Þjóðviljinn - 17.05.1972, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 17. maí 1972 — ÞJÓÐVIUINN — SÍÐA 5
Sextugur í dag:
Dr. Róbert A. Ottósson
Er nokkur æðri aöall hér á jörð
en eiga sjón út yfir hringinn
þröngva
og vekja, knýja hópsins blindu
hjörð
til hærra lífs, — til ódauðlegra
söngva.
Einar Benediktsson.
Sá mikli snillingur og meist-
ari tónlistarinnar, dr. Rótoert
Abraham Ottóssoo, er sextugur
í dag. Auðvitað á allt þetta
venjulega við um það, að ekki
sjáist á honum aldiur. En meira
keimur til. Enginn getur heldur
heyrt, að þessi glæsilegi stjórn-
andi sé nokkuð að eldast. Og
vægast sagt er það mikið lén
okkur íslcndingum. Aldrei rfs
dýrð göfugustu listarimnar
hærra hér en þegar dr. Róbert
lyftir veldissprota sínum í
nafni ódauölegra tónskálda og
veitir anda þeirra til þakklátra
landa sinma. Aldrei umvefur
heimsmeniningiin íslenzka þjóð-
arsál af slíkri alúð og um-
byggju, og þegar haukfrán
augu, mdlt bros og tónsproti
dr Róberts kom til.
Dr. Róbert Abraham er
fæddur Þjóðverji af Gyðinga-
ættum Ofríki nazistanna
hrakti hann úr landi og hing-
að kom hann árið 1935. Akur-
eyringar nutu komu hans
fyrstir, en eftir nokkra dvöl
þar fluttist hainn til Reykja-
víkur. Hér kennir hann núnia
við H=skó1ann á<nmt v"n að
vera söngmálastjóri Þjó’ðkirkj-
unnar. Þeissar tvær stofnandr
nutu vísindahæfileika hans í
einm ríkara mæli, þegar hann
varði ritgerð sína um tíðir
heilags Þorláks við Háskóla
íslands.
Starf hans á þessum vett-
vangi er sjálfsagt einstakt en
---------------------------- <
Verksamn-
ingur um jarS-
gangnagerS
Á föstudag var undirritaður
verksamniinigur um jarðgamga-
gerð í Oddskarði á Norðfjarð-
arvegi milli Vegagerðar ríkis-
ins annars vegar og Gunnairs
og Kjartains sf. og Húsiðjunm-
ar hf. hi'ns vegar, en þeirra
ti'lboð var lægst þegar . tilboð
voru opnuð 11. apríl sl.
Samningsupp'hæð er 57,0 m.
kvæmdum verði lokið haustið
1973
Undíirverktaki við sprengingu
jarðganga er ístak. IslenzJot
kr., en áftlað er, að fram-
verktak hf., Reykjaivík.
sakir þekkingarskorts míns í
þeim efinum læt ég öðrum eftdr
að fjalla uim það. Hitt vedt ég
fyrir víst, að tómstundastarf
hans er frábært og nægir eitt
sér til þess að vaæpa ljóma á
nafn hans. Hér á ég auðvitað
við þrekvirki það, sem hann
hefur afrekað með kómum Fíl-
hiarmoniu, flutningi tónverika
með henni og Sinföníuhljóm-
sveit íslands. Ég geri mér grern
fyrir því, að kotroskni á ekki
við í orðum sem þessum, en
ég vil samt leyfa mér að haida
bví fram. að unddr stjórn dr.
Róberts bafi stundum svo vel
til tekizt hér á Fróni að kalla
mætti þeim dulúðgu orðum „á
heimsmælíkvarða“.
Tónilistaruninendur á Islandi
og þá ekki sízt þeir, sem kunna
að meta söng, eiga sér draum.
Sá draumur er að leiða drottn-
ingu listanna sönglistina, til
þess hásætis sem henind ber
hér á landi. Við höfum femgið
að heyra að þessi dxaumur sé
óraunsær og fjarlægur, en ís-
land var líka fjarlægt land
unguim Berlínarbúa á sínum
tíma. Samt kom hann hino-oð
og vakti til lífs faera eleði
plir^ql OiCTO
Á hessum hátiðisd0 ' rlr
Róberts eiga íslenzkir söngunn-
endur að strengja þess hedt að
krýna nú drottninguna og
stofna bainn fó'aassikan. sem
einn getur haldið merki hennar
á lofti. það er óperuflokk.
Óperan er hámark listskö'p-
urnar tónlistarinnar; þar eru
áihrif miannsraddarinnar mest
og máttur tónlistarinnar víð-
tækastur. Auðviað nær
draumurinn til húshyggingar
líka, annað gæti ekki átt við
á íslamdi. En mannvirkjagerðin
er í rauninni aulknatrifw. Va
eigum á-gæis hús, Þjóðleikhúsið,
aðeiins þarf að tryngia nýtingu
þess í hinum rétta tilgangi.
Þetta gæti óperuflokkur gert.
Lágmarkið á að vera ein full-
gild ópera á ári, ásamt smærri
sömigleikium eftir getu.
Dr. Róbert er eimn þeirra ís-
lendimga sem mestur yrði
máttarstólpd slíkrar dýrðar-
starfsemi. Yfirhurða þekklíng
hams og allþjóðlegur smekikur
myndd strax tryggja veg henn-
ar og viðgamg, þótt gera megi
ráð fyrir miklum hyrjumarörð-
ugieikum. Dr T?óhQrt Vioifiir
jafn-an færzt mikið í fang og
vaxið við hverja raun. Hamn
á simn stóra þátt í því. að
koima Islendingum yfir gelgiu-
skeið tómliistarsögu simmar. nú
er að gera bá að mönmum.
Að lokum óska ég svo meist-
aranum imnilega til hamimgju
með afmælið og lýk þcssu með
síðasta erindinu úr Dísarhöll-
inni hams Eimar Benediktssonar.
Lát hljóma — svo þrái ég
horfnar stundir,
svo hjartað slái og taki undir
og trega ég finni í taugum og
æðum
af týndri minning og glötuðum
kvæðum,
svo hrífist ég með — og hefjist
í geði.
Mín hæsta sorg og mín æðsta
gleði,
þær hittast í söngvanna
hæðum.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson.
o
Bráðum eru fjörutíu ár síð-
an ég var beðinn að hitta í
Kaupmannahöfm ungam þýzikan
tónlistarmanm og segja honum
eitiihvað frá íslandi því að
hann væri á förum þamgað.
Ekki dettur mér í hug að eigna
mér neimn þátt í þeirri á-
kvörðun hans, enda hefur frá-
sögrn mín varla verið merki-
leig. Hitt man ég vel hversu
þessd ungi maður var bremn-
andi í amdanum, og að ég
hugði gott til þess að þvílíkur
liðsmaður bættist ísienzku tóm-
listarlífi.
Þessi maður var Róbert A.
Ottósson, og hann hefur samn-
arlega ekki brugðizt þeim vom-
um sem hann vakti hjá mér
við þemnam fyrsta fumd okkar.
Hanm er ekki aðeins lönguorð-
inn ágætur ísiemdingur, heidur
hcfur hamm afkastað stórvirkj-
um sem hafa skipað honum í
frerrtriu röð ' TnPrmi*ir‘-riif'
pr-r,r, h«f,,“ hMt'o! 'át'ö
erfiðleika fámennis og féleysis
buga bjartsýni sína eða kæfa
banm eldmóð sem honum er í
brjóst laiginn, endg er það
dauður maður sem ekki lætur
hrífast af áhuga Róberts þegar
hann er í essinu sínu.
Afrek Róberts í tónlistarmál-
um okkar eru öllum kunn oig
hau eru meiri og fleiri em svo
að nokkur tilraun verði gerð
til að rekja þau hér. Bn sumn
þeirrg hljóta að teijast til
stórmerkja í íslenzku memning-
ariífi. eins og stjórn hans á
sumum mdkiifengiegustu kór-
verkum allra tíma, sem aldrei
höfðu heyrzt hér áður í tóm-
leikasal Og það er íslenzlkum
tómllistarumneindum til sóma að
ýmsum þessara verka var tek-
ið með meiri fögnuði em dærni
eru til um aðra tóniedka.
En Róbert hefur unnið merki-
leg afrek á öðrum sviðum sem
síður eru á aimennings vitorði.
Þar á ég við fræðdstörf hans
í ísilenzikri tómilistarsögu. Það
kom mörgum á évart þegai’
hánn lagði fram doktorsritgerð
sína um Þorlákstíðir; hvort-
tveggja var að fáir vissu um
rannsóknir hams — enda hafði
hamn ekki borið þær á torg —
og aðrir umdruðust hvermig
homum hafði umnizt tími til að
leysa þctta verk af hendd á-
salmt öllu því sem hamm hafði
að sinna. En bókim bar hess
engin merki að hún væri unnin
í hjáverkum; þar fer siaman við-
tæk þekking, hugkvæmmi og
miskummariaus nákvæmni í
vinnuhrögðum. Þetta eru ein-
kenmi góðs fræðimamns, enda
hefur doktorsritgerð Réberts
hlotið einróma lof allra dóm-
bærra manma. innlendra ?cm
erlendra, og hún er umdirstöðu-
rit á sínu sviði. Og þrátt fyrir
öll sín margvíslegu störf í þógu
íslenzkrar tónlistar heÉur Ró-
bert aldrei lagt fræðistörf á
hilluma, héldur birt ýmsar
fræðilegar ritgerðir sem allar
bera hin sömu eimkemni skarpr-
ar athuigunargáfu og öruggrar
vísindamenmsku.
Róbert A. Ottóssom er ékki
aðeims ágætur tóniistarmaður
og fræðimaður, hamn er líka
mikill húmanisti, margfróður
á ýmsum sviðum, svo að hamn
getur síféllt komið viðmælend-
um sínum á óvart með víð-
tækri þekkimgu á óskyldusitu
efnum. Og í hóipi vina sinma
er hanm hrófcur alls fagnaðar,
emda bæðí vinsæll og vinmarg-
ur. svo sem að líkum lætur
um slíkan mammkostamann.
Megi hamin enn um langt
=ikeið halda áfram að vera sá
kyndilberi íslenzkrar tónmenmt-
ar og tómvísinda sem hannhef-
ur verið um áratugi og miðla
okkur dauflingjuniuim af kumin-
áttu sinni og eldmóði.
Jakob Benediktsson.
O
Ýmsir mennimgarstraumar
hafa oft farið alveg fram hjá
okkur íslendi'ngum, eða borizt
hinigað síðar en til amnamra
landa. Þannig fór öll hin mikla
tónlistarþróum. sem áitti sér
stað í Evrópu á sei'nustu öld-
um, fram hjó okkiur að mestu
leyti. Á þessarí öld hófst fyrst
tómlistarlíf á íslandi. Margir
urðu til að leggja hömd á
plóginin, okkar eigin tónlistar-
menn og erlemdlir gestir, sem
dvöldu hér lengri eða skemmri
tima. f þeirra hópi ber dr.
Róbert eimna hæst. Hanm fædd-
ist í Berlím en fluttist himgað
ungur að áruim. og hér varð
hann íslendlimgur. 1 starfi hams
sameimast hamenmi'nig Evrópu
íslenzkri memnimgu.
Róbert er bæði fræðimaður
og listamaður. Þessir þættir,
sem ýmsir mundu kalla amd-
s'tæða, vefða efcki aðskildir hjá
honum. Þéfckimig fræðimanmsins,
glöggskyggmi og nákvæmni,
móta túlkum hamis á tónlist, og
fræðistörf hams tendrast af
imnsæi listamammisins.
Um feril og afrék Róberts
er óþarfi að fjölyrða, því svo
kunm eru þaiu ailþjóð. Hamm hef-
ur umnið brautryðjendastarf á
sviði tónvísinda hér á lamdi
með doktorsritgerð siruni um
Þoriákstiðir. Með því starfl
kymmti hamn tónlistararfleifð
okkar fyrir umlheiminum. En
hamm hefur jafnframt umnið
brautryðjendastarf sem hljóm-
sveitar- og söngstjóri, og á
því sviði hefiur haran kynmt
fyrir ofckur glæsta tónlistar-
menmingu. Þammig hefur Ró-
bert brúað hilið milli ókkar og
umheimsms.
Ég óska Róbert og fjölskyldui
hans til hamimgju með dagimm
og góðs gengis á komandi ár-
um.
Atli Heimtr Svelnssom.
Opið bréf tii ritstjórnar Morgunblaðsins
Qsló 9. maí 1972.
Ég gerí ráð fyrir að það,
sem skrifað stendur í Reykja-
víkurbréfi Morgunblaðsdms sé
birt þar með fullu samiþykki
og viturnd ritstjóra eða rit-
stjórnar. Tvisvar sdmnum á
tæpu ári hefur því verið
haldið fram í slífcum pistlum,
að aðgerðir er hópar náms-
fólks og amnarra hafa staðið
fyrir í Reykjavík, hafi verið
skipulagðar af kommúnistum
eingömgu og þá sérstaklega
starfsmönnum sovézka sendi-
ráðsins.
í fyrra skiptið vrr um að
ræða umsögn um svomefint
ANDÖF, er haldiið var í júmí
sl. Stóðu að því iðmnemar,
Rauðsokkur, SlNE Veröamdi,
Víetnamihreyfimgin, Fylkingin
og Bylting (úr M.R.).
Hitt var svo eftirmáli að
mótmælaaðgerðum a.m.k. 300
háskólanema og anmarra við
Árnagarð, gegn Rogers utam-
ríki'sráðherra Bandaríkjanma,
og tilraunum til frekari að-
gerða síðar sama daig á Álfta-
nesi.
„Dæmi: auðvitað voru að-
gerðir þessar skipulaigðar
af hálfu kommúnista, ekki
einungis íslenzkra komm-
úni'sta, héldur líka þeirra
„sérfræðimga“ sejm hér
dvelja þeim til aðstoðar".
(Mbl. 7. maí sl.).
Fólfci er fullkunnuigt um að
margir, sem hlut áttu að máli
í báðum aðgerðumum telja sig
sósíalista og kommúniista,
enda ekkert frásagmarvert við
það. Hins vegar er alvarleg
ásökun á feirðinmi þegar menm
drótta því opinherlega að er-
lendu sendiráð' o" ".m leið að
möltmælendum, a@ höfð sé
samviin'a um skipulagningu
„ofbeldis og óróleikaaðgerða“.
Ég var sjálfur eirnm upp-
hafsmanma ANDÖFS og hckki
gjörla til aðdraganda aðgerð-
anna gegn Rogers. Auk mín
geta margir borið vitni um
að starfsmenn sovézika semdi-
ráðsdins eða aðrir erlendir
menm hafi hvergi nærri kom-
ið þessum aðgerðum. Ég er
auk þess sannfræður um að
hvorki þið Morgumblaðsmenm
né höfundur ReykjavíkurbréfS
hafið nokkrar sammanir —
ekki einu sinni ábemdingar —
fyrir margnefndum aðdróttum-
um og bendi um leið á
Reykjavíkurbréf frá 20. júní
sl.; þar sem sagt var beimum
orðum að ANDÓF væri ririnu-
lagt í sovézka sendiráðinu.
Ég sfcora á ritstjöra Mhl.
og höfiund Reykjavíkurbréfs
að skýra út hvemig þeir kom-
ast að þessari niðurstöðu um
skipulagningu róttækra mót-
mælaaðgerða og þar með
leggja fram óhreikjanlegar
sanmamir fyrir máli símiu. Að
öðrum kosti lýsi ég ummæli
blaðsins argasta lygaþvætting
og tilraun til að sverta starf-
semi róttæfcra afla — sérstak-
lega sósíalista. Ég vil um leið
lýsa fiuOum stuðnimgi sem
námsmaflur við aðgerðimar 3.
maí sl.
Ari Trausti Guðmundsson.
I
I
i