Þjóðviljinn - 13.03.1977, Blaðsíða 3

Sunnudagur 13. mars 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 3
og veru borgaraleg krafa og
miðast ekki við þarfir verka-
lýðsins. Hvaö átt þú eiginlega
viö með þessu og, hvaða skiln-
ing er hægt að leggja i þetta?
1. frelsi frá þvi að taka tillit til
efnahags (fjármála) i
ástum?
2. þá lika frá efnahagslegum
^hyggjum?
3. frá trúarlegum fordómum?
4. frá boðum og bönnum föður-
ins?
5. frá fordómum „samfélags-
ins”?
6. frá hinu þröngsýna
samfélagi bænda, smá-
borgara eða borgaralegra
ntenntamanna?
7. frá fjötrum laga, dómstóla
og lögreglu?
8. frá einlægni I ástamálum?
9. frá barneignum?
10. frelsi til framhjáhalds o.þ.h.
Flestir munu óhjákvæmilega
lita á frjálsar ástir sem eitthvað
i likingu við atr. 8—10 — jafnvel
þótt þú ætlist ekki til þess. Þar
sem háværustu og framhleypn-
ustu hópar nútima samfélags
telja að atr. 8—10 séu rétt skil-
greining á frjálsum ástum,
veröur þetta borgaraleg krafa,
en ekki krafa verkalýösins.
Atriði 1 og 2 eru þau mikilvæg-
ustu fyrir verkalýðinn og þvi
næst atr. 1—7, en þetta eru
raunverulega ekki frjálsar ást-
ir. Sá skilningur sem þú sjálf
vilt helst leggja i orð þin skiptir
ekki höfuðmáli. Það sem máli
skiptir er hlutlæg og rökrétt
afstaða stéttarinnar til
ástamála”.
Og þegar Inessa Armand vildi
ekki láta sér segjast heldur
Lenin áfram og segir þá m.a.:
„Jafnvel þótt að skammvinn
ástriða og ástarsamband sé
skáldlegri og hreinni en (hvers •
dagslegur, já mjög hversdags-
legur) „ástvana koss” gifts
fólks.” Þetta er það sem þú seg-
ir. Og þetta ætlar þú að skrifa i
bæklinginn. Ástvana kossar
gifts fólks eru litilmótlegir. Þar
er ég þér sammála. En þá ætti
að setja fram sem andstæðu
einhvers... já. en andstæðu
hvers? Svarið hlýtur aúðvitað
að vera:ástarkossa. En þú setur
þá fram sem andstæðu skamm-
vinnrar (af hverju skamm-
vinnrar?) ástriöu (af hverju
ekki ástar?). Rökrétt afleiðing
þessaer: ástvana (skammvinn-
ir) kossar eru settir fram sem
andstæða ástvana hjónabands-
kossa. Undarlegt. I bæklingi
sem ætlaður er almenningi held
ég, að betra væri að setja fram
sem andstæður, annars vegar
hið hversdagsgráa og litilmót-
lega hjónaband smáborgara,
menntamanna og bænda, þar
sem engin ást er (atr 5 eða 6 hjá
mér, að ég held) og hinsvegar
borgaralegt hjónaband i verka-
lýðsstétt sem byggist á ást (og
ef þú vilt endilega hafa það meö
getur þú bætt þvi við að skamm-
vinn ástarsambönd geti bæði
verið hrein og einnig litilmót-
leg). 1 bæklingi þinum setur þú
einkenni stétta ekki fram sem
andstæður heldur eitthvað i lik-
ingu við „einstaklingsbundið”
dæmi. Einstök, einstaklings-
bundin dæmi um litilmótlega
kossa gifts fólks og hreina kossa
i skammvinnum ástarsambönd-
um er tema sem hægt er aö
vinna úr i skáldsögu (þvi þar
mundi öll sagan snúast um að-
stæöur einstaklinga og um það
að skilgreina persónuleika og
sálarástand sögupersónanna).
En i bæklingi? Þú skilur alveg
hvaö ég á við með að tilvitnunin
i Key passi ekki, þú segir að þaö
sé „fáránlegt” að koma fram
eins og „prófessor i ástum”.
Hárrétt, en hvað um prófessora
i skammvinnum... o.s.frv.?”
Maðurinn sem var i farar-
broddi fyrstu öreigabyltingar-
innar hefur óneitanlega verið
fjölhæfur og góður félagi, en það
sem mesta undrun vekur er
hvað þessar umræöur eru likar
þeim sem nú standa yfir. Þetta
stafar m.a. af þvi, að i nútima
samfélagi erum við ósköp lítiö
nær lausninni, vegna þess að
engin lausn er möguleg i þvi
samfélagi sem við búum viö.
Sósialistar fyrr á tímum gerðu
sér einnig grein fyrir þessu.
Amma og afi á jólum
Höfundur skýrslunnar, Kerstiii
Helin, telur að hin neikvæöa af-
staða barna til gamals fólks stafi
fyrst og fremst af þvi, hve litið
þessir ágætu aldursflokkar um-
gangist. Tiunda hvert barn hittir
aldrei neitt gamalt fólk. Og éf að
um það er að ræða, þá er það i
átta tilvikum af hverjum tiu
gamall ættingi — afi eða amma.
Fjölskyldan er eini vettvangur-
inn þar sem börn og gamalt fólk
hittist. Og vegna þess að oft búa
afar og ömmur annarsstaðar, eða
þau eru enn I dreifbýlinu en
„millikynslóðin” i stærri borgum,
þá ber fundum barna og gamals
fólks ekki saman nema örsjaldan
á árinu — á jólum eða hátiðum.
Og þess vegna veröa einnig þessir
samfundir I stiröara lagi og óeðli-
legir. Þetta er þó hvorki börnum
né gömlu fólki að kenna. Og at-
hugun Kerstin Helin leiddi m.a.
einmitt það i ljós, að börn vilja
gjarna umgangast gamalt fólk.
Einkum stúlkur. Ein segir t.d.:
„Gamla fólki.ð er ágætt, þvi að
það hefur tima til að tala við
mann.”
Millikynslóðin
Kerstin Helin segir sem svo:
Það erum við i millikynslóöinni
sem berum mesta ábyrgðina á
þvi hvernig komið er. Við
einöngrum okkur svo rækilega i
okkar litlu kjarnafjölskyldum og i
vinnu okkar. Og þá sjaldan við
umgöngumst gamla fólkið tölum
við ekki við það um hluti sem
skipta máli. Við höldum að við vit
um allt betur, og að við munum
sjá fyrir öllu, en gamla fólkið eigi
bara að bukka og þakka fyrir sig.
,,Það er andstyggilegt
þreyttri æsku og einmanaleika
eftirlaunafólksins.
Nytsamleg verkefni
Skýrsluhöfundur segir, að sem
betur fer séu menn farnir að
skilja að sæmileg eftirlaun eru 1
sjálfu sér ekki trygging fyrir far-
sælu ævikvöldi. Erfiðust verður
mörgu gömlu fólki sú reynsla aö
hafa ekkert nytsamlegt að iöja,
að finnast það sé til einskis gagn-
legt.
Kerstein Helin segir einnig, að
skólinn hafi til þessa vanrækt
það hlut.verk að vinna að brúar-
smlö milli kynslóðanna. En með
þeim breytingum sem eru aö
veröa á skólakerfinu og gera m.a.
ráð fyrir margskonar „frjálsum
timum” i skólanum, telur hún
verulega möguleika á aö fá eftir-
launafólki raunveruleg verkefni i
skólanum. (ByggtáD.N)
að verða gamall”
Um þaö bil helmingur
barna heldur, að ellin sé
leiðinlegasti tími ævinnar
og að það sé andstyggilegt
að verða gamall.
Um helmingur barna
heldur, að fólk sé útslitið
þegar það er komið á eftir-
launaaldur og eigi það að
víkja fyrir yngra fólki.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram i athugun sem gerð hefur
verið meðal 10-12 ára barna i
Gautaborg, og sjálfsagt er hér um
að ræða afstöðu og fordóma sem
mjög eru útbreiddir meðal barna
i velferðarrikjum svonefndum.
Meira en helmingur barnanna
taldi, að gamalt fólk kærði sig
ekkert um að hafa lif og fjör I
kringum sig,að gamalt fólk vildi
helst umgangast annað gamalt
fólk og að það eigi erfiðara með
að átta sig á hlutúnum en yngra
fólk. Börnin sögðu flest sem svo,
að gamalt fólk kvarti yfir öllu
sem er nýtt, það þreytist fljótt og
vilji helst sitja heima.
Litill samgangur skapar for-
dóma bæði hjá börnum og öldruðu
fólki. Gamalt fólk getur orðið
dauðhrætt við siðhærða krakka af
þvi einu aö hafa lesið einhver æsi-
skrif um útlit og atferli svo-
nefndra vandræðaunglinga. Og
eftirýmsum leiðum hafa siast inn
I krakkana hugmyndir um
gamalt fólk sem óforbetranlegar
nöldurskjóður.
Að hittast á vinnustað
1 Sviþjóö hafa menn viðurkennt
þennan vanda, og meðal þess sem
hefur veriö fitjað upp á til að
brjóta niður óþarfa múra milli
aldursflokka er það að fariö er aö
bjóöa gömlu fólki á barna-
heimili, eða koma barnastofum
fyrir á elliheimilum. En áður-
nefnd Kerstin Helin segir, að þótt
slik viðleitni sé lofsverð, þá geti
hún aldrei breytt miklu. Hún
segir aö höfuðástæðan fyrir þvi,
að ungir og gamlir einangrast frá
samfélaginu og hver frá öðrum,sé
blátt áfram sú, að báðum er
haldið frá vinnu. Vinnustaðurinn
ætti að vera hinn eðlilegi vett-
vangur fyrir kynni ungra og
gamalla.en hann er þaö ekki. Þar
situr millikynslóðin. Og siðan
velta menn vöngum yfir skóla-