Þjóðviljinn - 16.06.1976, Side 9

Miðvikudagur 16. júni 1976 ÞJÓÐVILJINN — SIDA 9
Júlíana Gott-
skálksdóttir:
Ólöf Pálsdóttir: Halldór Laxness
ivar Valgarösson: Náttúrusneiö. Eitt af
fórnariömbum skemmdarvarga.
Ingi iirafn: Gengissig
ur út úr steyptum sökklinum. Þaö
eru liðnir nokkrir áratugir siðan
menn sýndu fram á að vel mætti
nota ryðgaö járn og annaö drasl
þannig, að úr yröi listaverk. Það,
sem einkennir framúrstefnulist
vorra tima, er ákveðið fordóma-
leysi gagnvart efninu. í skemmti-
legum fyrirlestrium myndlistsiö
ustu 15 ára, sem sænski listfræð-
ingurinn Carlo Derkert hélt i Nor-
ræna húsinu i vor, talaði hann
um, að flutningur hlutarins af
einum stað yfir á annan óskyldan,
gæfi honum aðra og jafnvel nýja
merkingu og væri það einfaldlega
það, sem gerðist, þegar lista-
menn tækju sér það bessaleyfi aö
nota i verk sin hluti, sem áöur
hefðu þótt með öllu óhæfir. Þeir
félagar, Ivar Valgarðsson og
Niels Hafstein.eiga hvor sitt verk
i þessum dúr, sem á ætt sina að
rekja til dadaismans gamla en
siunga. Verk af þessu tagi hér-
lendis hafaeinattvakiö athygli og
jafnvel ekki þótt við hæfi, en
hæversk verk tvimenninganna
koma varla róti á hugi manna og
þvi tæplega að vænta aðfarar aö
þeim af hálfu yfirvalda. Úti á
opna svæðinu, torginu gamla og i
enda Austurstrætis, standa rúm-
frekari myndir. Ber þar hæst
Gengissig Ingva Hrafns Hauks-
sonar, sem flutt hefur verið ofan
úr Skólastræti niður á torg og er
mönnum ef til vill of kunnugt til
að vera forvitnilegt. Verkið, sem
einkennist af mjúkum, fallandi
formum.einsognafn þess bendir
Aust u rst ræt issýn i ngi n
Siguröur Steinsson er höfundur þessara tveggja verka.
Ragnar Kjartansson: Siöasti pokinn
:
Baltasar: Kikiskassinn
1976
Útisýning
Það mun hafa verið siðla
sumars 1967 að nokkrir mynd-
höggvararhleyptu verkum sinum
út á Skólavöröuholtið og héldu
þar útisýningu. Þetta uppátæki
þeirra félaga virðist hafa gefið
góöa raun, þvi næstu þrjú árin
leið ekki það sumar, aö ekki væri
haldin útisýning á holtinu.
Sumarið 1970 var þessi sýningar-
háttur oröinn viðurkenndur og
innlimaður i listahátfð reykvik-
inga oghefur verið þar fastur liö-
ur siðan.
Útilist
Vitað er, að listsýningar sækir
yfirleitt aöeins þröngur og valinn
hópur manna, og þvi var tilraun
myndhöggvaranna hér forðum
nokkuð merkilegt fyrirbæri, þar
sem hún kom til almennra veg-
farenda miililiðalaust. útisýning-
ar eru þó ekki einungis göð út-
gönguleið fýtir listaverkin, held-
ur geta þær einnig haft áhrif á
umhverfið. Menn viröast vera
farnir að gefa daglegu umhverfi
sinu meiri gaum nú en oft áður.
Steinblokkahverfin, þar sem
öllum aöskotahlutum hefur ver-
ið rutt burt en beinar linur látnar
ráða, virðast ekki veita mannin-
um þá f jölbreytni, sem hann þarf.
Það er eins og þægindin innan
dyra nægi ekki, ef umhverfið
sjálft nær ekki að vera
manneskjulegt. Sums staöar er-
lendis, þar sem menn hafá bitra
reynslu af blokkahverfum likum
þeim og við erum að reisa yfir
okkur i dag, hefur verið gripið til
þess ráðs aö fá listamönnum þau
verkefni i hendur að skreyta
veggi eða gera höggmyndir fyrir
vissa staöi, t.d. i húsagörðum eða
á umferöarmiöstöðvum, til að
gæða þess a staði lif i, sem taliö er,
aðþáskorti.Þaðhafa þvikannski
ekki bara veriö frumlegheit, sem
réöu þeirri ákvöörum mynd-
höggvaranna að halda útisýningu
á verkum sinum, heldur lika
hugsunin um gildi höggmynda-
listarinnar sem umhverfislistar.
í Miöbænum
A þjóðhátiöarárinu var útisýn-
ingunni fundinn annar staður og
hennikomið fyriráLækjartorgiog
i Austurstræti, sem þá var búið aö
gera að einni hellulagöri flöt. A
nýja staðnum, sem var hið gamla
hjarta borgarinnar og er enn sá
staður, sem menn sækja, þegar
þeir segjast ætla niður i bæ, átti
almenningur enn greiöari aðgang
að sýningunni. Auö flötin, þar
sem eitt sinn var torg og menn
lita nú gjarna á sem mynd um
dauða miöbæjarins eftir lokunar-
tima verslana, hresstist lika, þeg-
ar nokkrum höggmyndum hafði
verið komið þar fyrir. Þvi verð-
ur ekki annað sagt en að i heild
gegni Austurstrætissýningin
tvenns konar hlutverki.
Sýningin 1976
Að þessu sinni eiga 14 lista-
menn verk á sýningunni, flestir
meö eitt verk hver, og kennir þar
þvi margra grasa, bæöi er varðar
stil og eðli verkanna. Heföu sum
verkanna alveg eins sómt sér á
sýningu innan húss, þar eð þau
virðast varla hugsuð sem um-
hverfislist, þeas. i stórri mynd,
sem gæti komið loftinu umhverfis
á hreyfingu. Þarna getur að lita
hefðbundin verk Magnúsar A.
Arnasonar, Ragnars Kjartans-
sonar og Sigrúnar Guðmunds-
dóttur ásamt mynd Ólafar Páls-
dóttur af Halldóri Laxness, sem
sver sig i ætt við mannamynda-
hefðina. Sjómannamynd Ragnars
Kjartanssonar hefur þegar verið
stækkuð og sett upp á isafirði, og
vel mætti hugsa sér lágmynd Sig-
rúnar Guðmundsdóttur i stærra
formi og i tengslum við húsvegg.
Við hlið hefðbundnari verka á
sýningunni standa lika únglingar
Þorbjargar Pálsdóttur. 1 ná-
munda hver við aðra standa þrjár
járnmyndir Siguröar Steinsson-
ar, sem virðast standa á mörkum
hins hlutlæga og óhlutlæga eða
öllu heldur hreinnar skreytingar.
Sætleikann er hins vegar ekki að
finna i Steypuverki Astu Olafs-
dóttur, þar sem ryðguð hjól og
gormar og annað járnarusl sting-
á, er voldugt og kjörið útilista-
verk, og hefði þvi mátt fá örlitið
rúmbetra svæöi til liðs við sig.
Fjárhagur rikisins er lika málar-
anum Baltasar hugleikið efni. en
hann sýnir þaö á annan og hlut-
lægari hátt. 1 norðurenda svæðis-
ins, þar sem vindurinn blæs mest.
standa þrjú verk jafnmargra
manna: Regnverk Sverris Olafs-
sonar, Fúga i D-dúreftir Þór Elis
Pálsson og Meö vorið i maganum
eftir Vigni Jóhannsson. Eitt
verkanna á sýningunni, Fjöl-
skylda Arna Ingólfssonar. var
komið i það horf. að ekki var
annað eftiren að fjarlægja brotin.
Þvi er ekki að neita að vel hefði
verið. ef sýningin hefði risið
hærra og þar verið eitthvað djarf-
tækara: og ýmissa manna úr röð-
um áhugaverðustu listamanna
okkar er saknað. Það getur lika
þótt leiðinlegt og um leið tákn-
rænt aö sýningin skuli vera rofin
af tveimur happdrættisbilum,
sem virðast vera þaðhelsta. sem
skapar götulifið i miðbænum i
dag um leið og billinn hefur út-
rýmt þvi götulifi. sem var.
Jútiana Gottskálksdóttir.