Þjóðviljinn - 04.03.1976, Blaðsíða 4

' j• ** < i •• .1 j r.pPxf •*
'4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 4. mars 1976.
Umsjóu með sunnudagsblaði:
Árni Bergmann
Kitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
GÆSLAN GETUR VARIÐ LANDHELGINA
MOÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
I fyrrakvöld bárust til þjóðarinnar harla
gleðileg tiðindi af styrjöld okkar við er-
lenda ofbeldismenn: komin er upplausn i
lið breta á hafinu fyrir austan land vegna
þess að togaraskipstjórarnir sjá fram á að
verndarfloti hennar hátignar ræður ekki
við islensku varðskipin. Togararnir fá
ekki næði til að stunda veiðiþjófnaðinn og
skipstjórar þeirra eru orðnir svo gramir
og taugaspenntir að við liggur að þeir
hætti öllum veiðum af sjálfsdáðum og sigli
heim. En til bráðabirgða hyggjast þeir
dreifa sér um miðin og telja sig jafnvel
öruggari þannig, heldur en vera i einum
hnapp undir eftirliti og vernd allt að tiu
herskipa og annarra verndar- og að-
stoðarskipa.
Þessi tiðindi staðfesta það að islending-
um hefur tekist að ná miklum árangri við
vörn landhelginnar. Þegar varðskipunum
er beitt af fullri einurð, þá er hægt að
tvistra bresku veiðiþjófunum og halda
þeim frá veiðum að svo miklu marki, að
þeir gefast fyrr eða siðar upp og flæmast
burtu. Þetta reynist vera hægt þrátt fyrir
það hve mikið vantar á það, að landhelgis-
gæslan sé búin eins og æskilegast væri og
tök ættu að vera á.
Vissulega er það rétt að landhelgisgæsla
okkar er þess vanbúin að heyja reglulegar
sjóorustur við breska flotann. Enda var
það aldrei ætlunin. Styrkur okkar felst
ekki i fallbyssukjöftum og öðrum her-
gögnum mannviganna. Hér er um önnur
sigursæl baráttuform að ræða, og við
reynumst fyllilega geta staðið herskipun-
um snúning, þrátt fyrir illyrmislega
siglingu þeirra, ögranir og vigdrekaat-
ferli. Hér er ekki verið að gera litið úr
hættúnni sem varðskipsmönnum stafar af
átökunum á miðunum, heldur er verið að
benda á hinn glæsilega árangur gæslunnar
við rikjandi aðstæður.
Þessar staðreyndir stinga mjög i stúf
við þann söng sem lengi hefur verið sung-
inn i ýmsum málgögnum NATO-vina, þvi
þar hefur sifellt verið klifað á þvi að is-
lendingar mættu sin litils eða jafnvel
einskis i viðureign við herverndaða veiði-
þjófa. Þess vegna væri það svo vonlitið að
reyna að standa uppi i hárinu á stórveld-
inu, við hlytum að þurfa að semja. Það er
að visu misjafnt hve sterkt og skýrt hefur
verið kveðið að orði, en tónninn hefur ver-
ið þessi.
í gær bregður hins vegar svo við að
helstu málgögn rikisstjórnarinnar þurfa
að flytja fréttir i allt öðrum stil. í Timan-
um segir: ,,Annar skipstjóri sagði að ef
engin breyting yrði á, væri einsýnt að
breskir togaraskipstjórar yrðu að fara af
Islandsmiðum”. í Morgunblaðinu er haft
eftir nafngreindum forvigismanni flutn-
ingaverkamanna i Hull: ,,Ég hef þá
bjargföstu sannfæringu að innan 2ja mán-
aða verður ísland og veiðar þar minning
ein”.
Gagnvart svona uppgjafartón hljótum
við islendingar að fyllast stolti og sigur-
vissu. Þraukum enn um hrið og breska
ljónið leggur niður skottið.
h.
VERKALÝÐSBARÁTTAN LEIÐIR TIL YINSTRI
Fyrir tæpum 5 árum tókst að hnekkja
einni illvigustu afturhaldsstjórn sem
nokkru sinni hefur setið hér að völdum,
,,viðreisnar”stjórninni, sem svo nefndi sig
á öfugmælavisu. Þetta samstarf ihalds og
krata hafði þá staðið i reynd i 12 ár, þar af
rúm 11 ár bein stjórnarsamvinna. Sú sam-
vinna hófst með gegndarlausum árásum á
lifskjör alþýðunnar, og alla sina hundstið
var stjórnin við það heygarðshornið að
„gera efnahagsráðstafanir” á kostnað
launafólks og bænda. Jafnframt var þetta
einhver óþjóðhollasta stjórn sem is-
lendingar hafa kynnst, stjórnin sem kom-
in var á fremsta hlunn með að véla þjóð-
ina inn i Efnahagsbandalagið 1962, stjórn-
in sem stóð að álsamningnum 1966, stjórn-
in sem kunni vel að meta herforingjaveisl-
ur suður á Miðnesheiði.
„Viðreisnin” féll af þeirri einföldu
ástæðu að hún hafði ekki lengur þingstyrk,
Alþýðuflokkurinn var orðinn Sjálfstæðis-
flokknum of feyskin hækja. Vinstri stjórn-
in tók við með hægfara umbótastefnuskrá
sem þó var róttæk bæði i innanlandsmál-
um og utanrikismálum, samanborið við
það sem áður rikti. í samræmi við mál-
efnasáttmálann voru launakjör bætt um
20% á fyrstu mánuðum stjórnarsam-
starfsins og siðar enn betur.
Strax og vinstri stjórnar samstarfið tók
að leysast upp, versnuðu lifskjörin. Og um
þverbak keyrði eftir að núverandi aftur-
haldsstjórn ihalds og framsóknar tók við.
Launakjör urðu jafnvel lakari en þau voru
siðustu misseri „viðreisnar”. Með ný-
gerðum kjarasamningum hefur aðeins
tekist að rétta við, en þó mjög litið. En
tryggt virðist að það takist að halda i nú-
verandi horfi næsta árið. Efnislegur og
rökréttur lærdómur af verkfalísátökunum
og kjarasamningunum er þessi: Sam-
staða verkalýðsins þarf að einangra ihald-
ið og skapa aftur vinstri stjórn. Leysa þarf
framsókn úr herleiðingunni. h.
KLIPPT...
Gylfi ofbýður
Tímanum
Helsta framlag Gylfa Þ.
Glslasonar, varaformanns Al-
þýöuflokksins, til landhelgis-
deilunnar viö breta er fólgiö I
þvi um þessar mundir að endur-
taka i sifellu hollustueiða viö
NATÓ og „varnarsamstarfiö”
við Bandarikin. Og dr. Gylfi
lætur sig ekki muna um að tala
fyrir munn islendinga allra I
þessum efnum á erlendum vett-
vangi. Hann talar eins og sá
sem hefur örlög þjóðarinnar I
hendi sér.
Að sjálfsögðu hrósar Morgun-
blaðið dr. Gylfa upp I hástert, en
Timanum er nóg boðið. Vegna
yfirlýsinga hans á þingi Norður-
landaráðs segir blaðiö:
„Hvað á Gylfi Þ. Gislason við
með þvi, að við förum ekki úr
Atlantshafsbandalaginu? A
hann við það að islendingar geti
ekki undir neinum kringum-
stæðum hugsað sér að ganga úr
bandalaginu jafnvel þótt ein af
bandalagsþjóðunum stofni til
manndrápa innan lögsögu okk-
ar?”
„Yfirlýsing Gylfa Þ. Gisla-
sonar er þvi út i hött, eins og svo
margt annað, sem sá maöur
lætur frá sér fara. Sterkasta
vopn okkar nú er ekki yfirlýsing
af þvi tagi, sem Gylfi Þ. lét sér
um munn fara, heldur gagnstæð
yfirlýsing I þá veru, að ofbeldi
breta á Islandsmiöum geti ein-
mitt leitt til þess, að islendingar
hrekist úr Atlantshafsbandalag-
inu.”
Tölvunáð IBM
Frá þvi hefur verið skýrt að
útibú auöhringsins IBM á ts-
landi hafi gefið Háskóla tslands
fullkomna tölvusamstöðu til af-
nota endurgjaldslaust næstu
þrjú árin, auk peningagjafar til
styrktar kennslu og rannsókn-
um er tengdar eru tölvunni og
reiknifræði. Háskólinn hefur átt
tölvuna IBM 1620 i tiu ár og er
mikil þörf fyrir endurnýjun, en
nú segja tölvufróðir menn að sú
tölva sem skólanum hefur verið
gefin nú IBM 360/30 standist alls
ekki fyllstu kröfur timans, hafi
verið I notkun hér á landi um
árabil, og sé illseljanleg vara.
Það er sannarlega heldur litil
reisn y fir þvi, ef þetta er rétt, að
Háskólinn skuli ekki telja sig
hafa bolmagn til þess að tölvu-
væða sig samkvæmt fyllstu
kröfum nútimans og leita eftir
tölvukaupum á almennum
markaði. Einokunaraðstaða
IBM hér á landi er nú að veröa
næsta fullkomin, og „gjöfin”
sem vafalaust er ætlað að auka
góðvilja I garð IBM á íslandi af-
hjúpar einmitt þessa staðreynd.
Annarskonar
auðhringsnáð
Liklega er Hið stóra norræna
slmafélag sá auðhringur sem
islendingar háfa átt nánust og
lengst kynni við. Nær álla þessa
öld hefur þetta fyrirtæki ein-
okað sima og telexviðskipti Is-
lendinga við útlönd. Simgjöld
milli landa hafa vegna tækni-
nýjunga lækkað gifurlega á
siðasta áratug. Þróunin hér
heima hefur alls ekki orðið I
samræmi við það. og nú er svo
komið að afnotagjöld af sæsima
til Evrópu vegna talsambands
við útlönd eru nær fimmfalt
hærri en alþjóðagjöld, miðað við
sömu vegalengd, og telexgjöld
niföld. I samræmi við tillögur
Landssimans hafa tveir
stórnarþingmenn, og útvarps-
ráðsmenn, lagt fram frumvarp
á Alþingi um að hér verði reist
jarðstöð, I stað þess að semja
við Stóra-norræna um nýjan
sæstreng, og bæta þannig við
simrásum til bráðabirgða.
Með jarðstöðinni, sem kosta á
um'700 miljónir króna og verður
um tvö ár i byggingu, opnast
möguleikar til þess að brjóta á
bak aftur einokun Stóra Nor-
ræna, um leið og islenska
sjónvarpið kæmist með ein-
hverjum viðbótarkostnaði i
samband við Eurovision,
Nordvision og sjónvarpsgervi-
hnetti.
Hér er um mikið hagsmuna-
mál að ræða hvað varðar sima-
þjónustu við útlönd.
Avinningurinn af betri
sjónvarpssambandi ætti einnig
að verða mikill, þótt það skipti
af sjálfsögðu verulegu máli
hvernig valið verður úr þvi efni,
sem á boðstólnum verður með
beinu sambandi við erlendar
sjónvarpsstöðvar. Þar eiga við
varnaðarorð Olafs Jóhanns
Sigurðssonar i ræðunni, sem
hann flutti, er hann tókviö bók-
menntaverðlaunum Norður-
landaráðs. Hann gerði að um-
talsefni þá staðreynd að islensk
alþýðumenning á I vök að
verjast og að henni er sótt úr
ýmsum áttum:
„Mér verður þvi dimmt fyrir
sjónum, þegar ég hugleiði nú,
með hviliku offorsi sótt hefur
verið að þessari menningu, sem
flestir, ef ekki allir islenzkir rit-
höfundar eiga mest að þakka.
Fari svo fram sem horfir, mun
hún varla halda velli lengi. Þaö
eru stórveldin, böl jarðar, sem
að henni hafa sótt hálfan fjórða
áratug samfleytt. Þau hafa
reyntmeð lævisum aðferðum að
orméta sterkustu stoð hennar,
sjálfa hina klassisku tungu. Þau
hafa gert sér mikið far um að
læða eða þrengja inn I vitund al-
þýðu glysmenningu sinni,
prangmenningu sinni, ofbeldis-
dýrkun sinni og ýmsum tegund-
um þessa lágmenningarhroða
sem samvizkulausir dólgar
þeirra framleiða til þess eins að
græða fé.”
Endurskoðum
utan-
ríkisstefnuna
I athyglisverðri smágrein i
Morgunblaðinu gerir dr. Jón
Gislason þá gæfu Islands að um-
ræðuefni aö hafa ekki orðið hjá-
lenda breta I Napóleónsstriðun-
um. Jafnframt lýsir hann
hnignun sjóveldis breta og gerir
grein fyrir þvi að hlutverk
breska flotans á Norður-At-
lantshafi virðist nú helst fólgið i
þvi að nlðast á þeim sem minnst
mega sin. Þó eigi bretar að telj-
ast bandamenn islendinga.
Siðan spyr dr. Jón:
„Er ekki kominn timi til fyrir
islendinga að endurskoða utan-
rikisstefnu sina og horfast i
augu við staðreyndir? A
Norður-Atlantshafi tefla nú tvö
stórveldi um yfirráð: Bandarik-
in og Sovétrússland. Bæði gera
sér þessi riki grein fyrir hve
mikilvægt ísland er fyrir
siglingar og hemaðaraðgerðir á
þessum hafsvæðum.
Auðvitað hlýtur það að vera
höfuðmarkmið hverrar rikis-
stjórnar að tryggja öryggi
landsins. Reynslan hefur leitt i
ljós, að Atlantshafsbandalagið
er þess ekki megnugt. Það
hrærir hvorki legg né lið, þó að
ein bandalagsþjóð fari með
hernað og ofbeldi á heldur
annarri.
Hvernig yrði þá öryggi lands
og þjóðar bezt tryggt? Að min-
um dómi með þvi að fá hin
miklu flotaveldi á
Norður-Atlantshafi til að lýsa
yfir þvi, að árás á ísland yrði
skoðuð sem árás á þau. Þannig
gæti hvorugt risaveldanna seilzt
til yfirráða á Islandi, þvi að
það gæti sjálfkrafa leitt til frið-
slita þeirra á milli. "
ekh