Þjóðviljinn - 15.01.1974, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 15.01.1974, Blaðsíða 6
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 15. janúar 1974 UOBVIUINN MÁLGAGN SÓSJALISMA VERKALYÐSHREYFINGAR OG ÞJÓÐFRELSIS. Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans - Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann Ritstjórar: Kjartan Ólafsson Svavar Gestsson (áb) Fréttastióri: Evsteinn Þorvalds$on, Kitstjórn, afgreiösia, auglýsingar: Skólav.st. 19. Simi 17500 (5 linur) Askriftarverö kr. 360.00 á mánuöi Lausasöluverö kr. 22.00 Prentun: Blaöaprent h.f. AÐEINS Á ÍSLANDI ÓX VERÐBÓLGAN HÆGAR SÍÐUSTU 3 ÁR EN NÆSTU 3 ÁR Á UNDAN Um áratuga skeið hefur verðbólgan tröllriðið efnahagskerfi okkar íslendinga, fært fiármuni úr vösum ráðdeildarsamra sparifjáreigenda i hendur skulda- braskara, sem kunna að spila á hið æsandi verðbólgulotteri. Verðbólgan hefur tor- veldað stórkostlega alla áætlanagerð og skynsamlega stjórn, bæði i rekstri ein- stakra fyrirtækja og hvað þjóðarbúið varðar og ýtt undir hvers kyns spákaup- mennsku og það hugarfar, sem sliku fylgir. Löngum höfum við Islendingar verið i algerum sérflokki meðal Evrópuþjóða hvað vöxt verðbólgunnar varðar nú um meira en 30 ára skeið, og ekki mörg ár finnanleg á þvi timabili þar sem við höfum ekki átt Evrópumetið. A áratugnum 1%0 — 1970 meðan við- reisnin sæla sat hér að völdum var árlegur verðbólguvöxtur um 11% á ári, og náði ekkert nágrannaland okkar þvi að verða hálfdrættingur á við okkur hvað verð- bólguvöxt snerti á þeim árum, enda verð- bólgan þá að nær öllu leyti heimatilbúin. Þó tók steininn úr á siðasta kjörtímabili viðreisnarstjórnarinnar, en þá hækkaði visitala framfærslukostnaðar um hvorki meira né minna en 62,1% á þriggja ára timabili frá nóvember 1967 — nóvember 1970, eða yfir 20% á ári til jafnaðar. Eins og menn muna var svo sett á kosninga- verðstöðvun i nóvemberl970um nokkurra mánaða skeið, en það hafði reyndar lika verið gert fyrir kosningarnar 1967, en að kosningum loknum það ár féll svo stærsta verðbólguskriða viðreisnarinnar með yfir 20% árlegum verðbólguvexti i 3 ár. Menn geta út frá þvi gert sér i hugar- lund á hverju var von i þessum efnum eftir kosningarnar 1971, ef viðreisnin hefði haldið völdum. Nú er það staðreynd, að á siðustu þrem- ur árum hefur verðbólgan á íslandi vaxið mun hægar en næstu þrjú ár þar á undan, en hækkun framfærsluvisitölu hefur orðið 46,7% á siðustu þremur árum frá nóvem- ber 1970 — nóvember 1973, en var sem áður segir 62,1% næstu þrjú ár á undan, þ.e. frá nóvember 1967 — nóvember 1970. Hér er vissulega um umtalsverðan mun að ræða, sem benti til nokkurs árangurs á þessum vettvangi hjá núverandi rikis- stjórn, þó að ekki kæmi annað til. En aðalatriði málsins er þó ósagt, sem er að á áratugnum 1960 —1970 var ekki um neina umtalsverða alþjóðlega verðbóigu að ræða. ínnflutningsverð á þeim vörum, sem fluttar voru til lslands,hækkaði yfir- leitt ekki nema um 1 — 2% á ári og lækkaði sum árin, og yfirleitt þurfti að leita um langan veg til að finna land, þar sem árleg verðbólga nam helmingi þess, sem hér þótti gott og gilt. Hér heima var þvi um að ræða það sem kalla mætti einkaverðbólgu viðreisnarf lokkanna. Það er svo hins vegar á allra vitorði, að á árunum siðan 1970 hefur i þessum efnum orðið stórkostleg breyting. Alþjóðleg verðbólga fer sem eldur i sinu um löndin. Ýmsar vörur hafa margfaldast i verði á alþjóðlegum markaði á siðustu þremur árum, margar hækkað um meira en 100% og flestir um tugi prósenta, — vörur, sem áður höfðu staðið i stað um árabil eða hækkað um 1 — 2% á ári. Um þetta væri auðvelt að rekja dæmi nær endalaust. Verðbólguvandamálið er nú hinn stóri höfuðverkur flestra rikisstjórna i nálægum löndum og nær alls staðar hefur ástandið tekið algerri stökkbreytingu til hins verra siðustu þrjú árin. Enginn þarf að láta sér detta i hug að það kraftaverk verði unnið hér á íslandi þegar þannig háttar til, að verðbólga verði stöðvuð hér til langframa, þvi að liklega er engin þjóð háðari utanrikisviðskiptum og þar með verðlagi á alþjóðlegum mörkuðum en ein- mitt við Islendingar. Hér er aðeins hægt að halda uppi vörn gegn alþjóðlegu verð- bólguflóði, en sú vörn hlýtur alltaf að verða miklum takmörkunum háð, meðan flóðið fer svo geyst i viðskiptalöndum okkar. En svo má á það lita, að við höfum ekki eingöngu skaðast á hinu alþjóðlega verðbólguflóði, heldur hafa útflutnings- vörur okkar samhliða hækkað mjög i verði. En hvernig hefur þá núverandi rikis- stjórn staðið sig i glimunni við verðbólg- una? Þær samanburðartölur, sem raktar voru hér áðan um hækkun framfærsluvisi- tölu um 46,7% siðustu þrjú ár á móti 62,1% næstu þrjú ár á undan, væru svo sem ekki neitt sérstakt til að státa af, hefðu að- stæður verið óbreyttar. En það að takast mætti að hægja á verð- bólguhjólinu, sem þó þessu nemur miðað við breyttar alþjóðlegar ytri aðstæður,má kallast afrek, — og ættu menn þvi að gæta sin áður en þeir dæma stjórnina frá af þeim ástæðum. Þjóðviljinn hefur haldið þvi fram, að ekkert land sé finnanlegt i okkar heims- hluta, þar sem verðbólga hefur vaxið hægar siðustu þrjú ár en næstu þrjú ár á undan, — nema ísland. Þarna höfum við vist eignast met af alveg nýju tagi. Þjóðviljinn hefur skorað á talsmenn viðreisnarflokkanna að benda á dæmi um slikt land, væri það til i samanlagðri kristninni. Þeir hafa ekki orðið við þessari áskorun.eru máske enn að leita. Nú stingum við upp á þvi, að háttvirtur þingmaður Frjálslynda flokksins gangi i leitina með þeim. Hlöðver Sigurðsson, Siglufirði: Að sía mýflugur en a úlvaldann svelgj Það mun hafa verið á siðast- liðnu vori sem menntamálaráð- herra skipaði nefndtilþessaðgera tillögurum islenska stafsetningu. Fátt hefur enn heyrst frá þessari nefnd, enda máliö umfangsmikið. Þó lagði hún til fyrir byrjun sið- asta skólaárs að fella stafinn Z niður úr islenskri stafsetningu. Ég hygg að meiri hluti islensku- kennara hafi fagnað þvi, þegar ráðherra varð við þeim tilmæl- um, þó hafa ef til vill ennþá fleiri nemendur fagnað þeirri ráðstöf- un. Steindór Steindórsson fyrr- verandi skólameistari segir reyndar i smágrein, sem hann skrifaði um málið, að sumum hafi fundist næstum eins og þeir hafi misst kæran ástvin, og þykir Steindóri það að vonum furðuleg viðkvæmni. Reyndar tekur Stein- dór alls ekki nógu djúpt i árinni. Það eru furðulega margir „islenskumenn”, sem lita á Z einn sinn allra kærasta ástvin, jafnvel svo að án hennar verði lif- ið einskis virði eins og vant er að komast að orði i heitum ástar- játningum. Þetta sýnir sig best á þvi, að nú hafa fjórir háttvirtir þingmenn lagt fram þingsálykt- unartillögur um að vekja þennan draug upp á ný. A.m.k. tveir þessara háttvirtra þingmanna hafa til þessa verið þekktastir fyrir áhuga sinn á knattspyrnu, en lengi skal manninn reyna. Einn þessara þingmanna heitir Skram og ritarnafn sitt Schram. Aö minu viti stæði honum nær að sýna ást sina á islenskri tungu með þvi að verðasérúti um is- lenskt nafn eða að minnsta kosti að rita nafn sitt að islenskum hætti, áöur en hann fórnar kröft- um sinum til að halda lifi i alger- lega úreltu rittákni. sem ekki á sér neina stoð i nútima framburði og er að öllu leyti þýðingarlaust til annars en að eyða dýrmætum tima kennara og nemenda frá þarfari hlutum. Það er furðulegur misskilningur jafnvel meðal sumra islenskukennara að staf- setningin sé grundvöllur málsins, og þvi betur sé þvi borgið sem hún er fjarskyldari framburði þess. Helgi Hjörvar skrifaði eitt sinn grein um islenska stafsetningu og likti henni við kinverska mynd- letrið. Ég sagði Helga eitt sinn, að þarna hefði hann gert kinverska letrinu rangt til. Það er nefni- lega ekki stafsetning i okkar skilningi heldur sameiginlegt rit- tákn fyrir margvislegt og sundur- leitt talmál. Ég hygg þess vegna að Kinverjum væri nokkur missa i að leggja það niður, þó svo kunni að fara. Okkar ritmáli er hins vegar fyrst og fremst ætlað að vera sýnilegt tákn talmálsins, sem hér er næstum eins um ailt land. Þess vegna á stafsetning okkar fyrst og fremst að vera auðlærð, þó hins vegar geti verið varhugavert að gera á hénni mjög stórfelldar breytingar. Ég mun væntanlega á öðrum vett- vangi gera grein fyrir þeim breytingum, sem ég tel æskilegt að gera á islenskri stafsetningu, sem miða að þvi að gera hana Hlööver Sigurösson auðlærðari en hún er nú. Þar byggi ég á 45 ára kennarareynslu. Ég tek það fram, að ég tel sjálfan mig ekki hafa verið neinn af- burðamann við að kenna staf- setningu, en þó hafi ég sýnt á- rangur, s.egjum i meðallagi. En ef ég hitti fyrir mann. sem heldur þvi fram, að hann hafi getað kennt jafnvel tornæmum nem- endum islenska stafsetningu til hlitar án þess að eyöa til þess ó- hæfilega löngum tima, þá er það annað hvort kraftaverkamaður eða ósannindamaður. Ég mun ekki fara út i það hér, hvaða breytingar ég tel rétt aö gera á islenskri stafsetningu. Þó vil ég segja það, að ég tel ekki rétt að fella Y niður úr islenskri stafsetningu, og mun ég rökstyðja það þegar þar að kemur. Þó veld- ur ihaldssemi min þar ef til vill mestu um. i þingfréttatima hlýddi ég á greinargerð fyrir fyrrnefndri þingsályktunartil- lögu, og var þar einkum lögð á- hersla á það, að þar sem ekki mætti leggja niður Y, ætti heldur ekki að leggja niður Z. Svona rök- semdafærsla var nú kölluð hundalógik i minni sveit. Það er athyglisvert, að á meðan alltof langur timi fer til að kenna stafsetningu, sem er ótrúlega ó- frjó, og sama má segja um sumt af þvi, sem kennt er i beygingar- fræði, þá eru aðrir þættir málsins stórlega vanræktir. Ýmis atriði i beygingarfræði, sem kennd hafa verið til þessa, orka vissulega mjög tvimælis, en fáir virðast hafa neitt við það að athuga, þótt þeir megi helst ekki neyra setn- ingarfræöi eða hljóðfræði nefnd- ar, þótt þar sé vissulega um mjög gagnlegt nám að ræöa, EF rétt er á haldið, og kennslan ekki utan- garna við málið sjálft. Framburði fer á sumum sviðum hrakandi, og erlend orðaröð og setningaskipun veður uppi. Það þarf ekki að hlýða oft á þátt útvarpsins um daglegt mál til að sannfærast um að þeir eru alltof margir blaða- mennirnir og starfsmenn sjón- Framhald á 14. siðu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.