Þjóðviljinn - 22.02.1970, Blaðsíða 7

Sunmudatgur 22. fébrúar 1970 — ÞJÖÐVILJIN’N — SlÐA J
Þessi mynd er tekin í NaMthólsvikinni einn sólskinsbjartan og hlýjan sumardag fyrir nokkrum árum. Nú hefur þessum sjó- og sól-
baðstað Reykvíkinga verið lokað vegna mengunar sem bæði stafar frá frárennsium í Kópavogi, en ekki siður — og liklega þó í
enn meira maelL
GuSmundur Vigfusson:
Óþriínaður og mengunarhætta
af óhæfum útrásum holræsa
^nrrrf.T.tnrtn ■* •, •
Matvælaframleiðsla og matvælageymsla er í mikilli hættu —
sjóbaðstað lokað vegna alvarlegra mistaka — aðgerðir strax
héilbrigðiseftirlitLsins eða heil-
brigðisnefndar hinsvegar þegar
ákvarðanir voru teknar um lögn
og fráigang þessa mikla holræs-
is? 2. Hafa þær áætlanir raun-
varulega verið framikrvæmdar
sem gerðar voru um langa lögn
holræsisins i sjó fram og sem
tryggja átfcu öryggi baðstaðarins
og starandarinnar í Skerjafirði
að sögln sérfrasðinganna? Og
hafi þetta síðartaida ekiki verið
gert 'hivef ber þá ábyrgðina á
slílko vanrækslu á framlkvæmd
gerðra áætlana og samþykkta?
Ég vil taika það fram að ég sé
ekiki bebur á þeim uppdráttum
sem ég hefi í höndum yfir hol-
ræsakerfi borgarinnar en að
vanrækt hafi verið með ölilu sú
lögn þessa máWla holræsis langt
í sjó fram, sem fyrirtruguð var
og sem beiniínis var fonsenda
fyrir. samþykkt borgarráðs og
borgarstjómiar á þessari laiusn
málsins,
Ekki efast óg um að alilr
borgarffiulltrúar sjái og viður-
kenni að það er mjög alvariegt
og raunar óafisakanlegt of sijó-
baðsitaður Reykvfkinga í Skerja-
firði hefiur verið eyðilagðdr fyr-
ir hreina handvömm og van-
íæksilu.
Er næsta óskiljanlegt að slíkt
geti gerzt án þess að þeir æðstu
ombeettismenin sem hér edga um
að fjalte og stjóma fram-
kvæmdum í samræmi við áætl-
nn.ir og samþykktir borigar-
stjómar, svo sem gatnaimála- og
holræsastjóri, borgarverkfræð-
ingur og borgarstjóri, grípi inn
í og tryggi framkvæmd tekinna
ákvaðana.
Ekfci verður þeirri hugsun
heidur varizt, að heilbriðás-
nefnd borgarinnar hefði mátt
vaka hór betur á verðimum en
raun hefur á orðið.
En það var ekki aðedns meng-
un sjóbaðstaðarins i Skerjaf. og
orsakir hennar og aflleiðingar
sem varð þess valdandi að ég
taldi rétt og skylt að hreyfa
þessu máli hér og nú. Til þess
liggja aðrar og raunar enn ai-
varlegri orsakir, og er þó' það
serrj gerzt hefur í Nauthólsvík
og Skerjafirði ekkert gaman-
mál. Ég skal bráðlega koma að
þessu atriði. En áður vil ég
Vekja nukkra athygli á því al-
menna vandamáli, sem raunar
var viðurkennt með samþykkt
borgarstjöm arinnar.
Þegar flóðin miklu
urðu á Skúlag. og Kirkju-
sandi á dögunum benti
Þjóðviljinn á þá augljósu
hættu, sem í því felst að
hafa opnar útrásir hol-
ræsa rétt niður fyrir
bakkana ofan í fjöruborð-
ið. Guðmundur Vigfús-
son hafði flutt tiillögu á
síðasta fundi borgar-
stjómar um sérstaka at-
hugun á ástandi holræsa
í borginni og aðgerðir til
úrbóta. I glöggri og grein-
argóðri ræðu benti Guð-
mundur m.a. á ýmisiogt
til úrbóta i þcssum efnum,
um leið og hann bcnti á
mengunar- og óþrifa-
hættuna, sem er aflciðing
af vanbúnu holræsakerfi.
— Borgarfulltrúar í-
haldsins höfnuðu þessari
tillögu Alþýðubandalags-
ins. Gísli Halldórsson
lagðist sérstaklega gegn
henni með miklum reig-
ingi um að öll væru þessi
mál í lagi hjá borginni og
tílfar Þórðarson, læknir,
fullyrti á sama veg; sagði
þó að ekki væri til fé til.
þess að gera mcira. Niður-
staðan er þvi sú, afi borg-
arstjómaríhaldið ncitar
að viðurkonna augljós
vandamál I heilbrigðis-
málum borgarinnar vegna
þess að ábendingamar em
komnar frá stjómarand-
stæðingum.
Hættan á ofmenguin sjévar,
vatns og andrúmslofts hefiur
mjög verið umrædd hér á
landi og erlendis að undanfömu.
öllum virðdst1 ljópt að til gagn-
gerðra varna og róttækra að-
gerða verður að grípa tdl þess
að vemda umihverfi mannsins.
Á þetta að sjálfsöigðu ekki sízt
við í borgum og öðru þéttbýli,
þar sem aukin iðnaðarstarfsemi
og meðferð ýmissa eiturefna
bætisit við þá mengunarhaettu
sem stafar frá áfulllkomnum frá-
rennsliskerfum, útblæstrí tfiré
sívaxandi bifreiðaifjölda o.fl.
sem of langt yrði upp að teiVja.
Sambykkt
Það er ekki ætlun rrnín að
ræða þossi mál hér ítarlega eða
almennt. Borgarstjómiin hefur
nýloga fjallað nokkuð um þau
og samþybkt í þvi sambandi ál-
mienna ályktunartillögu, að
írumkvæði borgaríulltrúa Fram-
söbnarflokksins. Var þá auglýst.
að fyrir lægju fi’umúætlanii-
um holrassakerfi borgarinnar,
sem gerðar hefðu verið með þaö
fyrir augum að sameina frá-
rennslisútrásir og dæla skólpi
langt i sjó frarti. Þá er einnig
yfir lýst að gerðar hafi veríð
frumáætlanir um staðsetningu
hrednsistöðva og því slegið föstu
að þessar rannsóknir skyjdu
halda áfram, þannig að áætlanir
yrðu tiltækar þegar borgar-
stjómin ákvæði að vedta fé til
endanlegs undirbúríimgis og
framibvæmda.
Nauthólsvík
Nú má segja að samþykkt sem
þessi sé góð það sem hún niser.
Og það hefur vissulega verið
hugleitt og rætt fyrr hvor leið-
in skyldd valin; byggdng hreinsi-
stöðvar eða lagping holræsis
langt í sjó fram. Þetta mál var
mjög á dagskrá í sambandi við
hið mikla hölræsi í Fossvogi.
Niðunstiaðan varð þá só, að
bygging hreinsistöðvar væri svo
kostnaöarsöm, að hin leiðdn var
valin, þ.e.a.s. að holræsið skyldi
lagt eftir ströndinni við norðan-
verðan Fossvog og síðan út í
Skerjafjörð nokkru fyrir’ vestan
Nauthólsvfk.
Ég man ekki betur en sú væri
þá niðurstaða verkfræðinga og
annarra sérfræðinga er um mál-
ið fjölluðu, að lítil eða jáfinvel
engin mengunarhætta yrði í
Skerjafirði samkv. þessari ó-
ætlun. Rætt var um að leggja
ræsið svo lanigt í sjó fram að
slíku yrði afstýrt. Mér virðist
hinsvegar að á þessu hafi orðið
alvarlegir meinibugir. Svo mikið
er víst að borgarlæknir bann-
aði á s.l. sumri afnot af sunaar-
baðstaðnum í ‘ Nauthólsvík
vegna mengumar sjávarins þar.
Með því voru Reykvíkingar
sviptir sínurft eina sjóbaðstað í
borgaríandinu, og það hvarfl-
ar ekki að mér að borgaríaaknir
hafi tekið slíka ákvörðun að á-
stæðulausu.
Alvarleg mistök
Hér hafa tvímælalaust orðið
mjög alvarleg mistök t>g það er
nauðsynlegt að upplýst sé í
hverju þau liggja. Eftirfarandi
spumingar-eru t.d. áleitnar: 1.
Var nauðsynleg og eðlileg sam-
vinna mdlli verkfræðinga hol-
ræsadeildar borgarverkfræðings
annarsvegar og borgarlæknis og
Mengun og
óþrifnaður
Um það bil 36 útrásir hol-
ræsa borgarinnar liggja í fjörur
eða í sjó fram umhverfis borg-
arbyggðina og athafnasvæðin.
Hvergi iiggja , þessar útrásir
neitt sem heitir í sjó fram og á
suimum stöðum eru þær uppi i
fjöru eða við fjöruborð. Af
þessu leiðir öhjákvæmifega, auk
mfengunar sjávarins bæði uitan
og innam hafnarsvæðis, óþrif og
óþef víða í fjörunni og við
ströndina. Og á ýmisum þessum
stöðum eru böm iðulega að leik
og gera sér að sjálifsögðu enga
grein fyrir þeim hættum, sem
útrásimar og frérennsii þedrra
getur valdlð. Ég vil í þessu sam-

: ■
:: xi-:: ''

; .::x'ý

FOSSVOGSRÆSIÐ. — í ræðu Guðmundar Vigfússonar, sem hér birtist kemur m.a, frarr., að
ekki hafi verið höfð nægileg gát á heilbrigðis þáttum málsins, þegar ræsið var gert. Og myndin
hér að ofan er frá framkvæmdum við FosA'ogriræsið á sínum tima.
i
IX
Guðmundur Vigfússon.
barndi ednikum mdnna é éistandið
í þessum efnum i f jörunni með-
fram Skúlagötu, 'allt flrú höfn-
inni og austur að Rauðarárvik,
en á þessu svæði eru ekki færri
en sex holræsaútrásdr og flestar
eða allar ná rétt niður fyrir
bakkann og sQdlla frárennisiHnu.
beint í sjálfa fjömna þegar ekki
er um háflœði að ræða.
Svipað mætti segja um út-
rásimar austan frá byggðinni í
Skierjafirði og vestur undir
Skjól, þótt þær kunni að né ívið
lengra fram en við Skúlagötu.
En bæði eru þessd fjörosvæði
mjög eftirsótt af bömum 'Kt
leikja, einkanlega að sumri tiíL
Óverjandi
Ég kem þá að því atriði þessá
móls, som úrslitum réði um það
að óg taldi óbjákvæmilegt að
tafca þetta 'mél á dagstorá borg-
arstjómar með flutningi þeiiT-
ar tillögu sem hér liggur fyrir.
Tvö af rrneiríháttar holræsum
borgarinnar liggja ffiram í fjöru-
borð við Kirkjusand. Annað
þeirra liggur frá Suðuriandsr
braút auistan Grensásvegar og
um Laugamesihverfi norðanvert
til sjáivar. Hitt liggur sunnan frá
Miklúbraut, skammt frá Hvassa-
leiti, um Safamýri og norður-
hluita Kringlumýrarbrautar og í
fjöru fram, noklcm vestar en
hið fyrra. Bæði þcssi miklu hol-
ræsi ná skammt í sjó fram, svo
skammt að útrásir þeirra skila
ekki frárennslinu nema í bezta
fallí rúmlega í fjömborð, eink-
anlega þcgar nm stórstraums-
f jöm er að ræða.
Enginn vafi leikur á því að
þessi frágangur umræddra hol-
ræsa við Kirkjusand er ekki á
neinn hátt fullnægjandi eða for-
svaranlegur, enda þótt cngin ó-
venjulcg atvik kæmu til.
Nú er hinsvegar þannig
háttað, að ein umfangsmiesta
matvælaframleiðsla í borginni
er staðsett og fer fram á f jöra-
bakkanum við Kirkjusand.
Þar er hraðfrystihús og fisk-
úerkunarstöð hlutafélaganna
Júpiters og Marz og þar er
cinnig frystihús og matvæla-
hcildsala Sambands ísl. sam-
vinnufélaga. Til viðbótar hef-
ur lengi verið í ráði að á þessu
svæði yrði reist mikil k,jðt-
miðstöð og í öllu falli k,jöt-
skoffunarstöð þar sem allt kjðt
á borgarmarkaðinn a.m.k. færi
um og hlyti grandgæfilega
athugun.
Að vfsu hleifur ektoi enn orð-
af þessum framkvæmdum nema
að því matki er tekur til kjöt-
stöðvar og matvælaheildsölu
SÍS, er reis þama fyrir nokkr-
um árum. En jafnvel þótt svo
sé cktoi enn, er ljóst að þama
á sjávarbaktoa Kirkjusands,
skammt uipp alf útrásum tveggja
mitoilla holræsa, fer nú þegar
fram edn umfangsmesta mat-
vælaframleiðsla pg matvæla-
meðhöndlun hér á landi, bæði
að því er tekur til innanlands-
neyzlu og útflutnings.
í augljósri hættu
Margir þeirra sem þama eru
kunnugastir hafa tjáð mér þá
Framhald á 9. aíðu.
i
i