna
vafagjörnum umheimi að Kúbu-
búar hafa lært aif Emesto Che
Guevara, sem sagðii einhverju
sinni: „Hér á Kúbu höfium við
sannað að við erum fúsir til að
deyja fyrir byltinguna, nú sfcul-
um við sýna að við erum ednnig
fúsir tid að vinna fyrir hana.“
Nokkur óleyst
vandamál
Fyrstu haustuppskeirumar eft-
ir vaidatöfouna 1959 voru nánast
eins og almennir hátíðdsdagar,
en 9. uppskeran og sérstakiega
„sprengjuuppskeran" 1970 virð-
ast verða réttnefindar hemaðar-
aðgerðir.
Sérfræðingar og vesitrænir
saradimenn í Havana eru sagðir
nokkum veginn á einu méli uiri'
það, að Castro mund takast að
u-ppskera sín 10 mil.jón tonru,
eins og boðað hefur verið, ea
menn eru einnig á einu máh
um það, að eyjarskeggjar vertia
að láta hendur standa enn betvir
fram úr ermum, en þeir gena
nú þegar — það verður að setjja
allt í gang.
Nú sem stendur — og þó »er
aðeins um venjulegt framiagrfil
lamdbúnaðar að ræða — eru
ráðuneytin og hið gríðarleiga
skrifstofuikerfi mannauð, allir
sem vettlingi valda eru útil á
ökrumum að planta kaffi, bera
á sykurekrur eða tína baunirj og
það eiru ekki nerna u.þ.b. 751000
sjálfiboðaliðar, sem vinna að
sykurhöggi með tilstyrk um
tvö þúsund uppskeruvéla.
En á mæsita áiri þarf 400.000
Kúbubúa á syku rekru rn ac, og
þar sem það er greánilega ætl-
umin að einnig verði séð um
aðrar greinar laindbúna>ðairins,
getur hver einasti Kúbuibúi
sem er fær um að lofita sveðju
eða bera slkófdu séð firam á
margra miánaða dvöl úti í nátt-
úrunmd.
Mesta vandamálið viðvíkjamdi
10 miljóna sykuruppskeru er
samt ekki vinnuafllið, en stjóm
á flutningumum. Sykurimn má
ekki liggja lenigi á ekrunum
eftir að hanm hefiur verið höggv-
inn, þvf þá missir hann mikið
af gæðum sínum, og síðustu
haustuppskerur hafia leitt það í
Ij'ós, að vika eða jafinvel lengri
tími gietur liðið áður en eitt-
hvert farartæki kemur á vett-
vamg til að fllytja sytourinn 1
mylluna.
Nú eiga hersveitir Raouiis
Castros að leysa þetta vanda-
mál með allllri þedrri nákvæmni,
sem sovézkir tækmdmenn hafa
kennt, og ödlum farartælkjum
sem herinn á yfir að ráða, en
þau voru ætluð til notkunar í
hernaðarátökum fyrir Kúbu, en
verða nú fllutninigavagnar haust-
uppskerunnar.
Hin nýja hug-
myndafræði
í hinni umræddu greinargerð
frá AP er heilmikið skrifað um
hina „nýju huigmyndafræði" á
Kúbu. „Ræðum Castros og á-
róðri harns" . . seigir m.a. ,,er
eángöngu beint til fjöldans. Inn-
an tíu árip eða fyrr mun ríkis-
stjónnán hafla mótað skoðanir
æskufólksins, og eftir það miumu
aðeins hinir greindustu finna til
þarfar að spyrja, en þeir mumu
ekki eiga ammarra kosta völ, em
fylgja fjöldanum, . . . því al-
menn uppreisn með ságuriilkum
virðist ólíldeg . . . “
Þessi niýja hugmyndafræði,
sem AP lýsir svo, er af öðrum
og jákvæðari fréttaimönnum
kölluð: Nauðsyn þolanda. Þ.e.a.s.
uppbygging rfkisvalldsins, slkyn-
.. sarnleg yfirstjóm flramleáðslu-
tækjamma og temigsl einstaklings-
ins við félagsihópa.
A Kúbu vinmiur Marx með
Castro, eins og hanm vamn með
Lemín á fyrstu árum Sovétríkj-
anma og Rosu Luxemtourg í
Ekki virðast þcir sem
í fylgjast með málum á
. Kúbu geta orðið sammála
? um margt. Bandariskir
stjórnmálamenn og blaða-
?• menn hafa átt i erfiðleik-
'S nm mcð að skilja og skil-
k greina, hvað sé eiginlega
' að gerast á Kúbu. Og nú
eru margir austrænir
starfsbræður þeirra í sömu
sporum, eftir að stjórnin i
Havana hefur vísað á bug
sovézku útgáfunni af sós-
íailisma.
ÍÞýzkalandi.' Árangurinm hefur
orðið sá á Kúbu, að upp er ris-
ið fyrsta dærni suður-amerisks
! hitabeltissósiíalisima, en um hann
[ er að sjálfsögðu ékki margt
} skrifað í hinum veliþekiktu „bdáu
i bókum“ og hin nýja huigmynda-
j fræði Kúbu hefur Ifka fengið
i umtailsverðam hóp gagnrýnenda.
1 Innri og ytri
andstaða
Hefndarverk hafa blossað aft-
ur upp á þessu ári, og eru þau
nær ödi rumnin undan rifljum
afturhaldssaimtakanna: Poder
Cuibano — Kúbuvald — em leið-
togar þessara samtaka eru æ
og afitur handtekmdr af F8I í
Bamidaríkjumum og virðist svo
að þeim sé jafnharðan sleppt
aftur úr haldi.
Þessá nýja hermdarverkaalda
Framhald á 9. siðu.
Enn sem
efnahagur
skemnni.
fyrr byggist allur
Kúbu á sykurupp-