Þjóðviljinn - 04.01.1970, Blaðsíða 9

Sunruudiaigiur 4. jamúar 1970 — ÞJÓÐVliLJINN — SlÐA 0
Atvinnulýðræði
Framhald af 7. sáðu.
mál stairfsmanna, öiryggismál,
hagræðingarmál, fræðsiu- og
upplýsing astarf sami í fyrir-
tæikjum. Þegar nefndirnar hafa
veitt umsögn sdna um þessi
mál tekur stjóm fyrirtækisins
þau til með'ferðar. Henni ber
samikvæmt siamningum að rök-
styðja afgreiðslu sína og gefa
nefndinni skýrslu um niður-
stöðu ákvarðana.
Rauði þráðurinn í umræðum
innan verkalýðshreyfingarinn-
ar, hefur verið sú sitóra spum-
ing, hvort þetta samisitarfsform
hafi í reynd leitt til lýðræðis-
legri stjórnarhátta i atvinnu-
lífinu, — hvort það hafi aukið
áhrif starfsmanna í fyriirtækj-
um á rekstur þeirra, hvort
þetta fyrirkomulag hafi leitt
til þróuniar í átt til meira jafn-
réttis vinnu og fjármiagns,
hvort með því hafi veriðlagður
grundvöllur að starfrækslu
fyrirtækja, þar sem allir starfs-
menn hafi jafnan rétt til á-
hrifa, á grundvellj' eðlilegrar
verkiaskiptingar og með hlið-
sjón af menntun og hæfileik-
um hvers og eins.
Næsta skref
Margir í verkal ýðshreyfi ng-
unni í Skiandinavíu svara þess-
um spumingum með miklum1
efasemdum eða neitandi. —
Á hinn bóginn er það almennt
viðurkennt af, bæði forystu-
möinnum veiikialýðshireyfingiair-
innar og atvinnurekenda,, að
samstarfsnefndimar og það
umfangsmikla á,tak í íræðslu-
málum í aitvinnuMfinu, sem
þaer hafa knúið samitök at-
vinnurekenda til að gera, hiafi
• Krossgátan
Lárctt: 2 þrönig, 6 rölt, 7 gljá-
húð, 9 rúmimálsieining, 10 áþeklc,
11 ílát, 12 hrópa, 13 þráður, 14
ritstjóri, 15 kvæði.
Lóðrétt: 1 hálfnakin, 2 hlyklc,
3 höfuðborg, 4 dryíkkur, 5
drykkur, 8 Wlettur, 9 knókur, 11
kona, 13 op, 14 stró.
Lausn á síðustu krossgátu-
Lárétt: 1 Bretar, 5 för, 7 létt,
8 dió, 9 armur, 11 td, 13 aimla,
14 urr, 16 rósamiál.
Lóðrétt: 1 bóttstur, 2 Eftai, 3
tötra, 4 ar, 6 kórall, 8 dul. 10
mmmim, 12 dró, 15 rs.
—----Ti---------------------
KONA
EÐA STÚLKA
óskast til heimilisstarfa
hjá kennarahjónum úti á
jr.Jandi. Þarf helzt að vera
vön börnum.
Upplýsingar í sima 1 73 73
á skrifstofutíma.
haf't ómetanlega þýðinigu fyrir
atvinnulífið, framleiðni fyrir-
tælcjanna og samstarf aðila á
mörgum vinnustöðum. — En
það kemur glögg’t í ljós að
margir forystumenn verkalýðs-
hreyfingarinnar, hafa aldrei
hugsað sér þessar samstarfs-
nefndir sem tæki til að inn-
sigla eða frysta það ástand, að
starfsmönnum fyrirtækja sé
haldið utan við þátttöku í öll-
um meiri háttar ákvörðunum í
efnahagslegum, tæknilegum
og félagslegum málefnum fyr-
irtækja. Af umræðum á þing-
um verkalýðshreyfingarinnar
og greinum í málgögnum henn-
ar má ráða. að flesitir afneita
slíkri kyrrstöðu og benda á, að
núverandi skipan mála komi í
veg fyrir frekari þróun í lýð-
ræðisátt í atvinnulífinu og að
næsta stigið verði að vera að
veita starfsmönnum fyrirtækja
meðákvörðunarrétt um málefni
þeima.
f oklcar
þjoðfélagi
í litlu þjóðfélaigi sem ofckar
ætti það að liggja 'í augum
uppi hve nauðynlegt er að
samhæfa alla krafta að því
marki að gera áran.gur at-
vinnusfcarfseminnar aem bezt-
an. Reynslan hefur sýnt okkur
að þetta gerist ekki sjálfkrafa
heldur verða þau öfl í þjóðfé-
laginu, sem mestu ráða um mót-
un atvinnulífsdns að hafa for-
göngu í þessum efnum.
Þau miklu stéttaátök sem
hér hafa átt sér stað æ ofan
í æ á undanförnum árum og
áratuigum eru auðvitað fengin
tilviljun, heldiur rökrétt af-
leiðing þess að áhrifa launa-
fólks eða fulltri>a þess hefur
ekki gætt nægilega í hinum
ýmisu stofnunum þjóðfélaigsins,
allt frá vinnustaðnum og upp
í ráðuneyti. Hér sem annars
sitaðar er það því deilan um
afstöðu fnamleiðsluþáttanna
tveiggja: vinnunn-ar og fjár-
miagnsins hvors til annars, sem
eir að verki í ýmisum mynd-
breytingum. Sjálfsaigit eru
menn ekttd á einu máli um
þessa skýringu, en aístaða
roanna til þess hvort stefna
beri að því að brúa það bil,
sem orsakar þessa deilu, ræð-
ur auðvitað úrsílitum um það
hvort menn eru reáðubúnir að
hefja hér á lapdj sikipulegt á-
tak og baráttu fyrir auknu
samstarfi í alvinnulífinu.
Til að breyta
þjóðfélaginu
Mig langar þá hér í niður-
laigi þe.ssa spjalls að víkja
nokkrum orðum að því hvern-
ig þessi m-ál snú-a við okkur
hér á landi. Er hér einhver
j-arðvegur fyrir þaar hugmynd-
ir og viðlíka þróun í átt til
samstarfs i atvinnulífinu og átt
hefur sér stað í grannlöndum
okkar eða úti í hinum stóra
heimi? Er sérstaða atvinnulífs
okfcar slík, fyrirtæki okkar það
smá, tilfærsla í aitvinnulífi það
mikil, að enginn girundvöllur
sé fyrir því að tafca þessi mál
til umræðu hér? Eiga þessi
mál éinhvern hljómgrunn með-
al áhnennings, og eru samtök
verkalýðs og atvinnurekenda
reiðubúin að leggja þessum
málum lið? Má vænta situðn-
ings allra þeirra samtaka sem
láta sig málefni atvinnulífsins
einhverju varða? Er líklegt að
stjórnmiálaílokkarnir í landinu
Jarðarför bróður míns
EYJÓLFS MARTEINSSQNAR
er andaðiet 19. des. s.l. fer fram frá þjóðkirkjunni í
Hafnairfirði, mánudaginn 5. jan. 1970, kl. 2 e.h.
Fyrir hönd vandamanna
Bjarni Marteinsson.
séu reiðúbúnir að leggja málinu
Mð? Eða — kannsiki síðiast en
ekki sízt — er samstarf í fyr-
irtækjum hérlendis og í ait-
vinnulífinu yfirieitt það gott
að óþarft sé að hafa áhygigjur
af framvindu þessEuia mála
hér? Þanniig mætti 1-engi haldia
áfram að spyrjia. —- Það er
fjarri því að ég ætli hér að
reyna að veita svör við öllum
þessum spurningum, en mig
langar þó að minnast hér á
nokfcur atriði sem athugandi
gæti verið fyrir iaunafólk að
hugledða.
Verfcalýðshreyfinigin sem fé-
lagslegt baráfctutæki hlýtur að
verða að mó-ta afstöðu sína til
þessara mála í fullu samræmi
við eðii sitt og tilganig. Já,
hver er ei-ginlega tilganigur með
■ starfi verkalýðsféiaiga? — Vera
kann að í augum sumra launa-
manna sé það megintilgangur-
inn með starfi stéfctairfélaga að
þrátta öðru hvoru við aitvinnu-
rekendur um kaup og kjör.
Með auknu saimstarfi t.d. í
formi samstarfsnefnda, sé að-
eins verið að skapa vettvang
til að gera þetta karp svolítið
málefnalegra og stytta kaillfær-
ið á milli þeirra, sem deila um
hvernig skipta beri afraksifcri
vinnunnar. Svipaður skilning-
uir er sjálfsaigt uppi í röðum
atvinnurekenda. — En þessi
skilningu.r er í miklu ósam-
ræmi við' upprunalegan til-
gang með myndun verkalýðs-
félaiga, jafnt hér á landi sem
annars srtaðar, og vænfcanlega
fer hann einnig í báiga við
skoðánir attls þorra la'umafólks.
Það æt-ti að vera öllum ljóst,
að verkalýðsfélösgin eru fyrsfc
og fremsfc tæk-i hins vinn-andi
manns th að knýja á um breyt-
ingar á gerð þjóðfélagsins. í
stað þeirrar sundiurvirkni, sem
m.a. hefur einkennt okkar
þjóðfélaig, er það tílgangur
þeirra að skapa aukn-a sam- ^
vikni í þjóðfélaiginu með því
að vieit-a kröffcum þesis í einn
fairveg og leitast við að að-
laiga atvinnusfcarfsemin-a í rik-
ara mæli að þörfum og haigs-
munum hins óbreytta nranns
— í stað þess að horfa upp á
það að afcvinnutækin lúti oft
og einatt dutlílungum skamm-
sýnnar gróðaihyggju og rang-
túlkaðs einkaframfcaks. En
markmið verkalýðshreyfingar-
innar veirður einniig að vetra að
sporna gegn þjóðfélaigsþróun,
sem a.m.k. víða úti í hinutm
stóra heimi, leitar stöðugt í þá
átt að launamaðurinn gerist
viljalau-st verkfæri framiandi
afla. sem ekki einasta dæmia
hann tdl hins tílgangslitla
brauðstriits, heldur ákvarða
einnig neyzlu h-ans og allt hans
lífsform.
Er hæfTan langt
undan hér?
Okkur virðist ef til vittl að
í okkar þjóðfélagi sé þessi
hætta langt undan. Sam-t finnst
mér að þegar megi grein-a ým-
is einkenni hennar í lífslhátt-
um og lífsiviðhorfum launa-
fólks hér á þétfcbýlissvæðinu.
Auikið sjálfstæði og þáfcttaka
verkafólks í því að móta dag-
leg viðfangsiefni sín á vinnu-
stað er tvímælalaust það „bólu-
efni“ sem komið hefur í veg
fyrir frekard þróun í þessa átt
í því iðuaðarlþjóðfélaigi, sem við
si-glum nú hraðbyri inn í. —
Hitt ber verkalýðshreyfingunni
að varast, að meta hin fyrstu
sfcref, sem tekin kunna að
verða í átt tíl atvinnulýðræð-
is, þannig, að nú sé komið á
leiðarenda — lokamarkmiði
náð. Þvert á móti á hver á-
fangi á þessu sviði að vera
undanfaí*i annars. skapa nýj-
an baráttuvettvang með hag-
stæðari vígstöðu.
Haignýting þeirnar orku, sem
þesisi nýju viðhorf til vinnunn-
ar eiga að geta leysfc úr læð-
ingi, etru í fyrsta lagi félaigs-
leg og efnahaigsieg nauðsyn
fyirir hvern sfcarfandi mann. En
hér á samfélagið líka uinj
varasjóð, sem er öllum gjald-
eyri'SVarasjóðum verðlmæfcairi.
Einmitt nú — þegiar m-argir
efast um getu okkar til að vera
efna'hagslega sjálfstæð bjóð —
getur verið nauðsynlegt að
grípa til þessarar innstæðu.
Skautamynd
Á skautum í Skautahöllinni.
Skipað í nefndir körfuknatt- Flóttamenn frá
feikssambands ís/ands ^SA Svíþjdðar
KörfulcnattleiJcssamiband Is-
lands hefur nýlega sttcipað menn
í fastar nqfndir, sem starfa að
liinum ýmsu málum er varða
körfifknattieik á íslandi-
Eftirtaldir menn hafa verið
skipaðir í þessar nefndir:
Útbreiðslunefnd: Guðmundur
Þorsteinsson, formaður, Einar
Bolttason og Kristinn Stefflánsson-
Blaðanefnd: Gylfi Krisfcjáinisson,
formaður, Jón Þór Hannessom
og Hilmar Viktorsson. Fjáröíl-
unamefnd- Magnús Sigurðsson,
fonmaður óg Gunnar Petersen.
Mimiibasketnefnd: Bogi Þor-
steinsison, formaður, Kolbeinn
Pálsson 1 og ‘ Sig- ' Helgason-
Kvennanefnd: Einar Bollasom,
formaður og Gunnar Gunmars-
son. Landsbðsnefnd karla: Ölaf-
ur Thorlacius, formaður og Sig-
urjón Yngvason. Þjálfari landis-
liðsins á einnig sæti í nefndinni,
sem oddamaður. Unglimgalands-
liðsnefnd: Þorsteinn Hallgríms-
son, Birgir öm Birgis og Sig-
urður P- Gíslason.
Ekiki er enn búið að skipa
menm í laga- og leittcreglna-
nefnd, en hún á ærið verkeifmi
fyrir höndum þar sem er að
Sveifluskot
Framhald af 5. siðu.
koma dómaramálum körflu-
knattleiksins í betra horf. Slcort-
ur á hæfum dómurum stendur
nú körfuttcnattleittcsiíþróttimni
mjög fyrir þrifum.
Evrópumcistaramót unglinga
Ákveðið er að ísland sjái um
einm riðil i Evrópumeástaramóti
ungMnga 1970- Per keppnin
fram í Rc-ylkjavik um pósk-
ana 26—30. marz. Auk íislamds
eru í 'þessum riðli Engttand, Pól-
land og Belgía- Verður þetta
mót ám efa góður skóli fyrir
okttcar yngri körfiuttcmattlelks-
memn og elcki síöur spennandi á
að horfa.
Framleiðsla
Fraimhald af 6. síðu-
hún sfcámida í tvær vikur og
þátttakendur vera um 500 fiuttl-
trúar riikisstjóma. Fram að ráð-
stetfbummi verði gerð sérstök
áætlun um alttsherjarátak til að
náða firaim úr þeim vamdamál-
um sem attltof ör fóljksÆjölgun
hefur skapað í heimimum. (Frá
SÞ).
um hliSar boltans og þumlar aft-
an á honum.
3. Þú stendur með annan fót-
• Stöðugt leita flóttainienn
frá Bandaríkjimum til Sví-
þjóðar af ótta við að verða
sendir til lierþjónstu í Viet-
nam. Tveir ungir menn á
aldrinum 19 og 22 ára báðu
nýlega um hæli í Svíþjóð sem
pólitiskir flóttamehn á þess-
um forsendum.
• Talið er fullvíst, að Soffiia
Loren vænti sín á nýjan leik,
en swo sem kunnugt er hafðd
hún verið í hjónabandi um
langfc árabil, áður en henni
auðnaðist að eignast barru
Hún befur að undanförnu
lei'kið aðalhlutverk í kvik-
mynd, sem unnið hefur verið
að í NapóM og skyndilega og
fyrirvaralaust hiæitti hún störf-
um sánum og hélt heimleiðis.
Vinir hennar kveða það full-
víst, að orsök þessa sé sú,
að hún eigi enn von a bami,
en staðfesting hefiur elkttri
fengizt.
Guðmundur
Framhattd iaf 5. síðu-
lega sdnna bæði í keppni og á
þurru lamdd. Þad er mér því
gleðiefni, að afhenda Guðmundi
farandgripinn, sem hann hlaut
einmig árið 1962, og aðeins tveir
menn aðrir hafa hlotið gripinn
oftar en einu sinni“.
Eftir aS þú hefur sleppt vinstri
hendi af boltanum, setur þú hana
í svo til vinkilstöðu og réttir hana
svolítið frá þér.
Þú kemur niðúr á sama stað og
þú stökkst upp af.
Þú kastar boltanum með fingr-
unum Ef þú kastar með lófan-
um þá er þetta ekki lengur
sveifluskot, heldur sveiflugjöf.
GJAFIR í KÖRFUBOLTA
Aðaltegundir gjafa í körfu-
knatdeik eru:
inn örlítið fram fyrir hinn.
4. Síðam gerir þú hvorttveggja
í senn: lyftir hægri fæti aftur og
upp og Iætur hann ganga fram
(alveg eins og þú sért að hjóla).
Dregur boltann að brjóstinu. Þá
ert þú kominn aftur, bæði með
fót og hendur. Síðan stíguf þú
fram með fótinn og ýtir boltan-
um frá Hkamanum. Þú stígur ör-
ugglega niður og finnur jafn-
vægið. Þú réttir alveg úr hand-
leggnum og rétt áður en hann
verður beinn ýtir þú mjúklega á
eftir boltanum
Islendingasaga
Framhald aí 1. siðu-
lenzfcum fiormmiimjum í bóttoai'-
aukia. Á bóttcarkápu er mynd af
Þimgvöttlum sem Eimieir Rodin
liefur teikmiað eftir málvesrttci Jóms
Engilberts. Bóttcin er um 340
síðuir og kostar 48 nomskar ttcrón-
ur.
Rit um íslenzk fræði
íslendlingia saga dr. Jóms Jó-
hamnessomar er fjórða bólcin sem
norsttca hásttcóilaibóilcaifloirllagið gef-
2 handa gjöf frá brjósti.
2. handa gólfa gjöf.
2 handa gjöf undir mitti.
2 handa gjöf yfir höfuð,
Sveiflugjöf.
Meðan þú ert að æfa þessar
gjafir skalt þú standa eins og út-
skýrt er
1. Gripið með báðum höndum
um boltann í brjósthæð og hon-
um haldið nokkra þumlunga frá
brjóstinu.
2. Fingurnir eru vel útglenntir
Nú ert þú í um það bil 45°
(gráðu) horni við gólf, og gjöf-
inni er ennþá ekki lokið þó þú
sért búinn að slepa boltanum. Þú
fylgir vel á eftir með fingrunum
og lófinn vísar að Iokiun til lið-
anna.
Athugaðu það að hreyfingar
bæði handa og fóta eru alveg þær
sömu og þegar þú hjólar. Hendur
og fæmr ganga aftur og upp,
síðan fram og niður.
Framhald.
Eiríkur B.
ur út í toólkiaifilokiki sínum um ís~
lenzk fræði Áður eru þessar
ttiækur kmmmar út: 1) Bók Eiinars
Oi. Svednssonar prófessors um
Njálu, Njátts saga- Kcmstverket
— í þýðingu Ludvigs Holm-Ol-
se-ns. 2) Bók Úlaifis Lárussonar
prólfessors Lov og ting Isttamds
fiorfiaitning og lover i firistatstiden
i þýðdngu Kmiuts Helle. 3) Bók
Siigurðar Nordatts Islamdsike stredf-
lys — í þýðdngu Magnúsar Staf-
ánssonar.
Ludvig HoJfln-Olsen prófessor
við hásttcólann í Björgvin hefur
haft með höndum ritstjórn þessa
bófcaílokíks uim ísienzk frædi.
j
t
é ♦