Þjóðviljinn - 17.11.1968, Blaðsíða 5

Sumnudagur 17. nóvemiber 1968 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA CJ

v% .....
Gils Guðmundsson í þingræðu um gengisfellinguna
■ Stórfelld vandræði íslenzkra stúdentia og
annarra námsmanna erlendis hljótast af gengis-
fellingunni, sagði Gils Guðmundsson í umræðum
á Alþingi um ráðsafanir vegna gengisbreytingar-
innar.
■ Taldi hann líklegt að ýmsir námsmannanna
yrðu að hætta námi, kostnaðurinn ykist svo gíf-
urlega. Fyrir nýja stúdenta og aðra námsmenn
gæti það nú orðið lokuð leið að fara utan til náms.
fraimlag ríkissjóðs til lánasjóðs
námsimainna var hækkað nokk-
uö, vegna gengisfellingarinnar
þá, eða eitthvað nálægit því, sem
genigisbreytiiniguinni naim á þann
hluta námskositnaöarins, sem hið
opinbera hieifur lánað fé til. En
nú er þess að gæta, að þetta
Ég tel ástæðu til að mimnast
á eitt atriði sérstaklega, þó að
það sé nú naiuinar srvo, að þeigar
uim stórfeiUlda gengisbreytingu
er að ræða, veldiur hún að sjálf-
sögðu verutegri röskun hjá
miörguim þjóðféliagsþegni og
mörgum eiinstökum hópum inn-
an þjóðfélagsins, en þó hygg ég,
að það sé ednn hópur marana,
sem miikiil gemgisfelling kernur
ef til vill meira við heldur en
flesta aðra, og þá á óg við þá
námsmenn, sem stunda nám sitt
erlendis og eru í mörgum til-
fellum að bérjast við það, á-
samt vamdaimönnuim símuim, að
halda áfiram eða ljúka námi,
sem þieir hafia þegar lagt í mörg
ár ævi sinnar og ailHa sína fjár-
muni og gjarnam fjármuni
venzlaomarana sinna í ríkum
maali.
Það er viðuhkenmt af öllum
nú að ég hygg, að ein af undir-
stöðum nútímaþjóölífc er það
að um sé að ræða vel mennt-
aða menn, vaxandi fjölda vel
mienmtaðira marana, manraa, sem
hafa yfir margvíslegri þekkmgu
að ráða á ýmsuim sviðum, og
því er eltoki að leyna, að við
verðurn enn um sinn að sækja
þessa memntun og þekkingu i
töluverðum mæli til anmarra
lamda, anniars er ekki kostur
enn sem komið er. Æðri skólar
hór á liandi og framhaldsslcólar
ýmsdr fullnægja okkur ekki í
þessu efni, og það tekur vissu-
leiga sinn tíma að breyta þessu.
Við höfum þess vegna orðið
og verðum enn um sinn að
sækja allverulegan hluta af
hinni æðri menmtun til annarra
landa og það væri þess vegna
mjöig mikið óheillaspor, ef á-
kvörðun eins og genigisfelling
yrði nú mijög erfiður þröskuld-
ur á vegi þeirra manraa, sem
eru að afla sér þesisarar nauð-
synlegiu þekkinigair og menntun-
ar erlendis.
Ég heid, að það sé ekki of-
mælt, að gengisfefllingin í fyrra
hafi orðið ýmsum námsmanni
og aðstandieradum námsmanna
nolkkuö þurag í sltoauti. Þá var
fsl. námsmönniuim erlenidis að
vísu veitt sú fyringineiðsia, að
írafellsmóri
Móri, hann vildi mat sinn fá.
Mösulbeina og rámur,
dinglaði löppum dólgur sá
og drap þeim niður í ámur,
annarri í fullan sýrusá.
— Svona lék hann á bóndann þá,
og mörgum gaf skæðar skrámur.
Móri fylgdi á aðra öld
ættinni þar á Felli.
Sumir hrepptu uim síðir völd
og seigluðust fram í elli.
Móri fær áfram greidd sín gjöld,
gott er, ef ekki hundraðföld,
og skapar oss mairga skelli.
Það fangaráð gefið forðum var:
Fjandmann þinn skaltu hræðast
en læra ekki af honum listirnar.
Lítið mun á því græðast.
— írafellsmóri er orðinn skar.
Nú er hann í líki „viðreisnar“,
sem skyrinu slettir skæðast.
Með hægri bífunni buslar hann
í búrkollu fiskveiðanna.
Þið munið hvað sú vinstri vann,
vágestur handverksmanna,
björg þeirra sletti í búrsnatann.
— Bágt er að ala dólginn þann,
eins og sögurnar sanna.
N. N. frá Nesi.

Gils Guðmundsson
lánsfé, sem ríkið hiefur veitt
með tiltölulega góiðium kjörum,
er yfirleitt ekki neima einn
þriðji eða í hæsta iagi 2/5 hlut-
ar námsikostnaðar, eins og haran
hefur verið undanfarin ár, og
hæktoun námskostnaöarins að
öðru leyti er allt að 2/3 hflutum
í ýmsuim tilfelium; hæikkun
þesisa námskostnaðar urðu
nérrasmianin á s.l. hausitd að þola
algerlega bótalaiust.
Þetta veit ég, ad hefur reynzt
mjöig örðuiglt fyrir marga, oig í
fyrra gerðist þetta jafnhliðí-
minnkandi tekjuinögúleikum
námsimainna og raunar ýmissa
vandamanna þeirra einnig.
Nú vil ég spyrja: Hveat verð-
ur hlutskipti þeirra mörgu
námsmanmia, sem stunda nám
við eirlenda skóla, í saimibandi
við þá stórtfelldu geragisfellingu,
sem nú hefur verið ákveðin?
Ég hef ekki nákvæmar tödur
um fjölda þessara manna,
námsmanna, sem segja má að
séu í allvarlegu og nauðsynlegu
némi, hæðí háskólamámi og
ýmsu öðiru framihaldsnámi,
tækninámi o.s.firv., ein hygg, að^
það sé ekki mijög fjairri, að þieir
séu að minnsta kosti um 700,
sennilega fremur fileiri en færri.
Bkkii tel ég ólí'Megt, að náms-
kostnaður að meðaltaili hafi
verið fyrir þessa gengisfelliragu
að minmsta kosti 100 þús. kir. á
náimismann á ári, sennillega
nokkuð hærri. Þamia er þá um
að ræða 70 miljónir, eif rnaður
gerir ráð fyrir, að nómsmenn-
imir séu 700.
Nú virðist mér, að þessi upp-
hæð hækki i íslenzkum krónum
úr ca. 70 miljónum í 107-108
milj. kr.
Þetta yrði vitanleiga gifurlegt
áfiall fyrir nám&mennina og að-
standendur þairra; þó semreyna
að hjálpa þeim til þess að
kljúfa hinn miklla námsikositm-
að.
Ég vil aðeins taika dæmi: Ef
svo færi raú, sem mér þætti
ekki ólíklegt, að hæstvirt ríkis-
stjóm gleymdi ekki námsmönn-
unum alveg heldur leiðrétti
þeirra mál á svipaðan hátt og í
fyrra, þ.e.a.s., að hún hækkaði
eitthvað þann hiluta námskostjn-
aðar, sem ríkissjóður lánar til,
en léti hitt eiga ság, þó kæmi
dæmi, sem ekki er fja.rri lagi,
eiinlhvem vaginn þannig út:
Námskostnaður hefur verið
100 þús. kr. á s.l. ári; ríkið hef-
ur lagt þar fram fyrsit og flremst
með lámuim úr lónasjóði vænt-
anleiga að 2/5 hlutum eða 40
þús. br. Þá hetfur nómsmaður-
inn sjálfiur eða vandamenn
hans orðið að afla 60 þús, kr.
Nú veröur þessi upphæð eftir
gengisfellinguna 154 þús. kr.
Bf ríkið skyldi nú átfram lána
2/5 Wluta raámskostnaðar, fram-
lag til lánasjóðsins Skyldi hækka
það, væri þar uim að ræðia 62
þús. kr. en sá hluti námskostn-
aðar, sem námsmaðurinn yrði
sjálfur að afla fjár til, hækk-
aði þá úr 60 þús. kr. í 92 þús.
kr.
Anraað dæmi, sem eimmig er
nálægt veruleikanum viWi ég
nefina.
Námskostnaður í öðru ogdýr-
ara landi hefur verið 120 þús.
kr., lón frá ríkinu 1/3 hluti
þesis námskostnaðar eða 40 þús.
kr., þessi námsmaður hetfur
orðíð að aflia 80 þús. kr. Eftir
gengisfellinguna nú verður
námskostnaður þessa manns,
sem áður var 120 þús. kr. á ári,
að mér skilst 186 þús. kr. Ef
ríkið lánaði viðkomiandi áfram
1/3 hiuta námskostnaðar, væru
það 62 þús. kr., en þá verður
námsmaðurinn og vandamenn
hans eftir gengisfellinguna að
afla hvorki meira né minna en
124 þús. kr. í stað 80 þús. áður.
Ég vil benda hæsitvirtri ríkis-
stjórn á þeitta atriði. Þeitta er
ekki smátt mál yrir þjóðar-
hieildina, þió að það takí ek'ki til
fleiri en kamnski 700 náms-
manna. Það er stónmól hvort
einhver verulegur hluti þessara
manna, sem hefiur verið að
berjasit við að ljúka kannski
löngurn námsferli, — hvort
veiruleigur hfluti þessara manna
verður hreinlega að getfast upp,
og ég tel, að á því sé mdkil
hætta, ef ekki verður verulega
að giert í þeim hliðarráðstöfun-
um, sem værabanllega fylgja
þessum ggmigismólum.
Það ér vitað, að tfekjúöfilun
námsmiannia hefiur verið eorfiðari
að uinidanfiörnu heldur en á
tímaibili áður, og ég sé eikki
annað, en að ýmsir þeirra verðd
að hætta og hitt er næstum því
útifliokað, að aðrir, sem æfiluðu
sér og vildu fara utam til fram-
haldsoáms, geti fiarið þá leið
nernia að verulegt tillit verði
tekið til sérstöðu hiesisara
mianna; tillit tekið tifl þess,
hversu gengisfellingin kemur
harkalega við þá og raskar stór-
lega þeirra höguim,
Cabinet
TÉEEA-
TIBSEIPTI
Til þess a3 gera tékkaviðskipti öruggari, er öllum, sem
skipta með tékka, bent á eftirfarandi:
að við tékkásölu ber að hafa á reiðum höndum persónu-
skilríki til framvísunar fyrir gjaldkera.
að bankar og sparisjóðir kaupa almennt ekki tékka á
aðra peningastofnun fyrir reiðufé, og er það ábending
til allra að beina sölu slíkra tékka til þeirrar stofnunar,
sem tékki er gefinn út á.
Reykjavík, nóvember 1968
SAMTINNSNEFHB BANEA OS SPARISJÓBA
Stórfelld vandræði námsmanna er
lendis vegna gengisfellingarinnar