Þjóðviljinn - 01.09.1976, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 1. september 1976
DWÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Útgefandi: Ctgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Árni Bergmann
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Skólavöröust. 19. Sfmi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaöaprent h.f.
AÐHLYNNING GEÐSJUKRA
Þegar vinstristjórnin kom til valda urðu
mjög snögg umskipti á mörgum sviðum
en einna mesta athygli vakti sú mikla
breyting sem varð á viðhorfi stjórnar-
valda til hverskonar félagslegrar þjón-
ustu. Hefur verið gerð grein fyrir þeim
málum hér i Þjóðviljanum margoft á
undanfömum misserum sem eðlilegt er,
enda sýna þau i hnotskurn pólitiska stefnu
og mismun á pólitlskri stefnu tveggja
rikisstjórna. Eitt þeirra mála sem varpar
hvað skýrustu ljósi á þennan umrædda
mismun er bygging geðdeildar við Land-
spitalann og verður það mál nú rakið
nokkrum orðum.
Þegar vinstristjórnin tók við sumarið
1971 höfðu þegar um langt árabil verið
nokkrar umræður i fjölmiðlum og viðar
um nauðsyn þess að bæta aðhlynningu
geðsjúkra á íslandi. Lögðust þar allir á
eitt i orði að þvi er virtist. í samræmi við
þennan almenna vilja beitti heilbrigðis-
ráðherra vinstristjórnarinnar Magnús
Kjartansson sér einarðlega fyrir þvl að
hafist yrði handa um byggingu geðdeildar
i tengslum við Landspitalann. Þessi
ákvörðun heilbrigðisráðherra kom af stað
heiftarlegum deilum, voru þær magnaðar
upp á siðum Morgunblaðsins, sem þá var
i stjórnarandstöðu, og Tímans, sem þá var
ríkisstjórnarblað eða átti að heita það. Svo
fór þó sem betur fer að úrtölumenn létu und
an siga og hafist var handa um fram-
kvæmdir. Var tryggt fjármagn til
verkanna og fyrir lágu ljósar áætlanir um
gang málsins af hálfu þar til skipaðra að-
ila. Virtist þvi ekkert að vanbúnaði um
framhaldið. En sumarið 1974 urðu
stjórnarskipti og þá var blaðinu þvi miður
snúið við. Það var ekki og er ekki vegna
þess að einstökum ráðherrum núverandi
rikisstjórnar sé á einn eða annan hátt I nöp
við þá starfsemi sem fram átti að fara i
geðdeildarbyggingunni. Ástæðan er ein-
faldlega sú að það eru önnur mál sem hafa
forgang I þeirra huga eins og til dæmis það
að aflétta verðlagseftirliti svo nýjasta
dæmið sé nefnt.
„Samdráttarstefna rikisstjórnarinnar
ræður mestu um tafir framkvæmdanna”
við geðdeildina, segir ólafur Jensson
læknir i viðtali við Þjóðviljann i gær. ólaf-
ur á sæti i yfirstjórn framkvæmda á Land-
spitalalóðinni.
Tómas Helgason yfirlæknir Kleppsspit-
alans sagði meðal annars i viðtali við
Þjóðviljann á laugardaginn um tafir á
framkvæmdum: „Þetta eru óskaplega
furðuleg vinnubrögð og hörmulegt að
svona skyldi fara með geðdeildina, þegar
á það er litið að við sem að undirbúningi
þessarar deildar unnum vorum búin að
skila öllum teikningum og áætlunum i
minnstu smáatriðum 1973...” Um ástandið
i umönnun geðsjúkra hér á landi sagði
yfirlæknirinn: „Astandið hér er nú sllkt að
við erum i stökustu vandræðum með að
anna umsóknum og verðum að neita
fjölda fólks sem til okkar leitar. Slikt er
mjög afleitt þar sem geðrænir sjúkdómar
eru þess eðlis að sjúklingarnir verða að
komast undir meðferð strax. Gott dæmi
um ástandið sem skapast við svona að-
stæður er sú staðreynd að á sl. 5 árum höf-
um við fengið inn á spitalann miklu meira
af veiku fólki en áður. Þessi aukning kem-
ur af þvi að fólk kemst ekki strax undir
læknishendur og sjúkdómurinn versnar
stöðugt meðan það biður eftir plássi. Svo
fáum við það framani okkur að sú fram-
kvæmd sem við höfum bundið svo miklar
vonir við á ekki að komast i gagnið fyrr en
eftir svo mörg ár að hún kemur ekki einu
sinni til með að halda i horfinu, hvað þá
annað.”
Talið er að hér á landi þurfi að vera vist-
unarrúm fyrir um 440 geðsjúka, en rúmin
eru alls nú 227, og tala þeirra hefur staðið í
stað um árabil og gerir augljóslega í mörg
ár enn,fari svo fram sem horfir. En von-
andi verða skrif undanfarinna daga til
þess að fjárveitingavaldið, alþingi og al-
þingismenn geri sér ljóst i hvert óefni
stefnir, þannig að tryggt verði nægjanlegt
fjármagn þegar i stað svo unnt verði að
halda áætluðum framkvæmdahraða og
vinna upp tafir sem orðið hafa.
Allar þær grannþjóðir okkar sem við
tökum gjarnan mið af leggja áherslu á að
bæta félagslegan aðbúnað og aðhlynningu
sjúkra. Eins og sakir standa er ísland eina
landið sem virðist vera að dragast aftur úr
fremur en hitt. Það er ekki fagur vitnis-
burður um hið rika islenska þjóðfélag. Að-
búnaður sjúkra og félagsleg þjónusta
hvers þjóðfélags er nefnilega til marks um
siðferðilegan þroska og mannlega reisn;
vanræksla þessara þátta er til marks um
lágt menningarstig og brenglað gildismat.
Stefnuskrá ASI
Miöstjórn ASl hefur nú sent
frá sér frumdrög aö stefnuskrá
Alþýðusam bandsins, sem
ætlúnin er aö afgreiða á þinginu
29. nóvember til 3. desember.
Þetta er talsvert plagg, nálega
20 siður, og er þaö hugmynd
miöstjórnar aö eingöngu sé litiö
á það sem umræðugrundvöll.
Verkalýösfélögunum er ætlaö
aö ræöa frumdrögin og skila inn
breytingartillögum siöari hluta
októbermánaöar. Miöstjórnin
mun siöan fara yfir tillögurnar
og skila umsögn um þær og
eigin tillögum um breytingar á
afmælisþinginu. Allar tillögur,
sem frá verkalýösfélögunum
koma, verða lagðar fyrir þingiö.
Hér er um mikið verkefni aö
ræöa og raunar timamót I sögu
Alþýöusambandsins. Þaö hefur
ekki haft formlega stefnuskrá i
34 ár, eða siöan fullur aðskilnað-
ur varö meö Alþýöuflokknum og
Alþýöusambandinu 1942.
Mikið er um þaö rætt að litil
þátttaka sé I störfum verkalýös-
félaga. Stundum hefur veriö
sagt aö þaö stafi meðfram af þvi
aö verkefni þeirra sé eingöngu
daglegt launaþras, sem fólki
finnst alltof oft aö starfsmenn
þeirra séu einfærir um aö
standa i.
Nú er um það aö ræöa aö
félagar Alþýöusambands Is-
lands láti i ljós vilja sinn um
framtiðarþjóöfélagiö og þau
baráttumál,sem eiga aö liggja
til grundvallar starfsemi ASÍ á
næstu árum. Þaö er þvi ærin
ástæöa fyrir verkafólk aö taka
virkan þátt i þeirri stefnuskrár-
umræöu sem i vændum er innan
verkalýösfélaganna. Þar ætti
enginn aö skerast úr leik, þvi aö
stefnuskrá ASt getur oröiö
merkilegt pólitiskt plagg, sem
ekki hefur einvöröungu áhrif á
starfsemi verkalýössam-
takanna, heldur á stjórnmála-
viöhorf I landinu i heild.
Ljót saga
Það er ljót saga, sem Halldór
Halldórsson rekur i kjallara-
grein i Dagblaöinu i fyrradag.
Hún kemur þó siöur en svo á
óvart, sen er samt ein skýrasta
staðfesting á þvi hve spillingin i
viöskiptaneiminum er mikil
sem fram hefur komið. Saga
þessi úr viöskiptunum byggir á
ákæru á hendur hæstaréttarlög-
manni, sem svikiö hefur út úr
manni 1.2 miljónir króna fyrir
milligöngu „leigubilstjóra” og
er eiginkona hans, sjálf hæsta-
réttarlögmaður og kennari viö
Háskólann, samsek i málinu aö
mati lögmanns ákæranda. Þótt
engin nöfn séu nefnd dylst fæst-
um hvaöa persónur hér eiga
Kjallarinn
Holldór Holldórsson
hlut aö máli. Og ekki skortir á
aö hlifiskildi sé haldiö yfir
viökomandi af kunningjaástæö-
um. Fjórir lögfræöingar neituðu
aö taka aö sér aö gera fjárnám
hjá hæstarréttarlögmanninum.
Sá fimmti tók að sér fjárnámiö
en þaö reyndist árangurslaust.
Tilgreind hjón hafa meö sér
kaupmála, konan á eignirnar,
en maöurinn einungis
skuldirnarj þótt þau reki lög-
mannsskrifstofu I félagi. Nú er
málið hjá yfirsakadómara, og
ekkert gerist þvi hann er I frii.
Lesendur Þjóöviljans eru hvatt-
ir til þess aö kynna sér grein
Halldórs. Þar er viti til
varnaðar auðtrúa sálum I
peningamálum, sem ekki átta
sig á klækjum löglæröra manna
og ósvifinna handbenda þeirra.
Jafnframt er ástæöa til þess aö
hvetja fólk sem orðið hefur fyrir
áþekkum klækjum og óþokka-
brögöum aö segja sögu sina 1
fjölmiðlum.
Dómarar þurfa
fri, en þurfa
málin að fara
i fri með þeim?
Enda þótt dómarar,
rannsóknarlögreglumenn og
fleiri starfsmenn i réttarkerfinu
séu yfirhlaönir af störfum og
sjái ekki fram úr verkefnum
sinum þessa stundina þurfa þeir
aö sjálfsögðu sin fri og eiga ef
til vill meiri siðferðilegan rétt á
þeim heldur en aörir, vegna
mikils starfsálags. En þaö
vekur alltaf furöu þegar þaö
kemur fram hvaö eftir annaö aö
málin fara i fri meö þeim.
Dómurum og rannsóknarlög-
reglumönnum er úthlutaö ein-
stökum málum, og viröast þau
siöan vera algjörlega upp á viö-
komandi menn komin. Veikist
dómarinn, veikist máliö og er
ekki tekið upp fyrr en hann
hressist. Taki hann sér lögboö-
iö fri, fer máliö I frl. Þessi hátt-
ur er, ef dæma má af fréttum,
haföur á t.d. hjá Borgar-
dómaraembættinu og hjá Saka-
dómi. Þaö liggur i augum uppi
aö fyrirkomulag af þessu tagi
hlýtur aö tefja málarekstur aö
ófyrirsynju. Þarna sýnist ólög-
fróöum aö bæta mætti úr.
Embættin sjálf hljóta aö þurfa
aö taka ábyrgö á þvi aö mái
gangi fljótt og örugglega fyrir
sig, hvaö sem liöur heilsufari og
viöveru einstakra embættis-
manna.
Bara í einu
starfi
A þingi Sambands ungra
Framsóknarmanna á Laugar
vatni bar fátt til tiöinda, enda
litið oröiö eftir af umbrota-
mönnum I SUF. Þó var borin
þar fram tillaga um það, aö
framkvæmdastjóra Timáns
yröi gert aö gegna þvi starfi
eingöngu og engu ööru. Mun
þetta hafa verið borið upp af
góöum hug af mönnum, sem
telja aö Kristinn Finnbogason
sé dulitið of umsvifamikill á
fjármálasviðinu. Viö nánari
skoöun á þinginu kom þó i ljós
aö tillöguflutningurinn var
gjörsamlega ástæöulaus.
Núverandi framkvæmdastjóri
Timans gegnir eingöngu einu
starfi. Eina launaöa aukastarf
hans er smávegis fundarseta
sem varaformaður bankaráös
Landsbankans, og töldu menn
þaö eölilega ekki ámælisvert.
Þaö fer þvi fyrir ungum Fram-
sóknarmönnum eins og Dag-
blaösmönnum: Þeir sjá Krist-
in allsstaöar, en geta hvergi
fest á honum hendur.
—ekh.
Kristinn Finnbogason.