Þjóðviljinn - 03.04.1969, Page 9

Fimimtudaigur 3. apríl 1969 — 1>J ÓÐVIUINN — SlÐA 0
Einhvers staðar í fátækra-
hverfi Detroit-borgar situr
sverting.iafjölskyld'a í k,rin«um
eld'húsborðið. Úti fyrir væla
sírenur lögreglu-, slökkviliðs- og
sjúkrabíla. Þetta er lamgt, heitt,
ófriðar-siumairkvöid fyrir hima
þeldökku íbúa. Fjölskyldan
hefur notað tækifærið og n,ælt
sér í uppþvottavél; sjálfvirka
húshjálp og velmoguniarmcirki.
Skyndilega er eldhúsglugginn
mölbrotimn og dularfull vera
hoppar inm með brugðið vopn.
Hertygi gestsins eru úr ýmsum
áttum: líkimg frá búmimigum
rugbyleikmianns, ískniattlciks-
miarkmianns og goimfara, allt í
skærum fánalitum, rauðu og
bláu og hvítu. Um úlnliðinn
ber bann airmbandssjónvarp og
þar faer hann fyrirskipamir frá
aðalmiðs'töðinnd. Han,n er aðeins
örfáar sekúndur að ryðja eld-
húsið með vopni sín.u.
>ammiig hefsit kvikmyndin Mr.
Freedom nýjasita mynd Willi-
ams Klein, mymd um pólitíska
valdabaráttu í heimimum á vor-
um dögum. Þair eru þjóðir, þjóð-
aireinkenni og ríkjandi kenning-
ar tákn-aðar með fólki og hlut-
um sem er algjörlega staðnað.
teikur engum eðlisbreytinigum.
Það væri jafnvel hægt að knlla-
myndima „pólitískt happenimg",
sem helzt mætti líkja við bylt-
imgasöm tilraunaleikhús á
vinnustöðum eða á götum úti.
Klein segist sjálfur h-afa orðdð
fyrir þess konair pólitískri
fræðslu og áróðri. Hver er
William Kleim? Fertuigur Banda-
ríkjam'aður í útiegð. Hann er
þekktur ljósmyndiari og hefur
að sórgrein myndatökur af
skuggahliðum stórborganna.
Hann cr sjónvarpsmyndiatöku-
maður og kvikmyndahöfundur.
En fyrst og f remst er hann gagm-
rýnandi sinnar samtiðar og heif-
ur til þess góðn nðstöðu
vegn,a þekkingar á þjóðunum
beggja vegna Atlanzhafsins. f
fyrstu lömgu mynd sinni Hver
er Polly Magoo? reyndi Klein
að sýn-a hvernig sjónvarpið
skiapar algjöra gervimymd af
einisitaklingnum með öllum þeim
tæknibrellum sem þnð h-efur
yfir að ráða.
Einföldun og samþjöppun
efnisins gera Mr. Fredoom mjög
áhrifaríka. Hcr er varpað fyr-
ir borð því málskrúðs- og kenn-
inigayfirskind sem menn skreyta
með afstöðu síma, allt verður
skýrt og makið. Maðu-r i stíkri
mynd getur saigt umbúðalaust
það sem honum sýnist. hvítt er
gott, svart og rautt er vont.
Að heppniast er rétt; að mis-
Myndin er úr páskamynd Stjörnubíós, Stigamaðurinn frá Kandaliar.
Aðalhlutverkin eru leikin af Yvonne Romain og Ronald Lewis,
Peter Watkins (t.li.) við töku myndarinnar Skilmingaþrælarnir.
Stríðsleikir
Kvikmyndaklúbbuir M. R.
sýndi nýlega brezku myndin-a
The War Game, gerða aif Pctcr
Watkins 1966. Hún var upp-
h'afle'ga gerð fyrir brezka sjón-
vairpið en var aldrei sýnd ])or
og er b-að kanniski ekki undar-
legt. Því þótt hún sé hroðaleg
og mögnuð þegar hún Or sýnd
í kvikmyndahúsi, yrði hún jafn-
vel enn sterkari í sjónvarpi og
emginn gæti saigt fyri-r um af-
leiðimgar slíkra sýnin-ga.
Myndin lýsir ílmynduðu kjam-
orkustríð'i í Bretla-ndi þ.e.a.s.
þeim hörmungum sem dynja yf-
ir almenma borgara í tveim hér-
uðum landsins. Höfundur bygg-
ir lýsingu siína á skýrslum
lækn-a og annarra sérfræðiniga
frá Hiirosima. Nagasiagi, Dres-
d-en og fleiri stöðum. Hamm sýn-
ir fóQkið ekki aðeins lfkamllega
meitt og limlest heldur og a.nd-
lega bæklað. Aflieiðingar
sprcngjunnar eru ócmd'anloga
hryllilHegar. Og tiil hvers eru
hina.r kioisitnaðarsömu alimianna-
varnir á svoma tílmium?
Myn-din er svo skelfileg því
maðu-r trúir í rauminni að þetta
sé hin samma lýsing, þ.e. hún er
gerð sem heimildiarmynd. Baihn
sjónvarpsims og deiluir þær siem
myndin vakti urðu einhver
bezta auiglýsimg sem búm gat
fengið. T.d. var hún sýnd hólft
ár samfleytt í London og ásetl-
að er að þrjár miljónir manna
hafi séð hama í Bretlandi. The
War Game hl aut Oscarsverð-
launin sem boztn heimildinrkvik-
myndin 1967:
★
Fyrir skömmu lauk Watkins
við nýja mynd er hamm nefnir
Skilmingaþrælarnir. Hún var
tekin í Svíþjóð og er „stríðs-
leikur“ sem ‘gerisit í firamtíð-
inni. Þar segir frá tveim smá-
um herniaðareindum -sem heyja
stríð sín í milli, Þessu stríði er
mjö-g nákvæmlega stjórmað af
rafeindaheila en. yfir öllum
leiknum er alþjóðleg nefnd, í
henni eru m.a.'-'Svíar. En þetta
fyrirfram ]>rælskipulagða stríð
e.r truflað þegar mannlegt eðli
og óútreikn'nnlegat' dilfinningar
komiast framhjá. eftirlitinu. —
Englemdimgur verður ástfanginn
af kínverskri stúlku ;..
Myndatakan.. fór ,fram með
mikilli leynd on ^jblaðamamme-
fundi siagði Peter Watkins m.a.:
„Skilmingaþrælarnir er hmoða-
leg satíra scm? geíist í náinmi
framtíð, Stórvgjflim, í aiustri og
vestri. hlutlaus og ekki hlut-
laus, gera sér ljósa hættuna á
gereyðingarheimsstyTjöld og þau
reyna að koma í veg fyrir hana
með }>ví að beina stríðseðli
mannsins inn á brautir sem
unmt er að hiafa eftirlit með.
Það er stofmuð alþ.ióðleg nefnd
á vegum Sameinuðu þjóðanna.
sem á að sjá um keppnir milli
úrvals herfylkja frá öllum lönd-
um. Keppnlr þesisar. sem eru
háðar alveg til daiuða. kallast
„friðarleikir". Þeim er sjón-
wairpað um aíllian hieim (um
gervitungJ') og eru álíka vinsæJ-
ir og bairdagar skilmingaþræl-
anna i Róm til forma eða knatt-
spymuleikir nútímans. Leikim-
ir fara fram í sérstökum mið-
stöðvum í hlutJausu löndunum
og myndin Jýsdr leik nr. 254,
milli vestrænma bandamann-a
annars vegar og Kínverja hins
vegar. Leikurinn er háður í aJ-
þjóðlcgu friða-rmiðstöðinni í
Stokkhólmi".
Sárafáir atvinnuileikarar erj
í myndinni en meðal leiÍTenda
eru EngJendingar. Kínvorjar.
Víetnamar. B a n d a rík jamen n.
Frakkar og Svíar. Myndln er
tekin í litum af meistarahum
Peter SuschJtzky, en hann hef-
ur tekið allar myndir Watkins.
Þetta a-triði er eitthvert það
stórkostlegasta sem sézt. hefur
í kvikmyndum þar sem pólitískt
háð og geggjaður farsli fara
siam-an.
Margir telja, að framtíð Evr-
ópu sé komin undir stjómmála-
þróuninni í Frakklamdi. Aðal-
verkefni Mr. Freedoms í Paris
var að afstýra því eð byltingar-
öflin gætu breytt ríkjandi á-
standi. í þessu skyni er hann
reiðubúinm að mæta á leyniráð-
stefnu með Litla-Rússamum.
Þeir hittast á neðanjarðarbraut-
arstöð, en þar eru einnig mætt-
ir Rnuði-Kínverjinn, í líki reyk-
spúandi dreka, og Jesús Kristur.
Jesús bendir á að það sé erfitt
fyrir hina ríku að komast inn
í Guðsríki, en það er ekki hlust-
að á hann.. Mr. Freedom og
Rússinn verða sammála um að
skiptia Frakklandi á milli sín í
áhrifasvæði. En hin byltingar-
sinnaða And-frelsishreyfing
vinnur á og að lokum á Mr.
Freedom ekki annars úrkosta en
nð grípa til úrslitavopnsins.
ílla limlestur. liggjandi í rúst-
umum gefur hann skýrslu . um
árangurinn til aðalstöðvann-a.
Foriniginn, Dr. Freedom, huggar
hann í litla sjónvarpinu: — Þeir
voru ekki nógu þroskaðir fyrir
frelsið . . . lamd okka-r skal
verða virki Frelsisins . . . þú ert
hækkaður í tign.
★
Mynd Kleins er í sjálfu sér
leikur að formum. Þó að raun-
sæisatriði henniar séu mjög fá
er hún þó miklu nær raumveru-
leikanum heldur en t.d. Dr.
Stramgelove Hún er byggð á
raunverulegu stjómmálaástandi
og á skilgreininigu þeirra afla
sem hafa skapað það ástand.
Klein hefur eina ófrávíkjan-
lega reglu: Vafasamar hrigsan-
ir og skoðanir eru auðsærðast-
ar með gríni. — Kvikmyndin
Mr. Freedom er jafnt blygðun-
arlaust hlægileg og hún er al-
varleiga huigsuð. Það miætti ef til
vill minnast á að Klein er
ástríðufullur aðdáandi Marx-
bræðra. — (Þýtt-og endursagt).
kvikmyndir
heppnast er ramgt. Sá sem
kemst áfram er betri en sá sem
ekki kemst áfram, — svo tek-
in séu nokkur dæmi úr mynd.
immi. Mönnum getur fundizt
slík efnismeðferð hneykslanlega
frumstæð. en þeir skyldu hafa
í hu-ga að þjóðíélaigsleg fram-
koma mianma, hvemig sem þeir
sjálfir skýra hama, er að miklu
leyti eðlislæg og togumdubumd-
in og að margar aðrar dýrateCT-
undir sem við teljum frumstæð-
ar miðnð við sjálfa okkur vegna
bess að þær vantar hæfileikann
fil að skýra hegðun sína. sýna
sams kona-r framkomu. Þett-a
rét.tlætir einföldunima.
Mr. Freedom. fulltrúi frelsis-
hreyfinvnrinmar scm sér um að
óborguð upp]>vottavél komist
ekki í nofkun er ekki fyrst og
fremst vörður lapianna. heldur
verndnri hims frjálsa framtaks
o-g réttar nfbargumnrþegnsins.
Aðnlbækistöð hreyfinigarinnar
er í sama húsi og s.krifsitofur
helzfu auðhrincra Bandariki-
anna S+iómmál og viðsikipfi
verða °kki aðskilin.
Mr. Freedom er einhvers kon-
ar lögiregJustj. og á sikrifstofu
hans er mvnd af fyrrverandi
forset.n John F. Kennedy, en
undir henni stendur „Eftírlýst-
ur landráðamaðnr'ú Hvers
vegma? Vegna þess að cimhverju
sinni stóð forsetinn í makki við
svart og rautt. Freedom er fast-
afri íyrir. Mnður sem eftir
kreppu.na hefur unnið sig upp
úr skóburstarasta'rfi í fullt.rúa-
stöðu veit hvnð hann v-ill. Ef
veruleikinn kemur ekki heim
við þá myn-d gem banm hefur
gert sér, þá verður. að breyta
veruleikanum.
Líkamsbyggimig Freedom er
óborganleg. Hann hefu-r hinar
framstæðu auigabrúnir Cro-
Magnonmannsins, stórkostlega
höku og gífurleigan brjóisitkass-a.
Herklæði hans eru alstett kyn-
orkutákmum. Frá miðs'tjörn-
unni á aflbelti hans hrynja lifl-
ar stjömur niður Jærin sem
sæði.
í sendiför til Parísar flækist
M-r. Freedom í kaldia strðið.
Klein hefur fengið þá smjöllu
hugmynd að gæða hann tveim
dyggðum sem Bandaríkjamenn
státa si-g af, sakleysi og við-
kvæmni. En þrátt fyrir mann-
kosti sína æðir Mr. Freedom
beimt í fangifi á Maríu Ma-de-
lei-ne, sem er „gogongirl nr. l.“
hjá Andfrelsishreyfingunni. Þe,g-
ar litli sonur hennar hittir Mr.
Freedom og segir honum að
engum þyki vænt um h-amm og
að hann sé bara bölvað-ur fas-
isti þá er Mr. Freedom öllum
lokið. Að vera ekki elskaður a-f
þeim sem hamn kemur til að
vernda, það er meira en hann
þolir og þar að auki lan.gt fyrir
ofan h-ans skilning. F.fasemdir
og sjálfsmeðaumkun Mr. Free-
dom verða svo ofsaleg að á hann
falla sár hins krossfesta, sæt-a-
maukslitur streymir ú,r síðu
hans og lófum — hann getur
aðeins öðlazt krafta SÍn,a á ný
með því að fá stóran disk af
Com Flakes, og María Made-
leine matar hann i snarheitum
með hinni góðkunnu aðferð:
ein skeið fyrir lýðræðið. .. og
ein fyrir sjálfstæði þjóðann-a . . .
og svo framvegis. Hann er
færður úr herklæðum sínum og
lagður á ást-arbeð Maríu, en þá
kemur í ljós að á pungbindi
hans eru teiknuð kvemkyns
tákn. Bakvið dulargervið er Mr.
Freedom jómfrú.