Þjóðviljinn - 24.11.1977, Qupperneq 9

Fimmtudagur 24. nóvember 1977 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
MÁLFRELSISS J ÓÐUR,
TIL HVERS?
Fyrir skemmstu var stofnað-
ur i Reykjavik Málfrelsiss jóður.
Að stofnun sjóðsins standa 78
manns og er sjóðnum ætlað að
tryggja málfrelsi i landinu með
þvi að greiða miskabætur og
málskostnað fyrir sakborninga
i meiðyröamálum. Sektir til
rikissjóðs mun sjóðurinn ekki
greiða.»
Hafinn hefur verið fjársöfnun
á vegum sjóðsins og er tekið á
móti framlögum á skrifstofu,
Laugavegi 31, (simi 29490) en
einnig má greiða framlög inn á
gíróreikning nr. 31800-0.
Skrifstofan er opin frá 1-5
virka daga.
Nokkrar umræður hafa orðiö
á undanförnum árum um gild-
andi meiöyröalöggjöf, ekki sist
eftir öllmálaferli Varins Lands,
og eins m innast m enn þess þeg-
ar málaferli af svipuöu tagi
hindruöu i fleiri mánuöi út-
sendinu viötalsþáttar i sjón-
varpi viö Sverri Kristjánsson,
sagnfræöing.
Margir af stofnendum sjóös-
ins hafa lýst þeirri skoðun sinni
aö meö svo þröngri túlkun eins
og fordæmi er gefiö fyrir i VL
dómunum, sé meiöyrðalöggjöf-
in til þess fallin aö hindra um-
ræöur um ákveöin mál og hefta
listrænt tjáningarfrelsi manna.
Þjóðviljinn leitaöi til nokk-
urra af stofnendum sjóösins og
fara viötöl viö þá hér á eftir.
Rétt er aö geta þess aö reynt var
að ná i Sigurö Lindal prófessor,
en aö honum var vegið sérstak-
lega fyrir þátttöku i Málfrelsis-
sjóöi i grein i Visi á þriöjudag,
en hann er erlendis um þessar
mundir.
Grein þessa ritar Jón S.
Gunnlaugsson, lögfræöingur en
i henni segir hann sjóöinn vera
ólöglegan þar sem hann hvetji
fólk tillögbrota. Beinir Jón máli
sinu aðallega til Sigurðar Lin-
dals, sem lagaprófessors, en
einnig til framkvæmdavaldsins
ilandinu, sem hannteluraö eigi
aö banna sjóöinn og stefna
stofnendum hans.
—AI.
Ekki hægt að treysta
þvi að réttskipaðir
dómstólar skeri úr
um mál þeirra
í grein sinni í Vísi talar
Jón S. Gunnlaugsson um
lögin sem einhvern al-
gildan hlut, sagöi Siija
Aðalsteinsdóttir, einn
stjórnarmanna Mál-
frelsissjóðs.
Hann iitur fram .hjá þeirri
staðreynd að lög eru túlkuð á
mismunandi vegu, alit eftir
aðstæðum og 'einnig að þegar
lög eru i gildi i langan tima,
urelaast þau, og skilningur og
túlkun dómenda og almennings
á þeim breytast meö timanum.
Hann litur einnig fram hjá
þeirri staöreynd að menn geta
ekki einu sinni treyst þvi aö rétt
skipaöir dómstólar skeri úr um
mál þeirra, þegar þar aö
kemur.
Þannig er þvi einmitt fariö i
þeim málum, sem eru beinlinis
tilefni til þess að i sjóðsstofnun-
ina var ráöist nú, VL málin svo-
nefndu.
Hinn rétt skipaði Hæstiréttur i
landinu fjallaði ekki um þau
mál, heldur menn sem gripið
var til i vandræðum þegar ryðja
varð dóminn vegna aöildar eins
dómandans að málinu.
Þessi staðreynd er þeim mun
alvarlegri þegar á það er litið að
greinilegur munur er á máls-
meðferð undirréttar og hæsta-
réttar i þessum málum.
Ég lit svo á að lögin um meið-
yrði séu beinlinis hættuleg
tjáningarfrelsinu i landinu
þegar þau má túlka svo þröngt
að þau brjóti gegn ákvæðum
stjórnarskrárinnar um tján-
ingarfrelsi.
Nauðsyn að menn
geti sagt meiningu
sína án hræðslu
við þungar fébætur
Það skiptir nú minnstu,
þó iögfræðingur skrifi
eitthvað á þessa lund,
sagði Jón Böðvarsson,
skólameistari í Keflavík,
einn af stofnendum Mál-
frelsissjóðs. Menn láta
það eins og vind um eyru
þjóta.
Þó er fráleitt að fullyrða aö
sjóðurinn hvetji menn til lög-
brota. Hann hvetur til þess eins
að menn tali skýru máli. Ef
menn telja að kurteislega fram-
sett gagnrýni sé lögbrot, þá geta
þeir komist aö þeirri niöur-
stööu 'aö sjóöurinn hvetji til
lögbrota, annars ekki.
Mesta nauösynin er aö menn
kveði skýrt að og segi sina
meiningu fremur en þeir
hræðist þaö vegna úreltrar
meiðyröalöggjafar, sem alltaf
má gripa til.
Stefnurnar i VL málunum
urðu einfaldlega til þess aö
menn urðu hræddir við að tjá sig
um þau mál, og þvi voru þær til-
raun til þess að kæfa málfrelsi i
landinu.
Eins og nú er, veröa menn að
hugsa sig um tvisvar áöur en
þeir skrifa, og jafnvel þó þeir
skrifi sanna hluti, geta þeir
veriö dæmdir fyrir.
Meiðyröalöggjöfin hefur aö
visú léngi verið gölluö, en
menn hafa hins vegar ekki tekið
VL-málaferlin
Siija Aöalsteinsdóttir
Mörgum af stofnendum
sjóðsins er það mikið áhugamál
að fá lögunum. breytt, og
sjóðnum er ætlaö að starfa þar
tii svo verður.
Þaö getur hins vegar tekið
langan tima og á meðan hefur
það gerst að við tökum okkur
saman um aö gera það form-
lega, sem margir hafa verið að
hugsa um að gera óformlega,
þ.e. styrkja þá sem dæmdir
•hafa verið nú nýverið i þungar
fébætur vegna meiðyrða með
svo þröngri túlkun meiðyröa-
löggjafarinnar.
höfðu þann tilgang
eina að hræða
menn frá umræðum
um hermálið
Fyrir mér er þetta
mjög einfalt mál, sagði
Pétur Gunnarsson rit-
höfundur, einn af stofn-
endum Málfrelsissjóðs.
VL-málaferlin hafa þann til-
gang einan aö hræða fólk frá þvi
aö taka þátt i umræðum um
hermálið og hindra menn
þannig i að gagnrýna aðgeröir
andstæðinga sinna.
Eg tek þátt i stofnun sjóðsins
til þess aö sporna gegn sliku, —
til þess aö þeir sem vilja taka til
máls um þessi mál og önnur
álika, viti aö þeir eiga bakhjarl
þar sem sjóðurinn er.
Fyrir mér getur lagabók-
stafur ekki verið nein heilög
kýr, og alls ekki ef hann meinar
fólki að láta skoðanir sinar uppi.
Lög landsins eru
ekki guðleg boð
Pétur Gunnarsson,
Jón BWvarsson
hana alvarlega eins og hún
stendur. Þegar svo VL stefn-
urnar koma fram, beita stefn-
endur mjög þröngri túlkun
hennar fyrir sig, og þá er vissu-
lega tilefni til þess að reyna að
fá henni breytt.
Það er þvi von min aö sjóö-
urinn láti fleira til sin taka og
reyni að hafa forgöngu um að
breyta löggjöfinni i skaplegt
horf..
Við spurðum Tryggva
Gislason skólameistara
hver þörfin væri á stofn-
un sliks sjóðs, og fer svar
hans hér á eftir:
Þégar hópur lögviturra
manna ætlar að þagga
niður í öðru fólki í skjóli
lagakróka sinna, — og
kemst upp með slíkt, er
þörf á að breyta lögum
landsins.
Lög landsins eru að minum
dómi ekki guðlegt boð, heldur
mannasetning, og mannasetn-
ingum má breyta. Aftur á móti
er mikilsvert að lög verndi
einstakling. fyrir árásum og
ærumeiðingum. Ef hegning er
hins vegar ekki i samræmi við
afbrot er þörf aö breyta ákvæð-
um hegningarlaga.
Strákslegar athugasemdir i
Visi á þriðjudag um að til okkar,
sem undirrituðum ávarp vegna
stofnunar Málfrelsissjóös sé
„vart hægt að gera þær kröfur
að þeir sýni islenskum lagaregl-
um og réttarskipan fylgispekt”
af þvi viö viljum umbylta nú:
Tryggvi Gislason,
verandi þjöðfélagsskipan á
Islandi er heimskulegur þvætt-
ingur og væri ærumeiðing ef hér
væri ekki um að ræða enn eitt
dæmi um ofstæki þröngsýnna
ihaldsmanna.
Enginn þeirra manna, sem
undir ávarpið ritar hefur látiö i
það skina að hann vilji umbylta
núverandi þjóðfélagsskipan á
tslandi, enda þótt margir okkar
telji sjálfsagt að berjast fyrir
félagslegu og fjárhagslegu jafn-
rétti i þjóöfélaginu.