Þjóðviljinn - 10.09.1970, Side 3

Fimmtudagur 10. september 1070 — ÞjÖÐVTLJINN — SlÐA J
Salvador Allende: Sjaldgæft tækifæri
Sósíafísmi i Chile?
Hörð átök urðu
í Amman í gær
sérstalkan. fund Jórdatníustj ómar í
dag. Skæruiliðar halda því fram
að þad haifi verið stjómarher-
menn sem rufu vopnahlé það sem
áður hafði verið samið m
AMMAN 9/9 Harðir bardagar
geisaiðu í daig milli sikæruliöa og
stjómarhers Jórdaníu í hölfluð'borg
landsins í dag. Stóðu beir í a.m.lt.
brjár Mukkustuindir og var beittt
m.a. sprengjuvörpum. Br taiið að
átök j>essi haifi kostað mörg
mannsiíf.
Ýmsar fregnir benda til þess
að algjör ringulreið sé nú í Amm-
an. Ferðafóllki hefur ekki tekizt
að komast þangað í dag, og sýr-
lenzka fréttastofan segir að
stjórnarhermenn sfcjóti á allar
bifreiðar er nálgist borgina.
Þó mun hafa tekizt að kveða
niður bardaga efítir að yifinmað-
ur Jórdaníuihers, Haditha, og
heizti leiðtogi skæruliða, Arafat,
höfðu hvatt báða aðila till aö
leggja niðiur vopn um útvarpið í
Amiman. Haditha hershöfðingi I ónóg gagnrýni þeirra á viðhorf
var í dag flailið alræðisivaid eftir I uim Alexainders Ðutoceks.
Kennarar í marx-
isma reknir
PRAG 9/9 75 prófessorar við
filokkshásktóJann í Prag eru sagð-
ir hafa verið reknir úr Komim-
únistaflokki Tékóslóvakíu í yfir-
standandi hreinsunum. Blað
flokksins, Rude Pravo, segdr
dag, að margir pólitískir Jeið-
beinendur hiafj fengið áminn
ingu og er talið að ástæðan sé
Sigur sósíalistans Salvadors
AUendes í forsetakosning-
unum í Chile mun vafalaust
hafa mikil og víðtæk áhrif,
hvort sem vonir þær sem sig-
urinn hefur vakið með al-
þýðu manna í Chile og
vinstrisinnum um víða veröld
eiga eftir að rætast eða eldci.
Með honum hefur það gerzt
sem sjaldgæft er og einsdæmd
í Suður-Ameríku, a'ð mögu-
leibar opnast fyrir „friðsam-
legri þróun til sósíalisma“, án
skæruhemaðar, vopnaðrar
valdatöku eða íhlutunar er-
lendra herja. Þetta þýðir
meðal annars, að hin banda-
rískia kenning um að „komm-
únisminn“ — sem getur
reyndar þýtt æði margt nú á
dögum — eiigi sér enga mögu-
leika í landi, sem búi við
vestrænt lýðræði, hefux beð-
ið ósáigur.
Ein,s og menn vdita er það
ásetaingur Allendes að heita
forsetavaldi tíi að gera Chile
að sósíalísku ríki. Þar með
_ r þoðþð íljótlega þjóðnýting
á kopardðnaðinium, sem er í
höndum bandaxískra auðfyr-
irtækja, samyrkjubúskapur,
og að yfirstjóm yfiir öllum
stóriðnaði og peningakerfinu
færist í hendúr ríkisins. Ef
þessi tilraun tekst, yr’ðu ýms-
ir marxistar, sem gera ekki
ráð fyrir annarri leið til sósí-
alisma én vopnaðri valdatöku
og „alræði öreiganna", að
enduirskoða ýmisJegt í sin-
nm fræðum. Og ef áform AII-
endes heppnast yrðu þau
sterkt vopn gegn hentistefnu
t.d. vesturevrópskra sósíal-
demókrata.
★
En því miður er leiðin að
fullum siigri Allendes og
stefnu hans ærið krókótt og
torfær. Vinstrimenn tala um
kosningarnar sem ósiiigur fyr-
ir , .heimsvaldastefnu , og
hægrdöfl", og fréttastofur
hafa það eftir embættismönn-
Um í Washinigton, að þeir séu
„skelfdir" yfir ni'ðurstöðum
kosninganna. sem gáfu , All-
ende 36,3% atkvæða en
hægrimannimam Jorge Aless-
andri 34,9%. Að vísu er hér
um ósigur fyrir Bandaríkin
og hægri öflin að ræða, en
þessir aðilair eru þar með
ekkj landrækir gerðir úr
Chile.
Vísað er til þess, að þing
Chile eigi eftir að gera upp
á milli þeirru tveggjia fram-
bjóðenda, sem flest atkvæði
hlutu, af því að enginn hlaut
hreinan meirihluta atkvæða.
Og au'ðvitað munu Banda-
ríkjamenn gera allt sem í
þeirra valdi stendur til að
þingið velji Alessandri, þrátt
fyrir vilja kjósenda, og er
sá maður í fréttaskeytum
fcandarískum feimnislega kall-
aður „hægrisinni" eða „brein-
ræktaður íhaldsmiaður“.
En til að skýra það hvað
stefnuskirá Alessandris, sem
'kennir sig við „lög og rétt“,
íjáknar í raun og veru, má
benda á það, að hann er and-
stæ’ðingur þeirra tilraunia sem
núverandi forseti. Frei, hef-
ur gert til réttlátari skipting-
ar jarðnæðis. Þær tilraunir
voru mjög í skötulíki og hafa
því ekki náð markí, en samt
sam áður hafa þær rofið dá-
lítið skarð í þá skipun mála
sem rikt hefur, að 600 menn
áttrj sextíu prósent af öllu
ræktuðu landi. Afleiðin-gin af
slíkri skiptingu er meðal
annars sú örbirgð, sem dreg-
ur þriðjá hvert bam í Chile
til bana áður en þa'ð hefur
náð eins áirs aldri. Við þessu
vill Alessandrj sem sagt ekki
hreyfia, og er þá fátt eitt
sagt um „hæ'grimennsku“
hans. í Chile er til millistétt,
sem vestrænt þingræðisstjórn- k
arfar þar hefur stuðzt við, en
þar er líka öreigastétt sem
lifir við engu betri kjör en
gerist annarsstaðar í Suður-
Ameríku fasiskra og hálffas-
ískra herforingjastjóirna.
Ef að þinigið í Chile sýnir
af sér þann manndóm að
velja forseta í samræmi við
vilja kjósenda hafa B'anda-
ríkiin samt yfir mörgum úr-
ræðum a'ð ráða, áður en þau
gripu tll þess að senda leður-
stafcka sína af stað til að
fylgj a eftir Johnsons-kenn-
ingunni, sem er í Suður-Am-
eríku hliðstæða Bréznéfs-
kenningariinnar um takmank-
að sjálfsforræði Austur-Evr-
ópuríkja. Embættismenn i
Washington eru þegar fam-
ir að tala um að afnema svo-
nefnda efnatoaigsaðstoð við
Chile, ef þar verðjr byrjáð á
að byggja upp sósíaJisma og
fcopam ómurnar þj óðnýttar.
Bandaríkjamenn geta líka
reynt það sem gert var í Gua-
temala 1954: að fcoma á fót
herliði hægrisinna til að
fylgja eftir þeirri þróun sem
diplómatískri eimangrun gæti
verið upptoafið á.
Það eru þvi mairgar spurn-
ingar sem vaifcna eftiir kosn-
ingar og margar ástæður til
að fylgjast sem bezt með af-
drifum tilraunar Allendes og
vinstrimanna bans. Það má
minna á það áð árið 1932
komust sósíalistar til valdia
5 Chile í forsetakosningum og
lýstu yfir stofnun sósíalisfcs
iýðveldis. Þagar auðvaldið
komst að því. að hér var
alvara á ferðum. kom það
lýðveldinu fyriir kattarnef
innan 10o daiga.
En við skul’jm vona að það
fólk. sem á laugardagskvöld
fór íagnandi og dansand-i um
götur Santiagos og söng „Al-
þýðusönginn“ — en þar
stendur m.a.: „Chdle verður
undirsta'ðan í uppreisninni
gegn Könum“ — við skulum
vona. að það verði ekki fyr-
i»r vonbrigðum. Heimurinn
hef'U',r þrátt fyrir allt, tek-
ið verulegjm breytingum sið-
an árið 1932 — og síðan
1954. — áb
Leyniskjöl NAT0 i flugvél-
inni er skærufíðnr sprengdu
BRUSSEL. 9/9 — Band'airístoa
sendinefndin hjá aðalstöðvum
NATO í Brussel staðfestd í dag
að leynileg NATO-skjöl hefðu
veri'ð um borð í bandarísku risa-
þotunnj sem arabískir skaerulið-
ar rændu og sprengdu í loft upp
á flugvellinum í Kaiíiró á mánu-
dag.
Sendinefndin segdr, að máldð
sé í rannsókn sem hófst er
bl.aðið. A1 Ahram í Kaíró birti
tilkynningu um að egypzk yf-
irvöld hefðj fundið skjöl sem
vairða fjárhag NATO og önn-ur
mál í flaki flugvélairinna»r. Áttu
þessi skjöl að fara til vaim-ar-
málaróðuneytisins í Washinig-
ton.
Flugstjórí þotunn-ar sagði í
blaðaviðtali í Boston í dag, a'ð
skæruliðar hefðu kveikt í kveiki-
þræði dinamíthleðslunnar, sem
sprengdi vélina í loft upp svo
til um leið og fluigvélin lenti.
Ræningj arnir höfðu sa'gt áihöfn-
inni, að dýnamiítið mundi springa
átta mínútum eftir lendingu, en
í rajn sprakk það þrem mínút-
um eftir lendingu, og einni mdn-
útu eftir að hinir síðustu 172
farþega voru komnir út úr vél-
inni.
Daníel verður
brátt látinn laus
MOSKVU 9/9 Haft er eiftir á
reiðanlegum heimilduim í Moskvu
í diag, að rittoöífundurinn JúSí
Daníel verði látinn laus á i'a.ug-
ardag eftir fxmim ára fangabúda-
viist. Damíel var dæmdur ásaimt
Andrei SínáafVBtoí árið 1965 eftir
lagagreinum um „áróður fjand-
samlegan rítoin.u“, en þeir h'öfðu
komiið úr landi handritum að
skáldverk'um og fiefið þau ut a
Vesturlöndum undir duilnetfnium,
Da.niel er sagður snijög farinn að
heiilsu. Talið er að hann muni
halda til Síberíu eftir að hann
heflur verið látinn laus, en þar
afplánar köna hans, Bairissa,
útiegðardóm, fyrir mótmæli' gegn
imnrósinni í TékkósDóivafcíu.
Á þingi hlutlausra ríkja:
Kjarnorkuveldin eru
alltof valdamikil
LUSAKA 9/9 Suiharto, forseti
Indónesíu, dró mjög í efa rétt
stórveldanna tiíl að kioma fram
sem einsikonar gæzlumenn mann-
kyns í ræðu sam hann hélt á ráð-
stefnu æðstu manna óiháðra níkja
í Lusaika í Zambíu í dag.
Væri það mjög hæpið fyrir-
komuilag, að örlög mannkynsins
væru í höndum manna, sem af
tilviljun væru leiðtogar kjaim-
orkuvelda.
Að tillögu Titos, forseta Júgó-
slavíu, var saimlþykkt einróma að
veita Þjóðfrelsishreyfingum Suð-
ur-Víetnamis aðgönigu að róð-
stetflnu æðstu manna hlutlausra
ríkja með setu áheyrnarfulltrúa
hennar. Sagðd Tito, að barótta
Víetnama væri í anda þeirra
þjóða, sem stæ'ðu utan stórvelda-
bandalaga, að vilja lifa í friði.
Tito fór lcísamleguim orðum um
Sihanouk prins, sem fyrir
skemmstu var bolað frá vöJdum
í Kambodju, fyrir sjállfstæða og
þjóðlega stefnu hans, en hvorki
útlagastjórn Sitoanouks né heldur
herforingjastjóm Lon Nols eiga
fulltrúa á fundinum.
Ráðstefnan hefur samþykkt á-
lyktun þax sem hörmuð er and-
staða Israels við réttláta lausn
mála fyrir botni Miðjarðarhafs og
látinn í Ijós stuðningiur við við-
leitni Gunnars Jarrings till að
ná sáttum í anda samiþykktar ör-
yggisrádsins frá 1967.
Fyrstu bílarnir
frá T ogllatti-
verksmiðjunni
MOSKVU 9/9 Blaðið Pravda
skýrir frá því, að fyrstu bílamir
séu nú komnir af færiböndum
hinnar nýju bílaverksmiðju í
borginni Togliatti, sem ítalska
fyrirtækið Fiat hefiur reist við
Voligu, í samvinnu við Sovét-
menn.
í ár framleiðir verksimiðjan 20
þúsund fólksbílla, en þegar full-
um afköstum er náð mun hún
framleiða 600 þúsund á ári, en
það er tvisvar sinnum meira en
nú er framileitt í landinu af slík-
um bifreiðum. Framleiðslu hefur
seinkað nokikuð, og gagnrýnir
Pravda ábyrga aðila fýrir það.
Hinn nýi sovézki bill, sem kall-
ast „Zjígúlí", er mjög sivipaður
Fiat-124, en er hærri vegna sov-
ézkra vega.
Myndlista- og
Handíðaskóli íslands
Myndlista- og handíðaskóli íslands efnir að venju til
námskeiða í eftirtöldum greinum:
1. — TEIKNUN OG MÁLUN BARNA:
Fyrra námskeið frá 1/10—20/1, — síðara námskeið frá
21/1—30/4.
1. fl. 6-8 ára mánud. og föstud. kl. 10.20—12.00 árd.
2. fl. 8-12 ára mánud. og fimmtud. kl. 4.00>—5.40 síðd.
3. fl. 12-14 ára þriðjud. og föstud. kl. 5.20—7.00 siðd.
4. fl. 14-16 ára þriðjud. og föstud. kl. 8.00—9.40 síðd.
GJALD KR. 1.300,00.
2. — TEIKNUN OG MÁLUN FULL-
ORÐINNA:
Fyrra námskeið frá 1/10—20/1, — síðara námskeið frá
21/1—30/4..
Mánudaga og fimmtudaigia kl. 8.00—10.15 síðd.
GJALD KR. 2.000,00.
3. — BÓKBAND:
Fyrra námskeið frá 1/10—20/1, — síðara námskeið frá
21/1—30/4.
1. fl. mánud. og fimmtud. kl. 5.00— 7.15 síðd.
2. fl. mánud. og fimmtud. kl. 8.00—10.15 sí'ðd.
3. fl. þriðjud. og föstud. kl. 5.00— 7.15 síðd.
4. fl. þriðjud. og föstud. kl. 8.00—10.15 síðd.
GJALD KR. 2.200,00.
4. — ALMENNUR VEFNAÐUR:
Fyrra námskeið frá 1/10—20/1, — síðara námskeið frá
21/1—30/4.
Mánudaga, þriðjudaga og föstudiaga kl. 7.00—10.0. siðd.
GJALD KR. 4:000,00.
5. — UNDIRBÚNINGSNÁMSKEIÐ:
Allan veturinn. — Teiknun fyrir nemendjr menwta-
skólans og stúdenta til undirbúnings tæknináms (arki-
tektur, verkfræði) — Mánudaga kl. 8.00—10.15 síðd.
Laugardaga kl. 2.00—4.15 síðd. — GJALD KR. 2.000,OiO.
6. — KERAMIKNÁMSKEIÐ:
Fyrir böm 8—12 ára. — Fyrra námskeið frá 1/10—20/1
siðara námskeið fra 21/1—30/4. — Miðvikudaga kl. 5.00
-—6.40 og laugard'aga kl. 2.00—3.40.
GJALD KR. 2.500,00.
7. — MYNDVEFNAÐARNÁMSKEIÐ:
Fyrir börn 8-12 ára. — Mánudaga og fimmtudaiga kL
5.00—6.40. — GJALD KR. 1.500,00.
Innritun á skrifstofu skólans að Skipholti 1 daglega kl.
15-17, simi 19821.
Skipholti 1 - Sími 19821
RÍKISÚTVARPIÐ-SJÓNVARP
LiUSAYCgi líO.Kejkjivik
RÍKISÚT V ARPIÐ — SJÓNVARP
óskar að ráða kvenþuli til kynningar á dagskrá.
Aldur 20-35 ár. Stúdentspróf eða hliðstæð mennt-
un nauðsynleg og auk þess nokkur þjálfun í ensku,
Norðurlandamálum, frönsku og þýzku. Hér er að
mestu uvn að ræða kvöldvinnu, sem greidd er
með tímakaupi samkvæmt 16. launaflokki opin-
þerra starfsmanna.
Upplýsingar eru ekki veittar í síma.
Umsóknum með mynd sé skilað til Ríkisútvarps-
ins — Sjónvarps. Laugavegi 176, á eyðuþlöðum
sem fást þar.
Umsóknarfrestur er til 22. septemþer nJc.
Eiiginkona mín
ÓLAFÍA Þ. KRISTJÁNSDÓTTIR
Hringtoraut 80, Reykjavík
lézt í Landspítalanum 8. þ.m.
Fyrir hönd vandamanna
Jónas Fr. Guðmundsson.