Þjóðviljinn - 31.10.1973, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 31. október 1973.
UOWIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALYÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson (áb)
Fréttastióri: Eysteinn Þorvaldsson
ílitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólav.st. 19. Simi 17500 (5 linur)
Askriftarverð kr. 360.00 á mánuði
Lausasöluverð kr. 22.00
Prentun: Blaðaprent h.f.
ÓTÍMABÆR FÖGNUÐUR
Stjórnmálaskrif Morgunblaðsins og
fylgirita þess undanfarna daga hafa mest-
megnis snúist um það, hve frækilega ólafi
Jóhannessyni forsætisráðherra hafi tekist
að vinna á ,,kommúnistum” og þá ekki
sist samráðherrum sinum i rikisstjórn-
inni. Er jafnvel svo að skilja á stundum,
að Morgunbiaðið vilji allt i einu gera for-
mann Framsóknarflokksins að þjóðhetju
fyrir þetta afrek.
Ja, öðruvisi mér áður brá, hlýtur ólafur
Jóhannesson að hugsa, þvi að ekki er nú
ýkja langt siðan Morgunblaðið taldi fáa
verri óþurftarmenn i islenskum stjórn-
málum en þennan dæmigerða „nytsama
sakleysingja”.
Um siðustu helgi höfnuðu Selfossbúar i
almennri atkvæðagreiðslu ákvörðun
meirihluta hreppsnefndar um kaup á jörð-
inni Votmúla i Flóa fyrir 30 miljónir
króna. Aðeins einn af hverjum 5, sem at-
kvæði greiddu,reyndist fáanlegur til að
veita hreppsnefndarmeirihlutanum lið-
sinni i málinu, en 4 af hverjum 5 vildu ó-
merkja þessa ráðstöfun á fjármunum Sel-
fossbúa.
Niðurstöður atkvæðagreiðslunnar á Sel-
fossi eru ákaflega athyglisverðar, og það
eru fyrst og fremst tvenns konar lærdóm-
ar, sem vert er að draga af þvi, sem þarna
hefur gerst.
Eitt er það, að atkvæðagreiðslan sýnir,
hve fulltrúalýðræðið er miklum takmörk-
unum háð. Það eitt að kjósa fulltrúa á
fjögurra ára fresti til að fara með ákvörð-
unarvald tryggir ekki að vilji meirihlut-
ans ráði jafnan við ákvarðanir, og fer þvi
fjarri. Dæmið um Votmúla,þar sem kjörn-
ir fulltrúar ganga gegn vilja svo yfirgnæf-
andi meirihluta kjósenda, hlýtur að beina
sjónum manna að þvi, hvort ekki sé rétt og
skylt að gera miklu meira af þvi en tiðk-
Það er eins og Morgunblaðið og forystu-
lið Sjálfstæðisflokksins telji, að forsætis-
ráðherra landsins hafi nú allt i einu áttað
sig á þvi, að óvinurinn i landhelgisdeilunni
var eftir allt saman ekki breska rikis-
stjórnin, heldur islenskir „kommúnistar”,
eins og framkvæmdastjóri NATO mun
hafa hvislað að núverandi formanni Sjálf-
stæðisflokksins i veislunni góðu i Brússel i
fyrra, og lengi hefur reyndar þótt góð
latina i Morgunblaðshöllinni.
En skyldi það ekki hvarfla að ærið
mörgum t.d. vestfirskum sjómönnum i
lesendahópi Morgunblaðsins, að kannski
hefði nú þrátt fyrir allt verið betra að
ólafur hefði unnið sigur á bresku land-
ast hefur að gefa almenningi kost á að
gera út um einstök deilumál, er miklu
varða, með almennum atkvæðagreiðsl-
um. Gildir það bæði um mál þau er falla
undir verksvið sveitarstjórna og um lög-
gjafarmálefni.
Lýðræði er ekkert, sem menn höndla i
eitt skipti fyrir öll. Þvert á móti hlýtur
lýðræði i stjórnarfari jafnan að vera i þró-
un, þar sem málunum miðar ,,annað hvort
aftur á bak, ellegar nokkuð á leið”.
Markmið allrar baráttu fyrir auknu lýð-
ræði hlýtur að vera það að tryggja að
veigamiklar ákvarðanir styðjist jafnan
við meirihlutafylgi og að réttur almenn-
ings til að gripa inn i sé tryggður, ef full-
trúarnir hyggjast ganga þvert úr leið.
Sigur lýðræðisins á Selfossi um helgina
er vissulega fagnaðarefni, — og þá ekki
sist vegna þess, að hann hlýtur að verða
hvati að frekari kröfum almennings i
landinu um aukinn rétt til beinnar þátt-
töku i stjórnarfarslegum ákvörðun-
um, og þannig verða til að ýta undir þróun
til aukins og bætts lýðræðis i þjóðfélaginu
almennt.
helgisbrjótunum, heldur en Lúðvik
Jósepssyni og öðrum islenskum „komm-
únistum”.
Hver veit lika nema allur þessi fögnuður
i innsta hring Sjálfstæðisflokksins yfir
týndum syni, sem sneri aftur, reynist ó-
timabær?
Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra
hefur lýst þvi yfir, að véfengi Bretar ein-
hliða rétt íslendinga til að framfylgja
hugsanlegu bráðabirgðasamkomulagi, þá
séu forsendur samkomulagsins i heild
brostnar.
Viðurkenni Bretar þennan rétt okkar i
raun, að samkomulagi gerðu, — hvor ligg-
ur þá i valnum, mr. Ileath eða Lúðvik
Jósepsson? Þeirri spurningu ætti
Morgunblaðsliðið að velta fyrir sér í tima,
því hverful er heimsins dýrð.
En Votmúlamálið á Selfossi gefur ekki
bara tilefni til að herða á baráttunni fyrir
auknum lýðræðislegum réttindum. Þeir
atburðir, sem þarna hafa gerst, hljóta að
setja á oddinn kröfuna um að þegar i stað
verði gengið i að setja löggjöf, er hindri að
einstakir fésýslumenn geti dregið að sér
gróða er nemur jafnvel tugum miljóna
fyrir það eitt að kallast eigendur að lóðum
eða lendum, sem vegna almennrar þróun-
ar i þjóðfélaginu hafa orðið verðmætari en
áður, án nokkurs tilverknaðar eigenda.
Hér verða einkahagsmunir fésýslu-
manna að vikja fyrir almannahag. Það
gengur ekki, að braskarar geti séð sér leik
á borði að kaupa einstakar lóðir og lendur
i þvi skyni að hirða auðfenginn og skjót-
tekinn gróða, vegna þess eins að þróun
byggðar margfaldi eignina i verði á
skömmum tima.
Tillögur i þá átt að koma i veg fyrir slikt
brask hafa verið fluttar á alþingi undan-
farin ár, bæði af sósialistum og öðrum, og
kominn er timi til að slikar tillögur fáist
samþykktar.
Takist það ekki, kann svo að fara, að
Votmúlamenn á Selfossi geti áður en langt
um liður fært nokkur rök að þvi, að þrátt
fyrir allt hafi lýðræðislegur vilji Selfoss-
búa verið á villigötum á sunnudaginn var.
SIGRI SELFOSSBÚA BER AÐ FYLGJA EFTIR
Vaxandi andstaða gegn
bandarískum herstöðvum
í Bretlandi
Tvennt ber hæst i breskum
stjórnmálum um þessar mundir.
sagöi Ted Willis blabamönnum á
mánudaginn. Annaft er vcrft-
bólgan, hitt eru friftarmálin. Þaft
er auðséft aft hin svokallafta verð-
og tekjupólitik ihaldsstjórnarinn-
ar fær ekkert ráftift vift óftaverft-
bólguna sem kcmur haft niftur á
öllum almenningi. Enda er hún
alþjóðlegt fyrirbrigfti. Styrjöldin
fyrir botni Miftjarðarhafs vckur
enn á ný athygli á bandarisku
herstöftvununi i Skotlandi þar
sem mann uggir aft kjarnorku-
vopn séu geymd. Vopnaskak
þeirra Nixons og Brésjnéfs i síft-
ustu viku sýnir umfrant allt, aft
Bretland gæti vegna tengsla
sinna vift Bandarikin (lregist út i
vopnuft átök án þess aft breska
stjórnin fengi nokkurt tækifæri til
aft gera sjálf upp hug sinn. Þaft er
min skoftun aft liver ríkisstjórn
eigiaft liafa sjálfsákvörftunarvald
unt strift og friö. þaft er stærsta
inálift sem hún stendur frammi
fyrir. Þaft verftur þvi vaxandi
fylgi fyrir þvi aft bandarisku her-
stöftvunum í Bretlandi sé lokaft.
Breski lávarðurinn og leikrita-
skáldið Ted Willis var hér á Is-
landi um siðustu helgi, og fengu
fréttamenn tækifæri til að hitta
hann stutta stund á mánudags-
morgni, áður en kom að viðtölum
hans við ráðherra og aðra for-
ystumenn hérlendis. Willis hefur
sem kunnugt er verið okkur Is-
lendingum betri en enginn i land-
helgismálinu, og er ekki laust við
það að hann hafi fengið orð i eyra
fyrir það hjá útgerðarmönnum
togara og herskipa i landi sinu.
Ted Willis hefur ótrauður talað
máli tslendinga i lávarðadeild
breska þingsins þar sem hann á
sæti. Hann hefur ritað fjölda
blaðagreina þar sem hann hefur
skýrt það, hvaða rök lifsnauð-
synjar eru fyrir útfærslu land-
helginnar við tsland. Ted Willis er
mjög þekktur maður sem leik-
ritaskáld og kvikmyndahöfundur,
einkum fyrir sjónvarp, en hann
hefur einnig tekið virkan þátt i
störfum Verkamannaflokksins,
t.d. i kosningabaráttunni 1964
með Wilson.
— Ég vona að sættir takist i
landhelgisdeilunni, og ég treysti
þvi að aðilar komi sér saman um
grundvöll sem báðir geta við un-
að. Mér skilst að þetta sé komið
vel á veg, og það er ekki mitt að
dæma um það, má vera að eftir sé
að útfæra einhver nauðsynleg
atriði.
Það er ekki rökrétt fyrir bresku
stjórnina að standa svona fast
gegn útfærslu tslendinga. t
fyrsta lagi er hafréttarráðstefna
Sameinuðu þjóðanna á næsta
leiti, og niðurstaða hennar verður
Islendingum eflaust hallkvæm. 1
öðru lagi má benda á dæmi eins
og það, að Bretar viðurkenndu 75
milna bannsvæði Frakka kring-
um kjarnorkusprengingar sinar á
Kyrrahafi i sumar. Og svo má
náttúrlega spyrja, hvort það væri
gripið til herskipa, ef Sovétmenn
færðu út....
Þegar hér var komið sögu
fannst Morgunblaðinu kominn
timi til þess að spyrja lávarðinn
að þvi hvað hann teldi um friðar-
horfur i Evrópu i ljósi siðustu at-
burða.
Svaraði Ted Wiilis þvi til, sem
rakið er hér i klausunni að fram-
an. Það væri að visu ekkert ör-
yggi um frið og gæti aldrei orðið
það á meðan tvö risaveldi stæðu
hvort andspænis öðru grá fyrir
járnum.
— Hvað deiluna fyrir botni
Framhald á bls. 14
Viðtal viö
Ted Willis,
breskan hollvin
okkar í land-
helgismálinu,
leikritaskáld
og stjórn-
málamann