Þjóðviljinn - 16.10.1973, Blaðsíða 12

12 SIÐA — ÞJ6DVILJINN Þriðjudagur 16. október 1973.
þaö er óhætt
að reikna með
ODHNER
Með áratuga reynslu hérlendis
hefur ODHNER skipað sér framar
sambærilegum reiknivélum -
vegna þægilegs vinnufyrirkomu-
lags, fljótvirkni og endingar.
Sölumenn okkar eru reíðubúnir
að gefa yður ýtarlegar
upplýsingar um ODHNER reikni-
vélarnar og sýna yður hverníg
þær reikna.
Reynslan hérlendis, bæði
varðandi ODHNER vélar og þjón-
ustu, hefur sannað að yður er
óhætt að reikna með ODHNER.
Qísli %3. %3ofínSen Lf. VESTURGÖTU 45 SÍMAR: 12747-16647
ARISTO
MeS aukinni stærðfræðikennslu og vaxandi
kröfum nútíma tækniþjóðfélags er sérhverjum
námsmanni nauðsynlegt að vera búinn full-
komnum hjálpargögnum við námið.
Aristo reiknistokkurinn er gerður fyrir náms-
fólk með kröfur skólanna í huga.
Aristo reiknistokkur á heima í hverri skóia-
tösku.
PENNAVIÐGERÐIN
Ingólfsstræti 2. Sími 13271.
Auglýsingasíminn er 17500
Af erlendum
bókamarkaði
The English
J.B. Priestley. Heinemann 1973.
Guðmundur Finnbogason og
Benedikt frá Hofteigi hafa sett
saman bækur. sem hliðstæðar eru
þessari bók Pristleys, sem eru
Islendingar og Islenski bóndinn.
Höfundarnir leitast við að lýsa
eðli þjóðarinnar og þeim
einkennum sem greina hana frá
öðrum þjóðum. Verkefnið er
margþætt og krefst ekki aðeins
þekkingar á eigin þjóð, heldur
einnig á öðrum þjóðum, auk mik-
illar sögulegrar þekkingar og sál-
fræðilegs skilnings. Þegar talað
er um islenska þjóð og enska
þjóð, þá þarf að hafa i huga að fá-
menni þeirrar fyrrnefndu orkaði
þvi að hér hafa ekki mótast erfða-
stéttir, en þær hafa aftur á móti
mótað mjög ensku þjóðina, svo
mjög að Disraeli talaði um tvær
þjóðir á Englandi á 19. öld.
Priestley verður þvi að skrifa
um að minnsta kosti tvær þjóðir i
bók sinni, tvær stéttir, og gerir
hlut beggja þannig, að enskir les-
endur mega vel við una.
Höfundur gerir litið úr
umsögnum erlendra mana um
Englendinga og til erlendra þjóða
telur hann Ira og Skota, enda
myndu þær þjóðir verða litt
hrifnar af þvi að vera taldar
enskar. Priestley er nokkur
vorkunn að hundsa umsagnir út-
lendinga, þvi þær eru yfirleitt
heldur neikvæðar fyrir Englend-
inga. Hann velur þvi þann kost,
að lýsa þessu fólki sjálfur, án til-
lits til erlendra skoðana, og þeim
aðstæðum, sem hafa mótað það.
Súldin og þokan telur hann for-
senduna að andlegu ásigkomulagi
Englendinga, skýrleikaskort-
urinn i skilgreiningum, og
áráttan til flatneskjulegra stað-
hæfinga, sem eru i raun algjör-
lega merkingarlausar, einnig á
þokan og suddinn sjálfsagt sinn
þátt i undarlegri sjálfréttlætingu
við flest tækifæri og auk þess má
nota þokuna til þess að h'ylja
það, sem þeim er ólystugt að
viðurkenna sem staðreyndir.
Þessi einkenni telur Priestley
Englendingum til tekna og stað-
hæfir að aðferð strútsins hafi oft
komið þjóðinni vel, nema hvað
Englendingar þurfa ekki annað
en þokuna, þar sem strúturinn
stingur hausnum isand. Hræsnin,
sem margir vilja telja eitt ein-
kennið, telur Priestley votta
djúpan skilning og raunsæi, sama
er að að segja um lygina, sem
hann telur venjulega orsakast af
slysni eða misskilningi, en eins og
menn vita þá ljúga Englendingar
aldrei visvitandi.
Höfundur segir að Eng-
lendingar séu ólikari öðrum
þjóðum heldur en þeir „hugsi”
sig vera, en ekki eins ólika eins og
þeim „finnist” þeir vera. Hann
gerir mikið úr þvi hversu mjög
gjörðir þeirra stjórninst af til-
finningu fremur en hugsun og
rökhyggju, og þar kennir aftur
þokunnar.það er oft erfitt að átta
sig á áttum i svartri þoku, þá
verða instinktin að ráða. Nokkrir
kaflar eru um listir og lorda og
alls staðar reynir höfundurinnn
að berja i brestina, þar sem
honum þykir þurfa, og gera það,
sem aðrir myndu telja til lýta,
kátlegt eða jafnvel ágætt. Bókin
ber fullmikið þess merki að vera
apólógia, fremur en alvarleg
krufning á eðli þjóðanna sem
byggja landið. Viða má finna
skemmtilegar frásagnir af
enskum sérvitringum og mynda-
valið er ágætt og bera þar myndir
Hogarts af, enda hefur enginn
enskur teiknari gert jafn raun-
sannar myndir af enskum fyrir-
mönnum og enskum skril.
Priestley gerir full litið úr
ýmsum kostum Englendinga,
sem gestaugað sér glöggt, t.d. sá
formalismi og kurteisi, sem vissir
hópar þar i landi iðka, afskipta-
leysi af högumannarraog sú dýrð-
lega þögn, sem rikir I enskum
samgöngutækjum, sem verður
mörgum hrein unun, einkum ef
komið er frá meginlandinu. Þeir
iðka einnig heiðarleika i við-
skiptum, sem er i rauninni sjálf-
sagður hlutur, minnsta kosti við
jafningja sina og innan viss við-
skiptaramma. Sú tilgáta hefur
komið fram, að ágæti enskra bók-
mennta orsakist af áhugaleysi
þjóðarinnar á bókmenntum. Það
þarf mikla snilli til þess að vekja
sjösofendur og þvi hljóta skáldin
að yrkja á þann hátt að skáld-
skapur þeirra rjúfi þykkar hlustir
og það má minna á að Shake-
speare varð fyrst metinn af
erlendum þjóðum, Englendingar
skildu hann ekki fyrr en eftir eitt
hundrað og fimmtiu ár frá andláti
hans. Það er reyndar þakkarvert
að andóf einnar þjóðar gegn
fögrum listum og bókmenntum
orsaki þvi meira ágæti i verkum
skáldanna.
Reynsla Islendinga af Englend-
ingum er misjöfn, enda hafa full-
trúar Englendinga hér við land,
ekki verið neitt mannval frá
1408. Enskir ferðamenn voru hér
nokkuð á sveimi á sl. öld og urðu
þá nokkrir islenskir kaupsýslu-
menn til þess að gerast lakajar
þeirra eða þjónustumenn og i
þeim hópi áttu Englendingar sina
styrktarmenn hérlendis og siðar i
arftökum þeirra. A striðsárunum
fylltu Englendingar landið
„erlendum óþrifa bælum” eins og
skáldið sagði. Siðar fylltust þau
bæli af frændum þeirra vestan
hafs og þaö er fyrst á þessum
misserum, sem von er um að
hreinsað verði út úr þeim.
Menningarleg samskipti þjóð-
anna hafa verið með eðlilegu
móti, svipuð samskiptum og við
aðrar útlendar þjóðir nema hvað
aukin áhrif götuensku eru til
nokkurs ama.
Þótt reynsla landsmanna af
hegðunarháttum Englendinga nú
i islenskri landhelgi vekji tak-
markaða aðdáun, og sýni annað
andlit þessara útlendinga, en þeir
setja upp á friðartimum, þá er
einsýnt hvernig fara muni, út-
lendingar hafa nokkuð aðrar bug-
myndir um Englendinga en þá,
sem lakajar þeirra hér á landi og
þeir sjálfir vilja draga upp og er
dregin upp i þessari bók
Priestíeys.
Das Materia lismus-
problem, seine Geschichte
und Substanz.
Ernst Bloch. (Gesamtausgabe
Band 7.) Suhrkamp Verlag 1972.
Ernst Bloch er meðal áhrifa-
meiri marxiskra heimspekinga,
höfuðverk hans eru Geist der
Utopie, Das Prinzip Hoffnung,
Das Materialismusproblem.. og
Thomas Miinzer als Theolog der
Revolution. Suhrkamp verlag er
langt komið að gefa út heildarút-
gáfu verka hans auk þess sem það
hefur gefið út ýmis rit hans i sér-
útgáfum. I þessu riti fjallar höf-
undurinn um efnishyggjuna og
afstöðu heimspekinga liðinna
alda til kenninga hollensku frum-
spekinganna. Höfundur spyr
hversvegna flest allir merkari
heimspekingar, siðan Demokritos
var og hét, hafi verið hughyggju-
sinnar. Höfundur minnist setn-
ingar sem höfð er eftir Lenin um
að skynugur materialisti sé
skyldari og nákomnari skynugum
idealista heldur en skillitlum
materialisma. Það er ný-marx-
isminn og vulgar marxisminn
sem gerir allan muninn á afstöðu
Blocks. Hann ræðir material-
ismann i viðri merkingu og rekur
heimspeki hans frá timum frum-
spekinganna fyrir daga Sókra-
tesar og um skólaspekina fram á
19. öld. 1 þeim köflum koma fram
kenningar idealistanna um efnið.
I öðrum hluta ritsins kryfur Bloch
hugtakið efni og efnishyggja og
sýnir fram á, að jafnvel hinar
svonefndu andstæður, efni og
andi,séu fjarri þvi að vera slikar,
sem skillitlir idealistar og
materialistar álita. 1 riti Blochs
kennir áhrifa frá Hegel, enda
lauk sá maður upp viddum, sem
orka frjógvandi á lærisveina
hans.
Satt best að segja
Hvað hefur
komið fyrir
Guðfrœðideild
Háskólans?
Já, margt hefur verið rætt
og ritað um hið hörmulega
valdarán hershöfðingjanna i
Chile á dögunum, og margur
hefur þar opinberað geðslegar
hugmyndir sinar um lýðræðið,
eöa hitt þó heldur. Þó held ég
aö enginn hafi sprænt jafn
duglega i andlit þjóðarinnar
og guðfræðingurinn Jón
Jensson stud. theol., i grein
sinni um þetta efni i
Mogganum 26. sept. sl. Ég vil
nota tækifærið til að skora á
alla landsmenn að lesa þessa
ritsmíð gúðfræðingsins. Eftir
lestur hennar varð mér ljóst,
að helvitiskenningin er hreinn
hégómi.
Með orðaforða, sem ekki er
beinlinis úr Bifliunni, eru
eftirmæli guðfræðingsins um
Allende og allt hans „glæpa-
hyski og froðusnakka, lýð-
skrumara og þursa” af sliku
tagi, að ég held að full þörf sé
á að opinber rannsókn verði
látin fara fram á kennslunni i
guðfræðideild Háskólans. Væri
fróðlegt að vita hvað þar er
kennt um kærleikann, sann-
leikann og réttlætið. Eða of-
beldi, morð, nauðganir, pynd-
ingar, fangelsanir, aftökur og
ofsóknir.
Fyrst guðfræðideildin var
svo ólánsöm að það skyldi
vera Jón Jensson stud. theol
sem þorði að skrifa þegar
skoðanabræður hans flestir
þögðu, þá verður allavega að
teljast réttmætt, að Jón þessi
birti mynd af sér i næsta blaði,
svo að saklausir guðfræðingar
liggi ekki undir grun. Einnig
yrði slik mynd gagnleg fyrir
væntanlegan söfnuð Jóns
Jenssonar, stud. theol.
Áfengis-
neyslan
eykst í
sífellu
Sala áfengis jókst um nærri 40
prósent mánuðina júli-sept.
miðað við sama tima i fyrra.
Verðhækkun hefur orðið nokkur
síöan i fyrra, en þó er um verulga
neysluaukningu að ræða, segir i
skýrslu áfengisvarnarráðs sam-
kvæmt heimildum Afengis- og
tóbaksverslunar rikisins.
KORNELfUS
JÚNSSON
skAtoyttrehiatig 8