Þjóðviljinn - 12.12.1970, Qupperneq 7

*
t afrijgarffaffirtri 12. <tose(m!ber 1070 —■ ÞJÓÐVELJENTT —- SlÐA
Af erlendum vettvangi
Fiskimálastjórinn í Noregi aðvarar
norsk stjórnvöld og þingmeirihluta
Fiskimálastjóri Noregis, Klaus
Sunnaná, flutti 6. niótvemiber sl.
ræðu á aðalfundi í Sogn og
Fjordane Fisikarlag, bar sem
hann réðst harðlega á þá hug-
mynd að innlámja Noreg í Elfna-
hagshandalag Bvrópu. Hann
saigði að eftir að stefna banda-
tegsins hefði verið skýrt mörfe-
uð i fisfcvedði- og fisfciðnaöar-
miálum, áigjörlega andstætt
hagsmunum Norð'nianna á því
sviði, bá vasrd eikfcii eftir neinu
að bíða og bezt að slíta við-
ræðum um inngöngu Noreigs í
Bfnahagsbandalaigið strax.
I ræðu siinni diró fSskimiálIa-
stjórinn upp sfcýra mynd af
ástaind'iniu, elns og þaö yrði í
strandhéruðum Norags, ef Norð-
rruenn gengju í bandalagið að
óbreyttri Kómarsamibyfcktinni
og nýgerðum samþykktum í
ráðherranefnd bandala&sins á
sviði landlbúnaðar- og fiskveiiða.
Eftir inngöngu vlð slifcar að-
stæður fengju þjóðir bandaíags-
ins jafnan rétt á við Norðmenn
ttil að veiða innan norsfcirar
landhelgi. Talað væri um að
veita Norðmönnum einum und-
anþágurétt til vedða innan
þriggja mílna landlhelgi í nasstu
5 ár eftir inngöngiunai, en efitir
það gætu þjóðir Bfnahagsbanda-
lagsins veitt upp að norstoum
fjörustednum, Norðmenn yrðu
heldur efclki sjéllfium sér ráðandi,
hver landheilgin skyldi vera fyr-
ir togvedðair í framtíðinn:, um
slí'kt yrði tafcin saimeiginieg á-
kvörðun af bandalagslöndunum.
Þá sagði fiskimál'astjóirinn að
fdskiðnaður Noregs mryndi ganga
saman við inngönguna en land-
anir á óunnum fisfci oig sfld
færast til Danmarfcur, Biret-
Bands, Þýzkalands, HoMamds,
Belgíu og Fraklkllands. Þetta
væri niðurdrep fyrir fbúana í
sitrand'héruðuim Noregs, þar siem
fisfcveiðar og fislkdðnaður vær’.
þedrra lífiæð
Þá sagði fisfcimiálastjórinn, að
inngainiga nú í Efnalhaigsbanda-
laig Evrópu gæti þýtt saman-
dreginn madkað á fisfcflöikum
tál Bandarífcjanna. Að ganga
í bandalagið undir þedm kiring-
umstæðum sem fýrir liggja, það
er saima og að fióma hagsmun-
um norslkra fiskveiða cag fisk-
iðnaiðar fyrir inngönguna. Væri
þetta gert, þá er það gert í þágu
auðhringanna í Evrópu, en efcki
í þágu norskra þjóðarhaigsmuna.
saigði fiskdmiálastjórinn.
í niðurlaigi ræðu sinnar saigði
Klaus Sunnaná fiskdmálastjóri:
„Maður gæti haíldáð undir þess-
uim kringumstæðum, að það
væri jjólitískt ómöiguleigt fyrir
rfkisstjóm eða þingmedrihluta
að saimlþyfcfcja Noreg í Efina-
hagsbandattag Evrópu, þeigar til
þess verður að fóma bæði hags-
munum landbúnaöar og sjávar-
útvegs. En þrátt fyrir þetta
sfculum við ekfcd vera ofi viss,
þar sem mijög steirk auðvaldlsöfl
heirtt í koflunum í þessu rnáli í
Noregi, áður etn því verður ráð-
■ið til lyfcta.
Rannsóknir Rússa og
Norðmanna gefa góðar
vonir
Sameiginlegum rannsóknar
leiðanigri Rússa og Norðmanna
í Barentsihaifi er nýlega loikið og
hafa þeir birt sameiigi'nlega n:ð-
urstöðu, sem sé þá að útlitið sé '
óvenju gott framundan á þessu
haifsvæði, hvað viðkemur þorski,
ýsu, karfa og pðlairþorsfci. H:ns-
vegar töildu þeir sfildina á þess-
um slóðum í algjöru lágmarki
og einslkds af henni að vænta í
næstu framtíð. Niðurstaða
norsku og rússnesfcu fisk'ifínæð-
inganna var sú, að árið 1970
hefði oröið eitt aiillra hagstæð-
framileiðslu Frionor ytfir þetta
tímabil og þangað fór efitirsótt-
asti fisikurinn, enda komu þaðan
41 % af hedldar sötaverðmæti.
Frionor hefur nú fengið sér-
staka aðstoðu til sölu fiskafunða,
þar á meðal fultanninna í
Tékfcósttóvafcíu í tvedmur stærstu
borgum landsins, Prag og Birati-
sllaiva. Þá hafa þeir fengið sams-
konar aðstöðu nýlega tál sölu í
Ungverjalandi á frosnum fisk-
afurðum og eru að innrétta
miðstöð fýrdr þá starfisemd í
Búdapest.
Grænlandsveiðar
Norðmanna hafa
dregizt saman
í íyrra voru um 20 stórir
norslkir línuvedðarar á miðunum
við Grænland og vedddu um
Ein af fiskimjölsverksmiðjum Ferúmanna.
fcnýja á um að þetta verði
gert. Undir þessa stofhun ýta
líika hinar auðuigu ottíunámur
sem fundizt hafa á landgrunni
Noregs.“
Lakaorð fiiskimólastjárans
voru þessd: Ég held að búseta
fólks í strandhéruðum Noregs
verði aðeins tryggð með þvl að
Noregur marki sér stöðu utan
Efnahagsbandalags Evrópu.“
Þcssi ræða norska fisfcimóla-
stjórans hefur vaikið geysilega
athygli og komdð af stað mikl-
um umrasðum um málið í Nar-
egi.
Hætt er við að víða verði
Bók með minningaþáttum 5
héraðslækna og l/ósmóður
Leifturmyndir frá læknadög-
um — héraðslæíknar segja frá —
nefinist ný bók, sem Bókamið-
stöðin hefur gefið út. Flytur
bókin frásagnir af 'Ififf. og starfi
fimm kunnra héraðslæfcna,
þeirra Áma Vilhjólmssonar, Jó-
hanns J. Kristjánssonar, dr.
Áma Árnasonar, Knúts Krist-
inssonar og Jóns Ámasonar.
Einnig hefur békin að geyma
þátt af Petreu Jóhannsdóttur,
Ijósmóður í ÖOafsfiirði. Er margt
Ijósmynda í bóktnni og einnig
uppdrættir af þeim læfcnishér-
uðum, sem sögumennimir störf-
uðu í.
Á bókartaápu sagdr sivo um
efini bókarinnar: „Það mun
méla sannast, að fáir, sem
gegnt hafa opinberri þjónustu
í landinu, hafii nott.ð medri og
álmennari mannlhylli en góðir
dreifbýlisílælknar. Nú er þessd
stétt að hvertfa af sviðinu og
helzt enginn, sem fæst til að
sinna héraðslæknisþjónustu ut-
an fjölbýlis. Þedr þættir, sem
hér eru sfcráðir, eru frásagnir og
minningabrot, sem varpa ljósi
yfár stairfsfieril þeirra lækna, er
þeim kostt hiaifa unaö, að létta
sjúkdórnsbyrði fólksins, sem
byggir yztu nés og innstu daii.“
Lengsta þátt bókarinnar rit-
ar Jóhann J. Krjstjánsson, fyrr-
um héraöslæknir í Höfðahverf-
ishéraði og'í Ölaifsfiirð:, og hann
ritar ednnig þáttinn um Pefereu
Ijósmióður. Hina þættóna hefur
Þorstednn Matthíasson slkráð
eftir frásögn læknanna sjálfra
nema hinn siðasta, um Jón
Árnason, efftir frósögn eikikju
Jóns, frú Valgerðar G. Sve!ns-
dóttur.
asta ár á þessiu hafsvæði. Þama
norður frá fundu þeir mikiar
breiður af þorsksedðum.
Fjögur skip tóku þátt í þess-
um rannsóknum. Fré Rússum
rannsófcnars'kipin „Afcademik
Knipovitsj“ og „Fridtjofi Nan-
sien“ og frá Norðmönnum rann-
sótonarskipin „G. O. Sars“ og
„Johan Hjort".
Merk rússnesk
uppfinning á sviðl
laxrannsókna
Rússnestour vísindamaður hef-
ur nýlega fiundið örugga aðfierð
til að grelna í sundur úr hvaða
ám laxinn er upprunninn sem
veiðist. Með því að rannsaika
hreistrið náfcivæmilega, þá er
hægt að rekja úr hvaða á lax-
inn fór fýrst til sjávar, því að
engar tvær ár móta edns hreist-
ur, segir vísdndamaðurinn.
8000 tonn afi fullstöðnum salt-
fiski. 1 ár eru þeir 16 eða 17
og Norðmenn teilja gott efi afil-
dnn verður hellmdngur þess sem
fékfcst í fiyrra, eða í kringum
4000 tonn. Það verður aMtaf
verra og verra að fá ruógan
fjölda af vönum, þjálfiuðum
mönnum til þessara erfiðu
veiða, og er nú miikið raett um
það í Noregi að aulka að mdlkl-
um mun skattfirádrátt fyrir þá
sjómenn, sem þessar veiðar
stunda, svo og aðrar úthafSveið-
ar, þar sem menn eru í burtu
í marga mónuðd frá heimdlum
sínum
Rússnesk
djúpsjávar-togvarpa
Rússneska tilraunastofinunin.
á sviði veiðarfæra hefur nú bú-
ið til nýja gerð af togjvörpum
til lúðuveiða og annarra fisk-
veiða á mffclu dýpi. Með þess-
ari vörpu á að vera hægt að
toga á 2000 metra dýpd. Sagt
er að rússneskur verksmdðju-
togari hafi veitt í sttdfca vörpu
út afi Labradarströnd Kanada á^.
2000 m dýpi. Orðrómur gengur
um það, að Rússar séu nú að
huigsa utm, að smíða nýja gerð
af sfcuttogurum til sttfkra djúp-
hafsveiða., eða séu þegar farnir
að smíða þá.
Japanir við síldveiðar
á Atlanzhafi
1 septemiber og október s.1.
voru 4 japansfcir verfcsmiðjutog-
arar afi 2500 tonna stærðinni við
síldveiðar í vestanverðu Atlanz-
hafii, undan austurströnd Airnier-
íku. Japanir sœfcjast sérsitaklega
eftir siíldairhrygnum, því að
sfldarhrogn eru ein alHra dýr-
asta matvara sem til er í Jap-
an. Japanir vinna allan afllann
til manneldis og flytja hedm titt
sín.
Perúmenn fullkomna
fiskimjölsverksmiðjur
síriar
Fisfcimjölsverksmiðjumar í
Perú hatfa flestar gengið fýrir
fiulöum afköstum síðustU' árin.
En fram að þessu hafa margar
þeirra efcki gemýtt hráefnið,
hið dýrmæta blóðvatn hefur
verið látið fara til spilflls hjá
mörgum þeirra. Nú er að verða
á þessu breytin.g og eiru vélar til
að vinna „kraft“ úr blóðvatn-
inu fceyptar firá Noregi og sér-
fræðingar þaðan setja vólamar
upp og kenna vinnstana. Nýlega
setti fyrirtæfcið A.S. Simrann
í Noregi slíkar vélar upp við
10 fiskimijölsverfcsmdðjur í Perú.
Og þegar því verki var lofcið,
þá lógu fyrir pantanir á slfk-
um vélum með bankaábyrgð
fyrir 70 miljónir n. krónur, eða
Klaus Sunnaná,
í íslenzfcum fcr. 861 miljónir.
Fiskimijalsverfcsmiðjumar í
Peirú standa undiir berum' himni,
svo að vinnslan þar á mtjöMnu
verður mun ódýrari heldur en
þar sem vinnstavélar allar
þurfa að vera í diýrum húsumi.
,Heiða' sem
myndasaga
Þórsútgáfan ' £ Hafnarfirði
hefur sent frá sér binja vin-
sælu bamasögu „Heiðu“ eftir
Jóhönnu Spyiri, sem áður hief-
ur komið út á íslenzku, en
kemur nú sem myndaisaiga,
nokkuð stytt. Eru í bókinni
156 teikningar eftir dönsku
listafconuna Nora Áfce Lund-
gaard. Bókin er unnin í Prent-
smiðju Suðurlands, Selfosisi.
Menningarsíða
Af óviðráðanlegum orsök-
um kemur síða Áraa Berg-
manns um menningarmái
tskkd í dag eins og venju-
lega — heldur á morgun
sunnudag.
Mikill gróði hjá
„Frionor“
Norsku freðfisksölusamitökin
skiluðu miklum gróða á tíma-
bilinu 1. júlí 1969 til 30. júní
1970. Samtökin segja hagnaðinn
í rekstrinum á þessu tímabili
10 milljónir n. kr. eða í íslenzk-
um kr. 123 miilló. Á þessu tíma-
bili seldu sölusam/tökin 95 þús.
tonn afi þessum fiskafurðum að
verðmæti ca. 406 mdljónir n.kr.
í íslenzkum kr. ca 5000 mr.lj-
ónir.
Norskir flrystilhúsaeigendur
telja nú bjart framundan ,og
gott með sölu frystra fiskafurða.
Framlleiðslan varð þriðjungi
meiri en árið áður. Bandaríkja-
markaðurinn tófc við 36% af
Úlfar Þormóðsson:
Tillaga til þjóðarályktunar
Undariegir eru miennimir.
1 sjónvarpsþætti þedm, sem
sýndur var lsta des. undir
stjóm Ólafs Ragnars Grímsson-
ar, kom fram berlegar en
noikkru sinni fyrr, hvursu sljó'.r
íslendingar eru orðnir fyrir
dvöl Bandaríkjahers í landinu.
Og þetta voru þó engir smá-
karlar sem- þama vora á ferð-
inni og opinberaðu sljóttedkann:
Gunnar Gunnarsson — Guðm.
G. Hagalín — Ragnar í Smiára
— Indrið'. G. og sjálfur Matthías
Johannessen, svo eitthvað sé
nefnt. Enginn þessara stór-
menna íslenzfera andlegheáta lét
sér um munn fara eitt orð í þá
átt að Islandi væri minnkun í
erlendri hersetu í landinu, án
þess að nokkira sinhi væri um
það leitað álits hjá þjóðinni
sjállfri. Enginn þeirra sá ástæðu
til að draga fram þá smán sem
saga herkomunnar er íslenzkri
þjóð. Enginn þeirra sá ástæðu
til að tengja framtíð Islands
þeirri nútfðarstaðreynd að hér
er her né héldur að velta þvi
fyrir sér hvoirt hér ætti að vera
her Þeir gieymdu hemum. Þó
kastaði fyrst tólfunum þegar
Matthdas Johannessen ljóðsfcáld
og sálma, rithöfundur og leik-
ritaskáld og ritstjóirj og menn-
'ingarfrömuöur stærsta bilaðs
landsins, þess blaðs sem geirzt
hefur umboðsblað ameríska
valdsdns á Islandi, og barizt
hefur fýrir.því með sönnu og
lognu, að ísland og fslending-
ar væru fótiaþuirrka og undir-
lægja hinnar nýju nýlendu-
stefnu og sviviröuí! egustu mann-
drápara Mðandi dags, að lýsa
landsöluna þuxftairverfc til
björgunar heimsfriði og ís-
lenzkri menningu, að lýsa land-
sölumennina hetjur íslenzks
lýðvettdis — lýsir því yfir að
hann sé fyrst og fremst Islend-
ingur og sé stoilitur afi. Slíkt og
þvílíkt eru helgispjöH lygar
fals, og ætti fá'Um að vera Ijós-
ara en sáttmaskáldi, hvur merk-
ing þessara orða er.
Þessvegna Matthias:
Þú sem formaður Þjóðhátíð-
arnefindar:
Rektu af þér orð þessi sem ég
hef hór valið þér. Gerðu það
með því að verða meðftatnings-
maður minn að eftirfiarandi
þjóðarályktunartillögu. Gerðu
það með því að sfcrifa leiðara
um nauðsyn þessarar tjllögu.
Gerðu það með því að skrifa
Rispu um hana — yrkja um
hana, berjiast fyrir henni með
oddi og egg, þanníg að hún
valdj „fjaðrafoki“ og veki upp
„sannan fslendiing“ í ofcfcuir
öllum.
En þjóðarálykbunartiilllaga mín
og síðar áreiðanlega okkar
beggja, því báðir eram vdð
stoltdr af að vera íslendingar,
— er svona:
Friðlýst land 1974.
Tillaga til þjóðarályktunar.
Þjóðin állyktar að slkora á rík-
isstjómina að leggja undir þjóð-
araitkvæðagreiðslu, samfara
kosningum til Alþingis 1971,
hvort — í fyrsta laigi — áfram
skuli sitja erlendur her á ís-
landii — og í öðra lagi — hvort
ísland skuli áfram vera aðili
að Norðux-AtLanzbafisbandalag-
Snu — NATO.
Medrí’hluti gredddra aitlkvæða
ræður úrslitum,
Verðd samþykfct í sttíkri þjóð-
aratkvæðagredðsdu annað hvoxt
eða hvort tveggja þessara atriða,
skál að því stefnt að brottflutn-
ingur hers Bandaríkja Amerífcu
og úrsögn íslands úr NATO
verði lofcið fýri.r 1100 ára af-
mælí íslandsbyiggðar, eða fyriir
Framhald á 9. sflðnL