Þjóðviljinn - 29.10.1971, Síða 6

I
£ SÍÐA — ÞtfÖÐVmJINN — Pöstutíagar 29. ofetiSfcier 1971.
Viðtal við EINAR BRAGA, rithöfund
Það hríkti í máttarstólpum hins óupplýsta
einveldis í íslenzkrí bókmenntagagnrýni,
þegar Bjarni Benediktsson frá Hofteigi gerðist bókmenntagagnrýnandi við Þjóðviljann
Nú í haust kom út hjá
Heimskringlu búkin
Bókmenntagreinar, sem
er safn greina bókmennta-
legs efnis, eftir Bjama
Benediktsson frá Hofteigi.
Einar Bragi rithöfundur
bjó bókina til prentunar,
en auk hans unnu að'
söfnun greinanna níu
einstaklingar, þar á meðal
ekkja höfundarins, Adda
Bára Sigfúsdóttir.
Bjarni Benediktsson
frá Hofteigi var þjóðkunn-
ur rithöfundur, þýðandi
og bókmenntagagnrýn-
andi. Mun óhætt að full-
yrða, að enginn einn
maður hafi haft jafn
heillavænleg áhrif á þróun
íslenzkrar bókmennta-
gagnrýni og hann, sem
fyrstur manna hóf að
dæma bækur af heiðar-
leika og skynsamlegu viti
á síðum íslenzkra dag-
blaða.
Bjarni Benediktsson lézt
árið 1968, xnn aldur fram,
aðeins 46 ára að aldri.
— Einiar Bragi, hvað vard þess
valdamidii aö l>ú fórst aö safna
saman bokimenntagreinum
Bjartna frá Hofteigi?
— Því er auðsvarað. Þaö sem
tSl þess varð að ég fór að safna
þessu sarman var þaö, að Bjami
fél frá og gat ekki sjálfur unn-
ið, eins og mér fanmst að hefði
mátt vænta, að útgáfu sinna
verka. Mér þótti nauðsym á því,
að fólk ætti aðgang að því, sem
hann hafði sikrifað um hlók-
Bjami Benediktsson
frá Hofteigi
menntir, á einuim stað, því eins
og þú veizt, er það sem sferifað
er í blöð á tætingi hinigað og
þangað og efefci fyrir nokkum
að finna, þótt bráðlægi á.
— Hvemig vannstu að söfn-
uninni?
— Eins og segir frá aftan i
bófeiinni, þá unnumi við iþannig
að þessu í íyrstu, að nokfcuð
margir tófeu að sér að leita að
bófamenntaigreinum eftir Bjama
í blöðum og tímaritum. Þegar
búið var að tea það aö sitofni
til, lét ég Ijósriita það aitt saim-
an, og kcdfaði síðan í gegnum
það, og vaílidi það, sem mér
helzt þótti eiga eriinidi í swoma
bók.
— Varstu e&toi lengi að
þessu?
— Jú, ég hetd að þettai hafi
verið swona um það bil árs
starf frá iþví að við byrjuðum
á að safna þessu saman og
------------------------------
Utbob
bygg-
Útvegsbanki íslands óskar eftir tilboðum í
ingtu húss fyrir útibú bankans í Keflavík.
Útboðsgagna má vitja f útibú bankans að Tjam-
argötu 3, Keflavík gegn 5.000,00 kr. skilatrygg-
ingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað miðvikudaginn
10. nóvember kl. 11 f.h.
þamgað tit óg sfeilaði frá mér
handritinu.
— VaMirðu ednn og sjálfur
úr greinum Bjarna, það sem i
bókdnni birtist?
— Já, ég valdi úr þessu fyrst
og bar það sfðan undlir öddu
Béru, og hún féllst á mitt sjón-
armið í ölilum miegindirúttum.
Þó veltum við vönigum yflr
njofefcrum einstötoum greinum,
bæði hvort við ætitum að fella
niður eitthvað a£ því, sem ég
hafði tefeið með í fyrstu:, eða
hivort ásitæð'a væri til aö taka
inn eitthviað sem þarna var
eikki með hjá mér. .Þannig
lögðum við í sameiningu end-
anllega hönd á þetta.
— Vissirðu tii, að Bjarni hafi
sjálfur ætlað að gefa út bók
sivipaðs efnis?
— Það var mér ekfei feunnugt
um, og ég er alls efeki viss um
að hann hefðd ætlað neitt að
flýta sór að því. Ég man aö
hann var á sínum tíma, þegar
hann igaí út bófeima „Sú kemur
tíð“, heldur óániægður, þannig
að honum þótti hann haffla ver-
ið heldúr bráðfláitur með það,
því ég heild að hann haifl lótið
nolkfeuð undan eBtirrefcstri ann-
arna með það. Þanniig að óg er
eikki viss um að Bjami heföi,
svona ailveg á nasstunni, farið
að gefa út sifnar bókmennta-
greiwar. Nú horfa miáll'in að
sjálfsögðu alllt öðriuivísi við, þar
siem maðurinn er faillinn fflrá og
veifci hans lokSð.
— Nú hefur Bjarni storiifað
ýmsar aðrar grednar f blöð og
tímarit en bótomenhtagreinar.
Er eitthvað af þesshá\ttar grein-
um í bófcinni? .
— Eikki er það. í bókinni eni
efeki einu sinni nænri allar þær
bókimenntagreinar, sem hiann
skrifáði, í henni eru aðeins um
80 af rúmilega 400 bótomennta-
greinum Bjamia.
— Hér stendur í formála að
bólkinni: ,,Þegar Bjami Bene-
difetsson gerðist ritdómari við
Þjóðviljann fyrir rösfcum tutt-
ugu árum, tók brátt að hrikta
í máttarviðum hins óupplýsta
einveldis í ísilenzkri bólkmennta-
gagnrýni." Hverjir voru þessir
mótbairviðir?
— Ég ffler nú svolftið að hika
þegar þú spyrð svona. En það
er efekert leyndarmál, að ég tel
þessi ummiæli fflyMega néttmæt.
Það verður svo hver óg einn að
kanna hivaða persónur þetta
eru. Og svona til að auðvelda
miönnum leitina þá má geta
þess að einhveirjir þeirra slkriffla,
eða hafa til stoamms tímai a.m.k.
sferiifáð um bóíkmenntir.
f°£p/n
EYÐIR
RAFMAGNI
ÚR TAUI
GERIR
ÞVOTTINN
DÚNMJÚKAN

En þetta var voðaHegt ástand
hér í þessum málum. Bæði var
nú það, að það voru engir fast-
ir gagnrýnendur við blöðin og
annað hdtt, að blöðin voru
fleytifufll af allskonar feunn-
imjgjapistlum, sem píndár voru
þar inn umdiir yfirsfeini bófe-
menntaigaginirýni. Mest alf þess-
um mönnurn voru auk þess
mjög lélegir skrfbentar.
— í hverju var svo breyting-
in á bókimienntagagnirýndnni
fiólgin, eftir að Bjarni kom til
skjalanna?
— Breytinigin var f|yrst og
fremst í því tvennu flólligin, að
Bjami ritaði af rnikllu meiri
þeikfeingu á bókium og betri
smelkk, en þeir sem þá sferifuðu,
og svo amnað hitt, að hann var
svo mifciu vandaðri maður;
vandaði mjöig til þess sem hann
sfcrifaðl, og feynnti sér mjög vel
það sem hann var að Ifjalla um
og gerði skilmerkilega grein
fyrir sínum viðhorfum. HVort
menn voru viðhorfum hans
samþyfeikir eða efeki, það kom
málinu ekkl við, heldur hitt, að
hann stóð heiðarlega að verki.
— Telur þú þá að aðaltfram-
Xag Bjama til íslenzkra T>ó]c-
mennta hafi verið sferif hans
um bökmenntir?
— Það verður tvímælalaust að
teljast, að hamn hafi hækkað
mjög risið á bótomenntagagn-
rýninni og ég er ekfei í vafa
um að þetta er jjans bezta.
Hins vegar vii ég ekifci láta uppi
neina dióma um bœfcur hans,
skáldskap eða annað silíkt, en
ég held nú, að þótt honum
heffði enzt aldur til, hefði hon-
um ekfci tefeizt að koma jaifn
mifelu til vegs, til dæmis í leife-
ritasmíði, edns og í bófemennta-
gagnrýninnd. Mér finnst per-
sónulega að Xjókmenntaigaign-
rýnin sé hans merkasta firafn-
lag.
— 1 efnisyfirliti eru taXán
upp nöfn margra ísXenzfera rit-
höfunda og sfcálda. Eru grein-
amar hedddairúttekt á verfcum
þessara böfunda, eða diómar um
einstaka bætour þeirra?
— Þetta eru eingönigu endur-
prentandr á greinum, sem
Bjami skriífaði og mest af
þessu eru ritdömar um ein-
statoar bæfcur, sem birbust um
þær jafnóðum og þær feomu út.
Þar að auki eru nokferar sér-
staicar ritgerðir um annað hvort
einstök verfe höfflundannss eða
höfundana yfirileitt. Má þar
nefna til dæmis mjög ýtariloga
ritgerð um FjalHfeirkjuna ©ftir
Gunnar Gunnarsson. Reynir
Bjami þar að gera sér grein
fyrir því, hvort hún sé raum-
veruleg ævisaigB Gunnars, eða
sfcáldrit Eins er þar ritgerð um
Sjálfstætt fiólk og Jötouildails-
heiðina. Fleira er atf sldfeiu, sem
efeki er hægt að floikka undir
dóma um einstatoar bækur. En
ég felldi saman það markwerð-
asta, sem mér fannst hann
hafa sfcráfað um einstafca höf-
umda. Að sj'áXfflsögðu er ekki
þarna að finna allt það, sem
hann sfcrifaði um alla þá höif-
unda, sem greint er frá í bók-
inni, því auðrvitað var ég bund-
inn af því, að bókin varð að
vera aí áfeyeðinns stærð.
— Er þér fcunnuigt um það1,
Einar Bragi
að geiflnar verði út Maða- og
tírmaritsgreinar Bjarna, sem
elcfei hefur verið safnað í bæfe-
ur til þessa?
— Mér er ekikii kunnugt um
það. Ég drep nú á það í flor-
mála, að ég teldi þess vert að
gefið væri út bindd af ritgerð-
um hans um önnur efni en
bókmemntir, en ég hef ekilci
uppi nein áfflorm um að standa
fyrir því og veit eklki tdl að það
sé í uppsiglingu.
Þessar greinar hans eru að
sjálfsögðu dreifðar liimgað og
þangað um blöð. Hins vegar
væri mikiLu auðrmnara að
safflna þeim tdl útgáfflu en bófe-
menntagreinunum, þvi um leið
og vtð leitatðum að þessum Xxik-
memntaigreinum, sikráðum við
hjá oklkiur aXlar greinar lians,
sem við rátouimst á, þannig að
nú er vitað hivar þær er að
finna flestar. Sú útgáfa'-'festti
því að vera nofefeuð auðumnin.
úþ
Slungnir þjófar
og sljó lögregla
Fyrir skömmu var framið
glæfflralegt bankarán í því
fræga Baker stræti í Londöin,
en þar átti Sherlodc HoXmcs
heima, eins og marga rekur
mdnni iil.
Þjófamir hötfiðu toomið sér
upp bæfeisitöð í leðurvöruverzl-
un einni, sem SAG heitir, og úr
kjailaira hennar girófu þeir göng
umdir næsttx verzlun og að
fjáihirzium útibús liloydsbanfe-
ans. Höfðu þeir með sér þaðam
um háXifai mdljón pumda eða
nofekuð á annað humdrað milj-
óna ísOienztara fcróna.
Svo martofflega vildi til, að á-
hugamaður um útvairp, sem býr
í nánd við Bakerstræti, heyrði
til gXæpamannanna, en einn
þeirra var jafnan á verði upp á
húsþaki til að fylgjast með því,
hvort noikXcur hætta væri á
ferðum, og hafði hann samband
við sína menn um labb-rabb-
tæki. Áhugamaður þessii hringdi
í lögregluma og sagði fflrá því að
innbrot væri í bígerð sXcammt
frá íbúð bams. En lögregluvarð-
stjiórinn lét sór flátt um finnast
og saigði eikXci annað en „Oh,
yes, sir“.
★
Síðam hefur eXcikert til háifnar
miljónar pumda spurzt.