Þjóðviljinn - 31.05.1970, Blaðsíða 6

0 SfÐA — i>JÖÐVIL.JTNTSI — SoiiMiudagur 31. maí 1970.
Hcr sitja þeir Guðmundur Arnlaugsson og Lúðvík Albertsson og spá í tölur; þeim til aðstoðar er Sig-
rún Dungal, en úti í öðru homi sitja sjónvarps menn og fylgjast með. — (Ljósmynd: Sjónvarpið).
Litið inn á æfingu flutnings á kosningadagskrá
Stærsta átak sjónvarpsins
ÞaO var uppi fótur og fit í
sjónvarpinu á föstudaginn, þeg-
ar við litum bar inn sem
snöggvast. Verið va,r að æfa og
prufukeyra viðamikla kosninga-
dagskrá, sem hefst kl. 11 í
kvöld og stendur til kl. 2 e.m.
eða ef til vill lengur. Svo að
segja allt starfsfólk sjónvarps-
ins hefur lagt hönd að liessu
verki. sem er sennilega stærsta
átakið, er fyrirtækið hcfur gert
á hinu stutta skeiði sínu.
1 þann mund, sem við kcwn-
um inn, heyrðum við Ásgeir
Ingó'lifsson að lesa fyrstu kosn-
ingatölur frá Reykjavík. Sam-
kvæmt þeim hafði Sjálfstasðis-
flokkurinn 10 menn inni,
Fi-amsókn tvo og Alþýðubanda-
lagið sömuleiðis, Alþýðuflokk-
urinn einn, en frjáisilyndir
jnenn og Sósíalistafélagið eng-
an. Til aiilrar hamingju, að okk-
ar dómi, var hér um heimatil-
búnar tölur að ræða, og vænt-
anilega verða úrslitin, sem Ás-
geir les fyrir okkur í nótt með
öðrum hætti. Ásgeir vair raunar
staddur uppi í Austurbæjar-
skóla, þar sem hann verður
einnig í kvöld og fylgist með
talningu atkvæða. Sjónvarpiö
hefur komið upp miMum við-
búnaði þar, og á að senda það-
an beint út. Myndin frá Aust-
urbæjarskólanum er send upp i
t.urn Iðnskólans, þaðan sem hún
verður síðan send upp í sjón-
varp. Þetta er í fyrsta sinn,
sem sjónvarpið sendir beint úr
öðrum stað en sjónvarpsstöð-
inni, og ekki var annað að sjá,
en þessi æfing gen.gi að óskum.
Þegar þessar fyrstu tollur
voru komnar, beindust spjótin
að reikningsmeisturunum, þeim
Lúðviíki Albertssyni fulltrúa og
Guðmundi Arnlaugssyni rektor,
en þeim heiðursmönnum kynnt-
umst við í sjónvarpsdaigskránni
um síðustu ailþingiskosningar.
Þá höfðu þeir meðferðis giríð-
armikHa tölvu, en að þessu
sinni verða þeir að láta sér
nægja reiknivéla-r og hyggju-
vit, því að ekfki er grundvöllur
fyrir tolvumotkun í sveitar-
stjómarkosningum vegna fjölda
kjördæma. Raunar spá þeir
ekki fyrir öll kjördæmin, aðeins
þau stærstu. Og þeir Guð-
mundur og Lúövík spáðu nú
éftir þessum gervitölum, en að
því loknu var filutt stutt kyik-
mynd um Reykjavík og rakin
saga hennar i sfórum dráttum,
og þá voru flutt viðtöl, sem
Eiður tilkynnti, að tekin hefðu
verið fyrr um daginn. Þetta
reyndust nú viðtöl úr síðustu
alþingisikosningum, því að ný
ko'sningaviðtöl verða vitaskuid
ekiki til reiðu fyrr en á kiosm-
ingadaginn. Því næst komu nýj-
ar töluir frá Ólafsfirði, auðvit-
að heimati'lbúnar líka, þá var
brugðið upp svipmyndum f.rá
staðnum, rakinn helzti fróðlek-
ur um hánn, og svona var
haldið áfram.
— Og þetta er sem sé það,
sem við eigum von á á kosn-
inganóttina? spurðuim við Ólaf
Raignarsson, sem hefur umsjón
með þessari fjölibreyttu daigsikrá
ásaimt Eiði Guðnasyni.
— Dagskráin verður ennþá
fjöilibreyttari, — svaraði hann.
Við reynum að nýta til fulln-
ustu alla þá möguleika, sem
sjónvarpið hefur, þetta er lang-
stærsta viðfa.ngse£nið, sem við
höfum gilímt við till þessa, Fyrir
utan upplestur á kosningatölum,
viðtölum, kosningasipár og ann-
að sllífct Eytjum við stutta
fræðslu- eða kynningarþætti
um all.la kaupstaði landsins um
það leyti, sem tölur þaðan ber-
ast, og einnig höfum við safn-
að að okkur myndum úr ölilum
hreppum, þar sem kostur er.
Þá verða hér í sjónvarfesall svo-
kaililaðir sniliingar, þ.e. nokkrir
menn, fróðir og skemimtilegh',
sem snafcka saman um hitt og
þetta viðví'kjandi kosningum
o.ffl. og þeigar línur verða farn-
ar að skýrast komia hingað tals-
menn framboðsflókikanna í R-
vík og ræðast við um væntan-
ieg úrslit. Auik þessa höfum við
ýimiss konar efni til að grípa
til, skemmtiþætti og annað
silíkt, og svo verða nofckrir aug-
lýsingaþættir, í og með til að
hvfla mannskapinn í stúdíó-
inu.
— Það- segir sig sjálft að
miargt af þessu verður ekki
hægt að vinna'fyrr en' á kösn-
ingadaginn?
— Kosnin.gaiviðtölip verða
auðvitað að bíða þangað til þá,
en það er meðal annars mein-
ingin að senda flugvél út á
land og taka viðtöl á ýmsuim
stærstu stöðunum. En ýimislegt
höifulm við getað unnið fyrir-
fram, m.a. þessair fræðslu- og
kynningarmyndir fi-á kaupstöð-
unum. Við Eiður höfum verið
að undirbúa þetta í um það bil
mánuð, og það er imeira í
kríngum þetta en margan
grunar, m.a. þainf að láta gera
spjöid með naifni hvers ednasita
sibaðar á ilandinu, þair sem kos-
ið er, viða að sér myndum og
upplýsingum o.ffl,
Helzba nýjungin í þessari dag-
skrá er ubanhússendingin, en
hana höfum við ekki reynt
fyrr. Með þessu móti getum við
fengið kosningatö’urnar úr R-
váiki umi leið og þær eru kunmar,
og sá háttur verður haifður á,
að Torfi Hjartarson fonmiaður
yfirkj örstj órnar les þær upp í
Austurbæjanskióilan'um,
— Og hvenær verða dag-
storárlofkin?
— Um tvöleytið. Þá verður
sennilega noktourn veginn víst,
hvemig þetta hefur farið, en
talningu utankjörstaðaatkvæða í
Reykjavfk lýkur akfci fyrr en
nm Kl. 5, sivv> að við getum
eklki birt úrsilitin héðan. Hins
vegar JSggja úrslit. frá ýmsum
stöðum væntanlega fyrir á þeim
tiimá, en e£ sérstakilega stendur
á, framilengjum við, dagskrána
eitthvað gþc
mi^ .k ■ i ■ ||
dtirai;] ™>f?j
1 \.jj i<i jj jlra | j jj jjjim. 'ií'if 5S
Frá Raznoexport, U.S.S.R. MarsfadingCoflipanyhf Aog B gæðaflokkar Laugaveg103 sími 173 73
Tervlenebuxur kurlmanm
aðeins kr. 795,00. Ó. L. Laugavegi 71 — Sími ?,0141.
Aðalatriðið að
Framhald af 6. síðu.
haft lélega atvinnu um árabil
áður en þeir komast á ellilauna-
aldurinn.
— Hvernig álítur að þurfi í
framtíðinni að vinna að mál-
efnum aldraðra?
— Fyrst og fremst með meira
félagslegu framtaki og félags-
hyggju i öllum atriðum. Gera
Gera þarf fólki kleift með ýmis-
legri félagsiegri aðstoð cg þar
með töldum sfórhækkuðum elli-
lífeyri, að þúa á eigin heimili
eins lengi og það kýs. Algert
neyðarbrauð finnst mér að
þrengja því saman á gamal-
dags elliheimilum, en alina bezt
ef ungt fólik og gam.alt gæti
búið sairnan í húsum og bland-
að geði hvert öðru til gagns
og gamans.
Framtíðarlausnin verðu.- þó
sennilega eitthvað í stíl við
það sem farið er að gera í Sví-
þjóð. Þar hafa risið upp þjón-
u stumi ðstöðvar fyrir eldra
fólk og átti ég kost á að skoða
ein;a slíka í Mákney og verð að
segja, að þegar ég hugsa sjálf
til elliáranna fira'mundan, held
ég, að ég kysi helzt að búa við
slíkiair aðstæður.
Þjónustumiðstöðin er fyrir
fjórar stór.ar blokkir og rekin
í sambandi við elliheimili, sem
reyndar er ka'llað giistiheimili.
Þar eru bæði einstaklings-
herbergí með sérsnyrtingu. og
hjónavistarverur með gtofu,
svefnherbergi og baði. Tólf
manns búa á hverjum gangi og
hafa sameiginlega borðstofu.
dagstofu og eldhús, þar sem
þeir geta lagað kaffi og fleira
smávegis fyrir sig og gesti hína.
Reynt er að hafa allt sem
heimilislegast, fólk getur t.d.
valið hvort það notar eigin
húsgögn eða húsgögn frá heim-
ilinu og starfskonur ganga í
venjulegum klæðnaði en ekki
hvítum sloppum eins og á
spítala.
Fól'kið sem býr í blokkunum
getur fengið frá þjónustiumið-
stöðinnj ræstingu og mat ef það
vill, og fyrir það er sérstak-
lega mikið öryggi, að geta hve-
nær sem er leitað til lækna-
vakitarinnar á gistiheimilinu
og fengið hjúkrun ef á þari að
hialda. Það nýtur lífca annarra
sameigiinJIegra þaeginda mieð
heimilinu. þar er t.d. salur til
skemtanahalds, stór herbergi
til allskonar tómstundastarfia,
m.a. smíðasalur og vefstofa,
sem líka er notuð við vinnu-
lækningar fyrir gigtveikt fólk.
Þar er leikfimi'Sialur, sem jafn-
framt er notaður til kvi'k-
myndasýninga. Þama er líka
haft opið hús fyrir gesti úr
nágrenninu og aldrað fólik í
hverfinu á þess kosit að kiaupa
sór þarna bæði mat og kaffi
á kostnaðarverði.
Örlítill bás í anddyrinu
vaikti aithyiglj mína, en þar var
bankaþjónusta. Þar leysti fólk-
ið út ávísun á ellilaunin sín
og borgaði sjálft uppihaldið. í
þjónustumiðstöðinni er líka
verzlun fyrir íbúana og einnig
sala á varningi sem það fram-
leiðir sjálft í tómstundum sín-
um. Auðvitað er rekstur svona
miðstöðvair dýr, svo óg spurði
sérstaiklega, hvort hún væri
aðeins fyrir þá sem hafa hæstu
eftirlaunin, en í Sviþjóð eru
eftiriaun 60% árstekna miðað
við 115 tetojuhæstu ár ævinnar;
en mér var sagt, að eitt væri
látið yfdr alla ganga. Hins veg-
ar borgar fólk misjafnlega
milcið, en óheimilt er að taka
af nokkrum manni, bvort sem
eftiriaun hans eru há eða láig,
meira en svo að hann eiigi
eftiir 1'20 kr. sænskar á mán-
uði til einikaa'fnota.
Ég held, að hér á landi væri
full þörf á einhverju í líkingu
við þessa þjónustumiðstöð og í
framtíðinni hlýtur að koma að
slíkri félagslegri lausn á hús-
næðismálum aldraðra, við get-
um ekki baldið áfiram að láta
einhver féla'gasamitök byggja
einhvers konar elliheimili, það
hljóta að verða riki og bær
sem standa að þessum málum.
Nú or loks búið að fá afslátt
á fiairgjöldum strætisvagnanna
fyrir rfdraða. en mér fyndist
að þaö mættj gjarna ganga
lengra. t.d. •: sambandj við aðr-
ar samgönguir. 1 Danimörku eru
ellilaun hækki
lækkuð fargjöld fyrir elHilaun-
þega baeði með jámbra'Utum og
flugvélum og þar eru skipu-
lagðair ferðir fyrir þetta fólk
m.a. til sólariandanna, fyrir
mjög vægt, veirð. Þar eru það
samtok ellilaunþega sjólfra sem
gangast fyrir þessu og fleiri
hagsmunamálum sínum, hefur
þeim t.a.m. tekizt að fá helm-
ingsafsl'á'tt á sjónvairpsigjöldum.
Hér vantar aílveg sambæti-
leg hagsmunasamtök ellilauna-
þaga, þeir eru 11 prósent
tojósenda hér. í Reykjavilk og
ég tirúí vart öðiru en þeim
tækist að bæta kjör sín að
ýmsu leytj ef þeir byndust um
það sam'tökum. Aðalatriðið er
þó nú að fá ellilaunin hækkiuð
og svo um muni. — vh
Hjúkrun, lyf og heimilishjálp
Framhald af 6. síðu.
hverju leyti mundi það oft
nægja því að fá t.d. dagllega
1—2ja tíma hjálp. En auðvitað
þyrfti hún að vera því að kostn-
aðarlausu, þannig að það væn
samibærilegt að liggja heima og
ligigja á 'sjúkraihúsi og f<Mk sé
ekki hreint og beint tilneytt að
liggja ,á sjúkraihúsi af fjárhaigs-
ástíéðum. Jafnvel þótt aldraður
sjúfclingur búi á heimiili með
öðrum, getur staðið þannig á,
að hann sé einn langtímum
saman. Jafnvel þótt húsmóðir
sé heima þyrfti hjúfcrun að
vera fáanileg, því efciki er víst,
að hjsmóðirin haifi tíma, þrék
eða kunnáttu til að hjúkra
öldruðum rétt.1
Með sl'íku fyrirkomulaigi væri
um leið létt miklu af sjúfcra-
húsuinuim og veitir efciki af.
Jafnframt gætu hjúkrunarkon-
ur, sem ekiki hafa aðstöðu til
að vinna fuilla vinnu, ferngið
tækifæri til að vinna stund úr
degi. Námskeið í hjúkrun
í heiimahúsuim fyrir.. konur, ,hús-
mæður eða aðrar, sem vildu
vinna við slíkt, þyrfti að
halda reglulega. Þá væri að-
stoð við aildraöa sem sikipulögð
væri aif opinberum aðilum
sjáilfsagt heppilegt tæfcifæri
skólafólki sem vildii taka að sér
smávegis auka'VÍnnu með námi.
Á líkan hátt mætti ef til vill
líka skipuileggja aðstoð á hinn
veginn. þ.e. fá eldra fólik til
barnagæzTu. Þær konur seim
vinna úti, haifa mjög oft leyst
sín bat-nagæzllumál mieð að fá
eldri konur tíl þessara starfa og
hafur það gefizt báðum aðilum
vel.
— Þú vilt kannski bara al-
veg leggja elliheimiin niður?
— Etoiki segi ég það nú, a.m.k.
eklki þau sem gamla fóllkinu lííð-
ur vel á og þar seim það getur
áfram átt eitthvert einkailiíf og
haft sína hduti kringum sig. En
ég er hinsvegar sannfærð um
að mjög margt eldra ftólk ef
ektoi flest vill helzt búa á eig-
in heimili, eins lengi og það
getur, og mér finnst sanngjai-nt
að það fái það og sé aðstoðað
t'il þess, bæði með aukinmi heil-
brigðisþjónustu og lfka með
sérstaklega byggðum og inn-
réttuðum íbúðum fyrir éldra
fóifc. Það sama á við uim ör-
yi’kja. 1 fjölbýlishúsum, sem
byggð eru á végum borgarinn-
ar væri t.d. heppilegt að nota
neðstu hæðirnar í þesxu sikyni,
því það er heppiTegast að búa
þessu fólfci heimili meðail anm-
arra borgarbúa þainnig að það
einangrist efcfci; það er mdklu
betra fólagsleiga að vei'a í eðli-
legu umhverfi innanum ailTa
aTdursifloikikai, en ekki lokaður
inni á eimhverri sérsfófhun bara
aí því að imiaður er aldraður
eða vaníheill.
Aldrað fólk hefur lítoa venju-
lega m,jög gaman af því að um-
gangast sór ymgra fólk, ekiki sízt
ungt íólfc og böm, og.'mieiri umr
gangur og nánari kynni aildurs-
flokkanna væru áreiðanlega
báðuim til gagns.
— Nú er flest fólk dæmt tiT
að hætta vinnu þegar það er
sjötugt og er miargt mjög óá-
nægt með það. Teilur þú, að
þessi ráðstöfun sé nauðsynleg af
heils'ufarsástæðuim?
— Satt að segja held óg að
filest fólk sé bú.ið aö slldTa nægi-
legu ævistarfi þega,r það er uim
sjötugt og mætti þá vel fara að
hvílla sig, þótt segja mieigi, að
ástæðulaust sé aö miða þetta
við eitt afmiæli. Það er áreið-
anlega m,jög erfStt að finna
meðailvegiinn með þetta, það er
svo einstaikttinigsbundið, h.vað
fólk vill og hvað það þolir og
getur. Það er ansd ritot .í ototour
Islendingum,, vinnuþrælkunar-
sjónairmiðið, ekki sízt í eildri
kynslóðinni, mörgu fiólKki líður
beinlfnis ilila, sé það ektoi sí-
vinnandi, enda hiefur margt aif
því ekki kynnzt öðru á ævimni.
Æskittegast fyndist mér að fólk
fengi að dmaiga smátt og smátt
úr vinnunni að edgin vild; gæti
t.d. stytt vinnutímann íyrir sjö-
tugt og haldið áfram að ein-
hverju Teyti eftir þann aildur,
bœði breytinigin yi-ði ekki eins
snögg og titt að það hefði áfram
einhver viðfangsefmi.
Einsb og ég se3í,*^?f 1r þett3r
svo einstakilinigBbundið, að fóllk-
þarf að geta ráðið því að ein-
hverju leyti sjálft, hvenær það>
hættir að fullu. Margir hlakka
mikið til að Tosna undan vinn-
unni og geta þá sinnt öðrum
hugðarefn uim, en það er líka
skiljanlegt, að þeir sem þá
verða að miestu leyti að'gerðar-
lausir eigi erfitt með að sætta
sig við það. Hins vegar hef ég
grun um, að ástæðan ;til að
margt fóttk villl endilega halda
áfram fúlllri vinnu sé efnahags-
leg og hún er þá Tfká fylHTeg.a
skiljamleg, því hvernig í ósköp-
unu.m á fól'k að geta lifað á
elttilaunum einum? — vh
BILASKOÐUN & STILLING
Skúlagötu 32
MOTORSTILLINGAR
HJÚLASTILLINGAR LJÚSASTILLINGAR
Látið stilla i tíma. M
Fljót og örugg þjónusta. I
13-10 0
Hemlaviðgerðir
■ Rennum bremsuskálar.
• Slípum bremsudælur.
■ Límum á bremsuborða.
Hemlastilling hf.
Súðarvog) 14 - Simi 30 1 35.