Þjóðviljinn - 29.04.1973, Blaðsíða 15

Sunnudagur 29. aprll 1973. ÞJóÐVILJINN — SÍÐA 15
306 í Félagi
bif v éla virk j a
Frá aðalfundi félagsins
Peningalykt
Framhald af bls. 3.
málma o.s.frv. ættu að standa
okkar megin þegar málið snýst
um áframtilveru okkar sem þjóð-
ar.
Ég get ekki annað en lýst von-
brigðum minum með afstöðu
Svia. Ég sendi minar beztu
kveðju til þin og sænsku þjóðar-
innar. Það er ekki aðalatriðið að
segjast standa með smáþjóðun-
um, það verður að sýna fram á
það og ekki bara i blaðaskrifum
heima fyrir heldur einnig úti i
heimi, m.a. fyrir Haagdómstóln-
um og innan Sameinuðu þjóð-
anna.
Vertu svo blessaður fólagi.
K.”
(ÞH þýddi úr Folket i bild)
Fórnað
Framhald af bls. 9.
fiskimiðum sinum 1. janúar
vegna fiskveiðistefnu EBE, sem
okkar rikisstjórn sambykkti en er
samt varla nefnd! Raunar hefur
reynslan sýnt að a.m.k. 200 erlend
skip eru að veiðum á okkar mið-
um daglega og aðeins næst i tvö
eða þrjú á viku. Með tilliti til
þessa væri miklu skynsamlegra
fyrir þetta land að einbeita sér að
þvi að ná stjórn á okkar eigin
ágætu fiskimiðum umhverfis
okkarströnd og að tryggja okkar
réttindi yfir okkar landgrunni i
stað þess að halda áfram frekari
aðgerðum með fleiri dráttarbáta
o.s.frv. við eyju sem nú þarf ekki
einasta að heyja baráttu við er-
lenda fiskveiðiflota og hafis held-
ur einnig eldgos sem hefur þegar
eyðilagt nærri 20% fiskiðnaðar-
ins, auk stöðugrar hættu á ofveiði
fiskistofnanna” — Svona skel-
egga málsvara eigum við lika i
Bretlandi.
En það eru fleiri lesendabréf
um landhelgismálið og fleiri sem
halda þvi fram að brezka stjórnin
sé að fórna eigin fiskimiðum við
landið á altari Efnahagsbanda-
lags Evrópu, sbr. þetta:
„Það gæti litið út fyrir að
brezka stjórnin væri aðeins að
berjast gegn íslendingum til þess
að auka álit sitt meðal annarra
meðlima EBE. Hvernig getur
stjórnin haldið þvi fram að hún sé
að verja hagsmuni okkar fiski-
manna, eftir að hafa fórnað fisk-
iðnaði okkar i inngönguskilyrðun-
um i Efnahagsbandalagið”.
Þeir taka vel eftir
Bretarnir taka vel eftir þvi sem
sagt er varðandi landhelgismálið
hér heima. Til dæmis eru birtar
margar fréttir i brezkum blöðum
um þá skoðun Hannibals Valdi-
marssonar að senda eigi mann til
Haag. Þá eru birtar fjölmargar
fréttir um afstöðu vestur-þýzku
visindamannanna til okkar — og
verður enn að ítreka með ánægju-
þakkir til þeirra fyrir veitta að-
stoð i landhelgismálinu.
Er fyrirmyndin?
Framhald af bls. 7.
hugunar af viökomandi sjálfum
sin i milli án afskipta dómara.
Máttarstólpar samfélagsins fara
ekki að kríminalisera sjálfa sig,
láta á sig glæpastimpil. Slikir
hafa oftast i fullu tré gagnvart
einstaklingum, og sin i milli hafa
þeir yfirleitt meiri áhuga á mála-
miðlun sem þeir ná sjálfir, en
utanaðkomandi dómsúrskurði. —
Gagnvart stofnunum og stórfyrir-
tækjum er fyrstu gráðu taumhald
gagnslaust!
Marxískar hjólbörur
Mér var ungum innrætt tor-
tryggni á hugmyndasmiðir, þótt
glæsilegar séu á ytra borði og að
innri rökvisi, ef þær eru f jarlægar
þvi daglega lifi sem við höfum
fyrir augunum. Þeim mun kátari
varð ég yfir þvi að Nils Christie
leiddi niðurstöður sinar af athug-
unum á mjög svo skiljanlegum
fyrirbærum eins og stækkunar-
vexti, og ekki siður þegar hann
fór að tala um hlut framleiðslu-
gagnanna, hjálpartækjanna milli
mannshandar og náttúru. Var
þetta ekki góð og gild efnishyggja
i anda gamla Marx?
Til dæmis um þau tvenns konar
hjálpartæki sem mennirnir hafa
má nefna hjólbörur og vörubil.
Hjólbörurnar eru ódýrar og auð-
reknar, allir geta keypt þær og
keyrt þær. Menn neyðast ekki til
að nota þær sjálfra þeirra vegna.
Það gæti hins vegar komið fyrir
með vörubilinn af þvi hann er svo
dýr. Hann sprengir þvi það nátt-
úrlega þak sem markast af
þreytu mannsins. Vörubillinn er
dæmið um tæknina sem sifellt
þenst út og krefst meir og meir af
manninum. En þetta hefur haft
það i för með sér að menn hafa
ekki ákveðið neitt sérstakt þak i
velferðarþjóðfélagi tækninnar,
henni er leyft að „sprengja öll
þök”. En einmitt fjarlægðin frá
þakinu er mörgum mælikvarðinn
á ánægju og lifsgleði. Þetta teng-
ist svo aftur vextinum, stækkun-
argerð hans, sem er bæði tækni-
legs eðlis og félagslegs, eins og
áður greinir.
Vilja menn kjósa
a f brotaþ jóöfé lagið?
Hingað til höfum við i velferð-
arpólitikinni verið upptekin af að
ákveða gólfið, hvert er það stig
sem menn mega ekki detta niður
fyrir? En er ekki nauðsynlegt að
setja þak? Nils Christie lét ein-
dregið i ljós þá skoðun og taldi að
þjóðfélagsgerðin á Norðurlöndum
leyfi það. En ákvörðun um þetta
skiptir miklu máli við það að ná
tökum á tækninni og vaxtarform-
unum.
Vilja menn berjast á móti af-
brotafaraldri eða vilja menn það
ekki? Valið gerist ekkimeð fjár-
veitingum til lögreglu eða fang-
elsa — á þetta leggur Nils Christie
þunga áherzlu. Við veljum um
þetta, þegar við ákveðum hvers
konar þjóðfélagsþróun við kjós-
um. Ef það er þróun eilifrar
stækkunar og „þaksprenginga”
með hömlulausri „vörubila-
tækni”, þá kjósum við afbrotin
um leið.
Gegn ofvexti og
nafnleysing jum
Hér erum við loks komin að úr-
ræðum Christies. Hann sér fyrst
og fremst þá leið að hamla gegn
ofvexti i þjóðfélagsformum. En
siðan þarf að innleiða persónulegt
taumhald I staðinn fyrir yfirráð
nafnleysingjanna.
Hvað er maðurinn að tala um,
nánar tiltekið? Hann er meðal
annars að tala um andstöðuna
gegn inngöngu Noregs i Efna-
hagsbandalagið. Hann er lika að
tala um byggðaþróun, að halda
við svokölluðum útkjálkabyggð-
um, sveitabæjum og sjávarþorp-
um. Hann er að vara við stórum
borgum, sérstaklega svefnhverf-
um af Breiðholtstagi. Hann gæti
lika verið að tala um æskilegt at-
vinnulýðræði i fyrirtækjum, það
félli inn i mynztrið.
Refsingar lýti
en lækning engin
Þetta er afar ófullkomið ágrip
af fyrirlestrum Nils Christies um
afbrotamál sem hann flutti i Há-
skólanum og Norræna húsinu um
daginn. Mörgu er sleppt viljandi,
en öðru sjálfsagt af misgáningi
eða misskilningi.
Það væri ekki’ sanngjarnt að
láta það undir höfuð leggjast að
minnast á eitt atriði til viðbótar.
Jafn mikla áherzlu og Christie
lagði á það, að réttarfarið stýrði
ekki afbrotunum og væri gagns-
laust til að vinna bug á þeim, jafn
eindregið mótmælti hann þeirri
skoðun að hægt væri með meöferð
(behandling) að bæta sakamenn
eða hindra endurtekin brot fram
yfir það sem ella hefði orðið. Var-
aði hann við þvi að dómarar settu
sig i læknisstellingar og kvað
hreinlegast að dæma eftir lögun-
um eins og þau eru — á meðan
þau eru svo. En vitanlega mælti
hann með mannúðlegri með-
höndlun sakamanna, og raunar
fékk ég ekki skilið hann öðru visi
en svo, að hann teldi refsingar
svona frekar til lýta á þjóðfélag-
inu heldur en hitt. En þó má vera,
að ég sé hér að túlka eigin af-
stöðu.
Hlaupumst ekki frá
eigin verömætum!
Ég læt þá lokið þessari endur-
sögn af fyrirlestrum Nils Christi-
es. Hún hlýtur að vera lituð af
sortulyngi mins eigin hugmynda-
heims, en það gerir ekkert til, þvi
að — eins og Christie sagði sjálfur
— mestu máli skiptir að gera fé-
lagsfræðina þjóðlega, planta
henni niður i jarðveg eigin lands
og þjóðar. Ég ætla mér ekki þá
dul að setja hér fram islenzka fé-
lagsfræöi, en mér finnst sjálfsagt
að islenzkaðar séu ýmsar hug-
myndir Christies svo sem við á,
°g ég þykist hafa lagt fram minn
skerf með þvi að túlka þær hér
minum hætti. Og ég vil vekja sér-
staka athygli á þvi að megin-
dyggðir hvers þjóðfélags að mati
aðNils Christies eru einmitt sum
helztu einkenni okkar Islendinga:
„Fáir-fátækir-smáir”, hver
þekkirannan, nokkur sjálfstjórn i
hverri krummavik, almenn rat-
visi metin meir en sérhæfing,
persónulegt aðhald sett ofar opin-
beru valdi. Höldum þessu þótt
það sýnist ekki „borga sig”, forð-
umst að láta skrifstofurnar
stjórna öllu!
Hjalti Kristgeirsson.
Hugleiðing
Framhald af 5. siðu.
ég sé ekki viss um að það breyti
þróun mála að ráði: Ég er, eins
og Guðmundur, bjartsýnn á, að
mér takist að veröa mér úti um
„alveg sómasamleg laxveiði-
leyfi” fyrir sjálfan mig, þau ár,
sem mér kunna enn að gefast til
að fara með stöng! (Máske heim-
sæki ég m.a.s. Grimsá einhvern
daginn — „að loknu útlendinga-
timabilinu”!).
Þannig er það hreint ekki svo
litið, sem við erum sammála um,
og kynni þó fleira að kom á dag-
inn, ef við hefðum tækifæri til að
bera saman bækurnar i rólegheit-
úm.
Með þvi að Guðmundur er mér,
þvi miður, ókunnugur, leiði ég
engum getum að þvi, hverjar
hvatir liggja til grundvallar þeim
áburði hans, að bak við skoðanir
minar búi fals eitt og persónuleg
hagsmunastreita, enda skiptir
hvorugt máli, áburðurinn, né það
sem að baki honum kann að
liggja. Persónulegar skoðanir
minar eru lika næsta litið atriði,
og jafnt fyrir þvi, þótt þær væru
sprottnar af ærlegri rótum en
Guðmundur gefur til kynna.
Það sem máli skiptir er hins-
vegar efniskjarni málsins sjálfs:
Bera tslendingar gæfu til að varð-
veita náttúrleg gæði landsins,
ótruflaðir af blindri þrá eftir hag-
vexti og erlendum gjaldeyri? A
islenzkt fólk að njóta þessara
landsgæða i sérhverri mynd
þeirra, án tillits til þess, hvort það
hefur fjárhagslegt bolmagn til
jafns við þá útlendinga, sem þá og
þá kunna að ásælast þessi gæði?
Geta þeir landsmenn, sem aldrei
áttu ferþumlung lands i bókstaf-
legum skilningi, samt talað um
landið sittog gert tilkall til gæða
þess, umfram útlendinga? A sú
skoðun almennt fylgi meðal þjóð-
arinnar, að peningar eigi að skera
úr um réttinn til að nýta landið?
Þessum og þvilikum spurning-
um ættu menn að reyna að svara
skilmerkilega, undanbragða - og
reiðilaust — þvi undir svörum
landsmanna við þeim trúi ég það
sé komið, ekki hvað sizt, hvers
virði það verður að eiga búsetu i
landinu þegar timar liða.
Kristján Gislason.
Auður og völd
Framhald af 1. siðu.
Talkórinn mun bæði láta aö sér
kveða I göngunni og einnig koma
fram á útifundinum, en þar verða
fleiri atriði svo sem söngur auk
ræðuhalda, sem áður var getið
um.
Það er nú i fyrsta skipti um
langt árabil, að Iðnnemasam-
band tslands er beinn aöili að 1.
mai hátiðahöldunum auk Full-
trúaráðs verkalýðsfélaganna.
Formaöur Iðnnemasambandsins
mun tala á Lækjartorgi sem full-
trúi þess, en liðið mun hátt á ann-
an áratug siðan iðnnemar hafa
átt ræðumann á útifundi 1. mai.
Varðandi söguleg atriði voru
þeir Ólafur R. Einarsson sagn-
fræðingur og Sighvatur Björg-
vinsson ritstjóri fengnir sem ráð-
gjafar 1. mai nefndarinnar.
„Auöur og völd lúti hinum vinn-
andi manni” er lokakrafan i 1.
mai ávarpinu. Þjóðviljinn tekur
heils hugar undir þá kröfu og
hvetur allan verkalýð til aö taka
þátt i kröfugöngunni og hátiða-
höldum dagsins og sýna með
glæsilegri þátttöku styrk verka-
lýöshreyfingarinnar nú á 50 ára
afmæli fyrstu kröfugöngunnar,
sem farin var þann 1. mai 1923.
Aöalfundur Féiags bifvéla-
virkja var haldinn iaugardaginn
24. marz s.I. i Tjarnarbúð.
Formaöur flutti skýrslu
stjórnarinnar um starfsemi fé-
lagsins á siöast liönu ári. Þar kom
fram meöal annars, að félagið
var aöili aö þeim kjarasamning-
um sem geröir voru við tsl. Alfé-
lagiö á s.l. ári. 1 þeim samningum
náöust fram verulegar kjarabæt-
ur fyrir félagsmenn.
Félagið beitti sér fyrir fram-
haldsnámskeiðum fyrir bifvéla-
virkja með sama hætti og áður.
Aðsókn var góð að námskeiðun-
um. Einnig var haldið félags-
málanámskeið sem tókst ágæt-
lega.
Nokkur meiri fræðslustarfsemi
fór fram á vegum félagsins og er
mikill áhugi fyrir að áframhald
verði á fræðslustarfsemi fyrir fé-
lagsmenn. Gjaldkerar lásu upp
reikninga félagssjóðs og annarra
sjóða félagsins. Fjárhagur fé-
lagsins er góður, eignir höfðu
aukizt verulega á árinu. Skráðir
félagar i Félagi bifvélavirkja
voru um s.l. áramót 306. Skrif-
stofa félagsins er á Skólavörðu-
stig 16.
1 stjórn voru kosnir:
Sigurgestur Guðjónsson for-
maður, Ingibergur Eliasson
varaformaður, Sigurður Breið-
fjörð Þorsteinsson ritari, Eyjólf-
ur Tómasson gjaldkeri, Guð-
mundur Kristófersson varagjald-
keri og Björn Indriðason gjald-
keri styrktarsjóðs.
Á s.l. hausti var tekin upp verk-
leg kennsla i bifvélavirkjun við
Iðnskólann i Reykjavik — þriggja
mánaða námskeið til að byrja
með sem lengjast svo siðar. Nú
geta nemendur hafið nám 15 ára
og lokið þvi á þremur og hálfu ári,
en áður tók það fjögur ár.
Frá Félagi bifvéiavirkja.
KRR ÍBR
MELAVÖLLUR
Reykjavikurmótið — meistaraflokkur. Á
morgun, mánudag, kl. 19.00, leika
KR — Þróttur
Mótanefnd
Yegna útfarar
Valdimars Stefánssonar
saksóknara rikisins
verða skrifstofur embættisins lokaðar
mánudaginn 30. þ.m.
Saksóknaraembættið
H j úkr un ar konur
Staða hjúkrunarkonu á deild V við Klepps-
spitalann er laus til umsóknar.
Hjúkrunarkonur vantar einnig til sumar-
afleysinga. Til greina kemur vinna hluta
úr degi.
Nánari upplýsingar veitir forstöðukonan,
simi 38160.
Reykjavik, 27. april 1973
Skrifstofa rikisspitalanna
RITARI
Staða ritara við Kleppsspitalann er laus til
umsóknar og veitist frá 1. júni n.k.
Umsóknum sé skilað á skrifstofuna,
Eiriksgötu 5, fyrir 20. mai n.k.
Umsóknareyðublöð fyrirliggjandi á sama
stað.
Reykjavik, 27. april 1973
Skrifstofa rikisspitalanna
H j úkr un ar konur
óskast til starfa á kvöldvöktum á sjúkra-
deild að Hátúni 10. Nánari upplýsingar
veitir forstöðukona Kleppsspitalans, simi
38160.
Reykjavik, 27. april 1973
Skrifstofa rikisspitalanna