Þjóðviljinn - 12.09.1978, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 12.09.1978, Blaðsíða 7
Þriðjudagur 12. september 1978 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7 „SOVÉSKIR DAGAR” Úkraínskir lista- menn í heimsókn Hópur listafólks frá Úkrainu er væntanlegur hingað til lands i dag, til þátttöku i „Sovéskum dögum” sem félagið MtR efnir orðið áriega til. Listafólkið kemur fram á tónleikum og danssýningum á nokkrum stöðum á Austur- og Norður- landi. auk Reykjavikur Þetta er þriðja árið i röð, sem eitt lölýðvelda Sovétrikjanna er sérstaklega tekið til kynningar á „Sovéskum dögum” MtR, Menningartengsla Islands og Ráðstjórnarrikjanna: Armeniukynning var 1976, Lett landskynning i fyrra, og nú Úkrainukynning. í hópnum eru 12 þjóð- dansarar, sem allir eru með- limir i „Rapsódiu”, einum frægasta þjóðdansaflokki úkra- 1nu; óperusöngvarinn Anatoli Mokrenko, sem er einn frægasti einsöngvari Kiev-óperunnar, og bandúruleikararnir Maja Golenko og Nina Pisarenko. Bandúra er þjóðlegt, úkrainskt strengjahljóðfæri. t fylgdarliði listafólksins verður m.a. Pavel Zagrebelini, einn af kunnustu núlifandi rit- höfundum i Úkratnu. Tónlistarfólkiö og dansararnir halda skemmtanir i Neskaupstað 13. og 14. septem- ber og á Egilsstöðum þann 15., en siðan á Húsavik og/eða Akureyri, og i Þjóöleikhúsinu verður sýning 18. september. t tengslum við „Sovésku dagana” verður sýning haldin i Neskaupstað á myndlist frá Úkratnu. og i Reykjavik verður sýnd nytjalist og skrautmunir: keramik, postulin, gler, vefn- aður, tréskurður ofl. Einnig verða ljósmyndir og bækur frá Sovét-úkrainu sýndar i MtR- salnum, Laugavegi 178, og þar, og e.t.v. viðar, verður einnig efnt til fyrirlestrarhalds og kvikmyndasýninga i tilefni Úkrainukynningarinnar. SIGLAUGUR BRYNLEIFSSON: Tákn, kenning SYMBOL AND THEORY. A philosophical study of theories of religion in social anthropology. John Skoruski. Cambridge úni- versity Press 1976. DIVINE SUBSTANCE. Christopher Stead. Clarendon Press: Oxford University Press 1977. Mannfræðingar og mannfélags- fræðingar hafa allt frá þvi að mannfræðin mótaðist til þeirrar gerðar sem einkennir hana nú, fjallað um mismuninn á hugs- unarhætti. og viðmiðun frum- stæðra manna og visindalegri viðmiðun. Einnig hafa þeir rannsakað og rætt tengslin milli galdra, trúar og visinda og hvernig þessi fyrirbrigði tengjast innbyröis og hver séu i rauninni takmörkin milli þessara hugtaka. Höfundur þessa rits gerir greinarmun áaðferðum við rann- sókn þessara fyrirbrigða, „ensku” aðferðinni eða „vits- munalegri” aðferð; þar eru gerð skörp skil á milli nútima trúar- bragða og frumstæðra. Sam- kvæmt þessari kenningu eru frumstæð trúarbrögð fyrst og fremst heimsmyndir, sem skýrðar eru á grundvelli afla eða guða, sem geta verkað á heiminn og sem hægt er að krefja svara um hvers vegna þessi atburður gerðist á þennan hátt en ekki annan. Einnig fylgja þessum trúarbrögðum aöferðir, sem menn geta beitt til þess að hafa áhrif á vilja guðanna og geta þannig haft áhrif á atburðarás- ina. Nútima trúarbrögð sinna ekki útlistunum á sköpun heims- ins, sem sh'kri, láta visindin um það. Frumstæð trúarbrögð sinna þvi „visindalegri” starfsemi i frumstæðum samfélögum. Lévi-Strauss talar um galdurinn sem fyrsta visi að visindum nú- timans. Hin aðferðin, sú „symbólska”, litur á trúarbrögðin sem eftir- mynd eða „projektion” samfé- lagslegra aðstæðna og menningar og staðbundin þeim svæöum þar sem þau koma upp. Höfundurinn leitast við að svara margvislegum spurningum sem þessar tvenns konar aðferðir hljóta að vekja. Hvers vegna skapast heimsmynd? Eða þá hvers vegna þetta endurkast eða „prójektion” rikjandi samfélags- hátta. Einnig ræðir hann tengslin milli trúar og verka, afstöðuna til galdurs og trúartákna. Þessi heimspekilega rannsókn trúarkenninga innan mannfé- lagsfræðinnar er eins og undir- titillinn vottar mjög vitt svið og snertir flestar þær greinar sem snerta hugarheim mannsins og ekki siður félagslegar stað- reyndir. Frazer, Durkheim, Lévy-Bruhl, Horton, Malinowski, Spiro, Wittgenstein ofl. ofl., koma hér viðsögu. Bók þessi er einkum ætluð heimspekingum, mann- fræðingum, félagsfræðingum og þeim sem stunda trúarbragða- sögu og nemendum i þessum greinum. Höfundurinn er fyrir- lesari i siðferði-heimspeki við há- skólann i Glasgow. Christopher Stead las heim- speki og klassiskar bókmenntir i Cambridge undir handleiðslu Moores og Wittgensteinsr siðar lagði hann stund á guðfræði. Hann starfar nú i Cambridge. 1 þessari bók sinni fjallar hann um rökfræði, sögu klassiskrar heim- speki og guöfræði. Hann rekur merkingu orðsins „substance” á ensku, sem þýðingu á griska orð- inu „ousia”, sem var þýtt á latinu sem „substantia, essentia, existentia og natura”. Orðið þró- Konan sagðist hafa skilið viö manninn sinn fyrir þremur árum og farið þvi i sumarfri til Búlgariu ásamt dóttur sinni til hvildar. Þar hefði hún oröiö ást- fangin af karlmanni sem sagöist heita Herbert Richter. Eftir að hún hafði samþykkt aö njósna fyrir hann, féllst hann á að giftast henni einu ári seinna. Herbert þessi reyndist svo vera starfsmaður austurþýsku leyniþjónustunnar og vissi hve áhrifarikt vopn ástin var i þágu Austur-Þýskalands. Fyrir tiu árum tældi hann aðra vesturþýska þokkadis, rauð- hærða að auki,. sem vann i vesturþýska sendiráðinu i Varsjá. Hún njósnaöi fyrir hann i átta ár, en varaði hann svo við áður en hún gaf sig fram, svo honum gæfist tækifæri á að hlaup- ast á brott. TOULOUSE, Frakklandi, 7/9 (Reuter) — 1 dag fæddi frönsk hjúkrunarkona fimmbura, þrjár stúlkur og tvo drengi. Fimmbúr- arnir fæddust tveim mánuðum fyrir timann, en læknar segja að móður og börnum líði vel. Ljóðfélagið gefur út hljómplötu hjá Almenna bókafélaginu I haust. Ljóö og tónlist í Norrœna húsinu Almenna bókafélagið heldur Ijóða- og tónlistar- kvöld í Norræna húsinu miðvikudaginn 13. sept. Þrjú skáld sem gefa út nýjar Ijóðabækur nú í haust hjá AB lesa upp og Ljóðfélagið kynnir plötú sína Stjörnur i skónum, sem einnig kemur út á vegum AB i haust 1 ljóðfélaginu eru þessir lista- menn: Sveinbjörn Baldvinsson, sem einnig er höfundur texta og tónlistar, Ragnheiður Steindórs- dóttir, Gunnar Hrafnsson og Kol- beinn Bjarnason. Skáldin sem lesa upp eru Erlendur Jónsson, sem les úr bók sinni Fyrir strið, Ingólfur Jónsson frá Prestbakka, sem les úr bókinni Vængir draumsins, og Jón úr Vör sem les úr bókinni Altarisbergið. Ljóða- og tónlistarkvöldið hefst kl. 20.30 og eru allir að sjálfsögðu velkomnir. Dagmar, Gerda og Albert DUSSELDORF, 7/9 (Reuter) — Vesturþýskur einkaritari sagði fyrir rétti i dag, að hún hefði stundað njósnir i þágu austan- tjaldslanda. Fetaði hún i fótspor allflestra kvenna sem játa á sig njósnir, morð eða rán og sagðist hafa gert þetta til að þóknast ást- tnanni sinum. og eðli aðist i meðförum grisku heim- spekinganna, einkum tók það nokkrum merkisbreytingum hjá Aristotelesi. Siðan rekur hann hvernig, hvenær og á hvern hátt orðið substantia tengist kenning- unum um Guð, meðal kristinna höfunda á fyrstu fjórum öldunum eftir Krist. Höfundurinn fjallar nákvæmlega um þetta hugtak i sambandi við þrieinan Guð, Þrenninguna, um Guð i þremur persónum. Höfundurinn segir i formála, að viðfangsefni hans guðlegur substance eða innsta eöli guð- dómsins, sé vitaskuld algjörlega úr samhengi við mennska getu til nokkurrar útlistunar. Hann telur að vera Guðs, æösti leyndar- dómur alls veruleika, verði ekki útlistaður á nokkur hundruð bókarsiðum. Aftur á móti leitast hann við að binda sig við fræði- lega útlistun þess hugtaks, sem hér er umfjallað, eftir jarðligum skilningi þerra hugsuða og guö- fræðinga sem fjallað hafa áður um hugtakið, og reynt hafa að skýra og útlista það svo það mætti notastásamtfleirum til að, að þvi skýrt afmörkuðu, til útlistunar á igrundunum um hæstan veru- ieika. Höfundurinn telur að um- fjöllun kirkjufeðranna, hafi raun- gildi ekki siður nú en þá. Höfundurinn ræðir fyrst heim- spekilega undirstöðu og merkingarfræði vissra hugtaka, siðan er fjallað um kenningar heimspekinga e.Kr. og kirkju- feðranna um hugtökin og hug- takið. t sjöunda til niunda kafla er þróun hugtaksins rakin og þar er drepið á tilraunir guðfræðinga til þess að útskýra guðlegt eðli og guðlega einingu. Lokakaflinn er útlistun á Þrenningunni. Kirkjuþingið i Nikeu tók ákvðena afstööu til Ariusarvillu. Það er margt óljóst um þetta kirkjuþing, en aðalatriðin eru skýr. Höfundurinn notar sam- timaheim ildir gefnar út af H.G.Opitz, i verki hans, sem reyndar er ekki að fullu lokiö, um Athanasius. Textar Ariusar þ.m. Thalía, eru gefnir út I riti G. Bardy: Resherches sur St. Lucien d’Antioch et son ecole (Paris 1936). Guðfræðingar hafa haldið þvi fram að þri'einingin hafi verið viðurkennd þessa júnidaga á kirkjuþinginu i Nikeu 325 og þvi er þetta þing eitt það mikil- vægasta sem haldið hefur verið. Þri'einingin er svo gerð að trúar- atriði i kirkjuþinginu i Konstantinópel 381. En áður en það gerðist, hafði sú kenning verði ofarlega á baugi og þ.m. i Nikeu. Sumir sagnfræðingar hafa haldið þvi fram að þar hefi þriein- ingin verið til umræðu. Ýmsir miðaldaguðfræðingar tóku upp kenningu Aristotelesar um kraftinn og töldu kraftinn verainnsta eðli guðdómsins, sbr. Plotinus og Aquinas, en sá kraft- ur hlýtur að vera sérstaks eðlis. Athanasius telur að guðlegs kraftar hafi gætt vissan af- markaðan tima i sköpuninni og einnig i sjálfum sér, þ.e. i Kristi, sem „er hans lifandi vilji og al- gjöri kraftur”. Origen telur að heilagurandi séverandi og starf- andi verund, ekki einungis kraftur eða starfsemi. Eusebius er svipaðrar skoðunar varðandi Soninn. Basil talur að krafturinn frá guðlegu efni nái niöur til vor. t lokakafla bókarinnar dregur höfundur saman niðurstöður sinar i stuttu máli, viðfangsefni hans er vandmeðfarið og fremur óaðgengilegt nútima mönnum, en höfundi tekst að útlista viðfangs- efnið á þann hátt að með nokkurri einbeitingu og athygli verður kenning höfundar auðlesin. Fyrir guðfræðinga kemur þetta rit i góðar þarfir, þvi aö eins og er, hefur ekkert komið út um þetta efni i lengri tima. Vitnað er til frumheimilda og þegar þær eru á grisku eru þær þýddar á ensku.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.