Þjóðviljinn - 04.09.1976, Qupperneq 2

Þjóðviljinn - 04.09.1976, Qupperneq 2
2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 4. september 1976 AF HARÐINDUM Nýafstaðin er samkunda, sem bændur landsins stof na til ár hvertog nefnd hef ur ver- ið Búnaðarþing. Með því að landbúnaður hef- ur frá því land byggðist og til skamms tíma verið aðalatvinnuvegur landsmanna, — síðar þó ásamt með sjávarútvegi — þá er það ekki að undra, þótt búnaðaring veki almenna at- hygli. Fjölmiðlar hafa að undanförnu helgað bændastéttinni dagskrár og blaðrými sitt í rík- um mæli, og gefst oss þéttbýlingum því kostur á að kynnast málefnum bændastéttarinnar betur þessa daga en endranær. ( ræðu og riti hafa bændur og forsvarsmenn þeirra að undanförnu tíundað fyrir alþjóð hin kröppu kjör og það neyðarástand sem þeir mega búa við, en landsmenn sitja hnípnir undir sultar- söng bænda og við sem í þéttbýlinu búum lof- um guð fyrir það að búa í þéttbýlinu þar sem smjör drýpur af hverju strái og þurfa ekki að sitja síf randi ár ef tir ár og áratug eftir áratug með sultardropann á nefinu mænandi á sam- eiginlega sjóði landsmanna í von um að fá meiri styrki, og lán með minni vöxtum, til að vega á móti því árferði sem herjað hefur á íslenska bændastétt í ellef uhundruð ár. ,,Það er ekki búmaður, sem ekki kann að berja sér" segir gamall íslenskur málsháttur. Ef þessi speki stenst, er líklegt að aldrei hafi setið bújarðir landsins jafnmikið búmannaval og um þessar mundir, því þó að barlómur bænda haf i dunað i eyrum landsmanna allt frá því ég man eftir mér, virðist mér kveinstaf- irnir aldrei hafa verið sárari en um þessar mundir. Þennan sultarsöng hafa búhöldar landsins sungið í sjónvarpi og útvarpi en grenjað svo í blöðum að prentsvertan hefúr runnið til í tára- flóðinu. Ekki væru tök á því hér að tíunda nema lít- inn hluta af öllum þessum búmannsraunum og bændaspjöllum, en hins vegar langar mig til að setja hér á þrykk ræðu(eins og ég mundi halda, væri ég formaður bændasamtakanna og á búnaðarþingi. Góðir bændur. Enn hafa sumarharðindi dunið yfir bændur lándsins og er það þrítug- asta og fyrsta árið i röð. Það sem einkum hef- ur einkennt harðindi þessa árs, eru af leiðingar sumarharðindanna í fyrrasumar og vetrar- harðindanna síðastliðinn vetur og síðan sumarharðindin í sumar. Eins og hver maður getur sagt sér sjálfur, þarf sterk bein til að þola þrjátíu ára harðindi, en þegar enn eitt ár bætist við, þá er liklegt að mörgum finnist mælirinn fullur. Það er staðreynd að margir bændur hafa brugðið búi á þessum þrjátíu ár- um og eins og horfir nú megum við búast við að eitthvað af bændum hætti búskap á næstu þrjátíu árum að óbreyttu ástandi. Síðastliðið sumar hef ur einkum einkennst af gífurlegri grassprettu, sem hefur það í för með sér að gras vex úr sér og missir þar með næringargildið. Illt er að segja um hvort er háskalegra bændum mikil grasspretta eða lítil en í báðum tilfellunum er mikil vá fyrir dyr- um. í óþurrkunum í sumar hafa bændur á óþurrkasvæðunum ekki séð sér fært að nota súrheysturna sína af skiljanlegum ástæðum og er illt til þess að vita að súrheysturnar á suðvesturlandi skuli standa tómir. Eitt af því, sem ekki hefur tekist að kanna til hlítar og fá afgerandi niðurstöðu er það, hvernig á því stendur að sumir bændur luku heyskap í byrj- un ágúst, en aðrir hafa ekki komið einni ein- ustu tuggu i hlöðu. Hér er um mjög f lókið mál að ræða og hef ur þegar verið veitt nokkurt fé úr rannsóknarsjóði ef vera kynni að komast mætti til botns í því hverju þetta sætir. Augljóst er að heynýting verður mjög slæm hjá þeim bændum sem ekki ná þvi að bregða Ijá í gras í haust, en gengið verður frá því á næstunni að útvega þeim styrk úr heynýt- ingarsjóði svo að þeim verði gert kleift að kaupa aftur til landsins heyið sem Búnaðarfé- lag Islands beitti sér fyrir að selt yrði til Fær eyja á dögunum. Eins og nú horfir er Ijóst að svo mikið framboð verður á kjöti í haust að vísast er að kjöt hríðfalli í verði en bændur verða að fá þann skaða bættan úr kjötfjalls- sjóði. Þá er líklegt að við það að slátra mjólkurkúm minnki framboð á mjólk og verða bændur fyrir miklum búsif jum af þeim sökum. Það er ekki nema sanngirniskrafa að minnkandi framleiðslu af mjólk og mjólkur- afurðum verði mætt með auknum framlögum til bænda úr m jólkurþurrðarsjóði, en markaðsstyrk verða bændur að fá ef ekki verður hægt í framtiðinni að selja ost til Bandaríkjanna en á því eru allar líkur a.m.k. ef ekki verður hægt að framleiða ost til út- f lutnings. Af því sem að framan greinir má það vera Ijóst að framtíðin er æði uggvænleg á þessu þrítugasta og fyrsta harðindaári, sem nær hefur riðið íslenskum landbúnaði að fullu. Og við allt þetta bætist svo hækkandi verð á til- búnum áburði, en eins og allir vita hefur í undanfarin þrjátíu ár ekki verið hægt að bera húsdýraáburð á islensk tún vegna þess að eng- ir styrkir hafa fengist til þess. Það stendur þó til bóta. Með stofnun mykjusjóðs eygja bænd- ur nýja von til þess að hægt verði að kljúfa það að bera skarn á hóla. Hvað sagði raunar ekki fyrrverandi for- maður stéttarsambandsins: Ef samstaða vor er virk má veðrið bregðast um sláttinn þá biðjum við bara um styrk og bregðum okkur í háttinn. I odda skerst sjómanna og milli norskra fiskifræðinga A aðalfundi Fiskifélags Noröur- Þrændalaga i Noregi, sem hald- inn var i byrjun ágústmánaöar, skarst mjög i odda á milli sild- veiöisjómanna og fiskifræöinga. Fullyrt er, að deilan um stærð norska sildarstofnsins hafi aldrei komist á þaö stig fyrr sem þarna varð. Þarna var mættur frá Fiskimálastjórninni i Björgvin Odd Nakken haffræöinguf til að útskýra sjónarmið haf- og fiski- fræðinga sem er byggt á þeirra rannsóknum á ástandi norska siidarstofnsins, sem þeir telja nú, að muni vera i kringum 500 þús. tonn. Norges Fiskarlag heldur þvi hinsvegar fram, að sildarstofninn sé nú ekki undir 2 miljónum tonna, svo þarna ber mikið, á milli. Á staðhæfingu sinni um tveggja miljóna tonna sildarstofn byggir svo Norges Fiskarlag kröfuna um 100 þús. hektólitra veiði i ár og 150 þús. hektól. veiði næsta ár. Blaðið Fiskaren sagði um þessa deildu i blaöagrein, aö nú væri farið að herða svo mikiö aö af- komu sildveiöisjómanna i Norð- ur-Noregi, sérstaklega minni bát- anna, og þess vegna væru nú viö- brögð þeirra harðskeyttari en annars hefðu orðið. Formaður Fiskifélags Norður- Þrændalaga Arnulf Finnestrand réðst heiftarlega á norsku haf- rannsóknarstofnunina og störf fiski-og haffræðinga þar, viðvikj- andi rannsóknum þeirra og stað- hæfingum um stærö norska sild- arstofnsins. Hann sagöi að hrun stofnsins og leyfð veiði á smásild árið 1969 hefði byggst á skökkum rannsóknum fiskifræðinga i Nor- egi. Hann taldi það fyrst og fremst sök fiskifræðinga hvernig farið hefði fyrir norska sildar- stofninum. Ctreikningar þeirra um stærð stofnsins hefðu allir verið rangir. Þegar Odd Nakken haffræðing- ur stóð upp til að svara formann- inum, þá sagðist hann vera sam- má!a þvi sem Arnulf Finnestrand hefði sagt um ástand sildarstofns ins fram að árinu 1970. Það væri staðreynd sem hann ætlaði ekl-i að mótmæla, að fiskifræðingum heföi skjátlast um stærð sildar- stofnsins á árunum fyrir 1970. En hér skiljast lika vegir með mér og formanninum, sagði hann. Eftir árið 1970 höfum viö alltaf sagt að stofninn væri rnjög litill. Einstaka árgangar hafa veriö sterkari en aðrir, en það hefur ekki nægt til þess, að við höfum getað lagt til að veiða sildina. Hann sagðist viðurkenna að erfitt væri að á- kveða hvað sildarmagnið væri mikið, en við höfum farið svo margar rannsóknarferðir á slóðir sildarinnar á þessu sumri og á þeim rannsóknum reyndu þeir eftir bestu getu að ákveða stærð stofnsins. Hann sagöi að magn smásildarinnar nú samkvæmt rannsóknum benti til þess að sild- arstofninn væri á uppleið. Form'aður félags nótaveiði- manna Hans Svensgar var enn þá haröskeyttari og óbilgjarnari i garð fiskifræðinganna heldur en Arnulf Finnestrand hafði verið. Hann sagði að ef hann hefði borið sig að á sama hátt við sildveiði, eins og hafrannsóknarmenn við rannsóknir sinar, þá hefði hann liklega aldrei fiskað neina sild. Það er þekkt að haffræðingarnir taka ekkert tillit til breytinga á tungli, flóði eða fjöru, dags eöa nætur, sagði hann. Þess vegna þykir mér ekki undarlegt þó þeir finni ekki meiri síld enraunerá. Nú er svo komið, sagði hann, að ekki einn einasti sjómaður trúir þeim lengur. Svo hélt hann áfram; Við erum vonsviknir yfir þvi að ekkert tillit skuli vera tekið til reynslu okkar á þessu sviði. Næst þegar svo Arnulf Finne- strand form. Fiskifélagsins kom i ræðustólinn, þá beindi hann þvi til haffræðinganna aö ennþá væri timi til fyrir þá að viðurkenna að þeim skjátlaðist og bæri að gera það. Odd Nakken haffræðingur svaraði þessu á þá leið, að hann reyndi að leysa sin störf af hendi eins samviskusamlega og honum væri unnt. Hann færi til rann- sókna og safnaði gögnum, sem siðan væru lögð til grundvallar útreikningum um stofnstærð. En siðan væri það fiskimálastjórans og stjórnmálalegra yfirvalda að taka endanlegar ákvarðanir. Þá sagðist hann telja ekki bara æski- legt, heldur brýna nauðsyn á þvi, að komið yrði á nánara samstarfi á milli fiskimannanna og fiski- fræðinganna. Moberg hjá fiskimálastjórninní i Björgvin hafði þetta um málið að segja, eftir þvi sem fram kemur i norskum blöðum. Hann sagði það vera eðlilegt og sjálfsagt aö fiski- málastjórnin kynnti sér niður- stöður haffræðinga um ástand fiskistofna og tæki sinar ákvarð- anir út frá þeim. Enda væri haf- rannsóknarstofnunin hluti af „Fiskeridirektöratet”. Ef breyta yrði á annan hátt, þá væri það stjórnmálalegra yfirvalda að á- kveða það. Þessar umræður um ástand norska sildarstofnsins stóðu uppi- haldslaust yfir i 10 klst. fyrsta dag aðalfundarins, svo það bendir til þess, að nokkur hiti sé kominn i þetta mál meðal sjómanna sem trúa þvi ekki að sildarstofninn sé ennþá svo illa leikinn að hann þoli ekki 100 þúsund hektólitra veiði eins og Norges Fiskarlag hefur fískimál ^eftir Jóhann J. E. Kúld^ beðið um. Moberg hjá fiskimála- stjórninni sagðist ekki gera ráð fyrir að hún hvikaði frá fyrri af- stöðu sinni til þessa máls. Samþykkt var á aðalfundi fiski- félagsins i Norður-Þrændalögum áskorun á Norges Fiskarlag að sjá til þess að leyfð yrði veiði á takmörkuðu magni af sild i ár til manneldis, hvað svo sem fiski- málastjórnin i Björgvin segði. Þessi deila á milli haffræðinga og fiskimanna i Norður-Noregi hófstsnemma i sumar eða vor, og var þá send áskorun á norska sjávarútvegsráðuneytið um að leyfa veiði á takmörkuðu magni af sild i ár til manneldis. Sjávar- útvegsráðuneytið sendi málaleit- un þessa fiskimálastjórninni og bað um að ástand sildarstofnsins yrði athugað að nýju þar sem svo mikið bæri á milli um stofnstærð sildarinnar á milli fiskimanna og fiskifræðinga. Niðurstaða máls- ins varð svo sú, að hafrannsókn- arstofnunin endurtók fyrra álit um stærð norska sildarstofnsins. Siðan hefur ekki neitt af málinu frést i norskum blööum fyrr en eftir þennan aöalfund fiskifélags- Framhald á bls. 14.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.