Þjóðviljinn - 16.02.1971, Qupperneq 6

w
g SfÐA — ÞJÓÐVXLJINN — ÞriðjudagMT 16. febróar 1071.
Göran Palm
A3 starfa saman
FÁMENNT
EN
GÓÐMENNT
Því hefur verid haldið, fram,
að þessi merkiilega pélit-
islka og felaigslega starfsemi ut-
an við þin græðisfyrirkomulagið
haifi svipt æskulýðssamtokin,
verklýðsfólögin og stofnanir
hinna stóru ailiþýðuhreyflnga
mörgum virkum þátttakendumL
Þetta er alrangt ad þvi er varð-
ar pólitsfku æskulýðssamtökin.
Utaniþingsstarfið hefur áberandi
oft hatft það í för með sér, að
starf aeskulýðssamtakanna hef-
ur endumýjazt með því að þeir
sem áhuga hafa eru orðnir
virkir á filiedri en einum vett-
vangi. Hin miMa vantrú á fast-
mótuðum valdastcnfnunum í
Svíþjóð. sem hefflur fredstað
margra til starfa í álhuga-
mannaihópum, hefiuir i reynd
sjaldan orðið til þess að mienn
snéru bakinu við faigfélögum
sfnum. Þvert á móti: starf hóp-
anna hefur otft orðið mönnum
hvatning til að taka á ný þátt
i starfi verklýðsfélaga — og nú
með virkairi vantrú á skrif-
finnsku og miðstjárm. Þeigar ó-
nóinn vex meðal „óbreyttra"
neyðast stjómir félagamna ein-
att till að sfcerpa tóninn og bera
fram kröffur siem em gredndlega
mildu pálitískari en hdn venju-
lega launabarátta gerir róð fýr-
ir, Þetta kemur fram þegar
------------------------------------<4>
MANNRÉTTINDI
Arkitektar haía undanfairið
mairgotft fengið fyrirspurnir um
afstöðu sina tdi þeixra um-
ræðna og blaðasikirifa, sem far-
ið hafa fram um breytingartil-
lö'gru byggingamefndar á bygg-
ingairsamþykkt Reykjavíkur. Af
þvd tileíni viil stjóm Arki-
tektafélagsdns koma eftirfar-
andi sjónarmiðum á framfæri:
í byggingamefnd Reykjavík-
ur var þann 14. 1. 1971 sam-
þykkt tillaga að breytingu á 11.
gr. byggingarsamþykktar borg-
arinnar. Hafði frá því í marz
1970 staðið yfir endurskoðun á
umræddri grein og var m.a. á
timabilinu leitað eftir upplýs-
inguim til þeirr.a tæknimemnt-
uðu hópa, er hér starfa og
málið er skylt. TiUagan hlaut
samhljóða samþykkf í bygg-
ingamefnd. Af þeim tveim
arkitektum, sem atkvæðisrétt
höfðu í nefndinni greiddj ann-
ar þeiirra tillögunnd aitkvæði, en
hinn sat hjá.
Við teljum, að tillaigain gangi
of skammt hivað varðar mait á
starfsreynsilu á móti raunveru-
legri menntun á því sviði, er
um ræðir. Þó teljum við þá
sitefnu, sem fram kemur í til-
löigunni, að hvetja beri til, að
menn afM sér ávailt sem fúll-
kiomnasfcrar menntunar á því
sviði, sem þeir vilja starfa,
virðingairvert spoæ í rétta átt,
og góða fyrirmynd fyrir lög-
gjaíann.
Rétt er, að það kamj fram,
að umraedd tiilaga fjallar að-
eins um réttindd til að leggja
fyrir byggingamefnd teikning-
ar, sem varða sjálft skipulag
og útlit mannvirkja. Ekki er
verið að fjalla um þær grein-
ar byggingarsamþykktarinnar,
sem kvéða á um tækniteikn-
ingar og útreikninga, sem eru
sérsvið verkfræðinga og tækni-
fræðinga.
Það má segja, að um tvær
leiðir sé að velja fyrir bygg-
ingaryfkvöld til að tryggja
gæði umhverfis okfear.
f fyrtsta lagi að takmarka
réttindi til þess að móta þetta
umhverfi við þá, sem bafa afl-
að sér fullgildrar menntunar á
þvi sviði þó méð opnum mögu-
leákia til að veita réttindi haaíi-
leikamönnum, sem hafa leitaJS
sér menntunar á annan hátt.
f öðru lagi að veita öffium
þjóðfélagsþegnum rétt á að
leggja teikningar fyrir bygging-
aimefnd og þair með móta um-
hverfið, en setjia jafnframt á
stofn strangt gæðaeftirlit og
eftirlit tU þess að vemda og
gæta hinna ýmsu hagsmuna
samborgairainna og þjóðarheild-
arinnar.
Að veita öillum þessi rétt-
indi er andstætt grundvallar-
stefnu og uppbyggingu þjóð-
félagsdns í dag, þar 9em mennt-
un mótar starfssviÖ manna.
Það dregur úr löngun til þess
að atfla sér sem beztrar mennt-
unar. Hér er um að ræða
grundvallarákvörðun um gáldi
menntunar og afstöðu til há-
skólamenntunar aknennt. SMfct
hefur einnig mjög afdirifiaríkar
afleiðingar fyrir sveitarfélög.
Þaiu verða að koma á fót mjög
strangri eftiriitsstotfnun, sem í
stað skólanma nú, verður að
tatoa að sér að meta hæfni
manna á þessu sviði. Og hiviar
á að finna menn með bafcgrunn
og menntun til slíkg mats, þeg-
ar gnmdvéllinum hefur verið
kippt undan því, að menn affli
sér siíkrar menntunar?
Ennfremur leiðir af þessu
fyrirfcomulagi, að byggingar-
nefndir verða að tafca á sig
ábyrgð á teifcningum þeiirra að-
ila, sem efcfci hatfa fullnæigjandi
menntun, tif þess að vinna
ariritektastörf.
Dandr hatfa á vissan hátt
reynslu af þessu fyrirfcomu-
laigi, en þeiæ eru fyrir löngu
búnir að gera sér grein fyrir
vanköntunum. Eftirlitsbáknið
er orðfð svo ógnvekjandi, að
þeir eru nú að bneyta ytfir í
það fyrirkamulag að fflytja á-
þyrgðina beint yfflr á þá, sem
fuiUfcoimnaisita menntun hafa og
láta skólana um mennitunina.
Meginkostir vehksviðsmótun-
ar eru, eins og áður hefior kom-
ið fram, að hún hvetur til, að
menn affld sér fyllstu mennt-
unar á þvi sviði, sem þeir hafa
vilja og hœfileikia tii að starfa
á. Skýrgreining stairfssviðs eft-
ir menmtun er gnmdvöllur þess,
að starfshópar vinni á sdnu
sviði og taki upp eðlilegt sam-
starf. Brýna naiuðsyn ber tdl,
að þær stéttir, sem menntaðar
eru tál þess að annast unddr-
búning mannvirkjagerðar, nýt-
ist h/ver annarri til uppfylling-
ar._
í því efni baffa yfirvöld mik-
ilvægu hlutverki að gegna. Ef
Framhiald á 9. sáðu.
bygginigaverikamenn ráðast gegn
einkabönfcunum eða Sjómanna-
sambandið gegn þvi svindli að
slkrásetja sfcip í Panama eða
Líberítu Gott dæmi um beint
samband milli vinstrastarfs og
pólitískrar vatoningar í verk-
lýðsfélagastarfi kom sérstafclega
grednilega frarn, þegar Afce
Nilsson lýsti þvf yfir á þingi
málmiðnaðarmanna í sept. 1969.
að nú væru menn reiðulbúnir til
að notfæra sér hinar bednu
mótmælaaðtferðir æstounnar ef
að gömllu samningsaðferðimar
dygðu efcki. Þegar svo þetta
beina samband virðist vanta
kemur það tfyrir, að vinstri-
sinnaðir listamenn sjá um að
koma því á: ég huigsa þá til
verka eins og ,,Náman“ eiftir
Söru Lidman og leikritsins á
Dramaten um Málmiðjuv^pð I
Norrbotten. Þetta eru tvær ár-
angursríkor tilraunir til að
skerpa „utan í frá“ hina flag-
legu koppræðu í iðntfyrirtækj-
uraim og beina henni í nýjan
farveg.
Þeir, siem J»rátt tfyrir þetta
sem hér að otfan hetfúr ver-
ið rakið, vilja gera sem minnst
úr þýðingu vinstrihópannav
benda gjama sigri hrósandi á
það, að virkir ungir vinstri-
menn séu varla nema nokkur
þúsund um alllt land, og
þá einfcum námsffólk. Þetta er
rétt — en um leið vifllandi.
A síðustu árum hetfi ég otft
verið með j umræöum i
menntasfcólum, alþýðustólum
og í stúdentahópum. Að vísu
eru til undanteifcninigar — en
yfirleitt er ástandið svipað alls-
staðar: 80-90% eru pólitíslkt ó-
virkir sem fyrr (eða þegja að
mánnsta kosti) ca. 5%, bera
flranri meira eða minna fhalds-
saimar sfkoðanir, en atfgangur-
inn er mjög róttækur. Nemenda-
samtök fhaldsmanna, KS,
standa aíllsstaðar andspænis
asskufólki úr Víetnamhreyf-
ingunni, og milii þessara skauta
er otft elkkert oð finna. Menn
vita, að þeir ungMngar sem
mest eru vafkandi og mest setja
svip á hópinn, eru wn leið
virfcastir í flálagsmálum og
pólitík — bæði tQ hægri og
vinstri. Af þeim eru vinstri-
sinnaðir æskumenn a.mjk. 50%,
og í mörgium siklóllium og há-
sfcóladeillöum eru þedr sýnu
flleiri. Menn vita einnig, efcfci
stfzt andvararpandi, fhaldssamir
kennarar, að vinstriæskan er
ytfirleitt mikiki betur að sér og
diugmeiri til frumtavæðis en
andstæðingar hennar úr Nem-
endasamtöfcum íhaldsmanna,
sem neyðast til að haida dansi-
böll till oð íá einhverja með-
limi yfirieitt (man nolklkor ís-
llenzka hliðstæðu? — áb). Þetta
felur það í sér, að þót tvinstri-
menn sóu fámennir, þé hafa
þeir forystu fyrir pólitísku og
faglegu starfi í skólum og á
görðum — og er þetta í raun
og veru rolfcutfrétt, þegar tefcið
er tillit til þess, að þessi nýja
vinstrihreyfing var varia til ár-
ið 1960.
Hér bætist við ein vinstri-
reigla sem mundi svipta
fjötfdaihreyfingar undir stjóm
„útvaldra“ eins og Alþýðu-
sambandið eða sænskiu þjóð-
...og þá fáum við að viia að þetta sé skríll, sem ekki kanu
að skammast sín.
□ Hér er fra'rahald á hugleiðingum
Görans Palms um hina
nýju vinstri hreyfingu ungra áhugamanna,
sem hefur breytt öllu pólitísku
andrúmslofti í Svíþjóð og víðar. — Nú fjallar
hann um það, hvernig áhugamanna-
hreyfingin hefur eflt starf
verklýðsfélaga og pólitískra flokka, um
áhrif hreyfingarinnar þrátt
fyrir tiltölulegt fámenni hennar svo
og um sýnilega og ósýnilega þætti í stiarfi
hinna ýmsu baráttuhópa.
kirkjuria um 90 prósent atf
meðdimum etf þessi regla væri
látin gilda fýrir þær: fflestir
baráttuhópar teija ekki með-
liimi þá, sem haffa samúð með
þeim án þátttöfcu; þeir telja
bara meö þá sem virkir eru.
Þeir sem standa utam við fá
aðeins samband við siýnilegt
starf vinstrihópamna:. útbýt-
ingiu flugrita, sötfnun í sam-
skotalbaufca, fcrötfluigöngiur, inni-
setur í stotfmunum og fýrirtætfcj-
um. Það er einfcum þegar Ví-
etmamhreyfingán eða Námstfólk
með lýðræði "(SDS) voga sér
hársbreidd út ffyrir þann
þrönga ramma, sem borgara-
legt velllsæimii heflur sett sæmsku
tíáningarfrelsi, og fcasta ein-
hverju jafn hræðilegu og eggi
i verriunartMltrúa (á Emgtfiamdi
fcasta bcxrgaramir skemmdum
tómötum í slaema leáfcara) eða
voga sér jafn ólögllegt athæffi og
að labba til bandaríska sendi-
ráðsins (rétt eims o® þoð sé ekki
einmitt fyrir utam bað sendiráð
að það ber -að tala um hvað
Víetnamstríðið er) — þá fær
öll sænsika þjóöin að vita að
vinsitrihreyfingin er byggð upp
atf ,,skríl“ og „sfðhærðum
druslum“ sem ekki fcunna að
skammast sxn“ þýðir þá það
sarna og að setja saman skjöl,
treysta umboðsmönnum, senj
aðrir haffa vaflið, og að halda
kjafti.
En það starf sem lamgmest
fer fyrir innan lamgfllestra
baráttunesfnda og vinstrisam-
taka er annars og hljóðllátara
eðlis. Það fcr firam í hópum
sem í eru ca tíu sálir og er í
aðalatriðum fótfgiö í námi, urn-
ræðu, áætlanagerð um athafnir
og dreifingu upplýsinga. í
þessu hópstarfi er engum borg-
að, enginn fær að flást ein-
göngu við fræðilegu hliðdna eða
edngöngu við það praktíska,
forystuhlutverk ganga mann
frá manni og aMir verða að
taka virfcan þátt í sameigin-
legum verkefnum.
Þótt undariogt megi virðast
þefckja ffáir til þessa starts og
það er lítið rætt. Þessvegna
mun ég halda þessari grednar-
gierð minni áfraim með umræðu
xxm mína edgin reynslu af
vandamálum og hættum
sem tengd eru hópstarfi.
Nokfcur þessara vandamála
eru algild, menn þekkja þau
frá öðrum samtökum, örm-
ur eru þannig vaxinn að skrif-
finnsflculegri hreyflngar lemipa
þau niður. Umræða mín
verður gagnrýnin og því vil ég
tafka það ffram strax, að hún
byggir á miklu áliti á starfi
vinstri hreyfingairinnar. At-
huganir mínar korna ekki
utan að, hefldur byggja á
eigin startfi og ferðalögum ffyrir
ýmsa vinstrihópa. Tiigangur'
minn er ekdri sá að ,,taka í
karphúsið“ þau sarntök eða þá
hópa,, sem ég kann ekki við
sjálffur, heildur að gera grein
fyrir hversdagslegri reynslu
minni sem hetfur sannfæri; mig
um að tvennt er mjög mikdl-
vægt: að það þarf að örva á
miargvislegan hátt þá sem eru
hikandi til að flá þá til virkrar
þátttöfcu, og að þeir sem þeg-
ar eru virkir verða að ffá betri
sfcilning á viðfangsefnunum til
að geffast efcki upp eða staðna,
þegar áhugi og kapp fyrstu
vifcnanna er flarið að dvína og
andstöðu verður vart
Það er viss hætta í því tfóligin
að reka „gagmýni og sjálís-
gagnrýni“ opínibeiriega, affltaf
eru til illviljaðir mienn sem lesa
allt ötfugt. En það sem er nauð-
sscniegt að fá fram er næstum
því ailltatf áhættusamt.
Framha/Id á morgun.
<Þ-
Félag íslenzkra atvinnuflugmanna
Nauðsyn úrbóta í flug-
öryggismálum á Islandi
Stjóim 'Félags íslenzfcra at-
vtanuffliuigmonna hetBur sent
ötflum alþdngismönnum bréf
varðandi flugöryggismál.
Bréfið er svolhljóðandi:
Háttvirtur alþingismaðux,
Svo sem yður er fcunnugt,
heíiur tflugið verið sívaxandi
þáttur í samgöngumálum ís-
lenzfcu þjóðarinnar. Haldið er
nú uppi regfluibundnu áætlxxn-
orflugi, auk leigiuflugs, til
fjölmargra staða innon lands
og utan. I þessu sfcyni hetfur
ístfenzki fluigfflottan verið end-
urnýjaður maö ærnum fcostn-
aði fyrir fflugfð'.ögin. Með til-
kornu hinna nýrri og flull-
komnari flugvélla hefurreynd-
in orðið sú, að flogið er í
verri veðrum en áðlxr var gert
aúk þess sem ffliug í myrfcri
að vetrarlagi vex ár frá éri.
Þörfta á betri fflugbrautuin,
fúlfllkomnari aðflugstækjum og
betri ljósabúnaði hetfur aukizt
að sama skapi.
Að óreyndu hefði mátt
ætla, að framltovæmidir hins
opinbera í flugvallarmólum
og öryggismáluim fflugsdns
heiflðu hatfdlzt í hendur við
endurnýjuxi íliiugfllotans, en
því fer víðs ffiarri. A undon-
tflömum órum hetfur aryggisr-
netfnd Féflags ístfenzkra at-
vinnufflugmanna margstanis
rætt við ísl. flugmáilayfirvötfd
um nauðsyn úrbóta í þessium
etfnium, en þrátt fyrir góðar
undirtektir þessana aðila hef-
ur, vegna ónógra fjárvedtinga,
hægt miðað í rétta átt. Utan
Reykjavikur og Keflovífcur er
nú aðeins ein fluiglhraut á
landinu maflbikuð. Svo til alfls
staðar vantar sdétt öryggis-
sivæðd meöffram flugbraiutum.
Aðfflugstæki eru víðasit hvar
atf frtimstæðustu gerð, sums
staðar alls engin og ljósabún-
aiðd mjög áfátt.
Stfiikt ástand getur vairia tal-
izt viðunandi í sfcammdegi og
urnbfleypimgasamri veðráttu
ísdenzfcs vetrar. Telja verður,
að alþdngi eigi hér nokkira sök
á. Sé litið á fjárveitiingar sfð-
ustu ára til fllugmóla-
framifcvæmda, verður það
skiljamtfegt, hvens vegna svo
margt er ógert í öryggismál-
um fflúgsins.
Otft verða á atflþdngi miklar
umræður um aðra þœtti saim-
göngumálanna, svo sem vega-
mól og haínamóll, en sjoldan
heyrist þess getið í þdngfrétt-

um, að umræður hafi orðið
um fflugmáll, og enn sjaldnar,
að etohver þta,gmaðurinn hafi
borið fram tiltfögu um hækic-
un á fjárveitingum tii flug-
mála. Erfitt er oð skilja,
hvers vegna þessi mikilvægi
þóttur samgömgumála vorra
hetfur orðið dlík homreka á
atfþingi sem raun ber vitni.
Vér heitum á yður, lir. al-
þdngisim,aður, að foedta yðux
fýrdr því, að biaðinu verði nú
snúið við, málum þessum
meiri gaumur gefinn hér eft-
ir en hingað til og fjárveit-
ingar til flugmála auknar svo
verutfega, að takast megi að
koma öryggismóttum ffluigsins
á Islandi í viðunandi horf.
öryggisneffnd FélagB ís-
lenzkra aitvtamufflugmanna er
hvenær sem er reiðubúta að
ræða við yður um þessd mál
og veita yður þaar upplýsing-
ar, er þér kynnuð að óslka eft-
ir.
Fróði Björnsson
Form. Félags ísl. atvinnu-
fllugmanna
Viktor Aðalsteinsson
Form. öryggisneifindar
Féflags ísl. atvinnu-
Dugmanna.