Þjóðviljinn - 24.02.1976, Qupperneq 7

Þriðjudagur 24. febrúar 1976 þjóDVILJINN — StÐA 7
Þegar kvikmyndirnar fást viöur-
kenndar sem partur af menningu
Vilgot Sjöman kvikmyndastjóri, Ann Zacharias leikkona og Harry Schein forstjóri kvikmyndastofnun-
arinnar. (Ljósm AK)
Svíar hafa komiö sér
upp merku kerfi til efl-
ingar eigin kvikmynda-
gerö sem hefur haft mikil
og jákvæö áhrif í þá veru
að tryggja skapandi
frumkvæði og sjálfstæði
kvikmyndamanna and-
spænis markaðslögmál-
um.
Þetta kerfi var eitt helsta
umræðuefni á blaðamannafundi
i gær sem haldinn var með þeim
Harry Schein, forstjóra Sænsku
kvikmyndastofnunarinnar, Vil-
got Sjöman leikstjóra og Ann
Zacharias leikkonu, sem hingað
komu i sambandi við sænsku
kvikmyndavikuna i Austurbæj-
arbiói.
Kerfi þessu er svo háttað, að
flestar kvikmyndir sem gerðar
eru af sæmilegum metnaði geta
fengið styrk sem svarar til 55-
75% af framleiðslukostnaði.
Styrkir til kvikmyndagerðar
eru mjög margvislegir. Flest
áform um myndir, sem hafa
metnað til að verða annað og
meira en rusl, geta fengið fyrir-
framstyrk upp á ca. 35% fram-
leiðslukostnaðar eftir að fjallað
hefur verið um hugmyndir þess-
ar i tveim nefndum. Þá mega
gæðamyndir búast við auka-
framlagi þegar dómnefnd fjall-
ar um þær fullgerðar. Auk þess
framleiðir kvikmyndastofnunin
nokkrar myndir i samvinnu við
sjónvarpið (þær myndir eru
fyrstsýndar i kvikmyndahúsum
en eftir ca. 1 1/2 ár i sjónvarpi)
og nokkrar upp á eigin spýtur.
Eru kvikmyndir
menning?
Harry Schein sagði frá þvi, að
áður en Kvikmyndastofnunin
varð til fyrir meira en áratug
hefðu erfiðleikar kvikmynda-
manna verið margfalt meiri.
Rikið hefði að visu stutt óperu,
leikhús og ýmsar aðrar menn-
ingarstofnanir, en það hefði
kostað nokkurt átak að venja
stjórnmálamenn við þá hugsun,
að kvikmyndin væri partur af
menningunni lika en ekki
barasta mjólkurkú fyrir ,,æðri”
menningu. (Skemmtanaskattur
af biómiðum var allhár en hann
fór mestan part til annarra
þarfa en kvikmyndanna). Hins-
vegar hefði hann getað skirskot-
að til þess, þegar hann tók að
berjast fyrir kvikmyndastofnun
og sjóðum sem til hennar þurfti,
að sviar áttu gamla hefð i kvik-
myndagerð, sem var beinlinis i
hættu. Hefð, tæknikunnáttu sér-
hæfðan starfskraft o.s.frv.
Þetta var grundvöllur sem hægt
var að standa á. Og að þvi leyti,
sagði Harry Schein, voru sviar i
betri stöðu en islenskir kvik-
myndarar eru nú, þegar þeir
eru að reyna að fá leiðréttingu
sinna mála.
Lúxusvandamál
Harry Schein sagði að i fljótu
bragði sýndist sér skynsamlegt
að rikið, sjónvarp og kvik-
myndahús legðu öll saman i sjóð
til styrktar innlendri kvik-
myndagerð. En hvernig sem
það yrði, kvaðst hann geta
huggað viðstadda með þvi, að
þegar einhver vandamál væru
leyst kæmu önnur jafnan upp.
Til dæmis hefðu sviar nú ýmis
vandamál við að glima, sem
aðrir mundu vafalaust kalla
„lúxusvandamál”. Til dæmis
væri það enn óleyst mál,
hvernig hægt væri að leysa
vanda ákvörðunartcktar i list-
um þannig, að bæði væri tekið
tillit til lýðræðis og þarfa skap-
andi starfs. Þá væri samband
milli peninga og listræns
árangurs ekki neitt sem gefið
væri i eitt skipti fyrir öll, og ótt-
ast hann að á döfinni væri viss
kreppa i skapandi starfi, sem
engir peningar gætu bætt úr. I
þriðja lagi hefði það mistekist
að finna nýjar leiðir til að dreifa
kvikmyndum, koma þeim á
framfæri.
Sænskar
myndir hér
Á það var minnst að mjög fá-
ar sænskar kvikmyndir sæjust
hér. Harry Schein minnti á það,
að i hverju landi hafi skapast
ákveðnar hefðir i kvikmynda-
neyslu sem erfitt væri að
breyta. í þessu efni væri sjón-
varpið sjálfstæðari aðili en
kvikmyndahúsin, sem væru
miklu bundnari af peningasjón-
armiðum. Hann kvað hina
sænsku sendinefnd hafa rætt við
islenska sjónvarpsmenn og
stæðu vonir til að það samtal
leiddi til góðra hluta.
Þegar spurt var um sölu á
sænskum myndum erlendis
kom það fram, að örfáar
myndir, 2-4 á ári, standa undir
80-90% af erlendum tekjum
sænska kvikmyndaiðnaðarins.
Samt duga þær til að setja
sænskan kvikmyndaiðnað i
sjötta sæti i heiminum á alþjóð-
legum markaði.
Saga og samtið
Vilgot Sjöman, sem margir
þekkja fyrst og fremst af
myndunum ,,Ég er forvitin”,
hafði velt þvi fyri sér hvað hann
myndi gera ef hann væri is-
lenskur kvikmyndari, Helst
hefði hann viljað fjalla um sam-
timann. En liklega yrði islensk-
ur kvikmyndamaður að taka mið
af þvi að erlendur áhugi á Is-
landi er mjög bundinn söguleg-
um efnum, og þvi væri eðlilegt
að leita á þau mið (islendinga-
sögur o.fl.) til að bæta sinar
markaðshorfur. Og þá kæmi
upp vandi, sem allir þeir ættu
við að glima, sem fengjust við
myndir um söguleg efni? að
finna tengsli, hliðstæður við
eigin samtið. Þetta hefði hann
sjálfur reynt i myndinni Hnefa-
fylli af ástsem gerist 1909: þar
er spurt um stéttaátök og
tvennskonar viðbrögð við þeim
— viðbrögð herskárra vinstri-
sinna og umbótasinna, sem að
sjálfsögðu væri mál sem væri
enn á dagskrá.
Tvær stefnur
Sjöman sagði, að i ,,Ég er for-
vitin” myndunum hefði hann
reynt að „frelsa” sjálfan sig”
undan fyrirframplani kvik-
myndahandrits, reynt að láta
filmuna tala, búa eitthvað til
með leikurunum á staðnum,
vinna úr uppákomum ýmiss
konar. Við vissum, að það yrði
mikið um pólitik og sex i mynd-
inni, en ekki hvernig það yrði —
og útkoman varð miklu eldfim-
ari en við bjuggumst við. En i
þeirri mynd sem sýnd er á
sænsku kvikmyndavikunni og
áðan var nefnd Hnefafvlli af ást
hefði hann einmitt snúið baki
við þessari aðferð, skrifað mjög
nákvæmt og yfirvegað hand'rit,
gefið sig á vald þeim hrolli að
vera einn með hugmyndum sin-
um i stað þess að stunda hið
Framhald á bls. 14.
Afbrýðisemi
í Grindavík
Leikfélagið
frumsýnir
annað verkefni
sitt
Leikfélag Grindavikur frum-
sýnir gamanleikinn „Afbrýðisöm
eiginkona”, eftir Gay Paxton og
Edward Hoile, miðvikudaginn
25.2. önnur sýning verður föstu-
dag 27. og siðustu sýningar verða
svo á sunnudag.
Leikstjóri er Kristján Jónsson.
Leikmynd er eftir Evelin Adolfs-
dóttur.
Leikrit þetta er i þremur þátt-
um og gerist að sumarlagi á
sveitasetri i Englandi á okkar
tima.
Hlutverk i leikritinu og leikend-
ur:
Charles Pentwick, leikstjóri:
Haukur Guðjónsson.
Frú Pentwickí
Guðveig Sigurðardóttir.
Dick, sonur þeirra:
Þorgeir Reynisson.
Robert Bentley, leikari:
Lúðvik P. Jóelsson.
Fristy Willers, leikkona:
Erna Jóhannsdóttir.
Frú Harris, ráðskona:
Ragnheiður Ragnarsdóttir.
Molly, dóttir frú Harris:
Jóna Ingvadóttir.
Mule, fyrrv. skátaforingi:
Jóhann Ólafsson.
Jallop, bilstjóri:
Tómas A. Tómasson.
Þetta er annað verkið sem hið
nýstofnaða Leikfélag Grindavik-
ur tekur til sýningar. Fyrsta
verkið var „Karólina snýr sér að
leiklistinni” og var sýnt i haust
við mikinn fögnuð áhorfenda.
Sem dæmi má nefna að u.þ.b, 800
manns komu og sáu Karólinu og
er það um helmingur bæjarbúa.
Molly (Jóna Ingvadóttir) og lcikarinn Itobert Bentley (Lúðvik P. Jócls-
son) i „Afbrýðisöm eiginkona”.
Það leikrit var sýnt á hljóm-
sveitarpalli i félagsheimilinu
F'esti, sem er eins og gefur að
skilja ekki ætlaður til leiksýninga
og þar af leiðandi mjög ófullkom-
inn, bæði er hann litill o.fl. Nú er
þetta vandamál úr sögunni hvað
viðvikur þessu nýja leikriti. Nú er
ekki lengur leikið á.hljómsveitar-
pallinum, heldur hefur verið
tjaldað af svið á upphækkun i
salnum gegnt hljómsveitarpallin-
um. Við þetta fæst mjög rúmgott
og þægilegt svið. Leiktjöldin sem
notuð veröa eru einnig af eðli-
legri stærð og er þvi hægt að nota
þau á öðrum leiksviðum. Þetta
gefur þvi möguleika á þvi að ferð-
ast með leikritið og sýna það i ná-
grannabyggðunum, en ekkert
hefur verið ákveðið um þaö
ennþá.