Þjóðviljinn - 15.06.1975, Blaðsíða 16

16 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 15. júni 1975
JÓHANNES
EIRÍKSSON
SKRIFAR
UM ÚTILÍF
Árans
barrarnir
Bergiö haffti andlit, og hefur kannske enn
Það kemur yfir okkur sú löng-
un að rekja eigin spor aftur i
timann, i bókstaflegri merk-
ingu, rölta um þar sem við lék-
um okkur i bernsku dag eftir
dag. Stundum notum við tylliá-
stæðu, eins og þá, að við ætlum
að sýna börnum okkar sitthvað
smálegt, eins og til að breiða yf-
ir viðkvæmnina.
Arla s.l. sunnudag gekk ég
með 4ra ára dóttur framhjá
gamla vélarhúsi hitaveitunnar
og suður Oskjuhliðina. Þarna er
talsvert merkilegt landsvæði.
Klettastallar og stórir steinar
mynda viðfeldna hvamma
vaxna mosa og lyngi i botninn
þar sem blómgast allskonar
urtir, enda hefur flóra öskju-
hliðar verið talin sérlega fjöl-
skrúðug. Þarna fórum við
krakkarnir i berjamó á hverju
hausti, enda mikið af berjum
þar i þann tima.
Nú hafa verið unnin skemmd-
arverk á öskjuhliðinni. Einhver
hefur talið sig hafa heimild til
að menga þetta landsvæði með
niðursetningi hálfnáttúrulausra
útlendra skógarplantna sem
ekki skipta litum heldur hlægja
grænum hlátri á gulum mosa og
bleiku lyngi. Þessar plöntur
þrifast varla i hinum rýra jarð-
vegi nema með áburðargjöf.
Aburðargjöfin drepur hinsvegar
hinn harðgerða og nægjusama
gróður sem fyrir er og upp kem-
ur mikill grasvöxtur milli greni
og furukræklanna. Þessar slim-
ugu útlendu urtir hafa náð al-
gerum fantatökum á sunnan-
verðri Oskjuhlið, islenski holta-
og lyngheiðagróðurinn, er að
mestu dauður. Þar verður
aldrei aftur berjamór á hausti.
Mér er þvert um geð að mæla
hart i móti skógrækt, þvi hún
getur i ýmsum tilvikum átt full-
an rétt á sér, en ef menn iðka
skógrækt i einhverskonar flótta
frá landinu sinu verður
árangurinn aðeins dapurleg
mistök, samanber Heiðmörk og
öskjuhlið. Skógræktin hefur
gert stórkostlega hluti viða um
land og unnið gott starf við kyn-
bætur islenskra afbrigða. 1
öskjuhlið hefði gjarna mátt
gera laglega göngustiga,
gróðursetja stöku viðirunna og
birki, en þetta sem gert hefur
verið þessari algrónu blóm-
skrýddu lyngheiði sem var ein
af perlum bæjarlandsins,
jafnoki Elliðaánna að dýrmáeti,
það er ekki aðeins sóðaskapur
og smekkleysa. Það er glæpur,
framinn af fólki, sem þó gekk
aðeins gott til. Þetta er árangur
af fórnfúsu hugsjónastarfi.
Þegar ég var strákur yfir-
gnæfðu áhrif hersins i hugum
okkar strákanna og eftir að
hann var farinn blöstu allsstað
ar við minjar um veru hans.
Þessir staðir voru eftirlætis
leiksvæði okkar. I öskjuhliðinni
voru hálfir og heilir flugvéla-
skrokkar, leifar ýmissa annarra
vigvéla, gaddavirsgirðingar,
viggirtir oliugeymar sprengdir
niöur i klappirnar. Þarna voru
neðanjarðarbyrgi meö göngum
úti byssustæðin. Or einu
byrginu lágu rör eða göng 25-30
metra niður brekkuna að oliu-
geymunum. Það voru okkar
leynigöng. A þessu svæði lékum
við strákarnir hetjur heims-
styrjaldarinnar en það voru
hermennirnir óneitanlega i aug-
um okkar þá.
Nú, áratugum siðar hefur
borgin verið hreinsuð af flestum
minjum hersetunnar fyrri,
braggahverfin eru horfin undir
malbik og steinsteypu. Menn
greinir á um það hvort áhrif
hernámsáranna hafi verið góð
eða ill, eða hvorttveggja. Sumir
telja að þjóðin hafi misst vitið á
þessum árum, og ekki fengið
það aftur enn i dag. Hvað um
Enn gægist blóm hjá grjóti
það, þetta timabil er merkt i
menningarsögu þjóðarinnar, en
um sýnilegar minjar höfum við
litið hirt. Flest sem herþjóðirn-
ar reistu hér var aðeins ætlað að
standa skamma stund, enda
horfið og fyrnt. Enn má þó á
nokkrum óbyggðum svæðum i
borginni sjá skotbyrgi að grotna
niður.
Þegar ég sat þarna undir
steini upp i öskjuhlið með henni
dóttur minni, fannst mér allt i
einu að skaði væri að ef allt
þetta hyrfi.
Þarna i öskjuhliðinni eru enn-
þá til staðar skotbyrgi tiltölu-
lega vel varðveitt. Neðanjarð-
arbyrgin sýndust mér vera heil,
og leynigöngin voru á sinum
stað.
Þegar viö strákarnir lékum
okkur þarna höfðu oliugeym-
arnir mikið aðdráttarafl, en
okkur tókst aldrei að rannsaka
það svæði, enda viggirt og i
strangri gæslu. Nú er hinsvegar
girðingin hálffallin og hliðið op-
ið, þvi geymarnir eru komnir úr
notkun. Við dóttir min og ég not-
uðum þvi tækifærið og fórum i
könnunarleiðangur kringum
þrjá syðri geymana. Þarna er
höggvin sylla i bergið, en vegg-
Form bergsins er margvlslegt
ur mikill hlaðinn framanvið.
Geymarnir voru á sinum tima
smiðaðir úr stáli af Hamri og
Héðni, en utanum þá hlaðið vik-
ursteinum, sem nú eru að losna
og skapa mikla hættu fyrir börn,
sem leika sér talsvert þarna.
Einn geymanna er opinn að neð-
anverðu, þar sem boltaður hleri
hefur verið fjarlægður og við
blasir stærðar gimald.
Væri mikið fyrirtæki að
hreinsa svæðið kringum geym-
ana, gera við það sem aflaga
hefur farið, en breyta sem
fæstu. Einangra siðan geymana
að utanverðu og múra þá upp.
Gjarnan mætti smiða kringlótta
glugga ofarlega á þá. Siðan yrðu
þeir ryðhreinsaðir að innan og
málaðir og sett i þá t.d. parket-
gólf. Lagt yrði að þeim rafmagn
og vatn og sköpuð hefði verið
t.d. stórkostleg félagsaðstaða
fyrir fullorðið fólk. Útsýnið er ó-
þarfi að lofa, svo fagurt sem það
er, og umhverfiö bæði sérkenni-
legt og aðlaðandi.
Kannske er þetta vond hug-
mynd, en enginn skaði er skeð-
ur, þvi ég hef ekki fé til þess að
hrinda henni i framkvæmd. Það
höfðu barrnálamennirnir illu
heilli.
Gömlu geymarnir. Hér þyrfti að taka til hendi
Stalin gamli lá á banabeði sinu,
og lét kalla á Krúsjoff, til að
leggja honum lifsreglurnar.
— Ég hef skrifað hér tvö bréf,
sagði Stalin. — Lendirðu einhvern
tima i efnahagsvandræðum, þá
skaltu opna bréfið, sem merkt er
I. Ef þú hins vegar lendir ein-
hvern tima I slikum vandræðum,
að lif þitt er i hættu, þá skaitu
opna bréf II.
Nokkrum árum siðar urðu
miklir efnahagsörðugleikar i
sovésku efnahagsíifi. Krúsjoff fór
þegar og opnaði fyrra bréfið. Þar
stóð: „Skelltu allri skuldinni á
mig.”
Krjúsjoff var ekki seinn á sér,
heldur reif geislabauginn þegar I
stað af Stalfn, og stimplaði hann
skúrk og svikara hinn mesta.
Við valdabaráttuna I Kreml
1964 var ástandið fariö að verða
öröugt hjá Krúsjoff, og hann
opnaði siðara bréfið.
Þar stóð: „Skrifaðu tvö bréf!”