Þjóðviljinn - 15.03.1975, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 15. marz 1975.
MÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÖÐFRELSIS ,
Otgefandi:. Útgáfufélag Þjdöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Kitstjórar: Kjartan Ólafsson,
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón með sunnudagsblaði:
Vilborg Harðardóttir
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Slmi 17500 (5 llnur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
VERKEFNI HANDA VERSLUNARMÁLANEFND
1 útvarpsþætti i fyrrakvöld um málefni
verslunarinnar kom meðal annars fram,
að gjaldeyrisskil vegna umboðslauna eru
miklum mun lægri — mörgum miljörðum
— en efni standa til og eðlilegt væri miðað
við innflutning. í framhaldi af þessu er
ástæða til þess að krefjast þess að fram
fari nákvæm rannsókn á högum heild-
verslunarinnar. í sama útvarpsþætti kom
fram að formaður Félags isl. stórkaup-
manna er samþykkur þvi að fram fari
hlutlaus rannsókn á högum verslunar-
innar. Þjóðviljinn telur augljóst mál að
réttast væri að taka formanninn á orðinu:
það er þeim mun sjálfsagðara sem slik
rannsókn hefur ekki farið fram áður hér á
landi. Fyrir nokkrum árum var efnt til
rannsóknar á högum verslunarinnar, og
átti rannsóknin að ná til allra þátta
hennar. Hins vegar fór þá svo að veru-
legur hluti verslunarinnar skarst úr leik
og varð reyndin sú að könnun var aðeins
gerð á rekstri matvöruverslunarinnar i
Reykjavik. Sú könnun leiddi ýmislegt i
ljós ma. að talsverðar upphæðir, raunar
miljónatugir, höfðu aldrei komið fram til
skatts á vegum þessarar verslunar-
greinar.
Hefði rannsókninni verið haldið áfram
hefði það áreiðanlega leitt fleira i ljós,
sem nauðsynlegt er að almenningur viti.
Upplýsingarnar um vanskil umboðslaun-
anna i útvarpsþættinum I fyrrakvöld
staðfesta svo sem grunur lék á, að hér er
pottur viða brotinn.
Það er ekki siður nauðsynlegt fyrir versl-
unina en almenning að allar upplýsingar
fái að koma fram. Verslunarstarfsemi
sem liggur undir sifelldum grun um mis-
ferli nýtur ekki trausts almennings.
Nú væri eðlilegt að endurlifga starfsemi
verslunarmálanefndar, sem hafði i raun
aðeins lokið hluta af verkefni sinu.
— S.
VILL AUKA HLUT VERSLUNARINNAR
Það kom fram i útvarpsþætti i fyrra-
kvöld að forustumenn verslunarinnar
telja að þeir þurfi að fá mjög hækkaða
álagningu. Forstjóri Sambands isl. sam-
vinnufélaga taldi að álagningin þyrfti að
hækka um 1 til 2 miljarða á ári. Nú þegar
fara um hendur kaupmannastéttarinnar
um 8 miljarðar króna i álagningu á ári og
alls um 40 — 50 miljarðar ef vörunotkunin
er meðtalin. Hér er um gifurlegar upp-
hæðir að ræða, sem nálgast búskap
islenska rikisins á einu ári. Það er eðlilegt
þegar þannig hagar til að almenningur
krefjist þess að fá aukna hlutdeild og vit-
neskju um meðferð þessa fjár áður en
ákveðið er að láta enn fleiri miljarða
renna eftir sömu brautinni.
Fullvist er að stór hluti verslunarinnar
rakaði saman miljarða fjármagni á sið-
asta ári vegna aukinnar þenslu og kaup-
æðis sem stóð svo til allt árið og var
magnað upp af málgögnum ihaldsins. Nú
er þvi eðlilegast að stjórnarvöld geri
ráðstafanir til þess að veita þessum mil-
jörðum frá betur settum hlutum versl-
unarinnar til þeirra hluta hennar sem
sannarlega eru ver settir.
En það er alvarleg staðreynd þegar
verslunarmálaráðherrann lýsir þvi yfir —
án þess að hafa rannsakað hag versl-
unarinnar til hlitar — að álagningin sé
viða óeðlilega lág, sem bendir til þess að
hann ætli að hækka álagninguna. Það er
alvarleg yfirlýsing á sama tima og launa-
menn eru enn að takast á við stjórnvöld
um kjör sin; það liggur semsé ekki einasta
fyrir að rikisstjórnin ætli að velta kaup-
breytingum út i verðlagið. Það liggur lika
fyrir að verslunarmálaráðherrann vill
auka hlut verslunarinnar i þjóðar-
búskapnum á sama tima og launafólki er
gert að bera 3,5 miljarða á mánuði
hverjum i kaupmáttarskerðingu.
— S.
KJARVALSSTAÐIR:
Minningarsýning um
Guðmund frá Miðdal
i dag, laugardag, verður opnuð
yfirlitssýning á verkum Guð-
mundar Einarssonar frá Miðdal.
Sýningin er að Kjarvalsstöðum,
og eru á henni 48 ollumyndir, 25
eirstungur, 42 vatnslitamyndir, 8
túss-, blýantsteikningar og
kritarmyndir, 9 höggmyndir og
eitthvað af leirmunum.
Guðmundur Einarsson frá
Miðdal var fæddur 1895 og lést
árið 1963. Hann sótti myndlista-
nám til þriggja ólikra skóla:
Fyrst til Stefáns Eirikssonar i
Reykjavik 1911-’13, þá til Konung-
lega fagurlistaskólans i Kaup-
mannahöfn og loks til Listaaka-
demiunnar i Munchen á árunum
1921-1925.
Hann lagði jafna stund á
málaralist, höggmyndagerð og
eristungugerð. Eftir hann liggja
að auki teikningar, húsaskreyt-
ingar, leirmunir, bækur og
steindir gluggar.
Fyrstu verk Guðmundar eru
frá árunum 1915-’19 og má þar
m.a. nefna gifsmyndir i húsi
Nathan & Olsens i Reykjavik auk
nokkurra litilla oliumynda, sem
sýndar eru á þessari sýningu.
Guðmundur tók fyrsta sinn þátt
i myndlistarsýningu með List-
vinafélaginu árið 1921. Að loknu
Hvítt sement
Höfum nú og framvegis til sölu hvitt
sement í Artúnshöfða (Sœvarhöfðal 1)
verð kr. 625.00 hver 25 kg. poki,
með söluskatti.
Sementverksmiðja Ríkisins.
Auelýsingasíminn er
17500 Wlkwh'lh
námi hélt hann sýningar eöa tók
þátt i samsýningum með fárra
ára millibili i Reykjavik, á lands-
byggðinni og erlendis, m.a. i
Finnlandi, Bretlandi, Noregi og
Þýskalandi.
Ýmis verk Guðmundar eru á
opinberum stöðum, gjarnan
minnismerki svo sem um Jón
Arason biskup, Skúla landfógeta,
sjómenn i Vestmannaeyjum og
Ólafsvik, margar lágmyndir og
brjóstmyndir. Einnig mætti telja
húsaskreytingar, til dæmis lág-
myndir i Pósthússtræti og á
Landspitalanum, glugga i Bessa-
staða- og Akureyrarkirkju og
hvelfingar I Þjóðleikhúsi og
Háskóla Islands.
Þá var Guðmundur brautryðj-
andi i leirmunagerð hérlendis og
notkun Islenskra jarðefna viö
hana. Listvinahúsið var stofnað
sem fyrsta verkstæði sinnar
tegundar árið 1927 og starfar það
enn i dag.
Allmörg verk listamannsins
eru erlendis, sum á söfnum en
einnig á alfaravegi. Minnismerki
um tónskáldið Sibelius er i
Helsinki og árið 1952 prýddu tákn-
myndir Olympiueldsins og
lárviðarins fordyri Olympiu-
sýningarinnar þar.
Sýning þessi er minningar-
sýning i tilefni þess að
Guðmundur hefði orðið áttræður
á sumri komanda. Henni er ætlað
að vera yfirlitssýning um leið,
yfir stilþróun, verkefnaval og
viðfang listamannsins.
Aðeins ein oliumyndanna á
sýningunni er til sölu en hinar eru
allar i eigu yfir fjörutiu aðila, og
tók það heiían mánuð að safna
þeim saman. Tvær vatnslita-
myndir verða til sölu á sýning-
unni og allar eirristurnar.
Elsta oliumyndin á sýningunni
er frá árinu 1922, en þær eru
annars málaðar á hinum ýmsu
timum, allt fram til ársins 1961.
Tjónatrygging vegna sýning-
arinnar nemur 4 miljónum króna.
Sýningin verður opin á sunnu-
daginn frá 2 til 10, virka daga frá
4 til 10, og stendur hún til 23.
mars.
—úþ
Uthlutunarnefnd viðbótarritlauna svarar Halldóri:
Gaf ekkert út
73
I tilefni af athugasemd Hall-
dórs Laxness, sem fylgir bréfi
sextán rithöfunda til Alþingis og
menntamálaráðherra vill Úthlut-
unarnefnd viðbótarritlauna taka
fram eftirfarandi: Það er mis-
skilningur að nefndin hafi lýst þvi
yfir i sjónv. að umsókn Halldórs
„hefði verið hundsuð vegna þess,
að hún hefði veriö undirskrifuð
af lögfræðilegum umboðsmanni
hans,” eins og segir i fréttatil-
kynningu höfundanna. Sami lög-
fræðilegur umboðsmaður sendi
nefndinni upplýsingar um ritverk
Halldórs vegna viðbótarritlauna
1973, og hlaut hann þá úthlutun.
Orð Bergs Guðnasonar í sjón-
varpsþættinum Kastljós 7.
febrúar lutu að þvi einu að aðrir
aðilar en höfundar sjálfir, t.d.
útgefendur eða lögfræðilegir
umboðsmenn, hefðu mátt senda
upplýsingar fyrir þeirra hönd.
Halldór Laxness er að sjálfsögðu
allra rithöfunda maklegastur
hvers konar viðurkenningar, en
orsök þess að hann hlaut ekki
úthlutun að þessu sinni voru þær
reglur ráðuneytisins að veitt
skyldu viðbótarritlaun fyrir verk,
útgefin eða flutt árið 1973. Það ár
var gefin út aöeins ein ritgerð
eftir Halldór, i Skirni.
Þjóðhátiðarrolla hans kom ekki
út fyrr en 1974.
Reykjavik 14. mars 1975
Þorleifur Hauksson
Rannveig G. Agústsdóttir
Bergur Guðnason
Faðir minn
Ósvaldur Knudsen
málarameistari Hellusundi 6 A Reykjavik andaðist
fimmtudaginn 13. þ.m.
Vilhjálmur ó. Knudsen