Þjóðviljinn - 07.12.1972, Blaðsíða 7

Kimmtudagur 7. desember 1972 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Silja Aðalsteinsdóttir skrifar um barnabœkur
Venjuleg börn
og óvenjuleg
Pétur og Sóley
liöf.: Kerstin Thorvall
myndir: Kerstin Thorvall
þyö.: Anna Valdimarsdóttir
Iðunn, 1972, 94 bls.
Kerstin Thorvall er sænskur
rithöfundur, sem hefureinkum nú
á siðari árum getið sér orðstir
fyrir að skrifa bækur fyrir börn
um börn, sem eiga við samfélags-
leg vandamál að striða. Svo er og
i þessari bók, sem er bæði þörf og
bráðskemmtileg.
Pétur og Sóley eru bæði frá
heimilum, sem eru óvenjuleg i
augum skólasystkina þeirra (og
væntanlega foreldra skólasyst-
kinanna lika). Annars vegar er
móðir, sem vinnur úti, og faðir,
sem málar og vinnur heimilis-
störf. Hins vegar er fjölbýli eða
kommúna. Bæði eru börnin hálf-
vegis vegvillt og vinalaus unz þau
finna hvort annað, verða að þola
óteljandi spurningar og stríðni af
hálfu skólasystkina og foreldra
þeirra. Stelpan er þroskaðri,
hefur liklega vitað lengur en
Pétur, hvað heimili hennar er
skritið. Lesandi fylgist hins vegar
með viðbrögðum Péturs allt frá
fyrsta grun hans um að ekki sé
allt með felldu heima hjá honum.
Sagan er skrifuð af miklum
skilningi og mikilli samúð með
i fyrsta sinn á 45 ára
starfsferli hefur Ferðafé-
lagi íslands tekizt að halda
uppi ferðum allan ársins
hring, líka að vetrinum, og
hefur viðleitni félagsins til
að örva áhuga á útivist,
hollri hreyfingu og náttúru-
skoðun, án tillitstil árstima
og veðurfars, greinilega
borið árangur.
Það kom fram á sviðamessu
Ferðafélagsins i Skiðaskálanum
um næstliðna helgi, þar sem
Einar Guðjohnsen framkvæmda-
stjóri gaf skýrslu um starfsemina
si. ár, að i fyrravetur var i fyrsta
sinn haldið uppi ferðum reglulega
á hverjum sunnudegi, og sama
hefur verið gert i vetur.
Undirrit., sem hefur tekið þátt i
allmörgum þessara sunnudags-
gönguferða, finnst vissulega
ástæða tii að hvetja kyrrsetufólk
borgarinnar til enn frekari þátt-
töku i þessum ferðum, sem venju-
lega er lagt af stað i kl. eitt eftir
hádegið og komið heim um eða
skömmu eftir ljósaskipti. Er
varla hægt að hugsa sér
skemmtilegri leið til að hrista af
sér innilokun og erfiði vikunnar
og endurnærast fyrir þá næstu en
að fá sér góðan göngutúr i fallegu
umhverfi, vel klæddur i vetrar-
nepjunni. Ekki þarf langt að fara,
Reykjanesið býður upp á ótelj-
andi möguleika, og sama er að
segja um næsta nágrenni Vestur-
landsvegarins. Er ánægjulegt, að
Ferðafélagið skuli, þrátt fyrir
aldur sinn, fylgjast með timanum
og koma auga á og uppíylla þess-
ar þarfir nútima borgarbúa, og er
þetta áreiðanlega langþarfasta
nýmæliö i starfsemi félagsins.
Annars hefur þátttakan i ferð-
um félagsins yfirleitt verið mjög
góð og stóraukizt frá ári til árs,
jafnframt þvi sem félögum i F.l.
hefur fjölgað.
45 ára afmæli
Félagið var stofnað 27.
nóvember 1927 og er þvi nýbúið að
eiga 45 ára afmæli. Stofnendur
voru 63 talsins og var einn þeirra,
Ósvaldur Knudsen, staddur á
sviðamessunni um daginn, þar
sem m.a. var minnzt afmælisins.
Nú eru félagar yfir 6800 og auk
deildarinnar i Reykjavik eru
starfandi deildir F.í. á isafirði.
þeim, sem veröa saklausir fyrir
aðkasti. Lesandi sér, hvað börn
geta verið grimm, ef þau verða
vör við eitthvað óvenjulegt, sem
e.t.v. ógnar öryggi þeirra. Jafn-
framt skilst okkur, að börnin létu
ekki svona, ef ekkert i þessa veru
væri fyrir þeim haft. Við höfum
öll fordóma, sem okkur er hollast
að losa okkur við til að allir geti
lifað i sátt og samlyndi en þó hver
á þann máta, sem hann kýs.
Sögur á borð við þessa hjálpa
fólki til þess.
Persónur eru ekki allar nógu
glöggar, enda er sagan stutt. En
börnin tvö, aðalpersónurnar, eru
mjög vel gerðar. Söguþráðurinn
er einfaldur og ljós, þótt ýmislegt
i sögunni liggi ekki i augum uppi
og geti vakið forvitni og fróðleiks-
löngun barna.
Þýðingin er mjög góð, myndir
skemmtilegar. Enga prentvillu
fann ég og annar frágangur er
eftir þvi.
Ærslabelgir og alvöru-
menn
höf.: Gunnar Jörgensen
þýð.: Svava Þórleifsdóttir
Leiftur, 1972, 123 bls.
Bækur Gunnars Jörgensens
hafa nokkrar verið þýddar á
islenzku. Mestum vinsældum
hygg ég að þeir hafi notið
Sauðárkróki, Dalvik, Akureyri,
Húsavik, Vopnafirði, Egilsstöð-
um, Vestmannaeyjum og Kefla-
vik.
Þátttakendur i ferðum félags-
ins það sem af er þessu ári eru
5079 talsins i 161 ferð, þar af voru
útlendingar 857 eða 15%. Siðasta
ár voru þátttakendur 3935 i 146
ferðum. svo aukning er orðin
29%. Aukning þátttöku hefur
verið mjög hröð undanfarin ár,
var 25% i fyrra og 26% árið áður.
Skagfjörðsskáli stækkaður
Þórsmerkurferðirnar virðast
enn langvinsælastar og hafa yfir
1500 farið þangað i 40 ferðurh. i
félagarnir Flemming og Kvikk
bæði hér og i heimalandinu Dan-
mörku. Bækur hans eru i anda
hreyfinga á borð við skáta-
hreyfingu eða ungmennafélags-.
hreyfingu, fullar af bindindisboð-
skap og hrifningu á útilifi.
Ein aðalpersónan er
drengurinn Áki, sem leiðzt hefur
á glapstigu, hrint frá sér vini sin-
um, sönnum dreng, og tekið fram
yfir hann annan spilltan, sem
litilsvirðir gott fólk, reykir og fær
Áka til að stofna sér i skuldir.
Þetta kannast lesendur Gunnars
Jörgensens vel við. önnur kunn
persóna úr bókum höfundar er
gamli skólastjórinn, sem er svo
fullur mannkærleika, að hann
minnir helzt á frelsarann.
Kvikk var ljósi punkturinn i
Flemming-bókunum. Arftakar
hans i þessari bók eru ekki eins
skemmtilegir en skemmtilegir
þó, þeir tviburarnir Eirikur og
Ellert. Litið pláss er fyrir kven-
fólk i bókum Gunnars. Gamli
skólastjórinn talar alltaf um
drengina sina, lengi vel hélt ég að
skóli hans væri aðeins fyrir
drengi, en svo er ekki. Eina
stúlkan, sem einhvern þátt á i
sögunni, er Jóna, systir Áka, og
hún er siskælandi. Svo koma fyrir
óljósar „götustelpur”, ekki eru
þær sálgreindar, en greinilegt er,
sumar var Skagfjörðsskáli i
Þórsmörk stækkaður allmikið og
er viðbótin á tveim hæðum, 73,6
ferm. að flatarmáli. Jón J. Viðis
teiknaði og Páll Pálsson bygg-
ingameistari hafði yfirumsjón
með verkinu, en þeir tveir hafa
einnig haft veg og vanda af flest-
um öðrum skálurn félagsins. Eftir
þessa stækkun geta gist hátt i 200
manns samtimis i Skagfjörðs-
skála.
Til Landmannalauga voru
farnar á vegum F.l. 19 ferðir með
um 500 farþega og Kjalarferðir
urðu 10 með 278 farþegum. Lengd
ferða hefur verið frá dagparti
að þær eru óæskilegur
félagsskapur fyrir unga drengi.
Heimur bókarinnar er i hæsta
máta beinlinis að brýna fyrir
lesendum að halda öllu i horfinu,
virða fornar dyggðir og hefðir.
Höfundur fjallar m.a. um
áhrifagirni unglinga, sem er sigilt
vandamál. Hann lýsir vandanum
á nokkuð raunsæilegan hátt:
málin leysast kannski svolitið
auðveldlega hjá honum, en það er
engin ný bóla i barnabokum. Hins
vegar er allur frásagnarháttur
dálitið væminn, sem gerir bókina
leiðinlegri aflestrar en þörf er á —
þvi nú er maðurinn reglulega
fyndinn á stundum.
Þýðing er góð, prentvillur
nokkrar, myndir afleitar.
Upp á lil og dauða.
höf.: ltagnar Þorsteinsson
Barnablaðið Æskan, 1972, 76 bls.
Þær virðast ekki ætla að verða
margar islenzku barnabækurnar
i ár. Mér hafa borizt þrjár i
hendur, og hér kemur sú fyrsta.
Höfundur hennar hefur að ég held
ekki skrifað fyrir börn áður, en
það lætur honum vel.
Þetta er sjóhrakningasaga tvi-
buranna Silju og Sindra, alveg i
anda sjóferðasögu Nonna og
Manna, en með núlimalegu
glæponaævintýri i lokin. Hún
gerist á rúmum sólarhring, svo
viðburðarikum, að þar verður
aldrei lát á. Satt að segja held ég,
að sagan hefði verið betri, ef
aukaævintýrinu með eiturlyfja-
bröskurunum hefði verið sleppt.
Þá hefði sagan lika verið tilvalin
til notkunar i skólum. Það væri
áreiðanlega gaman fyrir börn að
lesa hana undir leiðsögn kennara,
þvi margt þurfa börn sjálfsagt að
fá útskýrt, þrátt fyrir skýringarn-
ar aftan við söguna.
eins og sunnudagsgöngurnar upp
i 27 daga.
Skálar Ferðafélagsins og deilda
þess eru nú 16 talsins, á Jökul-
hálsi, Snæfellsnesi, Hlóðuvöllum,
við Hagavatn, i Hvitárnesi,
Kerlingafjöllum, á Hveravöllum,
Laugafelli, i Herðubreiðarlind-
um. Drekagili við öskju, við Snæ-
fell, i Kverkfjöllum, á Sprengi-
sandi, við Veiðivötn, i Land-
mannalaugum, Þórsmörk og
Þjófadölum. Geta yfir 800 manns
gist i skálunum samtimis.
Lýsing landsins
Ekki má gleyma þeim þætti
starfsemi Ferðafélagsins, sem
bækur
Aðalpersónur sögunnar eru
tveir 13 ára unglingar, báðir skýrt
mótaðir. Að visu fær lesandi litla
sem enga lýsingu á útliti þeirra,
sem liefði þó verið gaman, en eðli
þeirra og innræti þekkir hann þvi
betur. Silja nafna min er mesta
hörkutól, minnir helzt á Þorgerði
Egilsdóttur. Einhverjum kann að
finnast dugnaður hennar fjarri
öllu raunsæi, en margt skeður á
sjó, eins og selurinn sagði, og oft
tekur raunveruleikinn skáld-
skapnum langt fram hvað óraun-
veruleika snertir. Sindri er ólikur
systur sinni, og lýsing hans
hneykslar engan. Auk þeirra
systkina kynnumst við litillega
tveim gömlum mönnum, ekki eru
þeir glöggt mótaðar persónur, en
orðfæri þeirra er skemmtilegt og
sérkennilegt. Aðrar persónur eru
flestar skuggaverur, sem lesandi
fær enga mynd af, og samfélagi
þvi,sem systkinin lifa i, kynnumst
við heldur ekki. Sagan gerist á
Vestfjörðum, gott hefði verið að
hafa kort i bókinni til glöggvunar.
Faðir tviburanna er sjómaður,
móðirin kemur varla við söguna,
en bæöi virðast þau eiga jafnan
sess i hugum barnanna. Auk
hrakningasögu barnanna geymir
bókin ýmsan fróðleik um sjó og
Frh. á bls. 15
kannski flestir njóta góðs af. lika
þeir sem aldrei taka þátt i ferð-
unum og er þar átt við útgáfu ár
bókanna, en þær eru gefnar út á
hverju ári og eru þvi orðnar jaln-
margar árunum, sem lélagið
helur starfað, 45, og þar komin
saman lýsing á meginhluta lands-
ins.
Na'sta Árbók 1973 mun fjalla
um Svarfaðardal og hefur
Hjörtur Eldjárn á Tjörn ritað
hana að meginefni, en auk þess
lýsa þeir Egill (iuðmundsson frá
Þúfnavöllum og Kolbeinn
Kristjánsson Irá Skriðulandi
Ijallaleiðum milli Eyjafjarðar og
Skagafjarðar, að þvi er ritstjóri
Arbókarinnar, Páll Jónsson.
skýrði frá á sviðamessunni.
Fleiri árbækur eru þegar i
undirbúningi og mun Árbókin
1974 t.d. fjalla um öræfin austan
Vatnajökuls, en hana skrifar
Iljörleifur Gultormsson liffræð-
ingur á Neskaupstað. Þá er i ráði
að fjallað verði i komandi árbók-
um um Fjallabaksveg syðri, enn-
l'remur um Mývatnssveit og
Aðaldal og um Reykjanesfjall-
garð.
Auk Árbókarinnar hefir h'.í.
gefið út ferðakort af Islandi allt
frá 1943, núorðið i samvinnu við
Landmælingar Islands.og teiknar
Ágúst Böðvarsson kortin.
Varnaöarorð i tima töluð
Létt var yfir mönnum á sviða-
messunni, þar sem viðstaddir
voru ýmsir eldri félaaanna oe
minnzt liðinna, ánægjulegra
samverustunda i ferðalögum.
Minntust sumir bess. hve margt
hefði gerzt og aðstæður allar til
ferðalaga breytzt á þessum 45
árum frá stofnun félagsins
Kkki þótti þó öllum allt til bóta og
minntist formaður félagsins, Sig-
urður Jóhannsson vegamála-
stjóri, i þvi sambandi varnaðar-
orða norsks fyrirlesara, sem hér
var nýlega, Thorleifs
Skjelderups. Hann varaði islend-
inga við að drekkja landinu i
ferðamannastraumi eins og hann
tiðkast nú á alþjóðlega visu, nær
væri að leggja áherzlu á þá ferða-
menn, innlenda og erlenda.'sem
njóta vilja náttúrunnar eins
ósnortinnar og mögulegt er. 1 þá
átt hefur starfsemi Ferðafélags-
ins beinzt og gerir vonandi áfram.
—vh
Miðað við þarfir nútíma borgarbúa:
Sunnudagsgöngur allan
veturinn á vegum F.I.
Skagafjörðsskáli með viðbyggingunni. Fremst á myndinni sjást þeir Kinar Guðjohnsen framkvæmda-
stjóri Ferðafélagsins t.v. og Jóhanncs Kolbcinsson, húsbóndinn i Þórsmörk, sem allir kannast við, sem
þar liafa einh vern tima dvalizt. Einn félaginn, Eyjólfur Halldórsson, tók myndina.