Þjóðviljinn - 15.06.1975, Síða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 15. júni 1975
Umsjón: Vilborg Harðardóttir.
Páll Lindal fyllir Orðabelg I
dag og er tilefni ræðu hans
fyrst orðsending Guðrúnar
Hallgrimsdóttur i okkar sama
belg, og siðan fylgir ádrepa
um kvennaársskrif, ekki sist
þau sem hafa birst hér á sið-
unni. t bréfi Páls er ýmislegt
sem full ástæða er til að and-
|| mæla, þótt siðar verði.
Mikil lifandis
ósköp er ég
farinn að
hlakka til
gamlaárs
kvölds
Hér scgir frá Guðrúnu Hall-
| grlmsdöttur.
Það er alltof algengt á Is-
landi, að menn fari i blöð með
allskonar fullyrðingar eða
dylgjur, án þess að hafa áður
lagt á sig að kynna sér málefni
það, sem um er fjallaö.
Kona er nefnd Guðrún Hall-
grimsdóttir. Hún skrifaði
grein I Þjóðviljann sunnudag-
inn 1. júni og tók sér þar með
stöðu framarlega i fylkingu
slikra höfunda. Markmið
hennar virðist vera, að koma
þvi inn hjá fólki, að konur njóti
ekki jafnréttis við karla á sviði
sveitarstjórnarmála og aldeil-
is ekki innan Sambands Isl.
sveitarfélaga. Ef þessi góða
kona heföi lagt á sig það erfiði
að kynna sér málin, t.d. með
einu simtali, hefði hún getaö
sparað sér þessi skrif.
Konur njóta að lögum ná-
kvæmlega sama réttar og
karlar i sveitarstjórnarmál-
um. Hins vegar verður að
segja þann sannleika, aö kon-
ur hafa til skamms tima sýnt
almennum sveitarstjórnar-
málum takmarkaðan áhuga.
Veit ég þó, að stjórnmála-
flokkarnir hafa oftlega reynt
VIKA
KVENNA-
ÁRSINS
Með fundinum sem hald-
inn var í Háskólabíói í gær í
tilefni Kvennaárs Samein-
uðu þjóðanna og undir
kjörorðum þess, ,,Jafnrétti
— þróun — friður", má
segja, að hafist hafi vika
kvennaársins á íslandi, því
á þessu tímabili verður
mikið um fundahöld og
umræður kvenna um árið
og tilgang þess.
Á fundinum i Háskólabiói i gær,
sem væntanlega verður sagt frá
nánar i blaðinu eftir helgina, var
formlega sett ráðstefna i tilefni
ársins og kjörorða þess, sem
haldin verður að Hótel Loftleiðum
nk. föstudag og laugardag,
20.—21. júni, og hefst hún kl. 10
báða dagana með stuttum fram-
söguerindum, en siðdegis verður
unnið i starfshópum og siðan
verða almennar umræður. Að
undirbúningi þessarar ráðstefnu
og fundarins i gær hefur unnið
samstarfsnefnd Kvenfélagasam-
bands íslands, Kvenréttindafé-
lagsins, Rauðsokkahreyfingar-
innar, Menningar- og friðarsam-
taka islenskra kvenna, Kven-
stúdentafélagsins og Félags há-
skólamenntaðra kvenna.
Öllum opin
Ráðstefnan er enganveginn
einskorðuö við félaga ofan-
skráðra samtaka, en öllum opin,
sem áhuga hafa á þeim málefn-
um, sem undir kjörorð hennar
falla, körlum jafnt sem konum.
En það eru allra siðustu forvöð nú
að láta skrá sig til þátttöku. Hefur
Kvenfélagasambandið tekið að
sér að taka á móti þátttökutil-
kynningum á skrifstofu sinni að
Hallveigarstöðum við Túngögu i
sima 72335 á venjulegum skrif-
stofutima. Fjölmargir höfðu þeg-
ar skráð sig fyrir þessa helgi, þ.á
m. margir félagar stéttarfélaga,
sem sérstaklega var skrifað og
boðin þátttaka. Ráðstefnugjald
fyrir hvern einstakling er kr. 500.
Frummælendur ráðstefnunnar
verða Aðalheiður Bjarnfreðsdótt-
ir verkakona, Björg Einarsdóttir
mikið til að fá konur i „örugg
sæti” á framboðslistum. Eigi
að siöur hafa tiltölulega örfáar
konur setið i sveitarstjórnum.
Samband isl. sveitarfélaga
hefur frá stofnun verið þannig
upp byggt, að til setu á lands-
þingi, I fulltrúaráði og i stjórn
verða einungis kosnir kjörnir
sveitarstjórnarmenn og til-
teknir starfsmenn sveitarfé-
laga. Af þessu hvoru tveggja
leiöir, að nauðafáar konur eru
yfirleitt kjörgengar til þessa.
Væri það lika mjög óeðlileg
tilhögun, að þarna ættu aðrir
sæti, a.m.k. þekki ég ekki til
samtaka þar sem slikt væri
talið eðlilegt.
Um ráðstefnur sambandsins
gegnir hins vegar allt öðru
máli. Þær eru i raun opnar, þó
að þær séu aðallega ætlaðar
kjörnum sveitarstjórnar-
mönnum og starfsmönnum
sveitarfélaga. Reynslan af 25
ráöstefnum á sl. 10 árum sýn-
ir, að konur sækja yfirleitt alls
ekki ráðstefnur, þar sem fjall-
aö er um fjármál, verklegar
framkvæmdir eða tæknimál
yfirleitt. Hins vegar hafa þær
sótt nokkuð ráðstefnur um fé-
lagsmál og fræðslumál.
Sföustu ráðstefnu sambands-
ins, þar sem rætt var um
sveitarstjórnir og menningar-
mál, sátu allmargar konur.
Það eru engar ýkjur, að
bæði ég og ýmsir aðrir sam-
bandsmenn hafa fyrr og siðar
og við ýmis tækifæri hvatt
konur til þess að taka virkari
þátt I starfi sambandsins og
sveitarstjórnarmálum, en ár-
angurinn er fjarri þvi að vera
viðunandi.
En það skalskýrt fram tekið
að ég tel það með öllu óeðli-
legt, að Samband isl. sveitar-
félaga fari aðskipta sér af þvi,
hvernig framboðum til sveit-
arstjóma verði hagað.
Og lýkur nú að sinni þvi,
sem ég vildi sagt hafa um
skrif Guðrúnar Hallgrims-
dóttur.
Og nú segir frá „kvennaári”.
verslunarmaður, Elin Aradóttir,
húsmóðir i sveit, Erla Eliasdóttir,
skrif stofust jóri, Guðrún
Halldórsdóttir skólastjóri, Guð-
rún Hallgrimsdóttir verkfræðing-
ur, dr. Gunnar G. Schram, Har-
aldur ólafsson lektor, Katrin
Friðjónsdóttir félagsfræðingur,
Ólafur Egilsson deildarstjóri,
Steinunn Harðardóttir félags-
fræðingur, Steinunn Ingimundar-
dóttir skólastjóri og Stella
Stefánsdóttir verkakona.
Nýr leikþáttur eftir Jakobinu
Sigurðardóttur rithöfund verður
fluttur á ráðstefnunni á Loftleið-
um. Það er þáttur sem hún samdi
fyrir sýningu Leikfélags Akur-
eyrar á „Ertu nú ánægð, kerl-
ing? ” og koma leikarar að norðan
og flytja.
Skundað á Þingvöll
Sama dag og aðalráðstefna
Sameinuðu þjóðanna i tilefni
kvennaársins verður sett i
Mexikó, 19. júni, verður þess
minnst á fslandi, að þann dag eru
60 ár siðan konur fengu hér kosn-
ingarétt. Kvenréttindafélag Is-
lands, minnist þess dags árlega
með útgáfu ársrits sins, „19.
júni” og fundi I Reykjavik, og að
þessu sinni mun Bandalag
Áðurnefnd skrif gefa mér
aftur á móti tilefni til að bæta
nokkru við um svokallað
kvennaár. Mælgin i sambandi
við það er nú heldur en ekki
komin yfir markið. Það er bú-
iö að hella yfir varnarlausan
landsmúginn þeim ósköpum
af innantómum slagorðum og
flatneskjulegum samsetningi,
að alger óskemmtun er af orð-
in (Ég minnistekki á, hvernig
þolinmæðinni er misboðið).
Ég nefni aðeins útvarpið.
Þar kemur hver á fætur öðr-
um meö þessum lika litlu til-
þrifum og segir, t.d. „í tilefni
af kvennaári, sem nú stendur
yfir”,eða „Eins og kunnugt er
stendur nú yfir kvennaár” eða
„Þar sem nú er hafið
kvennaár”, og nú býst maður
við, að flutt verði djúp speki
eöa einhver merkileg, ný
sannindi boðuð. Ónei — ekki
aldeilis. Framhaldið er ein-
hverjar margtuggnar stað-
hæfingar eða hugmyndir —
allt að 100 ára gamlar, sem
eru fluttar eins og þeim hafi
lostið niður i heilann á ræöu-
manni yfir hafragrautnum i
morgun eða i gærmorgun —
fyrstum manna. Stundum er
þó framhaldið ennþá verra:
það er þegar ræðumaðurinn
flytur flatneskjuna i „Fóstur-
landsins Freyju-stil”.
1 báðum tilfellum er verið að
klappa kvenfólkinu á kollinn
(konur gerðu þetta, konur
geröu hitt — eða „Það munar
um það, þegar kvenfólkið tek-
ur sig saman”). Það virðist
gengið út frá þvi, að kvenfólk-
iðhafi engar skyldur við sam-
félagið — og þvi þurfi að
hampa áratugum saman, ef
konur eða kvennasamtök hafi
t.d. átt frumkvæði að tilteknu
máli.
Þetta á að vera hól, en að
minu mati er svona fjas stór-
lega móðgandi. 1 þvi felst
raunar, að það sortérist nán-
ast undir stórmerki, ef konur
leggja fram starf i almanna-
þágu.
kvenna i Reykjavik halda upp á
daginn á Þingvöllum.
t þessari sömu viku heldur svo
Kvenfélagasamband tslands
landsþing sitt i Reykjavik dagana
14.-15. júni og Rauðsokkahreyf-
ingin heldur ársfjórðungsfund
Hin hliðin i áróðursdemb-
unni er i þeim stil, sem ég
nefndi áðan og mætti e.t.v.
kenna við G.H., þótt það verði
ekki gert nú. Hann hefur eink-
um notið sin i Þjóðviljanum og
er I þvi fólginn að tina út aug-
lýsingar eða tæta blaða- og
timaritsefni úr samhengi.
Þessu fylgir ýmiss konar hálf-
sannleikur ásamt dylgjum á
borð við það, sem ég hef áður
lýst. Það er sjálfsagt ekki til-
gangurinn að ala á minni-
máttarkennd kvenna, en þessi
vinnubrögð stefna beint i þá
átt. Allt gengur út á að sýna,
hversu litilfjörlegt og litils-
metið kvenfólk hafi verið og
sé.
Ef þeir aðilar, sem nú hefur
veriö vikið aö, halda, að þessi
vinnubrögð — þetta stagl —
þetta flatneskjulega raus — að
ég tali nú ekki um útúrsnún-
inga og dylgjur — verði til að
styrkja stöðu kvenna i þjóðfé-
laginu, þá ætla ég, að það sé
mikill misskilningur. Til þess
að löggjöfin, sem gerir ráð
fyrir fullkomnu jafnrétti,
verði framkvæmd þannig að
ekki verði að fundið, þarf
markvisst, heiðarlegt starf, en
ekki lágkúrulegt fjas og ærsl,
sem nú misbjóða þolinmæð-
inni. Slfkt vekur fyrst leiðindi,
siðan andúð og endar á and-
spyrnu, ef úr hófi keyrir.
Það er ekkert til, sem heitir
kvenréttindi — það eru aðeins
til mannréttindi, og þau eru
svo sjálfsagður hlutur, að á-
stæðulaust er, hér á landi, að
staglast sé á nauðsyn þeirra
heilt ár. En staglið er vist
staöreynd, og það virðast
horfur á, að það haldi áfram
til áramóta. Þvi segi ég að-
eins: „Mikil lifandis skelfing-
ar ósköp er ég farinn að
hlakka til gamlaárskvölds”.
Páll Lindal.
P.S. Til áréttingar þvi, sem
segir að framan um gamlar
hugmyndir og til fróðleiks læt
ég hér fylgja glefsu úr grein
sinn mánudaginn 16. júni. Á báð-
um þessum fundum verður m.a.
fjallað sérstaklega um kvennaár-
ið, tilgang þess og baráttumál.
Sýningar
Tvær sýningar i tengslum við al-
ORÐ
r
BELG
eftir „ónefndan karlmann”.
Þar segir:
„Konurnar verða að vera
svo „logiskar” að sjá, að þeg-
ar þær hafa fengið sömu rétt-
indi og vér, þá verða þær að
hafa sömu ábyrgð og skyldum
að gegna og vér.
öll óþarfa hæverska hverfur
þá,og þá verður ekki lengur
neinn timi fyrir venjulega
riddaralega kurteisi frá vorri
hlið viö kvenfólkið.
Konan getur verið svo falleg
sem vera vill, meðan hún er
balldama, unnusta, húsfreyja
o.s.frv., en þegar hún vill fara
aö taka að sér störf mannsins
og álita sig sem jafningja
hans, þá hættum vér að tala
um fegurðina. Hún getur ekki
heimtað samhliða dýrkun og
jafnrétti. Hún verður að velja
annaðhvort. Það gerir ekkert
til, þótt hún sé eitthvað á skrif-
stofu framan af degi og á
dansleikað kvöldi, en vér get-
um ekki skoðað hana sem sér-
staka balldrottningu á skrif-
stofustólnum. Um leið og hún
fer úr ballkjólnum, verður hún
að leggja frá sér kröfurnar til
þess, að vér dýrkum og dá-
umst að fegurð hennar. 1
skrifstofunni er hún orðin fé-
lagi vor og þar er það aðeins
hann, sem vér sjáum og dugn-
aður hans, sem vér viröum.”
Þetta var ekki ritað fyrir 5
eða 10 árum. Þetta birtist i
Kvennablaði Brietar Bjarn-
héðinsdóttur fyrir tæpum 80
árum.