Þjóðviljinn - 17.08.1971, Blaðsíða 1

Fella niiur gengisskráningu
Þriðjudagur 17. ágúst 1971 — 36. árgangur— 183. tölublað.
Seðlabanki islands gaf í gær
út tillkynningu þess efnis, að
bankinn hefði fellt niður op-
inbera gengisskráningu meðan
óvissuástand ríkir á gjaldeyr-
Jsmarbaðnum Aðrir gjaldeyT-
ismarkaðir víða um heim hafa
gripið til ámóta aðgcrða eftir
ræðu Nixons, en forsetinn
lýsti í ræðunni yfir, að Banda-
ríkjadollar yrði ekki lengur
innleystur í gulli.
■ Hér fer á eftir fréttatilkynn-
ing Seðlabankans:
„Þar sem gjaldeyrismarkaðir
erlendis em í aðalatriðum loikað-
i<$>-
Linda
tvöhldar
afkasta-
getu sína
Stórfelldur
útflutningur
hafin til USA
— „Allt bendir til þess að
ég sé kominn inn á sivo góð-
an markað, að ég geti ekki
annað eifitirspurniinni1', —satgði
Eýþór Tómasison fraim-
kvæimdastjóri súktoulaðiverk-
smiðjunríar Lindu á Akureyri,
en í gær átti að skipa út
þremur og hálfri lest af
Lindu súkkulaði, sem fer á
markað í Bandarikjunum. Má
verðið teljast mjög hagstætt,
en það er 1,40 dollarar fyrir
kg. af súkkulaði.
1 situttu spjallli við Þjóð-
viljann í gær kvaðst Eyþór
hafa haft sérstakan umboðs-
mann í Bandaríkjunum um
tveggja ára skeið, og væri
þessi nýi markaður ávöxtur
af miiklu startfii hans og
kynningarferðum um gervöll
Bandairíkin. Þessi fyrsta send-
ing fer til Texas, en samn-
ingar um frekari viðskipti
verða væntanlega gerðir inn-
an tiðar.
Linda hefur stumdað út-
flutning í nokkrum mæli, en
þessi stórfellda viðbót krefst
mun meiri nýtingar á verík-
smiðjunni en verið hefur,. í
núverandi formi getur hún
framleitt allt það súkkuiaði-
magni, sem fer á innlendan
markað og 100 tonnum að
auki, en nú standa fyrirdyr-
um stækkunarframkvæmdir og
ný vélakaup og er stefnt að
því að tvöfalda afkastagetu
verksmiðjunnar. Telur Eyþór
að ekki veiti a£ því, eftir að
þessii nýi markaður er kominn
til sögunnar.
Hingað til hefiur mjög lítið
verði flutt út af íslenzku sœl-
gæti, þrátt fyrir nokkira marlli-
aðskönnun og vörukynningu,
sem Félag íslenzkra iðnrek-
enda hefur séð um. Á skrif-
stofiu félagsins fékk Þjóðvilj-
inm þær upplýsingar í gær,
að mjög erfitt væri að kom-
ast inn á markað í Evrópu,
og helztu möiguleikarnir væru
í Bandaríkjunum.
Aðgerðir Nixons jafngilda gengislækkun dollarans
NÝ CJALDCYRISKREPPA
IAUBVALDSHEIMINUM
WASHINGTON 16/8 — Nixon Bandaríkjaforseti
felldi í nótt úr gildi fyrst um sinn þá skuldbind-
ingu Bandaríkjastjórnar að innleysa dollara í
höndum útlendinga með gulli. Jafnframt þessu
er ákveðin þriggja mánaða verð. og kaupstöðvun,
tíu prósent innflutningsgjald, aðstoð við erlend
ríki verður minnkuð um tíu prósent og reynt verð-
ur að draga mjög úr neyzlu innanlands. Þessar að-
gerðir hafa valdið ringulreið víðast hvar í auð-
valdsheiminum og eru af flestum taldar jafngilda
bandarískri gengislækkun, enda þótt talsmenn
fjálmálaráðuneytisins bandaríska tækju það fram,
að ekki væri ætlunin að láta gengi dollarans ráð-
ast, vera „fljótandi“, eins og það er stundum
nefnt; slíkt væri undir erlendmn. seðlabönkum
komið.
ir, þá hefur Se&labankinn nú
fellt niduir um sinn opiinbera
gengisskrámingu, meðan óvissu-
ástand ríkir.
Til þess að nauðsynleg viö-
skipti geti farið fram, hafa
gjaldeyrisviðskiptabankamiir á-
kveðið, að áríðandii yfirfærslur
(sölur gjaldeyris) verði afgreidd-
ar gegn greiðslu 10% geymslu-
fjár uimfram það gemgd semigilti
s.l. fösfcudag, 13. þ.m., með fyr-
irvara um lokauppgjör á grund-
veilli opinberrar gen.gisskráning-
ar, þegar hún hefist á ný.
Gagnvart erlendum ferða-
mönnum gildir sú firamkvaamd,
að bankamir annist fyrir þá
hæfiilegar yfiirtfiærslur á því gengi,
sem í gildi var s.l. föstudag 13.
þ.m.
Kaup gjaldeyris fyrir útffluitn-
ing geta fiarið fram á gengi eims
og það vair skrráð s.l. föstudag
með fyrirvara um lokauppgjör á
grundvellli nýrrar . opinberrair
ger, gisskráningar, þegar húnligg-
ur fyrir“.
Það var í sjónvarpsræðu í nótit,
sem Nixon slkýrði þjóð sinni frá
þessum síðustu aðgerðum í etfna-
hagsmálum. Hanin hvatti til
álþjóðlegra viðræðna um að
skapa raiuimhæfara samband milli
doilarans og annars gjaldmáðils.
Þær breytingar, sem foi'setinn
tilkynnti, eiga þó efcki aðbreyta
gullverðinu, sem aillt frá árinu
1934 heffiur verið 35 dalir á únsu.
Foirsetinn saigði ennfiremur, að
þau lönd, sem hafa ,.sterkan“
gjaldmiðil, ættu að hækka geng-
ið. Þá miuin hann einkum haía
átt við Japan, Holland, Vestur-
Þýzkaland, Itailiu, Frakkland,
Belgíu og Sviss. Vestur-þýzka
markið og hollenzka . gyllinið
hafia frá því í ma,rz ekíkert fast-
ákveðið gengi gagnvart Banda-
rí'kjadal.
Erfið afstaða
Ástæðan fyrir þessum að'gerð-
u,m Nixons er erfið aðstaða doll-
arans á hinum alþjóðlega gjald-
eyrismarkaði undanfarnar vikur.
Stefnt er að þvi að miinnka rík-
iseyðslu um sem nernur 400 m,i!-
jörðum ísl. króna. Forsetinn mun
fara þess á leit við þingið, að
það lækki söluskatt á bifreiðurn
og kveðst mumu sjá til þess, að
skattalækkunin korni neytendum
til góða, en ekki bílasölum, eins
og bann komst að orði.
Leynifundur
Fáednum klukfcustundum eftir
að Nixon hafði haldið stjónvarps-
ræðu sína varð )>að kunnugt, að
varafjármálaráðherrann, Paul
Volcker, vaari á leið till Lundúna
með flugvél, en Volcker erhelzti
sérfræðimgur fjármiállaráðumeyt-
Framhald á 7. síðu.
Stjórn Möltu vill
enn leigja Bretum
VALETTA 16.8. — Stjórnin á
Möltu heldur enn öllum mögu-
leikum opnum til þess að leigja
Bretlandi og öðrum Nató-ríkjum
hemaðaraðstöðu á eynni. í hinni
venjulegu hásætisræðu á þjóð-
þingi cyjarinnar á mánudag lét
sir Anthony Mamo svo ummælt,
að Mintoff forsætisráðherra hefði
ekki eindregið ihafnað tilboði
Breta um að tvöfalda hið árlega
hernaÖaraðstöðugjald. Hins veg-
ar vildi Malta hafa talsvert meira
fyrir snúð sinn.
Sir Anthony lét þess ekki get-
ið, fraim á hve mikið Mimtaff
færi, em í fyrri fréttum hefur
verið gefíð í skym, að það séu
30 miljónir punda. Hann lagði
éherzlu á það, að brezka stjám-
in teldi flotastöðvarsammingiinn,
sem gerður var fyrir sjö árum,
vera úr glldi fallinn. Malta og
Bretlamd verða að komasérsam-
an um nýjan samning, bætti
hann við. Upprunalega var svo
ráö fyrir gert, að samningurinn
gilti í áratuig.
HVER ER MAÐURINN?
Sjá síðu @
Flest verkalýðsfélög
Huga ai uppsögn samninga
■ Eft'ir því sem Snorri Jónsson hjá ASÍ, tjáði blaðinu í
gær hafa ekki enn borizt tillkynningar til skrifstofu ASÍ
um að verkalýðsfélögin hafi sagt upp samningum. Búast
má við því að skriður fari að komast á uppsagnir samn-
inganna, þar eð þeim þarf að hafa verið sagt upp fyrir
lsta september, ella framlengjast þeir til 6 mánaða.
■ Þá hefur m.'iðstjórn ASÍ ritað aðildarfélögunum bréf,
þar sem hvatt er til að segja upp siamningum, til þess að
þeir verði lausir lsta október.
Einhver verkalýðsfélög munu
verða með fundi nú í vikunni,
þa,r sem ákvarðanir um uppsögn
samninga verða teknar. Iðja,
Reykjavík, verður með fund. á
miðvikudag og Eining á Akur-
eyri var með fiund í gær. Hjá
Einingu var kosin nefnd, og miun
hún fjaiHa um málið.
Dagsbrún verður með trúnað-
arráðsfund á fimmtudag og fié-
lagsfund þann 25ta þar sem
fjallað verður um þessi mál.
Þar er nú verið að vinna að
kröfíagerð sem lögð verður fram,
þegar þar að kemur.
Sameiginlegur stjórnarfundúr
í Samþandi bygginigariðnaðar-
manna var haldinn á laugardag.
Var þar samþykkt ályktun þar
sem kvatt er til uppsagnar samn-
inganna fyrir lsta september og
verður ályktunin send ölilum
'sambandsfélöigunum.
Máhn- og skipasmiðasamband-
ið .hóf viðræður við atvinnurek-
endur í júlíbyrjun. þai eð við-
ræður skulu hefjast þrem mán-
úðum áður en samningar renna
út.
Hafa nú þegar verið haldnir
tveir fundir með þessum aðiluin
og þriðji fundurinn fyrirhugað-
Ur á næstunni. Formanniaráð-
stefna málmiðnáðarmannia. sem
haldin var í Reykjavík 27da
júní, ákvað tillögur um þær
breytingar sem málmiðnaðar-
menn vilja fá á kjörum sínum
og gerði fyrir þeim grein við
Vinnuveitendasambandið.
Félag jámiðnaðarm'anna, sem
er stærsla félagið innan sam-
bandsins ákvað á félágsfundi í
maí að segja upp samningum
með tilskyldum fyrirvara.
Hér fer á eftir innibald bré-fs
þess, sem ASÍ sendi verkalýðs-
félögunum: — Á fundi miðstjóm-
ar ASÍ 5/8 voru kjaramálin til
umræou. Miðstjómin samþykkti
að beina því til allra aðildars-am-
taka ASÍ að þau segi upp gild-
andi kjarasamningum sínum við
atvinnurekendur, þannig að þeir
verði lausir lsta október n.k.
Jafnframt var það einróma
skoðun miðstjómarinnar, að
miðað við núverandi aðstæður
væri heppilegast að sem víðtæk-
ust somstaða verði um væntan-
Frarohald á 7. síðu.
Þing
safnmanna
sett
Kl. 3 í gær setti Þór
Magnússon þjóðminjavörð-
ur fiund Sambands nor-
rænna safnmanna í Nor-
ræna húsinu, en það er nú
haldið hér á landi í fyrsta
sinn. Fundinn sækja um
150 siafnmenn frá Svíþjóð,
Danmörku, Noregi, Finn-
landi og Islandi, en engir
fulltrúar kom-u frá Færeyj-
um og Álandseyjum. í
Sambandi norrænna safn-
manna eru flestir þeir sér-
fræðingar. sem starfa við
þjóðmenningar-, minja- og
listasöfn. á Norðurlöndum,
en eitt af því sem fiundur-
inn mun fjalla um, er það,
hvort ástæða sé til að opna
sambandið fyrir sérfræð-
ingum, sem starfa við nátt-
úrugripasöfn. Aðalumræðu-
efni fundarins er: ,,Söfn og
rannsóknir" en ennfremur
verður fjallað um aðalsöfn
og byggðasöfn og samband
náttúruvemdar og menn-
ingarvemdar. Fundinum
verður slitið föstudaginn
20 ágúst.
í gær heimsóttu gestim-
ir forsetahjónin að Bessa-
stöðum og skoðuðu Þjóð-
minjasafnið og Listasafn
ríkisins.

ÍRA lætur ekki að sér hæða:
BráÓabirgðastjórn
á Norður-írlandi
BELFAST 16.8. — I'rski lýðveld-
isherinn IRA, sem bannaður er
bæði á Iriandi og Norður-ír-
landi, tilkynnti það á mánudag,
að hann hefði myndað bráða-
birgðastjóm í Norður-írlandi. —
Leiðtogar hersins skýrðu svofrá,
að sex ráðherrar hefðu verið skip-
aðir í stjómina og fjörutíu
manna þjóðþing eigi að halda
fyrsta fund sinn eftir hálfan
mánuð.
Joe Cahil, sá maður, semmest
ér leitað á Norður-írlandi og
stjómar hiinum harðskeyttari
armi IRA, — hélt leynilegiain
fréttamannafiund á mánudag og
sfeýrði þé flrá þessari stjómar-
myndun. Hann kvað hina nýju 1 mamnanna.
uppreisnarstjóm mundu leita
eftir viðurkenningu víða um
heim. Irar, sem búsettir’ væru
erlendis, myndu greiða laun
ráðherranna sex.
Skirrast einskis
Gahill kvað IRA búa sig und-
ir nýjar og harðari ofbeldisað-
gerðir gegn brezka herliðinu.
svo og lögreglu; einnig hótaði
hann árásum á opinberar bygg-
ingar. „Við ætlum að ná árangri
og munum ekki skirrast neins
til þess að binda enda á brezka
stjóm og sameina Irland í eitt
ríki“, sagði Cahill. — Hinnhæg-
fara armur IRA höfiur fordæmt
þessa ákvörðun hat-ðsnúnari