Þjóðviljinn - 31.12.1977, Side 22

22 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 31. desember 1977
Viðburdaríkt ár
Framhald af bls. 21
mati þeirra Guömundar M. Jóns-
sonar og Ingólfs Ingólfssonar sem
Þjóöviljinn ræddi viö 12. jiill um
samningana. Treglega gekk þó i
samningum farmanna, og héldu
viöræöufundir áfram.
Samningar náöust fyrir starfs-
fólk Irlkisverksmiöjunum 24. júll.
Sömu helgina fóru rafvirkjar hjá
Rafmagnsveitum rikisins I verk-
fall.
Samningar I farmannadeilunni
tókust loks um verslunarmanna-
helgina.
Samningsnefnd BSRB fór nú aö
tygja sig I slaginn. Hélt nefndin
fund 18. ágúst. Þar var dreift
gögnum um stööuna, en samn-
ingafundur meö fulltrúum rlkis-
valdsins var ekki boöaöur fyrr en
siöar.
Samningar voru undirritaöir
viö rafvirkja hjá Rarik 18. ágúst.
Samningafundur BSRB og rik-
isins var haldinn fyrst eftir langt
hlé 23. ágúst.
Uppsagnir
í frystihúsum
llok ágústog byrjun september
var hundruöum manna sagt upp
hjá frystihúsum á Suöur- og Suö-
vesturlandi.Viöþessar uppsagnir
kom I ljós aö verkalýöshreyfingin
haföi ekki þaö afl sem skyldi til
þess aö stööva uppsagnirnar. Ber
aö draga sérstaka lærdóma af
þessum uppsögnum, til dæmis
meö því aö setja I landslög skýr
ákvæöi sem vernda verkafólk
gegn fruntaskap atvinnurekenda.
Málgögn atvinnurekenda kenndu
kjarasamningunum um lokun
frystihúsanna og höföu I hótunum
um aö skeröa kjör verkafólks.
Hefur mjög boriö á sltkum hótun-
um slöan I stjórnarmálgögnun-
um, ekki sist I Tímanum.
„Margur ágirnist
meira en þarf”
BSRB boöaöi verkfall 26.
september, en samkvæmt lögum
hefur sáttasemjari siöan heimild
til þess aö fresta boöuöu verkfalli
um hálfan mánuö. Lítt þokaöist i
átttil samninga þrátt fyrir verk-
fallsboöun þessa. Sáttatillaga
barst á siöustu stundu — frestur
er tiltekinn I lögum — en hún
geröi ráö fyrir litlu meiri launa-
hækkun en tilboð rlkisins sem
samninganefnd BSRB haföi hafn-
aö einróma. Lýsti samninga-
nefndin einnig eindreginni and-
stööu viö sáttatillöguna. Skoraði
forysta BSRB á félagsmenn aö
fella sáttatillöguna I allsherjarat-
kvæöagreiöslu sem fram fór 2. og
3. október. Héldu forystumenn
BSRB fundi um land allt þar sem
fjallað var um stöðuna I samn-
ingamálunum. Sýndu starfsaö-
feröir BSRB þá þegar að kjara-
baráttan haföi veriö þrautskipu-
lögö fyrirfram. Var augljóst aö
forystumenn BSRB höföu lagt sig
fram um aö vera viö öllu búnir,
enda mikiö I húfi: Fyrsta verkfall
Bandalags starfsmanna rlkis og
bæja blasti viö. Margt var þaö I
starfsháttum BSRB fyrir og I
verkfallinu sem verkalýðshreyf-
ingin i heild mætti taka sér til fyr-
irmyndar. Skal þar sérstaklega
lögö áhersla á mjög gott samband
viö félagsmenn meö dreifiritum
og regiulegum fundahöldum,
vlötæka upplýsingasöfnun og opiö
samband viö fjölmiöla.
Um mánaöamótin septem-
ber-október var eins og forsvars-
menn rlkisvaldsins heföu fyrst
áttaö sig á þvi, að þeir bæru
ábyrgð á stöðu samningamál-
anna. Fyrstur til að stlga fram á
sviðið varð Jón Sigurðsson, ráðu-
neytisstjóri þá, nú forstjóri Járn-
blendiverksmiðjunnar. „Margur
ágirnist meira en þarf”, sagði
stjórinn og hafði I hótunum við
opinbera starfsmenn. Varð hót-
anabréf hans mjög til þess að efla
baráttuskap opinberra starfs-
manna. Enda sögðu 89,7% þeirra
„nei” við sáttatillögunni! „Or-
slitin styrkja stöðu samtakanna”,
sagði Kristján Thorlacius. Verk-
fall virtist á næsta leiti* þó var
enn ráðrúm til samninga, en
rikisvaldið hreyfði sig ekki fyrr
en eftir ágengni BSRB um að
samningaviðræður yröu hafnar.
Verkfall BSRB hefst
Samkvæmt lögum um verk-
fallsrétt opinberra starfsmanna
bar svonefndri kjaradeilunefnd
að úrskurða um það hvaöa störf-
um skyldi gegnt þrátt fyrir verk-
fall. Vöktu úrskurðir nefndar
þessarar mikla óánægju meðal
opinberra starfsmanna þar sem
hun fór út fyrir valdsvið sitt með
þvi að úrskurða hópa einstaklinga
i vinnu i stað þess að úrskurða um
hvert starf fyrir sig. Kom til
verulegra vandræða vegna
vinnubragða nefndarinnar, þó al-
veg sérstaklegaá sjúkrahúsunum.
Samningar BSRB
Verkfall BSRB hófst á miðnætti
11. október. Þá þegar voru gerðar
tilraunir til þess að veikja sam-
stöðu BSRB. Sjálfstæðisflokkur-
inn skipaði sendimönnum sínum I
Starfsmannafélagi Reykjavikur-
borgar að semja strax. Þeir
hlýddu og báru samkomulags-
uppkast fyrir fund — en fundurinn
felldi samkomulagið með 378 at-
kvæðum gegn 338! Þrátt fyrir
þessar ófarir hélt Sjálfstæðis-
flokkurinn áfram klofningsiðju
sinnLÞannig beitti stærri flokkur
stjórnarinnar sér fyrir þvi að
eyðileggja samstöðu opinberra
starfsmanna. Það tókst ekki — en
vinnubrögð þessi töfðu gang
mála. Að lokum fór þó svo að for-
ystumenn Starfsmannafélags
Reykjavikurborgar klufu sig út
úr, svikust aftan að félögum sin-
um og lögðu tillögu sina um
samninga fyrir allsherjarat-
kvæöagreiðslu. Voru þeir
samþykktir með 1.131 atkvæði
gegn 545. íhaldsöflin hrósuðu
sigrinum, en heildarhreyfing stóð
fastara fyrir en nokkru sinni,
þannig að sigurinn varð
skammgóður vermir.
Handalögmál
Til margskonar sögulegra at-
vika kom I þessu fyrsta verkfalli
BSRB. Veröa þau ekki rakin
hér, en aöeins minnst á eitt
þeirra þar sem I öndveröu var
vikiö aö þvl er ráöuneytisstjór-
inji ritaöi ágirndarbréfiö
fræga. Sami maöur kom' viö
sögu siöar I verkfallinu er
hann ágirntist mat sinn I mötu-
neyti stjórnarráðsins. Vildu verk-
fallsverðir BSRB ekki horfa upp á
að framið væri verkfallsbrot.
Lokuðu þeir mötuneytinu. Svo
hart svarf hungrið að ráðuneytis-
stjóranum að hann lét sér ekki
segjast. Kvaddi hann til beljaka
nokkra á vettvang sem tóku verk-
fallsverðina haustaki, hrintu
þeim i gólfin og ruddu brautina.
Var þetta i eina skiptið sem kom
til handalögmála i þessu verkfalli
sem annars fór vel fram á alla
lund.
25. október tókust samningar
BSRB og rikisins. Meginatriði
samninganna voru:
1. 10-21% launahækkun miðað
við júlílaun.
2. Afangahækkanir verði 3% 1.
júni 1978, 3% 1. september og 3%
1. april 1979.
3. Verulegar tilfærslur i neðstu
launaflokkunum.
4. 40.000 kr. persónuuppbót eftir
9 ára starf.
5. Sérstök 4.160 kr. launauppbót
á mánuði i október, nóvember og
desember.
6. Samningar gildi til 1. júli
1979.
Samningarnir tóku gildi frá 1.
júli 1977 — verkuðu aftur fyrir sig.
Elskirn
stéttarbaráttunnar
Er samningarnir höfðu veriö
undirritaðir birti Þjóðviljinn við-
tal við framkvæmdastjóra BSRB,
Harald Steinþórsson, sem sagði
ma:
„Ég tel alveg ótvirætt að sam-
tök okkar komi stéttarlega sterk-
ari enáöurfrá þessari eldskirn og
að við höfum sýnt og sannað að
héðan i frá verður ekki framhjá
BSRB gengið sem fullgildum að-
ila innan verkalýðshreyfingar-
innar á Islandi.”
í þessum orðum Haralds
Steinþórssonar kemur kannski
fram sá þáttur kjarabaráttu
BSRB sem er mikilvægastur.
Það var ætlun rikisvaldsins aö
knésetja samtök opinberra
starfsmanna — en það tókst ekki
vegna samstöðunnar, þó að ihald-
ið reyndi að bregða fæti fyrir á
siðustu stundu þegar verst stóð á
með samningum Starfsmanna-
félags Reykjavikurborgar.
I. nóvember var gengið frá
kjarasamningum bankamanna,
en þeir höfðu boðað til verkfalls
sem ekki kom til framkvæmda.
Handprjónasamband
5. nóvember bar það til tiðinda I
islenskum verkalýðsmálum aö
stofnað var Handprjónasamband
Islands. Stofnfundurinn var
myndarlegur og sóknarhugur i
fundarmönnum. Fundinn sóttu
um 700 manns. Handprjónasam-
bandið hefur nú hafið starfsemi
með reglulegum hætti og opnaö
skrifstofu i gamla Þjóðviljahús-
inu að Skólavörðustig 19. Þar er
einnig til húsa merkileg grein á
meiði islenskra verkalýðssam-
taka, framleiðslusamvinnufélag-
ið Rafafl og svo Iðnnemasam-
band íslands.
Ráðstefna
Alþýðubandalagsins
II. nóvember efndi Alþýðu-
bandalagið til sinnar fyrstu ráð-
stefnu um verkalýðsmál. Hana
sóttu liðlega 100 fulltrúar viðs-
vegar að af landinu og úr um 40
verkalýðsfélögum. Ráðstefnan
tókst hið besta,en hún fjallaði um
baráttuaðferðir íslenskra
sósialista i verkalýðshreyfing-
unni og framtiðarstefnumið.
Landsfundur Alþýðubandalags-
ins var haldinn 17.-20. nóvember.
Aðalkjarasamningur BSRB var
samþykktur með allsherjarat-
kvæðagreiðslu sem lauk 13.
nóvember. Kosningaþátttaka var
67%; 75,3% þar af sögðu já. Viö-
ræður standa nú yfir um sér-
kjarasamninga BSRB.
20. nóvember lauk þingi Iön-
nemasambands tslands. Var
Hallgrimur G. Magnússon kjör-
inn formaður sambandsins.
r
Arásum verður
svarað
Seint I nóvember sögöu
verkalýðsfélögin á Vestfjörðum
upp samningum sinum, en þau
höfðu samið sérstaklega I vor eins
og kemur fram hér á undan.
Samband almennra llfeyris-
sjóða hélt aðalfund sinn 28.
nóvember. Var Eðvarð Sigurðs-
son endurkjörinn formaður sam-
bandsins.
Þingi Farmanna- og fiski-
mannasambands Islands lauk 25.
nóvember. Var Ingólfur Ingólfs-
son, vélstjóri og formaðuf, Vél-
stjórafélags Islands, kjörinii for-
maður FFSI.
4. desember lauk þingi Verka-
mannasambands Islands. Þar
var einkum fjallað um hugsanleg
viðbrögð verkalýðshreyfingar-
innar við þeim árásum sem
stjórnarblöðin hafa haft uppi á
kjör verkafólks. Var samþykkt að
svara árásum, ef gerðar yrðu,
með fyllsta þunga. Guðmundur J.
Guðmundsson var endurkjörinn
formaður sambandsins.
Þegar þetta er skrifað hafa
verkalýðsfélög á Vestfjörðum afl-
að sér verkfallsheimildar.
1 þessari samantekt um
verkalýðsmálin á tslandi áriö
1977 hefur verið reynt að draga þá
atburði saman sem hæst hafa
borið i sögu verkalýðshreyfingar-
innar sjálfrar á árinu 1977. Margt
er þó ósagt, einkum það sem ekki
gerist beint á vegum verkalýðs-
samtakanna, en snertir þó lif og
starf islenskrar alþýðu allrar
frá degi til dags. Tilgangur þessa
sundurlausa yfirlits var heldur
aldrei annár en sá að gefa þeim
sem vilja fylgjast með verkalýðs-
málum kost á þvi aö hafa þessar
linur Þjóðviljans til hliösjónar
siðar meir, því að hér á að vera að
finna á einum stað upprifjun
helstu viðburða I tímaröð — þó
margt vanti. Þó fer ekki á milli
Kristján Thorlaclus, formaöur B8RB.
Guöjón Jónsson, formaöur Málm- og skipasmiöasambands tslands og
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir, formaður Starfsstúlknafélagsins Sóknar,
á leiö til samningafundar.
Frá fyrsta samnlngafundi ASt og Vinnuveitendasambandsins sl. vor:
Björn Jónsson og Jón H. Bergs ræöa málin.
mála, að áriö 1977 var við-
burðariktf sögu íslenskrar verka-
lýðshreyfingar.
1 upphafi þessa pistils var
minnt á samþykkt 33. þíngs
Alþýðusambands lslands á
stefnuskrá fyrir samtökin. Þar
segir ma: „Þvi aðeins má vænta
varanlegs ávinnings, að saman
fari hin beina kjarabarátta og
barátta fyrir auknum áhrifum og
félagslegu valdi verkalýðs-
stéttarinnar.”
Arið 1977 bar þess vott, að
verkalýðshreyfingin gerir sér
þetta ljóst; nú hefur hinn
fyrrnefndi þáttur skilað veruleg-
um árangri, þ.e. kjarabaráttan.
En þvi aðeins næst varaniegur
árangur að baráttu ársins 1977
verði fylgt eftir með baráttu fyrir
auknum áhrifum og félagslegu
valdi verkalýðsstéttarinnar. Til
þess gefst tækifæri á þvi ári sem
senn hefst, árinu 1978.
s.