Þjóðviljinn - 27.07.1975, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 27. júll 1975.

Magnús Jónsson;
DRYSILDIA
ÞÁTTUR
FYRSTI * pÆ £
Lærftur I kurteisi, en kann llka Hefur gófta æfingu i aft gera vit- Hann ber ábyrgft á niftursetningi
fjárkúgun. lausar kostnaðaráætlanir. sinum.
Sjónvarpsstjóri
gerir sig sekan
um fjárkúgun?
Guömundur, minn góöi féhiröir!
Nú hef ég orðiö fyrir svo merki-
legri lifsreynslu að mér finnst
nauösyn að fleiri en þú og ég skuli
um hana vita. Þess vegna hef ég
ákveðið að spara mér frimerkin á
enn eitt bréfið til þin.
Ég þakka þér enn og aftur fyrir
allt það bévitans stúss sem þú
hefur nennt að snúast i fyrir mig
vegna þessara eilifu framleng-
inga, afsagna og vesens út af vixl-
inum góða, sem þú glæptist til
þess að skrifa upp á fyrir mig og
Bragi bankastjóri var svo víð-
mótsþýður að kaupa. Hann hefur
eflaust fundið að fénu skyldi varið
til yrkinga, þótt i öðru formi væri
en hann tiðkar sjálfur. En sá er
munur á ljóðlist og kvikmynda-
gerð.að hin slðarnefnda kostar
bein fjárútlát.
Já vissuiega lygilegt!
En iifsreynslan markverða sem
ég gat um i upphafi er sú, að ég
hef orðið fyrir fjárkúgun! Já, já
— ég veit að nú telurðu aldeilis
vist að hinn tilþrifamikli drama-
tiski þáttur i mér hafi borið skyn-
semina ofurliði. (Fjárkúgun!
Ekki nema það þó) Slikt gerist
ekki hér!) En nú skaltu heyra
málavexti.
Til glöggvunar fyrir aðra
lesendur þessa bréfs ætla ég að
rifja upp tildrög málsins, sem þú
kynntist mætavel sjálfur meðan
við vorum samstarfsmenn á
sama kontórnum hjá LA i fyrra.
Eins og þú manst stóð ég i enda-
/,Sá er munur á Ijóðlist
og kvikmyndagerð að
hin síðarnefnda kostar
bein fjárútlát."
lausu stappi við yfirvöld sjón-
varpsins á þjóðhátiðarvorinu
mikla i fyrravor, og þau voru ófá
simtölin og suðurferðirnar út af
þessari mynd, sem ég hafði boðið
sjónvarpinu að gera og átti þá að
heita „Handan við þjóðhátið” (en
heitir nú fullbúin „Ern eftir
aldri”). Þeir slógu ýmist úr eða i
hvort af samningnum gæri orðið.
Loks rann upp sú hátiðlega stund
að samningurinn var tilbúinn og
undirritaður. Ég hefði kannski
ekki verið jafn ánægður, ef mig
hefði grunað hvað hann átti eftir
að kosta mig! Þakið ofan af
hausnum.
Fjárhagshliöin.
Fjárhagsgrundvöllurinn sem
samningurinn er byggður á er
þannig uppbyggður, að ég gerði
kostnaðaráætlun, sem Magnús
Bjarnfreðsson fulltrúi fór siðan
tvivegis yfir með mér og gerði við
sinar athugasemdir af sjónvarps-
ins hálfu. Allt fór það prútt fram i
mesta bróðerni, enda nafni minn
ekki siður viðfemur i andanum en
að mittismáli. Hann hélt vel á
hlut stofnunar sinnar og ekki við
hann fremur en mig að sakast þó
kostnaðaráætlun þessi reyndist
siðan tóm vitleysa. Að visu hefur
hann meiri æfingu en ég i að gera
vitlausar kostnaðaráætlarnir. En
lætég útrætt um kostnaðaráætlun
þessa i bili — en kem betur að
einu atriði hennar siðar. Þegar
við höfum komið okkur saman
um þessa kostnaðaráætlun er
ákveðið eftir nokkurt karp, að
sjónvarpið kosti ekki myndina til
hlitar, heldur geri hana i sam-
vinnu við mig og greiði sem svar-
,,Mér er sem ég sjái
framan í skáld, sem
gert væri að greiöa út-
gefanda sínum fyrir að
fá sjálfur að eiga birt-
ingarrétt á sinu eigin
verki — annars staðar
en í viðkomandi út-
gáfu."
ar riflega þremur fjórðu hluta
kostnaðar — en einn fjórða hluta
skyldi ég greiöa sjálfur til þess að
kaupa mér með þvi móti sýn-
ingarrétt á minni eigin mynd, á
öðrum vettvangi en i islenska
sjónvarpinu.
Mér er sem ég sjái framan i það
skáld, sem gert væri að greiða út-
gefanda sinum fyrir að fá að
halda birtingarrétti á sinu eigin
verki — annars staöar en i við-
komandi útgáfu. Já, og það væri
ekki siður fróðlegt að sjá framan i
útgefanda sem gerði slikar kröf-
ur,-hann þætti og væri vissulega
furðufugl.
Áætlunarferð
um bankakerfið.
Jæja, samkvæmt samningi
skyldi sjónvarpið greiða sinn
hluta kostnaðar i fjórum tiltekn-
um áföngum við myndargeröina.
Til að gera langa sögu stutta tek
ég upp frásögnina við þriðja
áfanga. Þd á myndin að vera full-
Opiö bréf til
Guðmundar
Magnússonar,
verslunar-
stjóra,
Akureyri
klippt og hljóðsett og ég að fá
mina greiðslu er ég skila henni
þannig. Þegar komið var að
þriðja áfanga var myndin bæði
orðin á eftir áætlun (m.a. vegna
þess að mánuðum saman hafði
mér ekki tekist að fá tiltekna
tæknilega fyrirgreiðslu hjá sam-
starfsaðila minum — sjónvarp-
inu) og það sem verra var: allur
kostnaður við myndargerðina
vaxínn íir hófi fram i sam-
ræmi við verðbólguna, sem
rikisstjórnin þin hafði svo fög-
ur orð um að stöðva. Og ég
er þegar hér er komið sögu
skuldunum vafinn eins og
skratlinn skömmunum og skýrði
ég þeim báðum Magnúsi
Bjarnfreðssyni og Pétri Guð-
finnssyni, framkvæmdastjóra.frá
þessum vandkvæðum minum.
Pétur Guðfinnsson sem hér er
nefndur til sögunnar er i hópi
þeirra embættismanna sem úir
og grúir af i þjónustu rikisins,
sem sumir kalla smákónga, en ég
kýs að kalla drýsildia (sbr.
Heimskringlu: Það var siður,
að tólf hofgoðar voru æðstir,
skyldu þeir ráða fyrir blótum og
dómum manna i milli, það eru
diar kallaðir eða dróttnar, þeim
skyldi þjónustu veita ok lotning
alltfólk.”). Af hátterni smákónga
vorra má sjá að þeir telja að sér
beri sömu þjónustu og lotningu og
forfeðrum þeirra.
Báðir taka þeir Magnús og
Pétur bón minni vel að hraða af-
greiðslu. Ætlaði ég þá að fara
mina föstu áætlunarferð um
bankakerfið og gleðja banka-
stjóra, — og geri skátar sig
ánægða með að gera þrjú góðverk
á dag, — þá hugsaði ég gott til
glóðarinnar að gera þau a.m.k.
þrisvar sinnum þrjú, daginn góða
sem ég fengi tilskildá greiðslu.
Babb í bátinn.
Það var hinn ellefta dag
febrúarmánaðar að ég fékk
Magnúsi Bjarnfreðssyni myndina
i hendur. Skömmu siðar forvitn-
ast ég um afgreiðsluna og er þá
„....Það eru diar kall-
aðir eða dróttnar, þeim
skyldi þjónustu veita ok
lotning allt fólk".
komið babb i bátinn. Pétur lýsir
þeirri skoðun sinni að
myndin sé ekki eins og
hann hafi gert sér I hugarlund
að hún myndi verða! Of þung,
pólitisk, „viðkvæmt” mál.
Þá stóð þannig á i landsmála-
pólitikinni að rikisstjórnin þin var
að fremja þá óhæfu að setja fyrr-
verandi útvarpsráð af. Ekki var
þvi nú lokið, en flestir töldu vist
að af þvi yrði og Pétur þessi
Guðfinnsson virðist rikulega
gæddur einu megineinkenni
drýsildia: sem sé þvi að kapp-
kosta að vera jafnan kaþólskari
en páfinn. Og má gera sér i
hugarlund hvilika streitu það
hlýtur að skapa slikri manngerð
þegar páfann vantar. Fyrir nú
utan að það er illt að þurfa að
súpa seyðið af þvi, að Pétur Guð
finnsson kann ekki fremur að lesa
handrit en stjórna litlu hænsna-
búi. Hann er annars sagður
lærður I kurteisi i Bandarikj-
unum og hafa verið nýtur starfs-
kraftur I utanrikisþjónustunni
islensku. (En ef maður lyftir upp
horni af blæju kunnings-
skapar, mildi og mannkærleika
af nýlegri skýrslu um rekst-
ur útvarpsins kemur i ljós, að
á tæpum tiu stjórnarárum sin-
um hefur honum ekki tekist að
koma nokkurri mynd á svonefnda
bókunarskrifstofu — en það er
nokkurs konar miðstjórn alls
skynsamlegs skipulags I fyrirtæki
hans. En þetta var nú útúrdúr).
Æpandi aðgerðaleysi.
I samningnum er ákvæði þess
efnis að trúnaðarmaður sjón-
varpsins geti við hvern áfanga
rift samningnum, ef honum þyki
vikið i veigamiklum atriðum frá
drögum að handriti, eða verulega
skorti á listræn gæði. Ekki riftir
Pétur samningnum en hefur góð
orð um að skjóta myndinni fljdt-
lega til útvarpsráðs og læt ég þaö
gott heita. Og var furðulegt að
kynnast enn einum þættinum i
fari drýsildia, sem sé þvi, að þeim
er sú list lögð að stiga i hvoruga
löppina en standa samt, ef þeim
svo hentar. Pétur reyndist sem
sé ófáanlegur til þess að upplýsa
mig um það, hvernig hann hygg-
ist leggja myndina fyrir útvarps-
ráð þ.e.a.s. hvort hann hyggist
mæla með þvi að myndin yrði
keypt eða samningi rift.
Nú liður og biður. Ég fer þessa
venjulegu áætlunarferö mina um
bankakerfið og segi á hverjum
stoppistað, að nú sé illt i efni, enn
verði smátöf á þvi að ég geti stað-
ið við skuldbindingar mínar um
„Hér er sem sagt drýsil-
díi í krafti síns peninga-
valdsaö kenna mönnum
hvaða takmörkunum
tjáningarfrelsi er háð."
afborganir, framlengingar og
varla greitt vexti — en tel mig
hafa góð orð fyrir þvi að þetta
verði nú afgreitt innan fárra
daga.
Stendur á afgreiðslu.
En það stendur á afgreiðslunni
hjá Pétri. Min fasta áætlunarferð
um bankakerfið er farin oftar en
tölu verði á komið, enda liðu þrir
mánuðir frá þvi að Pétur mælti
mildilega að málið yrði afgreitt
fljótlega þar til hann loks skýtur
þvi fyrir útvarpsráð. Bankastjór-
ar og framlengingameistarar
voru áreiðanlega farnir að hugsa
þegar þeir sáu mig — þarna kem-
ur þá þessi með „bara svona
viku” — áheilanum. Sumir vixlar
lenda i afsögn, aðrir eru sendir
lögfræðingum til innheimtu og
loks er verkþræli og samstarfs-
aðila sjónvarpsins stefnt fyrir
fógeta: „getið þér bent á fast-
eign?”. Sem sé húsið komið undir
hamarinn.
Framhald á 22. siðu.
Einnig ætlað til lesturs kvikmyndagerðarmönnum, félögum í
Bandalagi íslenskra listamanna og völdum bankastjórum