Þjóðviljinn - 24.11.1977, Blaðsíða 6

6 SIÐA ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 24. ndvember 1977
Tómas
Ingvar
Ellcrt B.
Magnús T.
Jón
Páll
Karvel
Rætt um aukin áhrif kjósenda
á val frambjóðenda
Verulegur ágreiningur um það mál meðal þingmanna
Snemma í þessum mán-
uði hófust á Alþingi um-
ræður um lagafrumvarp
Jóns Skaftasonar varðandi
breytingar á kosningalög-
unum, en frumvarp Jóns
felur í sér að flokkarnir
skuli setja fram lista
frambjóðenda í stafrófs-
röð/ en síðan merki kjós-
andinn við þá þingmenn
sem hann vill styðja á þing
af viðkomandi lista.
Fyrsta umræöa um þetta frum-
varp hefur dregist nokkuð á lang-
inn, hófst 9. nóvember, var siöan
framhaldiö 14. növ. s.l. og hélt á-
fram i gær. Viö þessar umræöur
hefur komiö i ljós að verulegur á-
greiningur er um frumvarp Jóns
Skaftasonar sem og aörar tillögur
er ganga i svipaða átt t.d. tillögu 5
þingmanna Alþýöubandalagsins
sem áður hefur verið greint frá.
Hér á eftir veröur nokkuö greint
frá þeim umræöum er fram fóru
um þetta mál á mánudaginn i slð-
ustu viku og í gær.
Opin prófkjör vafasöm
Tómas Árnason lýsti sig and-
vigan frumvarpi Jóns Skaftason-
ar og taldi öllu heppilegra að
tryggja áhrif kjósenda á val
frambjóðenda meö prófkosning-
um. Sagöist hann vera hræddur
um að fáir myndu nota réttinn til
að merkja viö frambjóðendur og
þannig gæti litill minnihluti ráöiö
þvi hverjir kæmust á þing. Þá
væri lika hætta á að menn merktu
viö fyrstu mennina i starfrófsröð-
inni.
Þó að hann teldi prófkjör heppi-
legra form en þaö sem Jón legði
til, þá væri i reynd ekki um meira
lýðræði að ræða með prófkjöri en
viö núverandi val á frambjóöend-
um meö fulltrúavali. Sérstaklega
væru opin prófkjör vafasöm, sem
gæfu mönnum úr öörum flokkum
tækifæri til að hafa áhrif á val
frambjóðenda.
bækur
That Sunny Dome.
A Protrait of Regency Britain.
Donald A. Low. Dent 6 Sans 1977.
Regency timabilið, þegar
George IV var rikisstjóri I stað
föður sins, sem var forfallaður
frá þvi að gegna konungdómi,
stóð frá 1811-1820. Þetta var tima-
bil mikilla breytinga, lúksuslifn-
aðar og sárrar neyöar þeirra,
sem iðjuöu I verksmiöjuvilpum i
upphafi iðnbyltingar. 1 bók-
menntum var þetta timabil
frábærra afreka, Byron, Scott,
Keats og Jane Austin.
Þetta var mikið breytingatima-
bil. Englendingar og Þjóöverjar
sigra Napóleon við Waterloo, yf-
irráð Englendinga á hafinu verða
algjör og verslunargróöinn hleðst
upp. Jafnframt þessu leita menn
nýrrar lifstjáningar og aukins
frelsis, bæöi háir og lágir. Pólitisk
meövitund eykst og samfélagiö
verður fjölbreytilegra.
Höfundurinn dregur upp mynd
þessa timabils með tilvitnunum
úr blöðum, skáldverkum og ljóð-
um. Andstæöur samfélagsins
birtast á þessum siðum, dandlar
eins og Beau Brummell, klúbb-
arnir, baðstaðirnir, Evrópuferðir
yfirstéttarinnar og hins vegar
eymdarlffiö I verksmiðjuþorpum
og bæjum. Þessi timabils lýsing
Low’s er vel gerö og skemmtileg
aflestrar og honum tekst að glæöa
hana lífi og lit. Og yfir þessu öllu
trjónaði ríkisstjórinn, léttúðugur
og kenjóttur, eltandi pilsin og leit-
andi aö endalausum tilbreyting-
um, eyðslukló sem eyddi og
spenti og tók sér stjórnarstörfin
heldur en ekki létt. Þaö var
elegans yfir þessu timabili, léttúö
og oft ýkt látalæti og flest allt var
gjörlegt. Þetta var hæfilegur inn-
gangur aö Viktoriutlmabilinu,
þegar léttúðin mátti ekki lengur
sjástog ábyrgöarfull alvara mót-
aði samfélagið.
Höfundurinn lýkur bók sinni
með tilvitnun I Dickens, sem hann
viðhafði um tima frönsku stjórn-
arbyltingarinnar:
„Þetta voru ágætir timar og
einnig hinir ömurlegustu, þetta
var timabil vizkunnar og einnig
timi fiflskunnar, timi trúar og
vantrúar, þetta var hátiö ljóssin^
einnig nótt myrkraaflanna, þetta
var vor vonarinnar og einnig vet-
ur örvæntingarinnar” (A Tale of
Two Cities).
o
Ben Jonson.
The Complete Poems. Edited by
George Parfitt. Penguin Educat-
ion 1975.
Donne og Ben Jonson höfðu vlö-
tækust áhrif á enska ljóöagerö af
öllum enskum 17. aldar skáldum.
Þótt Ben Jonson væri aðdáandi
klassikur eins og almennt var á
17. öld, þá haföi hafin engu aö sið-
ur áhuga á þeim timum sem hann
lifði. Hann er meöal stórskálda
Englendinga og þessi útgáfa er á
allan hátt vönduö og vel unnín.
Athugagreinar fylgja og flest það,
sem getur verið nútimamönnum
gagnlegt, til þess að geta lesið
verk hans með skilningi. Þetta er
eitt bindiö I bókaflokk Peguin út-
gáfunnar, „Penguin English
Poets”.
Flokkarnir ákveði röðun-
ina
Ingvar Gislason sagöi aö frum-
varpið væri verulegur gallagripur.
Röðun frambjóðenda ætti að vera
ákveðin af flokkunum, en til
greina kæmi að rýmka þann rétt
er kjósendur hefðu til að breyta
röðuninni. Taldi hann að prófkjör
kæmu til greina eða skoöana-
kannanir, enda væri slikt eölileg-
þingsja
ur þáttur i flokksstarfi. Tillaga
Jóns yki hins vegar hættuna á
lýðskrumi en styrkti ekki lýðræð-
ið.
Kjósandinn notfæri sér
ekki réttinn
Ellert B. Schram taldi tillögu
Jóns gailaða að þvi leyti að hún
gerði ráð fyrir að frambjóöendum
yröi raðað i stafrófsröö, og taldi
Ellert hættu á að kjósandinn
myndi ekki notfæra sér réttinn til
aö númera frambjóöendur. Hins
vegar væri hann hlynntur þvi að
auka áhrif kjósenda á val fram-
bjóöenda og aö kjör þeirra væri
sem mest persónubundiö.
Upptakan sem eyðilagðist
Magnús Torfi Ólafsson var
fyrstur á mælendaskrá er um-
ræðunni var framhaldið i gær og
hóf mál sitt á þvi að vekja athygli
á ummælum Jóns Skaftasonar er
hann viðhafði er hann gerði grein
fyrir tillögu sinni i framsögu. En
Jón haföi greint frá þvi aö upp-
taka sú sem gerð var af samræö-
um formanna stjórnmálaflokk-
-anna i september s.l. er þeir
ræddu um kosningalög heföi
brenglast mjög og væru langar
eyður i upptökunni þannig að ó-
mögulegt væri aö sjá hvaða skoö-
anir kæmu þar fram. Beindi
Magnús þeim tilmælum til
menntamálaráðherra að þetta at-
vik yrði rannsakað, þannig aö þaö
fengist á hreint hvort hér væri um
pesónuleg mistök að ræöa eöa
tæknigalla.
Varöandi frumvarp Jóns þá
lýsti Magnús fylgi sinu viö þaö og
sagðist telja að rööunarréttur
kjósenda væri heppilegra fyrir-
komulag en prófkjör og meö
þessu væri lika tryggt aö stuön-
ingsmenn annarra flokka gætu
ekki haft áhrif á val frambjóð-
enda.
Þá sagöist hann telja aö megin-'
þorri kjósenda myndi notfæra sér
þennan rétt til rööunar, þó aö röö-
un yröi ekki skylda. Atkvæöi
þeirra sem ekki myndu notfæra
sér röðunarréttinn, en merkja
bara við listann, myndu þá skipt-
ast jafnt á milli allra frambjóð-
endanna. Þessi réttindi kjósenda
myndu ekki skerða stööu flokk-
anna, þvi flokkarnir myndu eftir
sem áöur ákveða hverjir færu á
listana.
Framför én ekki gervilýð-
ræði
Jón Skaftason sagði varðandi
upptökuna sem heföi, eyöilagst i
sjónvarpinu aö hún væri ekki al-
veg glötuð.þvi að Jón Arm. Héö-
insson heföi tekið umræðuna upp
á stálþráð og ætti upptökuna ó-
skemmda. Þar kæmi greinilega
fram aö formenn stjórnmála-
flokkanna hefðu haft mjög já-
kvæða afstöðu til þess aö gera
kjör þingmanna persónulegra.
Jón ræddi siðan nokkuö fram-
komna gagnrýni og hélt fram
sömu skoðunum og fram komu i
ræðu Magnúsar Torfa. Frum-
varpið væri framför en ekki
gervilýöræði, þvi það ætti að
tryggja aö kjósendur gætu notiö
kosningarétt sinn til fullnustu.
Jón viöurkenndi að minnihluti
kjósenda gæti vissulega haft mik-
illáhrif meö þessu fyrirkomulagi,
en hins vegar væri það reynsla
annarra þjóða aö mikill meiri-
hluti kjósenda notfærði sér rétt-
inn til rööunnar.
Þá vék hann nokkuð aö afstööu
Alþýðubandalagsins til málsins
og benti á að i þeim flokki væri á-
greiningur um þessi mál, saman-
ber andstööu Lúöviks Jósepsson-
ar við þetta frumvarp og hins
vegar þá staðreynd að fimm
þingmenn Alþýðubandalagsins
heföu flutt tillögu er gengi i svip-
aða átt og frumvarp hans.
Ágreiningur líka hjá okkur
Páll Péturssontók næst til máls
og sagði að það væri ágreiningur I
fleiri flokkum en Alþýðubanda-
laginu um fyrirkomulag kosn-
inga; þannig væri hann sjálfur
andvigur frumvarpi Jóns. Væri
hann hræddur um að margir
myndu ekki notfæra sér réttinn til
rööunar. Þá væri lika mikilvægt
aö kosningareglurnar væru sem
einfaldastar, en frumvarp Jóns
byöi þeirri hættu heim aö þær
yrðu of flóknar. Vakti hann at-
hygli á þvi að i prófkjöri Alþýðu-
flokksins i Reykjavik heföu kosn-
ingareglurnar ekki veriö mjög
flóknar, en engu að sfður hefði
8—10% atkvæða verið ógild.
Votergeitspólan
Karvel Pálmason lýsti yfir
stuðningi við frumvarpiö og sagð
ist vera eindregiö fylgjandi þvi aö
auka rétt kjósenda til aö hafa á-
hrif á val frambjóðenda af ein-
stökum listum. Varöandi spóluna
sem heföi eyðilagst i sjónvarpinu
sagði Karvel, að ef menn vildu
vera illkvittnir þá gætu menn
sagt að hér hefði kannski eitthvaö
svipaö gerst og meö Votergeit-
spóluna forðum.
Er Karvel lauk máli sinu voru
enn margir þingmenn á mæl-
endaskrá, en umræðu var þá
frestað vegna þingflokksfunda.
Er þvi auðsætt aö þessi fyrsta
umræöa á enn eftir að taka nokk-
urn tima.
Frumvarp um breytingu
á rjúpnaveiðitímanum
Rjúpan einka-
fugl Finns?
Jónas Árnason hefur lagt fram
á Alþingi lagafrumvarp um
breytingu á lögum um fuglaveiö-
ar og fuglafriðun. Felur frum-
varpið I sér að rjúpnaveiðar hefj-
ist ekki fyrr en 15. nóvember I
stað 15. október, en standi svo til
22. janúar i stað 22. desember. t
greinargerð með frumvarpinu
segir flutningsmaður:
„Er rjúpan oröin einkafugl
Finns Guömundssonar?” —
Þessu likt heyrir flm. frv. þessa
æöi oft spurt. Margir bændur,
sem best þekkja til á helstu
rjUpnasvæðum, segja hiklaust að
verið sé að útrýma þessum fugli.
Allir teljaþeir sjálfsagt aö alfriða
rjúpuna I 2—5 ár, eins og venjan
var hér áður þegar viö blasti
álika útrýmingarhætta og nú.
Samt virðist alveg vonlaust að fá
alfriðun samþykkta. Hvers
vegna? Finnur Guömundsson má
ekki heyra það nefnt.
Hér er lagt til að rjúpnaskytt-
um verði uppálagt að 6afa hemil
á sér einum mánuði lengur en
hingað til; rjúpnaveiðar hefjist
ekki fyrr en 15. nóvember, en
standi svo til 22. janúar i staöinn
fyrir 22. desember, eihs og kveöið
er á um i núgildandi lögum.
Þannig mundi veiðitiminn færast
dýpra inn i skammdegið og stytt-
ist sá timi sem skotljóst yröi dag
hvern. Þetta yröi nokkur friðun.
Ekki veitir af.
Frv. þetta var flutt á siöasta
þingi. Menntamálanefnd fjallaði
Jónas Árnason
um það og skilaði einróma áliti.
Þar sagði m.a.: „Búnaöarfélag
Islands mælir með samþykkt
frv., en Finnur Guðmundsson
leggst gegn þvi.” (Lbr. flm.).
Nefndintreystisérekkitilað fara
aö vilja Búnaöarfélags Islands.
Hún tók þeim mun meira mark á
Finni Guömundssyni og lagöi til
aö máliö yröi rotaö með þeirri aö-
ferö sem heitir „að visa til rikis-
stjórnarinnar”. Sú tillaga hlaut
hins vegar ekki afgreiöslu I deild-
inni. Hún kom aldrei til atkvæöa
þar.
Flm. leyfir sér aö endurflytja
þetta frv. — hvaö sem Finnur
Guömundsson segir”.