Þjóðviljinn - 11.10.1970, Blaðsíða 3

S" inudagur H. október 1970 — 5>JÓÐVILJINN — SÍÐA 2
l kvikmyndir
ÁSTIN 0G GLÆPURINN, DÝRIÐ OGMAÐURINN
Svartklædd brúður: Truffaut
(1967). Jeanne Moreau.
Nýlega hcfur verið sagt frá
þeim Jean-Luc Godard og
Olaude Chabrol - hér á síðunni.
1 dag fjallar kvikmyndaþáttur-
inn um nýjustu myndir Fran-
cois Truffaut, sem ásamt God-
ard og Chabrol var einn höf-
uðtalsmaður nýju bylgjunnar
svonefndu i Frakklandi fyrir
rúmum áratug. Þeir gömlu fé-
lagarnir eiga nú fátt sameigin-
legt nema kannski aldurinn;
Godard og Truffaud talast ekki
lengur við, eins og sagt var frá
hér um daginn.
í vor sýndi Laugarásbíó
Fahrenheit 451, er Truffaut
gerði árið 1966. Áður höfðu ver-
ið sýndar hér ailar myndir hans
gerðar fyrir þann tíma: 400
högg („Umgur flóttamaður“),
Skjóttu píanóleitkairann, Jules og
Jim og Sil'kihúð, auk þess þátt-
ur hans í „Umguom elskendum“.
Síðan þeíur Trulfifaut gert fjór-
ar myndir sem erlendir gagn-
rýnendur hafa talið hverja
annarri betri: Svartkilædd brúð-
ur (1967), Stolnir kossar (1968),
„Dísin frá Mississipi“ (1969) og
ViIIibarnið (1970). Er nú mál að
bíóin hér fari að bera sig eftir
þessum myndum, sem eru hver
á sinu sviði í hópi beztu og
vönduðustu mynda síðustu ára.
Svartklædd brúður er tileink-
uð Alfred Hitchcock og um
svipað leyti kom út í bókar-
forrni heljarlangt viðtal sem
Truffaut átti við þetta átrún-
aðargoð sitt. Myndin er gerð
eftir sögu Williams Irich (réttu
nafni Comell Woolrioh), en
Hitohcock hefur einmitt filmað
sögur eftir hann.
— Fimm góðglaðir menn eru
að handfjatla byssu sér til gam-
ans. Einum þeirra verður á að
beina henni út um gluggann og
miðar á brúðhjón, sem standa
brosandi fyrir framan ljós-
myndara á kirkjutröppunum.
Auðvitað átti byssan ekki að
vera hlaðin, hann tekur í gikk-
inn og skotið ríður af, brúð-
guminn deyr. Biúðurinn (Jeanne
Moreau) sver að koma fram
hefndum. Hún k>emst að því
hverjir fimmmenningarnir ei*u.
Kænlega og af mikilli sálarró
heimsækir hún hvem af öðr-
um og kemúr þeim öllum fyrir
kattarnef með ýmsum aðferð-
um. „Franskur Hitohcock",
segir Truffaut um myndina.
„Þetta er ekki mynd af konu.
Moreau er að vísu aðalpersón-
an en í 1-cik myndarinnar vit-
um við í rauninni ek'kert um
hana. En mennirnié sem hún
hittir fá hver um sig tíma til
að trúa henni fyrir leyndar-
málum sínum. H'lutverk Mo-reau
er algjörlega andstætt hlutvei-ki
hennar í Jules o-g Jim. Enginn
hlátur, ekkert bros, held-ur
hlutlaust, kalt andlit“.
„Slolna kossa“ tilein-kar Truf-
faut Henri Langlois, stofnanda
og forstöðumanns franska kvik-
myndasafnsins, en um það leyti
stóð til að víkja honum úr
starfi, sem varð þó ekki vegna
eindreginna mótmæla f-ranskra
kvikmyndamanna. Myndin er
af mörgum talin h-ugljúfasta bg
skemmtiilegasta mynd Truffauts,
hún er framlhaldskafli í kvik-
myndaævisögu hans. Aðalsögu-
hetjan Antoine Doinel (Truffaut
sjálfur) er enn einu sinni lei-k-
inn af Jean-Pierre Léaud. í
„400 höggum“ var han-n rek-
inn úr skóla, í „Ungum elsk-
endum“ vildi elskan hans ekk-
ert með hann hafa og nú í
,JCossunum“ gengur hann í
herinn eftir rifrildi við stúlk-
una sína. Þaðan er hann tfljót-
lega rekinn eftir að hafa barizt
fyri-r því að vera talinn óhæfur.
„Þú getur þó alltaf selt háls-
bindi“, segir liðsforinginn, og
bætir vongóður við: „Ég vona
að við sjáumst ekki aftur“
Hann fer í gleðihús og lendir
á stúl'ku sem ekki vill láta
kyssa sig á munninn og neitar
að hátta sig. Hann borgar án
þess að hafa snert hana. Hann
gerizt næturvörður á hóteli en
er fljótlega látinn fara þaðan.
Þá^ ræður hann si-g sem ei-nka-
njósnara; hann á að fylgjast
með glæsilegri konu (Delphine
Seyrig) fyrir eiginmanninn.
Heillaður af töfrum hennar
endar hann uppi í njmi hjá
gyðjunni. Að lokum gerizt hann
sjónvarpsviðgerðarmaður og
trannig hittir hann stúlkuna
sína atftur. Þau sættast og
ákveða að ganga í hjónaband.
Myndin er ekiki byltin-ga-
kennd á nök'kurn hátt. En sag-
an er sögð af einstakri gaman-
semi og með frábæru auiga
fyrir sikemmtilegum smáatrið-
um. Truffaut er sannarlega í
essinu sínu og Jean-Pierre
Léaud verður hér eftir talinn í
hópi beztu gamanleikara kvi'k-
myndanna.
Dísin frá Mississipi er tiíl-
einkuð Jea-n Renoir og byggð
á sögu William Irich eins og
Svartklædd brúður. Myndin
hefst á frönsku eynýlendunni
Béuniön í Indlandshafi. Verk-
smið juei-gand i n n Louis Mahé
(Jean-Paul Belmondo) hefur
svarað hjónabandsauglýsingu
og bíður eftir að skipið komi
með væntanlega eiginkonu
ha-ns. Stúlkan sem kemur reyn-
ist vera allt önnur en sú sem
hann hafði fengið mynd af.
Julia Roussel (Cathérine Den-
euve) er Ijóshærð, fön-guleg
postulínsdúkka. Louis og Júlía
ganga í hjónaband, og flytja
inn í stórt og rí'kmannlegt ein-
býlishús. En Júlía er ekki öll
þar sem hún er séð, og dag
nokkurn er -hún á bak og burt
með alla peninga eiginmanns-
ins. Þá fær Louis bréf frá
Berthe Roussel, sem sakar hann
um að hafa Júlíu systur hennar
í felum en hún hefur horfið
að heiman frá sér á dularfullan
hátt. Honurn verðtir nú Ijóst
að hann hefur kvænzt svika-
kvendi, jafnvel morðingja.
Hann leggur af stað að leita
hennar, fær tau-gaáfall á flug-
vellinum og er settur á hress-
ingarhæli í Nice. Þar sér hann
Júl-íu í sjónvarpsfréttunum eitt
kvöldið þar sem hún gengur
léttklædd um beina á þekkt-
um næturklúbbi. Hann heim-
sæki-r hana á hótelið þar sem
hún býr, á'kveðinn í að skjóta
hana. En hann elskar hana
stöðug-t og í stað þess að refsa
henni krefu-r hann hana um
peningana og spyr hana spjör-
unum úr um hina raunverulegu
Júlíu. Þau fara frá París til
þess að sleppa við lögregluna
t>g það kemur brátt í ljós, að
Marion (sem er hið rétta nafn
hennar) hefur myit Júlíu. Því
miður hefur Louis ráðið einka-
spæjara til þess að hafa uipp
á hinni réttu Júlíu. Hinn sam-
vizkusami leynilögreglumaður
finnur grunlaus dva-larstað
þeirra og Louis biður hann að
láta málið niður falla, en hann
neitar. I örvæn-tingu sinni skýt-
ur Louis hann til bana.Louis er
nú orðinn peningalaus og flýgur
aftuir til Réunion til að reyna
að selja verksmiðju sína. Hann
fer aftur til Frakklands með
peningana og hittir Marion á
ný.
— Fram að þessu má kalla
Dísina frá Mississipi venjulega
saka-málamynd, en nú verður
hún al-lt önnur. S’kötuhjúin
leggja á flótta undan réttvís-
inni um þvert o-g endilangt
Frakkland. Glæpir þeirra og ást
tengja þau stöðuigt traustari
böndum. 1 tveim ólíkum atrið-
um lýsir Tniffaut hinni sönnu
ást. í því fyrra lýsir Louis
andliti Marionar sem landslagi
Og við sjáum hverniig svipmót
hennar fríkkar undir hinni við-
kvæmu lýsingu hans. 1 seinna
atriðinu undir lok myndarinnar
lýsir Ijouis andliti hennar á
ný, þá í miklu haturskasti og
undir hryllingi orðanna verð-
ur hún ljót. Þessi einstæðu at-
riði sýna frábæra leikstjórnar-
hæfileika Truffauts. Louis og
Marion verða að yfirgefa sam-
félagið til þess að komást und-
an. Þau fela sig í litlu sumar-
húsi, hann veikist og hún sem
þjáist sárlega við þessar fi-um-
stæðu aðstæður reynir að ann-
ast hann. Dag nokkurn heldur
Louis að hún hafi eitrað fyrir
hann, en sá grunur reynist
ekki á rökum reistur. Hér hef-
ur Truffaut klippt inn i mynd-
ina franska teiknimyndaseríu
úr tímariti um Mjallhvít, þ. e.
þegar drottningin gefur henni
eitrað epli. Ást þeirra vex
stöðugt og Trufifaut cr sann-
færður um að hin sanna ást
geti þrifizt og dafnað við slík
skilyrði. I lokin ganga þau Louis
og Marion út í snjóinn —
einskismannsland ástarinnar.
Happy end. Jú er það ekki ....
eða hvað?
Torsten Mann segir í sænska
tímaritinu Chaplin: „Dísin frá
Mississipi“ er ein albezta mynd
Truffauts. Ég hef sjaldan notið
svo nokkurrar kvikmyndar. Hún
er óður til k-onunnar, ástarinnar
og kvikmyndanna“.
í útvarpsviðtali í tilefni af
frumsýningu myndarinnar var
m. a. bent á að Truffaut hefur
verið ásakaður um að vera anti-
intellektual og, að hafa snúið
ba-ki við Gabiers-fortíðinni.
Þessu svaraði Truffaut að
hann bæri enn virðingu fyrir
gömlu gagmýnendafélögum sín-
■Jm, en í dag hei'ði h-ann varl-a
nokkuð gagn af því sem þeir
hefðu skrifað. ,,Godard“. sagði
Truffaut ennfremur, er stúd-
entafilmari, myndir hans eru
gerðar og sýndar fyrir bylting-
arsinnaða andans menn, á kafi
í þjóðfélagsmálum. Þessar
myndir geta aldrei náð neinni'
útbreiðslu á al'þjóðamarkaði“.
Truffaut virðir Godard Og
finnst það hans einkamál
hvernig myndir hann gerir, eins
og það er einkamál TrulEfauts
ef hann geri kvikmyndir, sem
surnir vilja af einhverjum
ástæðum kalla „verzlunarvöru11.
Þótt hann setji hér saman tvær
stjörnur Belmondo og Deneuve
þá er það ekki til þess að selja
myndina, heldu-r einfaldlega
vegna þess að hann telur þau
beztu og gáfuðustu leikara
Frak'ka ásamt þeim Jean-Pierre
Léaud og Jeanne Moreau. Enda
sýna þau bæði frábæran leik í
myndinni og marigar nýjar hlið-
ar, ólíkar öllu því er þau hafa
áður gert.
„Ég tileinkaði myndina Jean
Renoir, því í öllu sköpunar-
Framhald á 9. sáðu.