Þjóðviljinn - 10.03.1970, Síða 7

Þriðjudagur 10. marz 1970 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA
Steindór Arnason, skipstjóri:
Krefjumst úttektar
fískiskipastó/sins
„A undanförnum árum hafa tólf nýsköpunartogarar verið seldir héðan frá Reykjavík, ásaant
mörgum stórum kraftblakkarskipum. Þessi skip hefðu getað landað 50 til 60 þúsund tonna
ársafla i meðalári“.
að valda erfiðleikum, allt hefur
verið bókfært hjá peningastofn-
unum og bðkhald bátanna sönn
fyrirmynd, að ætla verður.
Bátafailíttin á þriðja áratugn-
um, skuldaskilin á þeim fjórða,
bátagjaldeyrir og gengisfelling á
þeim fimmta, fiskverðsmunur til
báta og aftur skuldaskil á þeim
sjötta, ásamt ótrúlegum grúa lit-
ríkra ráðstafana í sambandi við
sjóði, þurrafúa, togaraölmusur,
byggingu og sölu skipa, sem of
langt yrði upp að telja.
Oll verða þessi gögn að sjálf-
sögðu ýtarlega könnuð við úttekt.
Peningastofnanir hljóta að geta
upplýst um töp af viðskiptum við
togara annars vegar og báta hins
vegar. Hlutafélögin Kveldúlfur,
Alliance, Venus, Júpíter, Marz,
Hrönn, Einar Þorgilsson, Max
Pemperton, Geir Thorsteinsson,
Fylkir og fl., eru án efa auðveld
gagnasöfnun, og svo ætti einnig
að vera um stærstan hluta bátaút-
gerðarfyrirtækja.
Úttekt, unnin af góðu fólki,
verður mikill fróðleikur og þarfur,
en hvort hann styður upplýsingar
Más er óljóst fyrir mér, þó býst
ég við að fiskimálastjóri verði að
hala í Iand stóran hlut fullyrðing-
anna, þegar öll gögn hafa hlotið
úrvinnslu.
Taprekstur stóru togaranna hin
síðari ár er að hálfu sök Fiskifé-
lagsins og Hafrannsóknarstofnun-
arinnar. Seiður bruggaður í köd-
um vísindanna.
Hinn helmingurinn, heiguls-
háttur kjarklítilla forráðamanna
togaraútgerðar, sem hafa látíð
ráðamenn skútunnar meðhöndla
Framhald á 9. sáðtu.
sköpunartogarar verið seldir, á-
samt mörgum stórum kraftblakk-
arskipum. Þessi skip hefðu getað
landað 50 til 60 þúsund tonna
ársafla í meðalári. En nú er í ó-
efni komið, svo ekki sé fastar áð
kveðið. Reykvíkingar verða að
setja markið hátt, og stefna að
250 þúsund tonna ársafla í mjög
náinni framtíð, en til þess þarf
skip og menn.
Ekkert bólar á, að ætlunin sé að
smíða skip hér í höfuðborginni.
Einkaframtakið blundar. Lands-
smiðjan lömuð samkvæmt áætlun.
Hér vaxa upp menn. Suma er
hægt að þjálfa til sjómennsku-
starfa. En hafknörrinn glæsti er
ennþá aðeins draumsýn.
FISKIMIÐ N-ATLANZHAFS
Fiskimið Norður-Atlanzhafs,
ásamt þeim hluta íshafsins, sem
auður er hverju sinni, verða ekki
nýtt að gagni árið um kring,
nema af stórum kraftmiklum far-
kosti. Þetta hefur runnið upp fyr-
ir þeim bræðrum, sem áður voru
nefndir, og fiskimálastjóri gæti
lærdóm af dregið, „viti hann ekki
því í verk að gera úttekt hjá
stofnunum fiskimála.
KREFJUMST ÚTTEKTAR
Vegna ummæla fiskimálastjóra
er sanngjarnt að krefjast þess að
hann láti framkvæma úttekt á
fiskiskipaflotanum. Þá ætti að
geta fengizt úr því skorið, hvaða
tegund skipa hefur reynzt okkur
arðsömust á úttektartímabilinu.
Nú er framundan stórátak til efl-
ingar fiskiskipaeign landsmanna.
Því er mjög áríðandi að úttekt
verði hraðað sem tök eru á, með
hliðsjón af því, hvaða stefnu beri
að taka um stærð og útbúnað
fiskiflotans á næstu ámm.
Til þess að heildarmyndin verði
sem skýrust, er áríðandi að út-
tektartímabilið sé ekki skorið við
nögl, og vísindum beitt til hins
ýtrasta, þar sem þeim verður við
komið. Mér finnst sanngjarnt að
miða við árið 1907, þegar Jón
seti kom til landsins og vélvæð-
ing bátanna var hafin að marki.
Punkt aftan við úttekt mætti
staðsetja aftan við Stefnis-söluna
nýafstöðnu, til fróðleiks um fyr-
irgreiðslu. Gagnasöfnun ætti ekki
Steindór Árnason
í viðtali við Morgunblaðið 27.
janúar s.l. um sjávarútveg segir
fiskimálastjóri, Már Elísson, er
blaðamaður innti hann frétta um
togara: „Eins og allir vita, þá er
togaraútgerð rekin með halla.
Þetta er ekki einkamál íslend-
inga, heldur er það staðreynd að
útgerð togara ber sig hvergi."
„Það er að segja útgerðin ber sig
ekki ef litið er á togarann sjálf-
an".
Félag íslenzkra leikara:
Starfsreglur úthlutunarnefndar lísta-
manna séu vendilega endurskoðaðar
Það er athyglisvert, að þessi
fullyrðing er kunngerð einmitt á
sama tíma og almennur áhugi
virðist vera í uppsiglingu um
stórátak til fjölgunar togara í
eign Reykvíkinga. Og þeir tog-
aramenn Hermannssynir eru að
breyta til, losa sig við hin smærri
skipin en kaup í þeirra stað stór
og dugmikil fiskiskip, sem hafa
margfalda hæfni um aflabrögð,
öryggi áhafna og aðbúnað allan,
heldur en þau er til Afríku vom
seld.
Kannski er það hugsjón fiski-
málastjóra að hræða Reykvíkinga
frá því að byggja upp fiskiskipa-
eign sína með stórum haffærum
fleytum, sem einar eru færar um að
endurheimta stórborginni mjög
fljótlega titilinn „stærsta verstöð
landsins". Fólkið við sundin blá
þarfnast atvinnutækja til jafns
við aðra Iandshluta. Sjófangið
hefur reynzt borginni bezta tekju-
Jindin það sem af er öldinni, en
hvergi hefur útgerð dregizt jafn
harkalega saman og hér, en hefði
þurft að þróast örast vegna fólks-
fjölgunarinnar.
A nokkrum árum hafa tólf ný-
áður of mikið". En þótt stór og®~
hraðskreið fiskiskip geti sótt á
fjarlæg mið, er það ósvífin ráðs-
mennska að meina þeim afnot ís-
Iandsmiða til jafns við önnur
fiskiskip. Hafrannsóknarstofnun-
in og fiskifélagsstjórnin hafa á-
stundað þau lokaráð frá 1952, að
mismuna skipum eftir stærð og
veiðarfæri. Með þessum ráðstöf-
unum hafa fyrrnefndir aðilar
raskað stórlega rekstrargrundvelli
stóm skipanna, en hlaðið að sama
skapi undir afkomu hinna smáu,
en mörg þessara skipa geta ekki
talizt haffær nema að sumri til.
Nokkrir kaupstaðir em einmitt
nú að gjöra áætlanir um að smíða
stærri fiskiskip. Þær ráðstafanir
þarfnast ekki skýringa.
í öðm tbl. ÆGIS 1970 æda
Hafnverjar að rifna af stolti vegna
þess að 105 1. stálbámr bættist ný-
lega við fiskiskipaeign Grindvík-
inga. Skip af þessari stærð hafa
ekki reynzt neinar happafleytur,
sem dæmi sanna, og eru ekki fær
um að fylgja þeim stóru, hvorki
til fanga né ferðalaga. Þessu at-
riði verða gerð betri skil, kom ég
Félag íslenzkra leiikiara mót-
mæ-lti úthluitun síðustu lista-
mannalauna með því að
senda alþingismönnum og
m-eðlimum úthlu tu n airnef n diar
listiamiannalauna svolellt bréf:
„Fundur haldinn í Félagi
íslenzkra leikara, laugardag-
inn 7. febr., lýsti vanþóknun
sinni á því, hvernig úthlut-
unarnefnd listamannalauna
hefur úthlutað launum til
listamanna, að þessu sinni og
á undanförnum árum og mót-
mæiti því harðlega, að leik-
arar eru freklega sniðgengn-
ir við þessa úthlutun. Krefj-
ast leikarar þess, að starfs-
reglur téðrar nefndar verði
vendilega endurskoðaðar, enda
hlýtur að vera meira en lít-
ið bogið við þær.
Leikarastéttin er næst fjöl-
mennasta stétt listamanna
liér á landi og teljum við, að
úthlutunarnefnd hafi sýnt ís-
lenzkum leikurum skilnings-
Ieysi og lítilsvirðingu með
framferði sinu. Leikarar
hljóta að þessu sinni 2,5%
þeirra listamannalauna, sem
nefndin úthlutar, um leið og
rithöfundar hljóta 49,6%,
listmálarar 34,7% og tónlist-
armenn 13,2%. En þegar til
þátttöku í listahátíð kemur,
eins og fyrirhuguð er nú í
vor, snúast þessi hlutföll
næstum því við. 1 því sam-
bandi má geta þess, að burð-
arás fyrrnefndrar listahátíð-
ar, af liálfu íslenzkra lista-
manna, verða félagar úr Fé-
lagi íslenzkra leikara og fé-
lögum tónlistarmanna.
Er þvi ekki óeðlilegt þótt
spurt sé: Hvað gerði fram- '
kvæmdastjóm listahátíðar, ef
listamenn í Félagi íslenzkra
Icikara neituðu að taka þátt
í fyrirhugaðri listahátið?
Alþingi veitir árlega á fjár-
lögum vissa uppliæð, sem
varið skal til listamanna-
launa. Er þá grundvallarat-
riði að úthlutunarfjárhæðinni
sé í upphafi skipt réttlátlega
milli hinna ýmsu listgreina og
leikurum sé tryggð réttmæt
lilutdeild í henni. í þessu sam-
bandi verður einnig að benda
á, að verðgildi Iistamanna-
launa þessara, hefur á síð-
ustu árum farið mjög lækk-
andi.
Öllum má ljóst vera, að
nauðsynlegt er að úthlutunar-
nefnd listamannalauna sé
skipuð mönnum, sem hafa
víðtæka þekkingu á hinum
ýmsu listgreinum, mönnum,
sem af góðum skilningi, með
þekkingu og hlutdrægnislaust
sé falið að úthluta fyrraefnd-
um launum til islenzkra lista-
manna."
t
l

I