Þjóðviljinn - 03.06.1975, Blaðsíða 7

Þriöjudagur 3. júni 1975 WÖÐVILJINN — StÐA 7
Nokkrir skólastrákar gerðu tilraun tii verkfallsbrots I Áburðarverksmiðjunni fyrir siðustu helgi, en
greindari menn komu vitinu fyrir þá. Annars rlkti algjör samstaða um að brjóta þvingunarlögin á bak
aftur, enda fór svo, að i annað sinn tókst að gera óvirk bráðabirgðalög, sem enga stoð áttu sér I réttar-
meðvitund launafólks. Fyrra skiptið var árið 1942 og er að þvi vikið I meðfylgjandi grein. (Mynd:
S.dór.)
öllum sviðum — verður nú háður,
hvar sem verkalýður vinnur og
starfar. Það verður barátta út-
laganna, sem bannað hefur verið
að beita löglegum samtökum sin-
um i þvi skyni. Einræðisstjórn
miljónamæringanna, sem heldur,
að hún geti brotið alit undir sig
með ofstopa sinum, á nú eftir að
sjá nýja hlið á baráttu verkalýðs-
ins: óþreytandi skæruhernað, þar
scm hugvit, þrautseigja og fórn-
fýsi verkalýðsins mun knýja fram
kjarabætur og grafa grunninn
undan yfirdrottnun einræðis-
þjösnanna”. (Leturbr. minar,
dþ.)
Skæruverkföll
Kjör launastétta voru þá að al-
menningsáliti lök miðað við kjör
annarra starfsstétta og eftirspurn
eftir vinnuafli var viðast i landinu
meiri en framboðið. Talsvert
varð um það að atvinnurekendur,
sem vantaði vinnuafl, byðu kjör
fram yfir gildandi taxta. Þetta
létti undir með verkamönnum og
hófu þeir nú skæruverkföll á
vinnustöðvum. ,,Og þó voru það
ekki verkföll: verkamennirnir
hættu bara að vinna á ákveðnum
vinnustað einhvern ákveðinn eða
óákveðinn tima, hvergi var að
finna hvitliða i skarðið, og hvergi
var hægt að koma við hriðskota-
byssum gerðardómslaganna”.
Fyrstu vinnustöðvaátökin, sem
verulega athygli vöktu, urða hjá
Eimskip i júni. Eimskip greip til
þess gerræðis að beita hermönn-
um við affermingu skipa, en varð
að láta undan siga. I kjölfar þess
sigurs kom hver vinnuflokkurinn
af öðrum, Lögðu verkamenn
megináherslu á þá kröfu, að þeir
fengju sama dagkaup og áður
með átta stunda vinnudegi. Var
þetta i raun krafa um kauphækk-
un, þvi að vinnutimi var viðast
langtfram yfirátta stundir á dag.
,,I bæjarvinnunni i Reykjavik
fengu verkamenn viðurkenndan
átta stunda vinnudag i júli, Hafn-
firðingar i vegavinnu rikisins, á
Akranesi fengu verkamenn átta
stunda vinnudaginn viðurkennd-
an eftir nokkur átök og nokkru
siðar á Isafirði. Siðan er tekið að
semja opinberlega um hækkað
kaup. Gerðardómsiögin eru orðin
pappirsgagn eitt....”
Stórfelld vinstri
sveifla
Fleira hafði þegar hér var kom-
ið, borið við, sem bæði var afleið-
ing af hetjulegri baráttu verka-
manna og létti þeim jafnframt
róðurinn. Eftir að sósialistar
náðu forustu i Dagsbrún varð það
félag forustuaflið um sameiningu
alls verkalýðs landsins i eina
fylkingu. Verkalýðsfélög þau,
sem verið höfðu utan Alþýðusam-
bandsins, sóttu nú hvert af öðru
um upptöku að fordæmi Dags-
brúnar. Almenningi var ljóst, að i
skæruverkföllunum gegn gerðar-
dómslögunum höfðu sósialistar
forustuna, og það sagði til sin i
mikilli vinstrisveiflu og stór-
auknu fylgi Sósialistaflokksins i
þeim tvennum kosningum, sem
urðu árið 1942. Þegar i byrjun árs
1942 var almenningsálitið i
Reykjavik svo áberandi til
vinstri, að stjórnarflokkarnir
gripu til þess ráðs i skelfingu
sinni að gefa út bráðabirgðalög
um frestun bæjarstjórnarkosn-
inganna i Reykjavik. Bæjar-
Alhliða kjarabætur
Eftir velheppnuð skæruverkföll
og stórsigur Sósiaiistaflokksins i
vorkosningunum gafst rikis-
stjórnin upp á gerðardómslögun-
um, og þegar hið nýkjörna þing
kom saman i byrjun ágústmánað-
ar, lagði rikisstjórnin sjálf fram
frumvarp til laga um afnám
gerðardómslaganna, ,,og höfðu
þau hlotið hina hinstu hvild, þeg-
ar liða tók á mánuðinn”. Þá höfðu
prentarar fengið kauphækkun um
nærri 30%, Dagsbrún samið um
átta stunda vinnudag og kaup-
hækkun úr kr. 1.45 i 2.10. Verka-
konur á Akureyri fengu 25%launa-
stjórnarkosningarnar fóru loks
fram i mars, og varð i þeim sú
grundvallarbreyting að Sósial-
istaflokkurinn fór upp fyrir Al-
þýðuflokkinn i fylgi og fékk fjóra
fulltrúa i stað tveggja áður, og
Sjálfstæðisflokkurinn varð fyrir
miklu fylgistapi. Og i kosningun-
um til Alþingis fimmta júli fékk
Sósialistaflokkurinn 9423 atkvæði
i stað 4932, sem Kommúnista-
flokkurinn hafði fengið 1937, og
sex þingmenn kjörna i stað
þriggja áður.
Kjördæmabreytingin
Á þinginu 1942 greip Alþýðu-
flokkurinn til þess ráðs, til að
bæta úr skakkaföllunum, sem
hann sá fram á eða hafði þegar
orðið fyrir, að leggja fram frum-
varp til stjórnarskrárbreytingar,
þar sem tekin er upp hlutfalls-
kosning i tvimenningskjördæm-
um, tveimur þingmönnum bætt
við i Reykjavik og Siglufjörður
gerður að sérstöku kjördæmi.
„Timinn hamraði á þvi með
sterkum orðum og ljótum, að ráð-
herrar Sjálfstæðisflokksins hefðu
svarið þess dýran eið að styðja
ekki þetta frumvarp. Þessu sögðu
ráðherrarnir Framsókn ljúga, og
er það enn ekki sannað, hvorir
það voru, sem lugu þvi, að hinir
hefðu logið”. Þar eð frumvarp
þetta var öllum flokkum i hag
nema Framsókn náði það greið-
lega fram að ganga og baðst Her-
mann Jónasson þá lausnar fyrir
„þjóðstjórnina” og Ólafur Thors
myndaði hreina ihaldsstjórn til
bráðabirgða.
Sköpum skipt með
sósíalistum og
krötum
1 haustkosningunum 1942,
fyrstu þingkosningunum eftir
kjördæmisbreytinguna, vann
Sósialistaflokkurinn enn stórsig-
ur, fékk 11059 atkvæði og tiu þing-
menn kjörna. Má segja með sanni
að með þeirri forustu, sem sósial-
istar þá tóku i baráttu verkalýös-
ins gegn gerðardómslögunum,
hafi þeir tryggt sér þá stöðu, sem
Sósialistaflokkurinn og siðan Al-
þýðubandalagið hafa haft, sem
helsti verkalýðsflokkur Islands.
Þessum úrslitasigrum Sósialista-
flokksins var samfara sú niður-
læging Alþýðuflokksins, sem sið-
an hefur enginn endir orðið á. 1
þingkosningunum um vorið 1942
hlaut hann 8979 atkvæði i stað
11084 1937 og sex þingmenn i stað
átta, og um haustið fór hann niður
i 8455 atkvæði. Eftir þær hrakfar-
ir hefur Alþýðuflokkurinn aldrei
náð sér siðan, og má með sanni
segja að hann hafi bæði grimmi-
lega og maklega goldið svika
sinna við verkalýðinn.
hækkun, undirmenn á skipum
40% kauphækkun og sömu á-
hættuþóknun og yfirmenn, verka-
kvennafélagið Framsókn samdi
um átta stunda vinnudag og 55%
kauphækkun, prentarar sömdu
aftur um kauphækkun, svo að
hækkunin hjá þeim varð alls
nærri 50%. Skjaldborg náði 45%
kauphækkun og styttingu vinnu-
vikunnar úr 54 i 48 stundir. 1 þing-
inu hófu þingmenn Sósialista-
flokksins baráttu fyrir bættum
kjörum opinberra starfsmanna,
og samþykkti þingið launaupp-
bætur þeim til handa með þings-
ályktunartillögu.
(dþ tók saman með bók Gunn-
ars Benediktssonar, Saga þin er
saga vor, sem aðalheimild).
Góðaferð
tíl Grænlands
FLUGFÉLAG LOFTLEIDIR
ISLAHDS
sem ferðast
Til Kulusuk fljúgum viö 5 sinnum í viku
meö Fokker Friendship skrúfuþotum okkar.
Feröirnar til Kulusuk, sem er á austur-
strönd Grænlands, eru eins dags
skoðunarferðir, lagt er af staö frá Reykja-
víkurflugvelli, aö morgni og komiö aftur aö
kvöldi. í tengslum viö feröirnar til Kulusuk
bjóöum viö einnig 4 og 5 daga ferðir til
Angmagssalik, þar sem dvaliö er á hinu
nýja hóteli Angmagssalik.
Til Narssarssuaq, sem liggur sunnarlega á
vesturströnd Grænlands, er flogið 4
sinnum í viku frá Keflavíkurflugvelli meö
þotum félaganna eöa SAS. Flestir þeir
sem fara til Narssarssuaq dvelja þar
nokkra daga, en kostur gefst á lengri dvöl
ef vill. í Narssarssuaq er gott hótel meö
tilheyrandi þægindum, og óhætt er aö
fullyrða aö enginn veröur svikinn af þeim
skoöunarferöum til nærliggjandi staöa,
sem í boöi eru.
í Grænlandi er stórkostleg nátturufegurö,
og sérkennilegt mannlif, þar er aö finna
samfélagshætti löngu liöins tima.
Þeir sem fara til Grænlands i sumar munu
örugglega eiga góöa ferö.
Frá Lindar-
götuskóla
Innritun i 5. bekk framhaldsdeilda fyrir
gagnfræðinga og landsprófsmenn búsetta
i Reykjavik fer fram I Lindargötuskóla
dagana 3.-5. júni nk. kl. 14—18.
Inntökuskilyrði eru þau, að umsækjandi
hafi hlotið 5,0 eða hærra i meðaleinkunn i
gagnfræðaprófi i islensku I og II, dönsku,
ensku og stærðfræði eða 5,0 eða hærra á
landsprófi miðskóla.
Umsækjendur hafi með sér afrit (ljósrit)
af prófskírteini svo og nafnskirteini.
Fræðslustjórinn i Reykjavik.
Lögtök
Að kröfu gjaldheimtustjórans f.h. Gjaldheimtunnar I
Reykjavik og samkvæmt fógetaúrskurði, uppkveðnum 1.
þ.m. verða lögtök látin fara fram fyrir ógoldnum fyrir-
framgreiðslum opinberra gjalda, sem féllu I gjalddaga 1.
febrúar, 1 mars, 1. april, 1. mal og 1. júni 1975.
Lögtök til tryggingar fyrirframgreiðslum framan-
greindra gjalda, ásamt dráttarvöxtum og kostnaði, verða
hafin að 8 dögum liðnum frá birtingu þessarar auglýsing-
ar, verði tilskildar greiðslur ekki inntar af hendi innan
þess tima.
Reykjavik, 1. júni 1975.
Borgarfógetaembættið.