Þjóðviljinn - 02.04.1975, Blaðsíða 13

Miðvikudagur 2. april 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 13
íslenskir námsmenn erlendis skrifa
Námsfólk í Arósum
Að eiga fyrir mat í
útlöndum
í dag, 17. mars, hafa okkur enn
engar fréttir borist af lánsúthlut-
un þessa misseris, þ.e. aðalút-
hlutun námsláns.
Samkvæmt upplýsingum, sem
starfsfólk Lánasjóðsins gaf I jan-
úar, máttum við reikna með út-
hlutun upp úr miðjum febrúar,
enda má ekki seinna vera þar
sem sumartekjur og haustlán
hrökkva vart til uppihalds lerigur
en til jóla. Er nú svo komið, hér i
borg, að meginþorri islenskra
námsmanna hefur verið peninga-
laus a.m.k. það sem af er þessum
mánuði. Ætti ekki að þurfa að
eyða mörgum orðum i að útskýra
hvemig áhrif það hefur á lif og
starf, að þurfa stöðugt að hafa
allar klær úti til að eiga þó ekki sé
nema fyrir matarbita, svo ekki sé
minnst á annan kostnað svo sem
húsaleigu, bækur o.þ.u.l. Eru
margir farnir að velta á undan
sér þungum skuldabagga af þess-
um sökum.
Nú er hins vegar ekki aðeins
um að ræða, að lánaúthlutun hafi
dregist. öllu verra er það e.t.v.,
að engar fregnir berast um það
hvenær lánin koma og enn virðist
gjörsamlega á huldu hvort eða að
hve miklu leyti siðasta gengisfell-
ing islensku krónunnar fæst bætt.
Virðist af þeim fréttum, sem okk-
ur berast aðheiman, að starfsfólk
og stjórn Lánasjóðsins séu þögul
sem gröfin og þeim fátæklegu
upplýsingum, sem við fáum, ber
engan veginn saman.
Ofan á allt þetta bætist, að
óljósar fregnir hafa okkur borist
Borist hefur svohljóðandi
fréttatilkynning frá hópi kvenna,
sem vill fagna þeim breytingum,
sem gerðar hafa veriö á frum-
varpinu um fóstureyðingar og
fleira:
Við nokkrar konur, aðallega
húsmæður, höfum á aðeins
tveimur dögum safnað undir-
um, að gjaldeyrisyfirvöld hafi
ákveðið að skera niður þá upphæð
gjaldeyris, sem okkur er
skömmtuð, jafnvel þannig, að
yfirfærsla fyrir hvern mánuð
verði allt að 25% lægri en verið
hefur.
Það gefur auga leið, að það á-
stand, sem að framan er lýst
skapar mikla óvissu þar sem
ómögulegt er að gera nokkrar
fjárhagsáætlanir ellegar verða
sér úti um skammtimalán hér úti
þegar allt er á huldu um hve
miklu fé verður úr að moða þegar
yfirfærslan loksins kemur.
í janúar s.l. var yfirfærsla til is-
lenskra námsmanna i Danmörku
u.þ.b. 1700.— d. kr. á mánuði og
mátti sannarlega lifa spart til að
láta enda ná saman. Fari hins
vegar svo, að þessi upphæð verði
skorin niður i u.þ.b. 1300,— d. kr.,
eins og okkur hefur jafnvel skil-
ist, er stoðunum gjörsamlega
kippt undan veru okkar hér. Má i
þessu sambandi nefna, að venju-
leg húsaleiga fyrir eitt herbergi á
stúdentagarði er nú 400—450.— d.
kr. og ein heit máltið á dag á stúd-
entamötuneyti (sem er það ódýr-
asta) kostar sem nemur u.þ.b.
350.— d. kr. á mánuði. Er þá ótal-
inn kostnaður við allan annan
mat, bækur og annar beinn kostn-
aður við námið, föt, ferðir, tóbak
o.s.frv.
Skýtur það vissulega skökku
við, að þessa dagana lesum við i
islenskum blöðum, að verið sé að
aflétta þeim gjaldeyrishömlum,
sem verið hafa vegna innflutn-
skriftum 190 kvenna undir eftir-
farandi yfirlýsingu: Við undirrit.
fögnum breytingum þeim, sem
gerðar hafa verið á 9. grein frum-
varps til laga frá 1973 um ráðgjöf
og fræðslu varðandi kynlif og
barneignir og um fóstureyðingar
og ófrjósemisaðgerðir frá þvi
sem það var i upphaflegri mynd
ings undanfarnar vikur og að is-
lenska þjóðin geti nú aftur fengið
fullnægt öllum þörfum sinum
fyrir breskt kex, ameriska lúxus-
bila og svissneskt súkkulaði —
svo dæmi séu nefnd — meðan
þannig er búið að islenskum
námsmönnum erlendis, að þeir
eiga bókstaflega ekki fyrir mat og
eru i algjörri óvissu um hvort þeir
geti haldið áfram námi vegna
tafa á lánsúthlutun og gjaldeyris-
hafta. A það hefur verið bent i
þessu sambandi, að gjaldeyrisút-
gjöld islendinga eru álika mikil
Ahöfnin á Norðursjávarbátnum
Skirni hefur látið i sér heyra i
blöðunum um kjör sin og hag
stúdenta. Að vonum eru sjómenn-
imir óánægðir með að gjaldeyris-
yfirfærsla þeirra hefur verið
skert. En þegar þeir halda að
hagur þeirra batni við að skerða
kjör námsmanna, eru þeir komn-
ir út á hættulega braut. Hætt er
við að sjómenn höggvi þar nærri
þess. Teljum við að ganga hefði
mátt enn lengra i þvi að þrengja
ákvæði umræddrar greinar.
Við væntum þess að alþingis-
menn beri þá lotningu fyrir lifinu,
einnig lifi hins ófædda, að þeir ljái
ekki máls á frekari rýmkun laga
um þetta efni. Þess i staö beiti
þeir sér fyrir hverjum þeim
félagslegum umbótum, sem miða
að þvi, að öll börn geti fæðst við
aðstæður, sem sæmandi eru
siðuðu þjóðfélagi.
Þessar undirskriftir eru einnig
til að mótmæla röddum, sem
heyrst hafa að undanförnu og
krafist frjálsra fóstureyöinga.
Við höfum orðið varar viö mjög
almennan stuðning við málefni
okkar og má nefna sem dæmi, að i
einu fjölbýlishúsi skrifuöu nær
allar konur undir. Viö viljum
hvetja konur, sem eru sama sinn-
is, viðsvegar um landið, til að láta
til sin heyra.
Fyrir undirskriftunum standa:
Jóhanna G. Möller húsmóðir
Frostaskóli 13, Anna G. Huga-
dóttir húsmóðir Siðumúla 33,
Vilborg Ragnarsdóttir fóstra
Mariubakka 28, Klara Björns-
dóttir fóstra Kleppsvegi 104,
Katrin Guðlaugsdóttir kristniboði
Kaplaskjólsvegi 61, Astrid
Hannesson forstöðukona Norður-
brún 26, Lilja Sigurðardóttir
Æsufelli 2, hjúkrunarkona, Halla
Jónsdóttir nemi Frostaskjóli 13.
Með fréttatilkynningu þessari
fylgdi listi með nöfnum 190
kvenna.
viö að kosta islenskan námsmann
til 5—6 ára náms erlendis eins og
aö flytja inn 2 stk. Range Rover
jeppa.
Við erum þess vitandi, að gjald-
eyrisvarasjóður islendinga hefur
ekki þolað þann gegndarlausa
innflutning, sem verið hefur und-
anfarin misseri. Og við erum þess
einnig vitandi, að efnahagsmál á
íslandi eru i megnasta ólestri
þessa mánuðina. En við teljum
þaö lágmarkskröfu, að yfirvöld
tryggi, að þeir islenskir náms-
menn, sem lagt hafa út i lang-
sjálfum sér. tJtvegsmenn hafa
hins vegar oröið glaðir yfir slik-
um þankagangi og tóku hann upp
I ályktun á þingi LÍO.
Við viljum þvi itreka og bæta
við þau svör sem Sklrnismenn
hafa þegar fengið. Seinni grein
þeirra birtist i Þjóðviljanum 21.
febr. sl.
1. Okkur er ómögulegt að skilja,
hvernig námsmenn geta „leikið
sér, stundað sukklif og skemmt-
anir” á námsláninu einu saman.
Reyndin er sú, meðal okkar hér i
Gautaborg a.m.k., að námslánið
hrekkur illa fyrir nauðþurftum.
Flestir verða að gripa til annarra
ráða — vinna með námi, fá ein-
hverja fyrirgreiðslu úr heima-
húsum eða hreinlega flýja þang-
að, þegar yfirfærslan er uppurin,
slá smálán og vixla o.s.frv. Erfið-
ara er það auðvitað fyrir þann
vaxandi hóp sem hefur fyrir fjöl-
skyldu að sjá.
Eftir siðustu gengisfellingu er
yfirfærslan tæpar 900 sænskar
krónur (um 33 þús. isl. kr.) á
námsmann á mánuði. Leiga á
stúdentagarðinum sem flestir eru
á er um 400 s. kr. á mánuði fyrir
eitt herbergi. Leggjum við þetta
fæði, bóka- og ferðakostnað.
Sukklifinu verður greinilega að
stilla i hóf.
2. Nú eru þeir námsmenn auð-
vitað til, sem stunda sukklif og
skemmtanir og aka á dollara-
grinum, eins og Skirnismenn
benda réttilega á. En hvaða
námsmenn eru þetta? Við leyfum
okkur að halda þvi fram, að þeir
tilheyri ekki þeim meirihluta
námsmanna, sem hafa litið annað
en námslánið upp á að hlaupa,
heldur þeim minnihluta, sem
þiggur fé úr (velstæðum) for-
eldrahúsum eða stunda sjálfir
svindl og brask. Skert yfirfærsla
og námslán bitnar þvi ekki hart á
þeim, heldur á sjómannabörnum
og öðru alþýðufólki og stúdentum
skólanám erlendis geti óhindrað
haldið áfram námi, enda væri það
ekki annað en að framfylgja
landslögum, sbr. lög um námslán
og námsstyrki.
Nú má vera (og vonandi verður
það svo), að lánaúthlutun
hafi farið fram þegar þessar
linur birtast. Við áteljum hins
vegar harðlega þá töf, sem
orðið hfur og teljum þaö al-
gjörlega óafsakanlegt, að
stjórn Lánasjóðsins hafi ennþá
engar skýringar gefið á þessari
töf. Krefjumst við þess, að skýr-
ingar verði birtar opinberlega.
Auk þess setjum við fram þá
lágmarkskröfu, að nýliðin geng-
isfelling verði bætt að fullu og að
gjaldeyriserfiðleikar landsins
verði leystir á annan hátt en að
skera niður gjaldeyrisyfirfærslur
til islenskra námsmanna erlend-
is, yfirfærslur sem fyrir var nær
útilokað að framfleyta sér af.
yfirleitt sem standa á eigin fót-
um.
Höft og takmarkanir á fram-
haldsnámi kemur sömuleiðis
harðast niður á alþýðufólki eins
og fjölmargar rannsóknir sýna.
3. Námsmannayfirfærslan er
vissulega talsverður peningur og
endurgreiðslur lánanna mjög
hagstæðar. En i þvi sambandi er
rétt að benda á ýmsan bruðl-inn-
flutning, eins og gert hefur verið,
dollaragrinin, tertubotnana — og
svindl og brask af ýmsu tagi. Og
hins vegar er einnig rétt að benda
á þann sparnað fyrir islenska rik-
iö, sem felst i þvi að senda náms-
menn utan. Hver háskólanemi
kostar drjúgan skilding i kennslu-
kröftum, húsnæði, orku, stjórn-
sýslu o.s.frv. Það eru þvi erlendir
skattgreiðendur, sem greiða
drjúgan hluta námskostnaðar is-
lendinga — sem siðan hafa flestir
snúið heim. Hver nemandi yrði
dýrari i rekstri I fámenninu á Is-
landi.
Rikið yrði þvi að auka útgjöld
sin til islenska menntakerfisins
um miklu hærri upphæð en náms-
lán nema nú. Afram yrði að sjálf-
sögðu að lána námsmönnum
heima fyrir.
4. Skirnismenn virðast hugsa
sem svo: Verði hagur stúdenta
skertur stækkar hlutur sjómanna.
Við höfum hins vegar þá björtu
trú, að sameinuð alþýða standi
sterkari að vigi en sundruð; að
sigur eins hóps gefi öðrum byr
undir vængi. Og eins og þið bendið
sjálfir á, eru það aðrir en stúdent-
ar, sem mata krókinn á Islenska
þjóöfélaginu. Dæmin um það sér
hver og einn. Viljum við hafa upp
á stórþjófunum nægir að minna á
það, að útlendir auðhringir hafa
lengi gengið i islenskar náttúru-
auðlindir. Þeir renna enn hýru
auga til eyjunnar hvitu. Látum
það verða Lexiuna að sinni.
Nokkrir námsmenn I Gautaborg.
Y ísindastyrkir
Atlantshafsbandalaesins
1975
Atlantshafsbandalagið leggur árlega fé af mörkum til að
styrkja unga vfsindamenn til rannsóknastarfa eöa fram-
haldsnáms erlendis. Fjárhæösú, er á þessu ári hefur kom-
ið I hlut islendinga I framangreindu skyni, nemur um 1,9
miljón króna, og mun henni verða variö til að styrkja
menn, er lokið hafa kandfdatsprófi I einhverri grein raun-
visinda til frainhaldsnáms eða rannsókna viö erlendar
visindastofnanir, einkum i aðildarrikjum Atlantshafs-
bandalagsins.
Umsóknum um styrki af fé þessu — „NATO Science
Fellowships” — skal komið til menntamálaráðuneytis-
ins, Hverfisgötu 6, Reykjavik, fyrir 15. mal n.k. Fylgja
skulu staðfest afrit prófsklrteina, svo og upplýsingar um
starfsferil. Þá skal og tekiö fram, hvers konar framhalds-
nám eða rannsóknir umsækjandi ætlar að stunda, við
hvaða stofnanir hann hyggst dveljast, svo og greina ráö-
gerðan dvalartima. — Umsóknareyðublöð fást I ráðuneyt-
inu.
Menntamálaráðuneytið,
25. mars 1975.
Húsnæði óskast
26 ára gömul stúlka óskar eftir litilli 2ja
herbergja ibúð (helst i Vesturbænum),
fljótlega, eða frá 1. júni. Nánari upplýs-
ingar i sima 28463.
Fóstureyðingar:
190 konur gegn sjálfs-
ákvörðunairéttí kvenna
Námsfólk I Arósum.
Námsmenn í Gautaborg:
Hvaða námsmenn
hafa efni á að stunda
sukkJíf og skemmtanir?