Þjóðviljinn - 29.07.1972, Síða 2

Z.SÍÐA — ÞJÓÐVIWINN Laugardagur. 29. júli 1972
fSU,
0 B3
Afgreiðslumáti
bankanna
Lesandi spyr hvort fyr-
irhuguð sé einhver breyt-
;ng á afgreiðsluháttum
bankanna i þá veru, að
minni háttar vixlar verði
keyptir beint af af-
greiðslum, en seljandi
þurfi ekki að biða timum
saman eftir viðtali við
bankastjóra og taka sér
frí úr vinnu.
Áður en blaðið leitaði svars
við spurningunni var gerð at-
hugun á þvi, hversu margir ósk-
uðu eftir viðtali viö bankastjóra
að meðaltali þá daga sem mót-
taka fer fram.
Þessi athugun tók yfir bank-
ana sjö, ekki útibú innan
Reykjavikurborgar né úti á
landi, og ekki sparisjóði.
Niðurstaðan varð sú að 15 til
50 manns óskuðu daglega eftir
viðtölum við bankastjóra i
hverjum banka fyrir sig, og
þann morgun sem athugunin
var gerð höfðu samtals i þessum
sjö bönkum látið skrá sig 175
manns.
Til gamans gerðum við ráð
fyrir þvi aö allur þessi fjöldi
væri vinnandi menn, sem þyrftu
að fá sér fri úr vinnu til þess
arna, allan formiödaginn, eða
fjórar vinnustundir. Útkoman
varð sú að 700 vinnustundir fóru
þarna forgörðum. Þessar 700
vinnustundir margfölduðum við
svo með 120 krónum, sem er
timakaup 2. taxta Dagsbrúnar.
Nú varð útkoman sú að i krónu-
tölu kostaði bankastjórabiðin 84
þúsund á dag. Móttaka. i bönk-
unum er fimm daga vikunnar
þannig að á viku gerir upphæðin
420 þúsund, á mánuði 1 miljón
og 680 þúsund og á ári rúmar 20
miljónir.
Þessar tölur eru vissulega
ekki tæmandi né heldur kannski
réttar. Margt spilar hér inn i,
sumir sleppa ef til vill ekki 4
tima vinnu til að ná tali af
bankasíjóra, sumir ef til vill
engri, nokkrir hafa lægra kaup
en samkvæmt 2. taxta Dags-
brúnar sé miðað við skatt-
skrána, svo sem eitthvaö af for-
stjórum, útgerðarmönnum og
kaupmönnum: i dæmið eru
heldur ekki settar þær tölur,
sem meta má árangur biðarinn-
ar i "krónum.
En nóg um það.
Heyrum hvað bankastjórinn
Helgi Bergs i Landsbankanum
hafði að segja um spurningu
lesandans.
Skýrust mynd af þörfum
lánsbeiðanda fæst með
persónulegu viðtali hans
og bankastjóra.
,,Sá afgreiðslumáti sem les-
andi spyr eftir hefur verið
reyndur i Útvegsbankanum.
Tilraunin gaf þá raun að bank-
inn lagði þennan hátt niður.
Ég tel að ástæðan hafi verið
sú, að viöskiptamenn hafi ekki
gefið þær upplýsingar sem
þurfti til afgerandi afgreiðslu,
og þessi afgreiðslumáti þvi vaf-
ið upp á sig og aukið seinagang.
Landsbankinn hefur tekið upp
þann hátt, til að flýta fyrir af-
greiðslu, aö með bankastjóra i
móttöku eru tveir menn.
Þá geta viðskiptamenn, sem
eiga sin daglegu viöskipti við
þau 9 útibú sem Landsbankinn
er með viða um borgina, snúið
sér til útibússtjóra með
lánsbeiðnir, sem getur i flestum
tilvikum gefið viðskiptamönn-
unum ákveðið svar við þeim.
Þá er og sú leið opin fyrir láns-
beiðendur, að skrifa okkur bréf
og gera grein fyrir ástæðum sin-
um. Slikar beiðnir getum við yf-
irleitt afgreitt án tafar, ef skil-
merkilega er gerð grein fyrir
öllum ástæðum, og fær þá við-
komandi svar simleiðis.
Þá má ef til vill segja að nú-
verandi fyrirkomulag þessara
mála sé ekki það bezta, þótt
skýrust mynd fáist, til endan-
legrar ákvörðunar, með viðtali.
Það er ekki útilokaður mögu-
leiki, að bankastjórnin semji
ákveðnar reglur fyrir starfsfóik
i afgreiðslu bankans, þar sem
skýrt væri frá þvi hvenær veita
mætti ákveðin lán i ákveðnum
tilvikum. —úþ
bréf til
blaðsins
Talað um
Englendinga
Blöðin geta um það, að Eng-
lendingar búist nú i að eyða 70
miljónum islenzkra króna til að
kynna málstað sinn i fiskveiði-
deilunni við Islendinga. Það er
hvort tveggja, aö upphæðin er
ekki stór, enda málstaðurinn
rangur og lélegur. Hann er auk
þess svo smár að hann sést ekki
og maður verður að spyrja eftir
honum og ekki fást nema óraun-
sönn svör.
Englendingar þykjast i fyrsta
lagi eiga hefðbundinn rétt á
veiðum um allan Islands sjó.
Hvernig er það mál vaxið? Eng-
lendingar byrjuðu fyrir alvöru
að veiða fisk á miöum við Island
i 100 ára striðinu , 1337-1439. Þá
veitti þeim ekki af að afla sér
matar og þótti ódýrara að afla
fisksins sjálfir en kaupa hann af
tslendingum eða Hamborg-
urum. Þeir veiddu á tréskipum
og höfðu hvorki vél i skip né
byssu um borö til að byrja með ,
þvi að hvorugt var þekkt og
byssan lengi notalitil. Þessum
veiðum héldu þeir áfram, þó oft
i litlum mæli i gegnum aldirnar,
og voru hér ásamt Hollend-
ingum og Frökkum aö skaka við
öngulveiði á tréskipum, laust
fram á 19. öld. Það gæti verið
álitamál hvort Englendingar
eiga þennan fiskveiðirétt við ts-
land. Það gæti verið rétt og
meinalaust af tslendingum að
viðurkenna þennan fiskveiðirétt
Breta við tsland — vélarlaus
tréskip með öngulveiðarfæri.
Jafnvel að þau gætu tryggt Eng-
lendingum það, að þeir gerðu
sér húkkertur og björguðu
eftir megni mannskap af þeim,
þegar þær reki á land. Eitt sinn
voru þær 30, sem þannig gáfust
upp á veiðum. Annan hefðarrétt
á veiðum við tslandsstrendur
eiga Englendingar ekki og það
er þvi nær eingöngu á þessari
umliðandi öld, að Englendingar
hafa sópað fiskimið á tslandi
með vélknúnum skipum og
veiðarfærum i samræmi við
það. Á þessum veiðiskipum hafa
Englendingar stundað rán á
fiski við tslandsstrendur og alla
öldina höfum við sektað þá fyrir
þetta rán, þegar færi hefur gef-
izt. Hér getur ekki um neinn
hefðarrétt á'fiskiveiðum verið
að ræða, þvi að Islandi tilheyrði
landgrunn og sjór við Island þá
eins og nú, og nú er viðurkennt.
Þetta ættu Englendingar i
kristilegum anda að upplýsa,
þótt það kosti 70 miljónir króna.
En hvað á að upplýsa ? Ekki
þarf að slást um það við tslend-
inga að Englendingar eigi rétt
til að veiða á húkkertum við
tsland.
tslendingar viðurkenna það
og bjóða Englendinga velkomna
á .húkkertum til veiða upp að
12 milna landhelgi. Vilji Eng-
lendingar ekki sætta sig við það,
auglýsa þeir aðeins fyrir heim-
inum, að þá vantar kristilegan
anda og siölegt liferni og að
tslendingar eru fúsir til að
kenna þeim þetta hvorttveggja
fyrir ekki neitt. En hvar eru svo
önnur skipti tslendinga við Eng-
lendinga? Árið 1866 byrjuðu
tslendingar útflutning á lifandi
sauðum til Englands. Þá höfðu
tslendingar langa stund -aldir-
orðið að gefa Dönum kjötiö.
Árið 1770 fengu þeir 1 kr. og 28
aura fyrir vænan kjötskrokk !
Nú gafst betra verð i Englandi
og tslendingum varð hinn mesti
atvinnuauki að þessum útflutn-
ingi. Obreytt stóð þetta i 30 ár —
til 1896, þá tóku Bretar fyrir
þennan útflutning tslendinga á
höfuð gjaldeyrisvöru þeirra, og
verð á útfluttu fé varð að lúta
nýjum lagafyrirmælum og
lækkaði um helming eða allt að
þvi. tslendingar tóku upp samn-
inga við Englendinga, að létta
þessum lagafyrirmælum af
kjötútflutningi tslendinga og
voru Danir kvaddir á vettvang i
sama augnamiði. Allt kom fyrir
ekki. Nú áttu tslendingar vist
engan hefðarrétt á viðskiptum
sinum við Englendinga. tslend-
ingar biðu stórtjón á aðal-
atvinnuvegi sinum, mikill fjöldi
þeirra hvarf af landi brott fyrir
þessa ..drengilegu” framkomu
Englendinga i þeirra garð. Það
veitir vist ekki af 70 miljónum
til að sýna fram á hvað sumar
þjóöir geta verið drenglyndar.
En tslendingar gera það fyrir
ekki neitt að æpa úr gröfum sin-
um á kúgara og kvalara úr við-
skiptasögunni. Og þeir gera það
fyrir ekki neitt, að sýna heim-
inum siðmennilegar aðfarir um
lifshagsmunamál sins virðulega
þjóðrikis, sem aldrei hefur beitt
neinni kúgun við neitt riki, en
sækir og virðir sinn rétt, en vis-
ar kúgurum á bug. Enn er á það
að lita i þessu máli, að frá 1388
þóttust Danir eiga tsland og þá
auðlindir þess lika og við Dani
áttu Englendingar i hákarla-
veiðinni við tsland. Ef Englend-
ingar þykjast eiga hefðarrétt i
tslandsmiðum á húkkertum eigi
þeir um málið við Dani. Þá má
minna á það, að hér við land
hafa Englendingar lengst af
aldrei stundaö vetrarveiði og
hafa þvi engan ,,heföbundinn
rétt’’ til slikra veiða á tslands-
miðum.
Eftir 1918 tóku tslendingar við
eignarrétti á landi sinu og auð-
lindum þess og mótmæltu
samningum, sem Danir höfðu
gert við Englendinga um notkun
á auðlindum tslendinga á hafinu
kringum tsland, og tóku litlu
siðar við lagavörzlu á þessum
auðlindum sinum þótt samn-
ingar Dana við Englendinga á
hafsvæðinu kringum tsland
stæðu enn um stund. Þegar
þannig er i pottinn búið getur
enginn hefðargrundvöllur verið
til staðar á fiskveiðum við ts-
land eins og málum er nú kom-
ið, og það er fáranlegt að lslend-
ingar eigi að svara til heföar-
réttar á notkun vélrænna dráps-
tækja á fiski, þennan tima sem
þeir eru bútíir að eiga óskoraðan
rétt a þjóðrikinu tslandi. Það
þarf þvi meira en 70 miljónir
króna til að múta dómstólum til
að vera áttaviltir i þessu máli
eða hrekja siðmenningarþjóðir
af siölegu réttarfari á sinum eða
annarra löndum.
Afstaða Englendinga i þessu
máli er þvi með öllu vonlaus um
allan árangur, og það er þýð-
ingarlaust af þeim og vanmeta-
kennd ein að fara að skrækja á
70 miljónir króna gegn þvi rétt-
læti sem hér er að mæta.
Benedikt Gislason frá Hofteigi. |
HERMAL
Eitt er það nauðsynjamál i
málefnasamningi rikisstjórnar-
innar, er þolir ekki lengri bið,
það, að hafizt verði handa um
undirbúning brottflutnings er-
lends herafla af tslandi. Ár er
liðið siðan rikisstjórnin tók við
völdum og enn hefur málinu
ekki verið sinnt.
Er fulltrúar Miðstöðvar her-
stöðvaandstæðinga gengu á
fund utanrikisráðherra á ársaf-
mæli stjórnarinnar, sagði hann
að tekið yrði til við endurskoðun
,,varnarsáttmálans”, er land-
helgin hefði verið færð út, þó
gæti hann ekki gefið upp
ákveðna dagsetningu. Ekki má
sú endurskoðun hefjast seinna
en i september.
Þótt rikisstjórnin hafi ekki
brugðið eins skjótt við og her-
stöðvaandstæðingar hefðu kos-
ið er vist, að bandariskir svo og
helztu generálar Natós, eru
heldur óhressir yfir stjórnar-
skiptunum á Islandi, og ekki
bætir úr skák að stjórnvöld
Danmerkur hafa ákveðið að
skera niður útgjöld sin til hern-
aðar. Telja generálarnir nú
brýna nauðsyn bera til að
styrkja herafla Natós hér á
norðurhjara heims, helzt svo að
hann þoli samjöfnuð viö það lið
er þeir hafa yfir að ráða i suð-
rænum sólarlöndum, þar sem
Tyrkland, Grikkland og Portú-
gal glitra eins og gimsteinar i
hernaðarkeðjunni.
Heljarmikil starfsnefnd
undirbýr nú októberfund her-
málaráðherra Natós. Þar á að
liggja fyrir áætlun i 20 liðum og
einum betur um hvernig styrkja
beri norðurherstöðvar Natós,
sér i lagi i Noregi og Danmörku
og jafnvel á tslandi. Gert er ráð
fyrir að koma upp flugskeyta-
stöðvum nálægt Eystrasalti,
koma á fót sérstökum herflokk-
um i Noregi svo og búa herstöð-
ina i Færeyjum fjarskiptatækj-
um, sem séð geti um samband
viö flugvélar búnar kjarnorku-
sprengjum jafnt sem kjarn-
orkukafbáta er leitað geti lægis
við tsland. Um leið og styrkia á
heraflann i þessum löndum á
jafnframt að styrkja stjórn-
málaleg itök Natós. Ekki aðeins
i utanrikismálum heldur og
innanrikismálum.
Öllum er i fersku minni
hvernig ,,viðreisnarstjórnin”
fylgdi i öllu stefnu Bandarikja-
stjórnar á alþjóðavettvangi. Nú
hefur orðið breyting á. En ef
þeirri stjórn er nú situr á að tak-
ast að koma hernum úr landi
(og enginn þarf að ætla að
Natógenerálarnir samþykki
slikt þegjandi og hljóðalaust)
þarf hún bæði á stuðningi og að-
haldi frá fólkinu i landinu að
halda. Allir andstæðingar her-
setu á tslandi þurfa þvi að fylkja
sér til baráttu i hinum ungu
Samtökum herstöðvaandstæö-
inga, svo að markinu verði náð,
þvi ,,að á þjóðhátiðardaginn
1974 verði engar herstöðvar á
tslandi”.
V.L.