Þjóðviljinn - 11.06.1969, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVIUININ — Miðvitouida@ur 11. júní 1969.
— málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Otgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Ivar H. iónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórl: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Olafur Jónsson.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Simi 17500
(5 Ifnur). — Askriftarverð kr. 150,00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10,00.
Menntun hér og í Svíþjóð
|Jndanfarin 20 ár hefur fjöldi þeirra, sem taka
stúdentspróf í Svíþjóð, úr menntaskólum og
9ambærilegum skólum 9-faldazt. Á sama tíma hef-
ur fjöldi stúdenta við háskólanám 6-faldazt. Innan
fárra ára er gert ráð fyrir að 80-85% af hverjum
árgangi ungs fólks njóti ýmist almennrar eða sér-
hæfðrar menntunar að því marki — eða langleið-
ina að því marki — sem nú nemur stúdentsprófi.
Til enn æðra náms er gert ráð fyrir að fari 45% af
hverjum árgangi ungs fólks í Svíþjóð. Samsvar-
andi tala á íslandi væri um eða yfir 2.000, og mætti
þetta sannarlega vera okkur sérstakt umhugsunar-
efni. Á síðustu áratugum hefur fjöldi þeirra, sem
taka stúdentspróf hér aðeins 3-faldazt og fjöldi há-
skólastúdenta 2-faldazt. Nú menntast allt að 20%
árgangs til stúdentsprófa eða jafngildra prófa og
um 10% árgangs innritast í háskóla, en miklu
færri eru brautskráðir þaðan.
Jjannig hafa íslendingar dregizt alvarlega aftur
úr í menntun þjóðarinnar á síðustu árum, sem
þó hafa einkennzt af efnáhagslegum uppgangi.
Menntunarsókn fólksins hefur verið nánast sjálf-
krafa án hvatningar af öðru en eigin menntunar-
þörf. Þröngt skólakerfi hefur alltaf þrengt að þess-
ari menntunarþörf fólksins. Námsleiðir eru fáar
og þröngar, nemendum utan af landi hefur verið
herfilega imismunað og þrongur fjárhagur hefur
gert unglingum frá mörgum alþýðuheimilum sér-
staklega erfitt fyrir, þrátt fyrir mikla atvinnu-
möguleika í síld og byggingariðnaði fyrri sumur.
gn þrátt fyrir þessi höft á undanfömum árum he’f-
ur nokkur fjöldi fólks getað stundað nám þrátt
fyrir þröngan fjárhag. Nú hins vegar kemur enn ný
hindrun fyrir skólafólk að yfirstíga; atvinnuleysi
hefur verið geigvænlega alvarlegt vandamál fyrir
hundruð skólanemenda, en þetta hefur þær afleið-
ingar, að verulegur hluti skólafólksins verður að
hætta við nám. Skoðað í samhengi við þörf þjóð-
arinnar fyrir menntað vinnuafl og fyrir almenna
menntun fólksins er atvinnuleysi skólafólks sér-
staklega alvarlegt vandamál.
j^Jenntun verður ekki í öllum tilfellum melin
beinlínis til fjár. Hún getur aldrei orðið bein
söluvara á markaðstorgi auðmannastéttar; af þeirri
ástæðu getur auðstéttin aldrei skilið gildi menn't-
unar. Hennar gildismat miðast aðeins við handbæra
peninga, en ekki varanleg verðmæti. Stefna henn-
ar hefur skyndigróðann að gmndvelli og markmiði.
Meðan slík stefna fær að ráða ferðinni höldum við
áfram að dragast aftur úr í alhliða menntunarsókn
þjóðanna. Tölumar sem nefndar vom í upphafi
þessarar foustugreinar sýna hve við eruim þeg-
ar illa á vegi staddir. Haldi ríkisstjómin áfam með
stefnu sinni að eyðileggja menntunarmöguleika
fólksins hrapar þjóðin niður á þróunarstig, sem
ekki er unnt að sætta sig við fyrir manneskjur.
— sv.
SÓLEYJARKVÆÐI ER NÚ
KOMIÐ Á HUÓMPLÖTU
RÓTTÆKIR
PEIMNAB
í umsjá Æskulýðsfylkingarinnar — sambands ungra sósíalista
Ritnefnd skipa: Ólafur Ormsson, Guðmundur Hallvarðsson,
Magnús Sæmundsson og örn Ólafsson.
FYLKJUM ÖLL LIÐI í
REYKJAVÍKURGÖNGUNA
Sóleyjarkvædi Jóhannesar úr
Kötlum er nú kamiið út á hljóm-
plötu við tónilisit eiftir Pétur
Pálsson. Eins ogl fflesituim er e£-
laiust kunnuigt þá kom Sóleyj-
airkivæði út um eða etftir 1950
og vafcti bókin ]>egar í upp-
hafi miklla athygíli seim frá-
bært listaverk; enn eitt liista-
verkið eftir hið frábæra ljóð-
skáld Jóhannes úr Kötluim. —
Sóleyjarfcvæði er saimið á mifcil-
um alvörutíimufm, begar banda-
rískit herlið streymir til
landsins og þjóðin er bu.ndin
aðiíid að hemaðarbandalagi. —
Sóleyjarkvæði er viðvörun til
Islendiniga um að hailda vöfcu
sinni, rísa upp til baráttu fyrir
freflsun þjóðarinnar undan á-
sælni og yfirgangi erlendsstór-
veldis é Islandi. Boðskapurinn
er ákveðinn og sterkur £ með-
förum eims fremsta ljóðskálds
Islendiniga fyrr og síðar, Jó-
hannesar úr Kötlum. Pyrir um
f>að bil fjórum árum samdi
ungur múrari, Pétur Pálsson
frábæra tónlist við Sóleyjar-
fcvæði sem hitti algiörleiga í
mark ef þannig má komast að
orði. Flutningur urngra Tista-
manna á Sóleyjairkvæði Jó-
hannesar við tónlist Péturs
Pálssonar vaikti mikla athygli
víða um land og gerði boðskap
verksins Ijósari fyrir aíllri al-
þýðu. Sóleyjarkvæði var lesið
og sungið á skemmtumum, f
Keflavíkurgöngum og vfða þar
sem fölfc kom saiman. Pijótlega
Hannibalistar
Á fiimimtudagskvöldi fyrir
meira en viku boðuðu „frjáls-
lyndir“ Bannibalistar til stofn-
fundar flokks. Fjöldi flólks var
viðstaddur skímiairveizlu, stuðn-
inigsmenn og aðrir sem komu
fyrir forvitni sakir. Lok.sins eru
þeir komrnir í örugiga höfn þeir
menn sem hafa verið á póli-
tísku uppþoði hér í höfuðborg-
inni allan síðastliðinn vetur. Þó
er eins og sú höfn sé efcki ail-
veg örugg, miklar deilur urðu
á stoftatfundinum um heiti
flokksins eða samitakanna. Jón
Baldvin telur sig jatfnaðarmann
og víldi hann láta heiti félags-
skaparins vera Samtök jafnað-
armamna og einn fundarmanna
bar fram tillöguna, Samitök
vinstri manna. Urðu harðar
deilur um heiti samtafcanna, en
að lokum var samiþykkt að þau
skildu bera hedtið Samtök
írjálslyndra. Bfcki urðu minni
deilur uim afstöðuna, til NATO
og dvöl hersins á íslandi, einn
fundapmanna, sem hafði haft í
h-uga að ganga til liðs við
félagssfcapinn í byrjun fundar,
sagði ailveg skilið við þá hug-
mynd í ræðu sem hann filutti
í lok fumdarins, fyrst og fremst
veigna þofcukenndrar afstöðu fé-
lagsskaparins til hemáimsmál-
anna. Hvorki meira né minna
en 12 nefndir sáu dagsins Ijós
á fundinum og í fljótu bragðd
virtust sem þær væru allar
skipaðar fjölskyldumeðlimum
Hannibals Valdimarssomar. og
námustu vopnabraeðrum.
kom það til tals að hljóðrita
Sóleyjaifcvæði inn á hljómplötu,
mikill áihuigi var fyrir því mieð-
al hemómsamdstæðinga að
verkið í hiedld yrði gefið út á
plötu, svo það mætti verðaeign
alþýðu mamna. Nú hefur þetta
orðið að verulcika, uipptakam
fór fram hjá ríkisútvairpinu, en
platam var gerð austur í Sov-
étríkjunum. Nú geta rniienn
eignazt hið fráibæra listaverk
Jóhannesar úr Kötlurn við tón-
list Péturs Pálssonar á plötu,
platan verður til sölu í bófca-
Jóliannes úr Kötlum
búð Máls og menningar, Btók-
. inni Skólavörðustíg 6. skrifstofu
ÆF, Tjamargötu 20, og í hljóm-
plötuverzlunum. Þar sem upp-
lag plötunnar er taikmarkað,
ættu menm að láta verða af því
sem fyrst að eigniast pílötuna.
Ö. O.
stofna flokk
Sú skoðun var útbreidd í
lok fundarins, að verðugt nafn
hins nýja fflofcks væri Flokk-
ur sumdurlyndra, því efcki verð-
ur annað séð en að talsverðar
deilur séu þegar uppkomnar
meðal frjálslyndra Hannibailista
um tif'gang og eðái félaigsskap-
arins. Það vakti m.ikla athygili
að þeir félaigar, Hannibal og
Björn Jónssom voru eiklki vaild-
ir í neinar trúnaðarstöður Sam-
taka frjálslyndra. Það skyldi þó
aldrei vera að prófessor Bjami
Guðnason og félaigar hans teldu
það heppiliagra fyrir fraimtfð
hins nýja flokks að hafa þá
Hammibal og Björn ekki of á-
berandi, minmugur fynri afreka
þeirra á hin-um pólitíska miark-
aði síðasitlliðið ár. Steifna hinna
nýju samtaka er í stuttu málii
saigt mjög þokukennd og vill-
andi fyrir fólk, og þá sérstak-
lega í atfstöðummi til NATO og
dva-lar bandarísks hemámsliðs á
íslandi. Ef til vill er frjálslynd-
ið tú’Vað þannig að menn geti
haft hvaða skoðanir sem þeir
vilja á móluim, eða aiilt etftir
því hvemig bezt á við hverju
sinrni. Skímarveizlunni lautk um
miðnætti með hvatningarorðum
Ólatfs Hannibalssonar ritstjóra
Nýs lamds, frjálsmar þjóðar, og
fleiri félaga í forusfcunni, en ó-
víst er hvort þau hvatnimigar-
orð hafa borið nokfcum árang-
ur, em það verður tfminn að
leiða í ljós.
Islenzka lýðveldið verður 25
ára 17. júní næstfcomandi. 1
tilefni af þeim merfcu tíma-
mótum verða eflaust fluttar
ræður atf helztu oddvitum her-
námsstefnunnar, helztu tals-
mönnum erilendrar hersetu og
aðildar að hemaðarbandalagi.
Bjami Benediktsson mun nú
í ár eins og undanfarin ár á-
varpa landsmenn, og etf við
þekkjum hann rétt þá mun
hamn tefl'ja að í grundvaillarat-
riðum hatfi verið mörkuð far-
sæl stefna í skiptum okfcar við
bundaríska hernómsliðdð og að
Atlanzhafsbandalagið haffi kom-
ið okkur til hjálpar eins og frels-
andi enigill. Þjóðinni verður
talin trú um það, að um aðra
stetfnu í utamríkisimáluim hafi
efcki verið að ræða. ísilemding-
ar hafi orðið að slást í hóp
vestrænna einræðisilanda og það
séu bara vondir kommúnistar
sem efcki vilji fallast á þá skoð-
un. Og það mun að öllum lík-
indum verða rekin áróður fyrir
því að við Islendingar, fátækir
og smáir verðum að endumýja
NATO-samninginn nú í haust
þegar hann komu-r til endur-
skoðunar, til þess að missa
efcki atf félagssifcaip við vest-
rænt lýðrœði og frelsi! Og það
er vel hægt að ímynda sér
það að einnig beri á góma Frí-
verzlunarbandalaig Evrópu, E.F.-
T.A., í ræðu forsætisráðherra,
og að hann teflji að nú þurfi
þjóðin að gerast aðili að þessu
bandalagi vestur-evrópska auð-
valldsins.
Við geituim saigt að það sé ör-
uggt að Bjairni Benediktsson og
aðrir taiismenn viðreisnarstjóm-
arinnar, sem tala þennan dag.
17. júní, þjóðhótíðardag Islend-
inga, fari ekki að boða það að
nú sé kominn tími til þess að
við gerum upp reikningana, og
tökum upp sjálfstæða íslenzka
utanrífcisstefnu, vísum herlið-
inu úr landi og segjum skilið
við NATO. já, sMkt er öruiggt.
Ára-tuiga þjónustustarf þieirra
fyrir Afflanzhafsbandalaigið og
erlend stórveldi breytir varla
hugsunairhætti þeirra á 25 ára
afmælisdegi íslenzka lýðveldis-
ins. Þess veigna hiafa nýstofn-
uð baráttusamtök ungs fólks, 30.
rnairz hreyfingin, áikveðið að
minnast þess 17. júní, að þörf
er breyttra viðhcrfa, nýrrar
stefnu. Þau hafa ákveðið að
komia skoðunum sínum á fram-
færi mieð þvi að efna til
Reykjavífcurgöngu til þess að
leggja áherzlu á kröfuna um
brottfför bandaríslks herliðs frá
fslandi og úrsögn úr NATOnú
í haust.
Það á sérstaklega vel við, að
á 25 ára afmæli lýðveldisins
sé almenninigur minntur á það,
að sannarlega er kominn tími
til þess að við ísHiendingar töfc-
um upp nýja uifcanríkisstetfnu og
ný vinnubröigð á saimsikiptum
við þjóðir heims. Á 25 ára ferli
íslenzka lýðvéldisins hafa ráða-
menn þjóðarinnar stutt dvöl
bandarísks herliðs á Islandi og
aðild að NATO og í áföngum
hefur verið stefnt að stöðugri
útvíkfcun hemámsdns, nú síðast
er verið að fullgera öflugaher-
stöð fyrir katfbáta í Hvalfirði.
Og nú er alvarlegasta hættan
á ferðum innirás erlends auð-
valids í íslenzkt atvinnulíf. —
Þegar eru hafnar viðræður við
erlent auðvald um byggingu
olíuhreinsunarstöðvar, um
stæfcfcun kísilgúrverksmdðjunnar
við Mývaitn og svissniesfci auð-
hrimgurinn í Straumsvík hefur
þegar hreiðrað um sdg, og m-argt
er í bígerð, sem koma mun í
Ijós. Gegn þessu verður þjóðin
að rísa, sú vakning getur hafizt
með voldugri mótmælaigöngu á
25 ára affmæli lýðveldisins, þá
er tækifæri til þess að gera
ráðamnönnum það ljóst, að ís-
liemzka lýðveldið var stofnað til
annars en að verða erllendu
auðvaildi og hervaldi að bráð.
Sú þjóð er eiklki frjáls og full-
valda sem leitar á náðir er-
lendra auðhringa, sem leyfir
erlendar herstöðvar í landi
sifnu, og tefcur þátt í hemaðar-
bandalaigi. Það skuílum við fs-
lendingar hafa í huga 17. júnf
þegar 25 ára afmælis lýðveldis-
ins verður minnzt.
Fylkjum liði í Reykjavífcur-
göngu 17. júní og látum í Ijós
amdúð okfcar á erlenduim her-
stöðvum á Isilandi á vaxandi í-
tökum erlends auðvailds í fs-
lenzku atvinnuilffi á aðild dkk-
ar að hemaðarbandallaigi sem
hefur innan simna vébanda
Grikkland. Portúgal og Banda-
ríkin. — Ó. O.
Che
veggmyndir
fásí í
Bókabúð
Máls og menningar
Laugavegi 18.
75 kr. stykkið.
REYKJAVIKURGANGAN
I
Félagar og stuðningsmenn, komið til starfa við
undirbúning göngunnar, hringið í síma 17513. —
í>örf er á sjálfboðaliðum við ýmis störf þann
s'tutta tíma sem er til stefnu. Með sameiginlegu
átaki allra stuðningsmanna er hægt að vinna
gott undirbúningsstarf.
30. marz hreyfingin.