Þjóðviljinn - 20.10.1974, Qupperneq 5

Sunnudagur. 20. október. 1974 'ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
ELÍSABET
GUNNARSDÓTTIR
SKRIFAR UM
MYNDLIST
Ég hef heyrt ýmsa myndíistar-
menn tala um að það sé mikil og
einstæð reynsla að halda sýningu,
og þá einkum i fyrsta skipti. Þeir
segja að við slik tækifæri sjái
listamaðurinn verk sitt i nýju
ljósi, sjái hvar hann sé staddur og
sé þvi betur fær um að ákveða
hvaða stefnu skuli taka i framtið-
inni. Viðbrögð áhorfenda valdi
minnstu um þetta mikilvægi sýn-
ingarinnar, heldur hitt að verk
sem lengi hafi verið unnið að,
verði listamanninum á einhvern
hátt framandi þegar það sé
komið á sýningu, og sú fjarlægð
sem þá skapist milli höfundarins
og verksins valdi þvi að hann geti
skoðað það með meiri gagnrýni
en ella. Þessi reynsla listamann-
anna sjálfra finnst mér benda til
þess að varhugavert sé að ætla að
slá einhverju föstu um listræna
getu manns sem sýnir i fyrsta
skipti.
Guðlaugur Bjarnason opnaði
fyrstu einkasýningu sina i Galleri
reynslu af umhverfinu, eins og i
myndinni ,,Á torginu” þar sem
smáatriðin fá viðtæka merkingu.
Mér finnst það heldur hvimleið
venja að lýsa yfir að listamaður
sem fram kemur sé svo og svo
„efnilegur”, enda hefur það sýnt
sig að slik nafnbót vill festast við
menn allt fram á elliár. Hitt er
annað mál að það er alltaf spenn-
andi að sjá sýningar ungra
manna, og enn er timi til að sjá
sýningu Guðlaugs, henni lýkur 28.
þ.m.
Svo ég viki frá ungu mönnun-
um, þá langar mig til að minnast
á það mál sem risið hefur út af
vinnustofu Kjarvals i Austur-
stræti. Það vill oft brenna við að
mál sem sprengd eru upp i fjöl-
miðlum lognist út af og ekkert
fréttist af þeim fyrr en löngu
seinna, þegar búið er að ganga
frá öllu að tjaldabaki, og vildi ég
ógjarna að þannig færi um þessa
Jóhannes S. Kjarval að störfum i vinnustofu sinni á efstu hæð Austurstrætis 12. Myndin er tekin á
árabilinu 1930-40 og er i eigu Frank Ponzis.
ÞAKGLUGGINN
Súm um siðustu helgi. Áður hefur
hann tekið þátt i einni samsýn-
ingu hér, svo mér sé kunnugt, en
það var 1. desembersýningin sem
stúdentar stóðu fyrir i Súm i
fyrra. Guðlaugur sýnir nú 44
vatnslita- og oliumyndir, og eru
þær margbreytilegar bæði að stil
og viðfangsefni. Myndirnar eru
gerðar á undanförnum f jórum ár-
um, og sést að hann hefur viða
leitað fyrir sér, þó svo virðist að
hann eigi enn eftir að vinna úr
fengnum. Þetta finnst mér eink-
um koma fram i þeim myndum
þar sem hann setur fram félags-
legt viðhorf eða gagnrýni. Þar er
eins og skorti festu eða þunga-
miðju, nema i myndum eins og ,,í
upphæðum” þar sem hempu-
klædd fuglahræða og betlihattur-
inn ná að sameina myndbygging-
una og merkinguna. Þetta sama
má sjá þegar hann fæst við eigin
vinnustofu. Meðan Kjarval lifði
voru stjórnvöld heldur steinhepp-
in og jafnvel klaufaleg við að
heiðra hann, og þess vegna er mál
að linni nú þegar hann er dáinn.
Nægir i þessu sambandi að minn-
ast á monthúsið sem reist var
handa honum suður á Seltjarnar-
nesi. Það hús er einkar hentugt
undir partihald, en vitagagns-
laust sem vinnustaður fyrir lista-
mann, enda hvarflaði aldrei að
Kjarval að setjast þar að, og nú
hefur húsið vist verið tekið undir
alls óskylda starfsemi. En ekkert
heyrist talað um að reisa eigi aðr-
ar vinnustofur I staðinn fyrir
listamenn, ætlunin var þó að nýir
menn ny tu góðs af þessu húsi eftir
að Kjarval væri allur.
Nú er komin upp deila um hver
eigi myndir þær sem eru á veggj-
um vinnustofu Kjarvals i Austur-
Guðlaugur Bjarnason viðeina mynda sinna IGalleri Súm.
stræti. Hvernig sem sú deila end- eða borg kaupi þær og láti þær
ar, finnst mér sjálfsagt að riki vera áfram þar sem þær eru nú.
SEMLAK
Erfitt getur reynst að flytja
myndirnar burt, en það er þó ekki
óleysanlegt vandamál, ef fjár-
magn og sérfræðingar væru
fengnir til. Aftur á móti er-
ómögulegt að flytja andrúmsloft
vinnustofunnar inn á safn, jafnvel
þótt herbergið yrði endurbyggt
þar. Mér finnst þvi ekkert vafa-
mál að gera eigi við myndirnar á
staðnum og fólki verði siðan gef-
inn kostur á að skoða þær þar,
Undarlegt er að Listasafn Is-
lands hefur ekki undanskilið allt
herbergið — ekki bara myndirnar
eins og gert var — þegar það
skipti á þessari húseign og
Glaumbæ. Fróðlegt væri að fá
upplýsingar um hvort það hafi
ekki verið reynt, og einnig hvern-
ig stendur á þvi að myndirnar
hafa verið látnar skemmast. Mér
finnst það vægast sagt hlálegt að
vna i fjölmiðla og segja að
r. yndirnar hafi skemmst mikið
frá þvi sem þær voru fyrir tveim-
ur árum vegna þess að þakgluggi
hafi lekið. Ég held að þetta sé ein-
hver stórkostlegasta frétt i is-
lenskri listasögu um langt árabil:
Þakgluggi lak i tvö ár og
Kjarvalsmyndir skemmdust!
Frá þvi að þessi frétt birtist hefur
rignt mikið. Skyldi vera búið að
gera við gluggann núna?
Elisabet Gunnarsdóttir
AFERLENDUM
BÓKAMARKAÐI
Victorian England
W.J. Reader. B.T. Batsford 1974.
Breytingar urðu örar á ensku
samfélagi um daga Viktóriu
drottningar. Höfundur þessarar
bókar iýsir þeim breytingum i
máli og myndum og afleiðingum
fyrir ibúana. Orkuneyslan jókst
og framleiðslan tók stærri stökk
fram á við en nokkru sinni hafði
gerst áður, iðnaöurinn kemur I
stað landbúnaðar, sem megin*at-
vinnuvegur, borgir stækka og tala
þeirra, sem búa við sæmileg kjör
eykst og einnig þeirra, sem urðu
að þola arðrán þeirra fyrrnefndu,
þar eð þjóðinni fjölgaði stórum á
timabilinu. Auður englendinga
var auðvitað illa fenginn, eins og
allur auður, eins og Meistari Jón
segir aftur og aftur i sinni Post-
illu, arðrán nýlendanna stóð með
miklum blóma, verslun blómgað-
ist og kaupið var hæfilegt til mik-
illar gróðamyndunar fyrir þá,
sem áttu atvinnutækin. Millistétt-
in varð ráðandi mótunarafl, eink-
um þó efri hluti hennar og milli-
stéttarmórallinn réttlætti rikj-
andi ástand. Höfundurinn dregur
upp góða mynd af urbanisering-
unni, forpokun sveitaalþýðu i arð-
rænda borgaröreiga eða smá-
borgara. 1 bókarlok fylgir skrá
um bækur varðandi efnið.
Concepts of Modern Art.
Edited by Tony Hichardson and
Nikos Stangos.
Penguin Books 1974.
Tilgangurinn með útgáfu bók-
arinnar, er að Kynna almenningi
hugtök og þróun listastefna frá
aldamótum, fram á okkar dag.
Ýmsir höfundar rita hér sextán
greinarum helstu listastefnur nú-
timans. Höf. segja i formála, að
bókin sé ekki saga nútimalistar,
heldur útlistun helstu hugmynda i
listum siðastliðin sjötiu ár. Þetta
timabil er mjög auðugt að lista-
stefnum og vixlverkanir hug-
mynda fjölbreytilegar. Um sið-
ustu aldamót upphófust margvis-
legar hugmyndir meðal lista-
manna, sem voru i stil við upp-
lausn þeirrar heimsmyndar, sem
fram að þeim tima haföi átt sér
einhverskonar heildarmynd. 1
heimspeki og sálfræði var sama
uppi á teningnum, svo að það var
ekki undarlegt að málaralistin
kæmi i kjölfar hins almenna upp-
lausnarástands. Greinarnar eru
skýrlega skrifaðar og fylgja þeim
ábendingar um frekari lesningu.
Þetta er þörf bók.
Gebhardt: Handbuch der
deutschen Geschichte.
Band 7 — 12 dtv 1973 — 74.
Miðaldasögunni lýkur með
sjöunda bindi þessarar útgáfu.
Nýja sagan hefst með þvi áttunda,
höfundurinn W.P.Fuchs fjallar
um siðaskiptin, það niunda er
skrifað af E.W.Zeeden um trúar-
bragðastyrjaldirnar, tiunda og
ellefta bindi er pólitisk saga
þýsku rikjanna og það tólfta um
atvinnuhætti, tækni og sam-
félagsbygginu þýsku rikjanna frá
16. til 18. aldar. Ritsafn þetta er
kennt við Gebhardt og er þetta ni-
unda útgáfa, endurskoðuð og end-
urunnin, ritstjórinn er Herbert
Grundmann. Ritið hefur unnið sér
hefð, talið með merkari sagn-
fræðiritum og er full þörf á endur-
útgáfu þess i vasabrotsformi.
Töflur fylgja ásamt ágætum
bókaskrám.
Grandeur and lllusion.
French Literature and Society
1600 — 1715. Antoine Adam.
Translated from the French by
Herbert Tint.
Penguin Books 1974.
Höfundurinn er prófessor i bók-
menntum viö Sorbonne og hefur
sett saman rit um Jansenismann,
Verlaine og bókmenntasögu 17.
aldar. Þekking höfundarins á
bókmenntum og samfélagi á
Frakklandi á 17. öld er talin ein-
stök og i þessu riti tengir hann
saman bókmenntir og samfélag,
sýnir fram á vixlverkanirnar og
eins og hann segir i formála,
verður listaverk ekki skapað i
tómarúmi, samfélagið ákveður
efni þess og gerð. Höf. skiptir rit-
inu i þrjá hluta, sá fyrsti fjallar
um samfélagsformið og
pólitiskar breytingar, annar kafl-
inn er heimspekisaga 17. aldar og
sá þriðji bókmenntagreinarnar.
Franska klassikin mótar öldina
og samfélag aldarinnar hana og
öfugt. Hirðlifið og hirðin var mið-
punktur samfélagsins, leiklistin
blómstraði þar og einnig skáld-
skapurinn, hirðskáldin voru á
launum hjá konungi og aðlinum
og skáldsagan og minningarnar
verða vinsæl lesning. Höfundi
hefur tekist að þjappa saman i
þessa bók mörgu þvi, sem mark-
ar og einkennir bókmenntir og
samfélag á Frakklandi á 17. öld
og skýra hversvegna útkoman
varð klassik.

Y
I
Y
«
^íÞær
Bfiallað
- ?s._•
bækur, ser
er um hér
^siðunni, fást hjá okkur,(|
Ipeða við getum pantaðp!
gþær með stuttum fyrir->*
«
%
Y
f.
Y
Y
«
Y
45
Y
*ti
4$
Y<
3
vara.
Bókabúð
Máls og
menningar
Vi
sS*
?/i
&
Vi
&
&
Vi
&
?Á
&
Vi