Þjóðviljinn - 02.09.1970, Blaðsíða 3

Mið'vifeu'dagur 2. s»»tember 1970 — ÞJÓÐWLJINN — Sl»A 3
Reynt að hlífa sögulegum minjum
Hofíð / Angkor- Vat
orðið griðastaður
Þegar styrjöld hófst í Kamb-
odju, óttuðust margir um hin
miklu hof frá blómatímum Km-
er-veldisins, sem standa í vinj-
um frumskóga þar í landi. Ó-
staðfestar fréttir liermdu jafn-
vel að skæruliðar hefðu búið
þar um sig, og þurfti þá naum-
ast að tíunda þessar frægu
sögulegu minjar. Nýlega slepptu
skæruliðar nokkrum blaðamönn-
um, sem þeir höfðu kyrrsett í
nokkrar vikur. Einn þeirra,
franski blaðamaðurinn Xavier
Baron, sem hafðj verið í haldi
hjá skæruliðum frá 4. júlí til
24. ágúst, kom til hins fræga
hofs í Angkor-Vat og liefur hann
lýst þeirri heimsókn í grein, sem
birtist nýlega í franska blaðinu
„Le Monde“.
Hofið miikla í Angkor-Vat er
orðið að risastóru filóttamánna-
skýli. Hópur bænda, verzlunar-
manna og verkamanna, sem eru
á flótta undan sprengjuárásum,
hafa leitað sér skjóls í hinni
fomu höfuðbo-rg Kmer-veldis-
ins.
Áður en ég var leystur úr
haldi fylgdu þrír þeirra skæru-
liða, sem höfðu verið verðir mín-
ir í sjö vikur, mér að hofinu.
Dagu-r var að rísa og það sást
þegar til Siprengjuflugvélar af
Phantom-gerð, sem va-r byrjuð á
sínu daglega flugi. Hundruð
Hóttamanna voru komnir á fæt-
ur og voru á ferli í súlnagöng-
unum þremur, sem liggja að að-
aThofinu, og á hinum fomu bóka-
söfnum, sem standa við heillu-
lagða aðalgötuna. Enginn her-
maður var sýnilegur innan vé-
banda hofsins.
Ég fékk leyfi til þess að ganga
um sali hofsins og súlnagöng,
og fjöldi bama, sem furðuðu
sig mjög á nærvenu minni, fylgdu
mér hvert fótmál. Fjölskyldur
flóttamanna höfðu kiomið þeim
eignum, sem þær höfðu getað
flutt með sér í flýtinum, fyrir
undir lágmyndum, sem sýndu
atburði úr þjóðsögum Hindúa
eða goðsögum af Visnú: eldhús-
Reynt að myrða
Jérdaníukonung
AMMAN 1/9 — í daig var
reynt að myrðla Hussein
Jórdaníukonung. Tilræðis-
ma-ður feastaði sprengju að
þifreið feonungisáns, en hann
slapp ómeiddiur. Það hefur
margofl verið reynt að
ráða Hússein kon un-g af
döigum: fyrst var skotið á
bann í bænahúsj í Jerú-
salem árið 1951 þegar afi
hans Abduilaih Jórdaníu-
konungur vair myirtur, síð-
an hefur verið skoitið á
hiann, sprengjum kiastað á
hann og j-afnvel verið
reynt að byrla honum eit-
ur. Þrátt fyrir þetta hefur
hann jafnan sloppið lítt
sæirður eða ekki.
Hussein konungur fæddist
árið 1935 og hefur verið
kpnungur Jórdianíu síðan
1953 Afi hans, sem var
konungur í Jórdianíu, var
myrtuj. 1951 og faðir hans
. ríkti aðeins í tvö ár, en
var þá settur af vegna
geðtruflunar. Frændi Huss-
eins, Feisal konungur í vír-
ak, var drepinn j byltin-g-
unni 1958.
Miklir götubarda'gar voru
háðir í Amm.an í dag, og
eru þeir taidir hinir alvar-
legustu síðan Egyptar og
Jórdaníuimenn féHuisit á til-
lögur Biandiaríkjiamanna
um friðarsamninga fyrir
botni Miðjarðarh-afs.
áhöld, útvarpstæki, fjölskyldu-
myndir o. þ. h. Reykelsi brann
fyrir framan lítil ölturu helguð
Búdda.
Innst í súlnagöngunum haifði
„markaði Angkor“ verið kpmið
fyrir. Þótt allir vöruflutningar |
séu mjög erfiðir á þessum slóð-
um, geta flóttamennirnir keypt
sér nauðsynjavarning fyrir látinn
pening: te, sykur, dósamjólk,
ávexti og sígarettur, sem allt
helfur verið fluitt gegnum frum-
skóga og yfir rísekrur. Á gras-
flötinnj fyrir neðan konungssval-
ir hofsins var þegar farið að bera
fram kínverska súpu og kaffi.
Búddamúnkar frá báðum pagóð-
urn Angkor-Vat, sem hefur einn-
ig verið breytt í flóttamannabúð-
ir, gengu f-ram og a-ftur um
svæðið.
Fréttir, sem voru byggðar á
óstaðfestum heimildum birtust í
evrópskum bl-öðu-m um að her-'
menn helfðu búið um si-g í Ang-
kor-Vat og komið þar fynr
sprengjum og fallbyssum. Ég var
tvær k-lukkustundir í Angkor-
Vat o-g sá ekki annað en flótta-
menn. Þeir íbúar staðarins t>g
skæruliðar, sem ég gat rætt við
þær sjö vikur sem ég var á þess-
um slóðum, fu-llyrtu að hofinu
hefði aldrei verið breytt í virki.
Þeiir sögðu mér að flóttamenn
hefðu farið að streyma til Ang-
kor-Vait í júní, þegar skæruliðar
birtust í Siem Reap og sprengju-
kúlur fóru að falla á héraðið
umhverfis Angko-r. Ég kom ekki
í önnu-r hof á þessu svæði, en
að sögn þeirra manna, sem ég
ræddi við, hef-ur þjóðlfrelsisher-
inn ekki búið um si-g í neinu
þeirra.
Þe-gar foringjar skænuiiiða, se-m
styðja Síhan-úk, komu tll að at-
hu-ga skilrífei mín áðu-r en ég
yrði látinn lau-s, sögðu þeir við
mig:
„Saimkvæmt fyri-rmælum út-
lagastjómar konungssinna -og
Þjóðfnelsisfylkingar Kmera er
okk-ur skylt að virða og varðveita
hina heligu staði með aðstoð al-
mennings. Þetta er ökkur mikil-
vægt verkefni, ein-kuim þó að
varðveita rústimar í Angkor.
Búddamúnkar c»g -prestar sjá um
varðveizlu bygginganna innan
dyra, en við höldum oikkur utan
við þær“.
Bláum og hvítum spjöldum
hefur verið komið fyrir á aðal-
götu An-gkor-Vat til að auðkenna
staðinn fyrir flugvélar, en sam-
kvæmit Haa-g-sáttmálanum á að
merkja menningarverðmæti með
shlkum merkjum ef til ófriðar
kemu-r. Hið mikia hof var eins
og griðland, sem allir virtu, að-
eins fimm kílómetra frá höfuð-
borg héraðsins, umikringt rísekr-
um sem urðu fyrir sp-rengjuárás-
um á hverjum degi.
Atvinnumálin
Framhald af 10. síðu.
Friðriksison,. Jóbann Salberg
Guðmjndsson. Stefán Frið-
bja-mia-rson, Bjami Einarsision,
Ásigrímur Hartmannsson, Bjöm
Friðfinnsson og Jóhann Skafta-
son.
Næsta Fjórðungsiþinig Norð-
lendinga verður hialdið í Ól-
afsifi-rði á næsta ári.
Þjóðleikhúsið
Framhald af 10. síðu.
Við Þjóðleifehúsið eru nú 60
til 70 fastir starfsmenn, en á
síðaista ári tófeu all-t að 400
manns einhver laun hjó stofn-
uninni. 30—40 leifearar munu
kom-a við sögu á sviði húissms
í vetur.
Þessa auglýsingu hefur Alríkislögreglan hengt upp um öll Banda-
ríkin og ekki fundið Angelu Davis samt.
FBI leitar Angelu Davis um
Bandaríkin þver og endilöng
Það hefur jafinan verið talsvert
um flóttamenn undan banda-
rísferi réttvísi. Fyrr á árurn voru
slíkdr flóttamenn gjarnan „ma-
f-iosi“, sem g-runaðir voru um
ban-karán, morð o-g slíkt, eða
háttsettir starfsmenn vold-ugra
fyrirtækja, sem höfðu dregið fé
úr sjóði þeirra og stungið síðan
af. Nú er mjög farið að bera á
nýrri tegund flóttamanna: rót-
tækum unguim mönnum, svert-
in-gjum og stúdentum, sem sak-
aðir eru u-m ýmis pólitísk of-
be-ldisverk, og hefur tekizt að
slep-pa og fela sig „neðanjarðar“.
Flóttakona ein af þessu tagi
hefu-r ve-rið umtöluð í fréttum
nýlega: hin 26 ára gamla Angela
Davis. Hún stundaði n,ám við
Berkeley-háskóla í Kalifomíu
með miklum ágætum og var síð-
an ráðin kennari í heims-péki
við skólann. En þegar búið var
að ráða hana, lýsti hún því yfir
að hún væri flokksbundinn
ko-mmúnisti. Þetta angraði mjög
hinn íhaldssama fylkisstjóra
Kaiiforníu, Ronaild Rea-gan, en
hann er æðsti yfirmaður Berke-
ley háskóla, sem er ríkisskóli, og
kralfðist hann þess að Angelu
væri vísað úr kennaraembætti.
En það var ekki hlaupið að
því, vegna þess að hún hafði
verið löglegg. ráðin og ekki var
hægt að vísa henni bu-rt vegna
skoðana hennar. Þá gerðist það
að vopn-aðir menn réðust á rétt-
arsal til að frelsa sakibornin-g,
og létu þrír menn lífið í bardag-
anum. Lögreglan taldi sig hafa
sannanir fyrir því að Anigela
Davis hefði aðstoðað við kaup
á þeim vopnu-m, sem nobuð voru
við árásina og gaf út handtöku-
skiipun. An-gela tók þá þann kost
að fela sig eins og hinir nýju
f-lóttamenn hafa gert, og allar
tilraunir lögreglunnar til að hafa
upp á henni hafa reynzt áran-g-
urslausar.
Líf hinna nýju flóttamanna,
sem sakaði-r eru um -pólitísik aif-
brot, er miklu auðveldara en líf
annarria flóttamanna undan
„réttvísinni11 í Bandaríikj-unu-m
hefur verið. Þeir ed-ga mjög auð-
velt að fela si-g í öllum borgum
þar sem mikið. er af stúdent-
um, svo sem Boston, Berkeley,
Madison — þar sem þeir geta
fundið fjöldan ailan af skoðana-
bræðrum sín.um, sem eru reiðu-
búnir til að aðstoóa þá. Allar
hefðbundnar aðferðir lög-reglunn-
ar til að hafa u-pp á flóttamönn-
um hafa reynzt gagnsliflar, þe-gar
pólitískir flóttamenn eins og
þessir eiga í hlut. Venjulegir
Ifilóttamenn verða að spila upp á
eigin spýtu-r og geta ald-rei treyst
neinum. Þeir verða að múta
mönnum til að aðstoða si-g og
eiga alltaf á hættu að vera svikn-
ir. Þeir sem aðstoða pólitíska
flóttamenn gera það jafnan af
huigsjónarástæðum, og þess
vegna geta þessir menn ferðast
um Bandaríkin þver og endilön-g,
án þess að „þjón-ar réttvísinnar"
-hafi hönd í hári þeirra.
Uppvís en sýknaður af jtví
að myrða 16 konur og börn
SAIGON 31/8 — Tvítugur maður
úr land-gönguliði bandaríska flot-
ans, Randall Herrod að nafni,
var í gær sýknaðu-r af herrétti
í Dananig a£ ákæru urn að hafa
myrt sextán vietnamskar konur
og börn í febrúar s. 1.
Af fréttum virðist sem eklci
sé dregið í efa af herréttin-um
að Herrod hafi drepið konurnar
o-g börni-n, heldur sé sýknu-dóm-
urinn felldur á þeirri fbrsendu
að ekki hafi verið um „morð
að yfirlögðu ráði“ að ræða. Talið
er að sýknun Herrods geti haft
í för með sér endurskoðun á
dó-mum sem bandarískir herréttir
í Vietnam ha-fa fellt yfir banda-
riskum hermön-num þar nýlega
fyrir athæfi, svipað því sem í
máli Herrods var ekki talið saik-
næmt.
1 júní var 21 árs gamall land-
göngu-liði, Miehael Schwartz,
dæmdur í ævil-angt fangedsi fyr-
ir hlutdeild í morðinu á tólf af
þessum sextán konum og böm-
um í þorpinu Som Thong, um
50 km frá Danang. 18 ára gam-
all liðþjálfi var dæmdur i fimm
ára fangelsi fyrir „manndráp af
gáleysi".
Herrod stjórnaði fimm manna
herflok-ki sem ruddist inn í
þorpið og báru .sjónarvottar því
vitni að/hann hefði sjálfur staðið
fyrir flestum morðanna. Rök-
semdir verjanda Herrods voru
þær að hin myrtu hefðu fylgt
Þjóðfrelsisfyikingunni að málum
og hann og félagar hans hdfðu
drepið konurnar og börnin í
sj-álfsvamarskyni þegar á þá
hefði verið skotið.
Jean-Jaoques Servan-Schreiber
\
Servan-Schreiber býður sig
fram á móti Chaban-Delmas
BORDEAUX 31/8 — Leiötogi
hins endurre-ista Radikala flokks
í Frakk-landi, Jean-Jacques Ser-
van-Sdhi'eiber, tilkynnti í gær að
hann myndi jafn-vel sjálfur bjóða
sig fram gegn Jacques Ohában-
Delmas forsætisráðherra í auka-
kosningunum sem fra-m eiga að
fara í Bordeaux, kjördæmi og
höEuðvígi Chaban-Delmas.
★
Kosningamar fara firam vegna
þess áikvæðis í s-tjórnarskrá 5.
lýðveldisins að ráðherrar megi
ekki vera -þingmenn. Ohaban-
Delmas varð því að segja aíf sér
þdnigmennsku þegar hann tók við
embætti forsætisráðherra, en
ekkert er því til fyrirstöðu að
hann bjóði sig f-ram til þi-ngs.
Vinni hann gæti-r varamaður
hans þingsætisins meðan hann
sjálfur gegnir ráðherraembætti;
fia'lli hann, befiur í rauninni ekk-
ert gerzt, nema að hann og flokk-
ur hans hefur orðið fyrir miklu
áfalli.
En Servan-Schreiber verður
einniig að segja af sér þing-
mennsku ef hann á að fara í
framboð gegn Ohaban-Delmas,
þar sem hann var kjörinn á
þin-g nýlega í aukakosningum í
Nancy þar sem hann sigraði
f-rambjóðanda gaullista með ytf-
irburðum, en allir vinstrifiloikikar
aðrir en kommúnistar töpuðu
mifelu fylgi, sósíaldemótoratar
(sósialistar kallaðir í Frafeklandi)
nánast þurrkuðust út.
Glæpur heima — hetjudáð i Víetnam

Km||P
ktytn

Richard Nixon Bandarikjaforseti hefur lagt til að þeir verði dæmdir til dauða sem standi fyrir sprengjuárásum er kosti
mannslíf — þ.e. í bandarískum borguin. Þessar sprengjuárásir, segir forsetinn, „eru hreint bjálæði, verk pólitískra of-
stækismanna... Það á ekki að sýna þeim stjórnleysingjum og glæpamönnuni sem standa fyrir ódæðum sem þessum neina
miskunn"