Þjóðviljinn - 21.04.1976, Side 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 21. aprfl 1976
Minningarorð
Sigurþór J. Sigfússon
sjómaður
Laugardaginn 27. mars lést á
Hafnarfjaröarspitala minn góöi
og tryggi vinur Sigurþór Sigfús-
son.
Þegar minnst skal sjómanns,
sem skilaö hefur 62 árum á sjó er
mér vandi á höndum ekki sist
þegar honum var litt um þaö gefiö
aö flika eiein ágæti.
Sigurþór fæddist hinn 11. júli
1901 aö Kaldabaki á Rangárvöll-
um. Foreldrar hans voru hjónin
Þórhildur Magnúsd. og Sigfús
Þóröarson. Þegar hann er á
fyrsta ári, bregöa þau hjónin búi
þar eystra og flytjast aö Móum á
Miönesi. Þar eru þau til ársins
1907 en þá flytjast þau tii Hafnar-
fjaröar og hefur hann átt heima
hér siöan, lengst af i Mjósundi 2.
Þegar Sigurþór er 3 ára veröur
hann fyrir þvi aö fá mænuveiki
sem geröi þaö aö verkum, aö
hann lamastá báöum fótum mjög
alvarlega. Hann lætur sllka hluti
ekki á sig fá, þvi aö snemma
hneigist hugur drengsins aö sjó.
Hann er aöeins 8 ára er hann fer
fyrst á sjó meö fööur sinum, á
linuveiöaranum Lestlay, sem var
geröur út frá Hafnarfiröi. Þar
meö er hafin hin langa sjómanns-
æfisem á sér naumast hliöstæöu,
þar sem hér á I hlut mjög svo
fatlaöur maöur. Læknar, sem sáu
fætur Sigurþórs, voru mjög svo
undrandi yfir þvi hvemig hann
fór aö skila sliku dagsverki á sjó.
Sigurþór lifir alia þróunarsögu
fiskveiöa þau rösk sextiu ár, sem
hann er á sjó. Hann byrjar á ára-
bátaöldinni og hættir á gömlu ný-
sköpunartogurunum 1956, enda
fjörþekkti hann allan veiöiskap,
vaoa nafni sem nefnist. Þegar
Sigurþór byrjar á Lestlay á linu-
veiöum er kaupiöekki mikiö fyrir
byrjandann. Honum er fenginn
llnubútur meö 20 önglum á.
Þennan línustubb skildi drengur
annast aö öllu leyti sjálfur, að
öðru leyti en þvi að karlarnir
drógu fyrirhann. Sigurþór læröi
þvi snemma til verka: beita,
hausa, slægja og fletja fisk;
einnig varö hann aö ganga frá
honum i salt i lest.
öll handavinna lians, hvort
heldur var unnin á sjó eöa I landi
var fagvinna. Sigurþór átti sér
fáa lika á þvi sviði.
Ariö 1911 byrjar hann á kútter,
Surprise frá Hafnarfirði. Sigfús,
faöir Sigurþórs, var eftirsóttur
verkamaðurog sjómaður; þótti
það vel skipað sæti, er Sigfús átti.
Sigurþór sagöi mér frá mörg-
um atvikum úr sjómannslifi sinu,
m.a. frá sjóöferö undir seglum á
kútter Surprise i norðaustan
ofsastormi, en sú sigling tók rif-
lega 4 1/2 klst. frá Malarrifi aö
Valhúsabauju, en sú leiö er talin
Trillan Rúna
60 sjómilur, og kvaögt Sigurþór
aldrei hafa fariö hana á jafn-
skömmum tima.
Ég lærði margt af Sigurþóri, er
hann var aö fræöa mig um
hvernig fara ætti með segl. Þaö
kom sér vel siðar, er ég sigldi
biluöu skipi minu, Hrefnu,á segl-
um frá Horni til Stykkishólms
árið 1960.
Sigurþór var á kútter Surprise i
tæp tiu ár. Hann fer á togara 1921,
þá meö skipstjóranum Karli Guö-
mundss., sem þá var meö Menj-
una gömlu, sem kölluö var svo
manna á meðal. Þá voru aö
ganga i gildi ný vökulög á Alþingi,
sem tryggðu hásetum 6 tima
hvild á sólarhring. Sigurþór átti
varla til svo sterk orö aö hann
gæti lýst þeim dugnaði sem bjó I
hinum gömlu togarasjómönnum,
og kallaði Sigurþór þó ekki allt
ömmu sina i þá daga. A Menjunni
er hann til 1928, en þá tekur Karl
skipstjóri við togaranum Olafi og
þangaö fer Sigurþór meö honum.
Áriö 1935 hættir Sigurþór á Ólafi
og fer þá yfir á b/v Júni til Bald-
vins Halldórssonar skipstjóra.
Með honum er hann til 1939, en þá
skellur heimsstyrjöldin á. Þá fer
Sigurþór á gamla Mai til Bene-
dikts ögmundssonar skipstjóra.
Þar siglir hann allt striöiö, fer 22
túra til Englands.
Þegar þetta mikla starf fyrir
Bæjarútgerö Hafnarfjaröar, og
bæjarbúa alla, er haft I huga, er
ekki að undra þótt þeim, sem til
þess þekktu.hafi sárnaö aö sjá, aö
forráöamenn frystihússins
minntust ekki andláts Sigurþórs
meö þvi aö svo mikiö sem flagga I
hálfa stöng viÖ andlát hans eöa
útför. Nýjar fánareglur hafa
veriö teknar upp viö Bæjarút-
geröina og ná ekki til verka-
manna eða sjómanna hjá fyrir-
tækinu. Þeirra störf eru i lágu
gæðamati. Einu sinni var þetta
hús taliö hús alþýöunnar i
Hafnarfiröi.
Eftir striöiö er Sigurþór á ýms-
um togurum. Hann er með Eyjólfi
Kristinssyni á b/v Júli, einnig
Þórði Péturssoni á sama skipi;
ennfremur er hann á b/v Bjarna
riddara með þeim skipstjórum
Marteini Jónassyni og Júliusi
Sigurössyni og með Gisla Olafs-
syni skipstjóra á b/v Agúst.
Sigurþórsagði mér, aö á striös-
árunum heföu þeir skipstjórar,
sem fiskuöu i togarana en sigldu
þeim ekki en gengu þess I staö
bryggjur I heimabyggö sinni og
biöu frétta af sölu skipa sinna,
veriö kallaöir „bryggjukaptein-
ar”, en þeir sem sigldu I striöinu
hins vegar kallaöir „striös-
kapteinar”.
Áriö 1956 hættir Sigurþór á tog-
urunum. Þá haföi hann skilaö þar
35 árum. Þar að auki haföi hann
veriö 12 ár á skútum og linuveiö-
urum, og var 15 ár eftir þaö á
trillunni Rúnu, er hann endar sinn
sjómannsferil á. En Sigurþór og
Svanberg mágur hans létu árið
1956 smiöa fyrir sig 7 tonna trillu
hjá Bátalóni, og bar hún nafniö
Rúna. Þeir stunduöu svo útgerö
héöan frá Hafnarfirði 115 ár,aðal-
lega á linu og handfærum. Rúna
litla var stundum eina fleytan á
sjó, aö haustlagi frá Hafnarfiröi,
færandi bæjarbúum gómsæta ýsu
og smálúðu.
Ekki var alltaf hátt kaupiö hjá
þeim mágum, þótt vinnudagur
væri langur, en Sigurþór fór iöu-
lega I beitingarskúrinn kl. 6 á
morgnana og ekki heim fyrr en
undir miönætti, er staöiö var i
róörum. Svanberg var oftast einn
á sjó, er verið var á linu. Hann
innti lika af hendi langan starfs-
dag. Frágangur og umhiröa á
veiöarfærum var slik hjá þeim
mágum, að leitun er á sliku, svo
vel var hér um gengiö. Sigurþór
var velgefinn, haföi skarpa eftir-
tekt, samanber það aö hann
bjargaöi þremur drengjum frá
drukknun úr höfninni, þar sem
Rúna lá venjulega fyrir framan
veikamannaskýliö. Þeir höföu
allir falliö útbyröis úr trillum er
lágu utan á Rúnu.
Sigurþóri þótti mjög vænt um
„gömlu konuna”, en svo kallaöi
hann Rúnu litlu meö sjálfum sér.
Eitt sinn baö hann mig aö aka
meö sig suöur i Bátalón, þar sem
Rúna lá i uppsátri, en þeir mágar
höföu þá selt Rúnu. Þá sá ég hvaö
eitt litiö fley getur veriö mikill
hluti af lifi manns. Þá segir vin-
urinn: „Égáttiþó eftir að sjá vin-
konuna einu sinni enn,” og tók
upp vasaklútinn.
Sigurþór var sjálfmenntaöur
fiskifræöingur, þótt ekki gengi
hann meö háskólabréf upp á vas-
ann. Hann sagöi betur til um ör-
lög Faxaflóa en aörir, sem læröir
eru i þeim fræöum, eftir aö búiö
var aö leyfa snurrvoö i flóanum.
Hann var einnig veöurglöggur
maöur og hélt veöurdagbækur
reglulega. Einnig var hann
draumamaður. Skyggnigáfu
sterka haföi hann, samanber þaö
sem hann sagði mér, aö hin siöari
ár fór hann svo varla heiman og
vestur i Verkamannaskýli, aö
hann þyrfti ekki aö fara af hjólinu
sinu, til aö vikja fyrir pabba, sem
nú er allur.
Sigurþór giftist aldrei, og barn-
laus var hann, en þeim mann-
kostum búinn, aö drengir og
unglingar á öllum aldri áttu
ávallt opiö hús, þar sem hann fór.
Enda gekk hann lengi undir nafn-
inu afi gamlium borö i togurun-
um. Þaö voru þvi margir sem
nutu leiösagnar hans á verklega
sviöinu sem hinu ándlega. Sakna
nú margir vinar I staö. Ég veit aö
ég má færa Jósef ólafssyni lækni
og starfsfólki Hafnarfjarðar-
spitala sérstakar þakkir hans,
svo falleg orö lét hann falla til
þessa fólks I min eyru.
Systur átti. Sigurþór eina, Guð-
rúnu. Var mikill kærleikur á milli
þeirra. Hann minntist hennar
alltaf i hvert skipti, er ég fór aö
heimsækja hann á spitalann og
sagöi ,,Þú manstaö lita til hennar
Gunnu systur, þótt ég sé ekki
heima. Þú átt að taka hjá henni
Þjóöviljann og koma með hann”.
Ég vil segja, og aö gefnu tilefni:
Hér væri allsheijar Þjóöviljariki
ef Islensk sjómannastétt og
verkamannastétt skildu jafnvel
sinn vitjunartima gagnvart blaö-
inu. Enda var hannkaupandi þess
i tæp 40 ár.
Sigurþór var sæmdur oröu Sjó-
mannadagsráös Hafnarfjarðar
og bar hana meö sæmd. Hann
brást aldrei málstaö sjómanna-
stéttarinnar, enda kallaöur
„kommi”.
Ég færi þeim systkinum, Guö-
rúnu og bræörunum Borgþóri og
Eliasi, minar samúöarkveöjur,
einnig öörum ættingjum. Guörún
á slikt þakklæti frá bróöur, aö
ekki veröur lýstaf mér i oröum.
Minn gamli og trausti og tryggi
vinur er kvaddur, kveöjuoröun-
um lokiö. Far þú I friöi, friöur
Guös þig blessi. Haföu þökk fyrir
allt og allt.
SIGURÞÓR
Svart má sjá ský,
sundinu okkar litla i
Vinurinn horfinn er,
þvi stend ég hér?
Hvenær kemur kalliö?
Og þú eftir mér?
Mannvinur er kvaddur.
Skrifaö á útfarardaginn, hinn 5.
apríl 1976
Styrkir til
háskólanáms
í Búlgaríu
Búlgörsk stjórnvöld hafa tilkynnt að þau bjóöi fram I
nokkrum löndum er aðild eiga að UNESCO fjóra styrki til
háskólanáms I Búlgariu háskólaárið 1976—77. Ekki er vit-
að fyrirfram hvort einhver þessara styrkja muni koma i
hlut islendinga. — Styrkir þessir eru eingöngu ætlaðir til
náms i búlgörsku, búlgörskum bókmenntum, listum og
sögu og eru veittir til sex mánaða námsdvalar. Styrkfjár-
hæðin er 120 levas á mánuði.
Umsækjendur skulu hafa lokið háskólaprófi áður en styrk-
timabil hefst og hafa góða þekkingu á búlgörsku, frönsku,
ensku, þýsku eða rússnesku.
Umsóknir um styrki þessa, ásamt staðfestum afritum
prófskirteina, vottorði um tungumálakunnáttu, meðmæl-
um og heilbrigðisvottorði skulu sendar menntamálaráöu-
neytinu, Hverfisgötu 6, Reykjavik, fyrir 3. mai nk. Sérstök
umsóknareyðublöð fást I ráðuneytinu.
Menntamálaráðuneytið,
13. april 1976.
r----------------------------------
Sovéskar bækur
og tímarit
(á ensku), hljómplötur og nótur. Opið frá
kl. 10—12 og 14—18 föstudaga til kl. 19,
laugardaga kl. 10—12.
ERLEND TÍMARIT
Hverfisgötu 50 v/Vatnsstig 2. hæð.
J
Markús B. Þorgeirsson.
Jan-Otto Andersson,
háskólakennari frá Abo, heldur fyrirlestur
i Norræna húsinu miðvikudaginn 21. april
kl. 20:30.
Fyrirlesturinn verður fluttur á sænsku og
nefnist:
„Forandringar av ekonimiska styrkeför-
hállanden i varlden”
Norræni sumarháskólinn Norræna húsið
NORRÆNA
HÚSIÐ
Lands
smiöjan
Ketil- og plötusmiði*
og rafsuðumenn óskast
LANDS
SMIÐJAN