Þjóðviljinn - 20.01.1979, Qupperneq 7

Laugardagur 20. 'janúair 1979. — ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Sú hreyfing verður að leggja
höfuðáhersiuna á hagsmuni
þeirra kvenna sem verst eru sett-
ar hvað varðar flestöll réttindi
Hlin Agnarsdóttir Ef Þórdís Richards-
dóttir
Kvenna-
hreyfingu
sem berst
Viö höfum nú gripiö boltann
aftur þar sem enginn annar
viröist hafa áhuga á honum. Viö
erum í boltaleiknum sem fjallar
um málefni kvennabaráttunn-
ar. Eftir svargrein Miöstöövar
Rauðsokkahreyfingarinnar
(Miðst. Rsh. héreftir) frá 18.11.
s.l. viö grein okkar frá 10.11. s.l.
viljum viö bæta nokkru viö þar
sem frá var horfið. Miöst. Rsh.
endar grein sina m.a. á aö
spyrja hverju það er aö kenna ef
svo er aö Rsh. sé ekki nógu góö
sem baráttutæki. Satt best aö
segja héldum viö aö nú þegar
væri margoft búiö aö benda á
ýmsa galla hreyfingarinnar og
enn hefur ekkert komið fram
sem bendir til þess aö hreyfing-
in hafi breyst og eflst verulega
siöan viö yfirgáfum hana. En til
nánari krufningar á Rsh. fyrir
þá sem áhuga hafa á sliku má
benda á nýtútkomið tölublað af
Rauöliöanum (fræöilegt og
menningarlegt timarit EIK (m-
1 ). Þar er aö finna úttekt á
stefnu og starfi Rsh. undanfarin
ár.
Áður en lengra er haldið vilj-
um viö svara nokkrum atriöum
úr grein Miöst. Rsh. frá 18.11.
s.l. Þaö viröist ætla aö loöa lengi
viö skrif á borö viö þessi þar
sem tvö mismunandi viöhorf
takast á aö annarhvor aöilinn
reyni aö klekkja á hinum meö
skirskotun til ómálefnalegs
málflutnings og persónulegs
skítkasts. Þannig er reynt aö
telja lesendum trú um aö deilan
gangi aöeins út á ómerkilegt
þras og persónusviviröingar og
þvi sé ekkert mark á henni tak-
andi. Viö vorum ásakaöar um
ómálefnalega umfjöllun á mál-
efnum kvennabaráttunnar svo
og persónulegt skitkast i garö
eldrifélaga Rsh., vegna þess aö
viö vitnum i ummæli þeirra úr
blaöaviötali viö Jafnréttissiö-
una máli okkar til stuönings.
Viö köllum þaö ekki skitkast,
heldur hlutlæga gagnrýni á
málflutning sem ákveönar per-
sónur láta hafa eftir sér. Hvern-
ig á maður aö gagnrýna mál-
flutning fólks ef maöur má ekki
vitna I hann? Ef viö hefðum ver-
iö svo ruddalegar aö ásaka fé-
laga Rsh. fyrir aö vera andfúlir
og leiðinlegir og þessvegna væri
Rsh. svona léleg og slöpp þá
væri um persónulegt skftkast aö
ræöa. Viö gerum ráö fyrir aö
fólk standi viö skoöanir sín-
ar þegar á hólminn er komiö.
Þessvegna gefum viö bara skit i
allt hjal um ómálefnalegt per-
sónuniö og teljum allt slikt aö-
eins tilraun til aö sneiöa hjá
gagnrýni okkar t.d. á tengsl
Rsh. og Alþýöubandalagsins
sem voru augljós á sinum tlma.
Varöandi þetta „blessaða
blaö” Forvitin Rauö 1976, (sem
er guösélof til sölu i Sokkholti)
viljum viö aöeins leiörétta fáein
atriöi. Hlin var ekki I blaöa-
hópnum frá upphafi — heldur
var hún fengin til liös viö hann
einum mánuöi áður en blaöiö
átti aö koma út sökum mann-
fæöar hans og almennrar ring-
ulreiðar f útgáfumálum. Hún
sat þá I Miöst. Rsh. og þótti
sjálfsagt aö einn þaöan hjálpaöi
blaðahópnum I vandræöum
hans. Blaöiö var tekiö úr umferö
sama dag og þaö kom án sam-
ráðs eöa vitundar blaöahóps.
Þaö var ekki fyrr en um kvöldiö
að „harmfregnin” barst gegn-
um sima um stöövun blaösins.
Oröstir Rsh. var i veöi og
skömmu siöar mældust þó
nokkrar „geöshræringar”.
Blaðahópur var boðaöur á
klfkufund meö blaötökuhópnum
(sem flest allir voru eldri félag-
ar úr hreyf.) þar sem reyna átti
að sætta uppkomnar deilur út af
máli þessu. Við i blaðahópnum
neituöum sliku makki á þeirri
forsendu aö ræöa bæri málið á
opnum fundi meö öörum félög-
um Rsh.. Þaö tókst siðan aö
halda einn almennan fund um
máliö innan Rsh.. Hinsvegar
viðurkennum viö aö ekki sé
mögulegt aö fara vfsindalega
nákvæmt og rétt meö þar sem
engar fundargeröir eru til frá
þessum gasalegu geöshrær-
ingartimum i sögu Rsh. Hér
meö er þetta blaðamál útrætt
frá okkar hálfu.
Þaö er alveg sjálfsagt aö fara
um þaö nokkrum oröum hvernig
kvennahreyfingu við viljum
jafnvel þótt viö teljum þaö frá-
leitt að gefa einhverja pottþétta
uppskriftaö kvennahreyfingu —
þaö hlýtur aö vera sameiginlegt
verkefni þeirra sem ætla sér aö
stofna nýja kvennahreyfingu aö
setja hana saman. Uppbygging
hreyfingar er einn af mikilvæg-
ustu þáttunum i allri baráttu aö
okkar mati og er jafnframt
mælikvaröi á störf hennar og
sigra. Okkur tókst aldrei að
ræöa þessi mál af neinu viti
meöan viö vorum félagar i Rsh.,
en kannski sú umræöa hafi nú
þegar fariö fram og væri ekki úr
vegi aö fá fregnir af henni. Þaö
kemur okkur óneitanlega á
óvart aö lesa aö Rsh. sé vett-
vangur allra sósialiskra skoö-
anahópa, vitandi jafnframt aö
Rsh. tekur ekki afstöðu gegn
heimsvaldastefnunni svo dæmi
sé nefnt. Eiga kvenkyns sósfal-
istar samankomnir I kvenna-
hreyfingu kannski aö vera und-
anþegnir þegar aö heimsvalda-
stefnunni kemur. Þúsundir
kvenna i þróunarlöndum 3.
heimsins heyja frelsisstriö gegn
heimsvaldaásælni. Þær þurfa
örugglega á stuöningi okkar aö
halda. Hafa félagar Rsh.
kannski rætt þessi mál til hlit-
ar? Miöst. Rsh. leggur lika
þunga áherslu á aö Rsh. sé
hreyfing en ekki flokkur. Þrátt
fyrir þaö er hún vettvangur
fólks meö sósialfskar skoöanir
— veröur maöur þá aö vera bú-
inn aö taka afstööu með sósial-
isma sem allsherjarlausn á
vandamálum þjóöfélagsins til
aö geta starfaö innan Rsh.? Og
enn einu sinni komum viö aö
uppbyggingu hreyfingar.
Hvernig er heppilegast aö fylkja
fólki saman til baráttu um
ákveðin málefni? Viö álitum aö
samfylking kvenna eigi ekki aö
sameina félaga sfna og stuön-
ingsmenn á sósialfskum grund-
velli, þ.e. gera sósfaliska af-
stöðu aö skilyrði til þátttöku eöa
aö hafa sósfalisma á stefnuskrá
sinni, heldur eigi samfylking aö
sameina þá um ákveðnar kröfur
og baráttumál sem konur geta
fylkt sér undir og samþykkt án
tillits til annarra skoöana þeirra
á mönnum og málefnum . Þess-
konar samfylking skilgreinir
orsakir kvennakúgunar og setur
fram kröfur I samræmi viö þá
skilgreiningu og berst fyrir
þeim ásamt ööru sem fellur
undir samfylkinguna. Um leiö
og viö höfum sett fram kröfuna
um sósialisma i samfylkingu af
þessari gerö höfum viö nálgast
flokkshugtakið all iskyggilega.
Munurinn á flokki og samfylk-
ingu felst m.a. i aö samfylking
fylkir saman fólki um afmörkuö
baráttumál s.s. kvennabaráttu
eöa baráttu gegn hernum og
NATÓ á meöan flokkurinn fylk-
ir saman félögum á grundvelli
nákvæmrar þjóöfélagsgreining-
ar sem nær yfir flest öll svið
þjóölifsins. 1 samfylkingum
koma saman einstakijngar meö
mismunandi skoöanir en sem
eiga þaö sameiginlegt aö vilja
berjast fyrir málefnum og kröf-
um samfylkingarinnar. Sföan er
ekkert þvf til fyrirstööu aö fé-
lagar einnar samfylkingar séu
eöa veröi sósialistar einmitt
vegna baráttureynslu og þekk-
ingar sem þeir ótvlrætt hljóta
gegnum starf sitt aö málefnum
samfylkingarinnar. Þaö hefur
aldrei veriö skoöun okkar aö
kvennahreyfing ætti að vera
flokkur og hún getur ekki breyst
i flokk nema vegna rangrar
stefnu,i stefnu eða starfi.
Flest allir sem láta sig þessi
mál einhverju skipta viður-
kenna aö konan sé kúguö á tvo
vegu bæöi sem vinnuafl og kyn.
Þessi tvenns konar kúgun er
forsenda allrar kvennabaráttu
sem er háö. En ekki nægir aö
vita aö konan sé kúguö — heldur
verðum viö lika aö þekkja óvin-
inn. Aö sjálfsögðu eru þessi mál
flóknari en svo aö gera megi
þeim skil i einni blaöagrein.
Skrifaöar hafa verið margar
tylftir bóka um þessi mál og
menn ekki á eitt sáttir um orsök
kvennakúgunar. Viö höldum þvi
samt fram aö aöalóvinurinn sé
auðvaldsskipulagiö og sú stétt
sem ræöur þvi (borgarastéttin)
ásamt rikisvaldi sinu. Þessi
óvinur ræöur yfir hugmynda-
fræöi sem miskunnarlaust er
beitt til aö halda konum niöri á
allan mögulegan hátt m.a. meö
ónógri atvinnu, hindrun á fé-
lagsþátttöku þeirra og virkni á
ýmsum sviðum þjóölifs og er þá
oftast skirskotaö til uppeldis-
hlutverks þeirra á börnum.
Þannig er aliö á alls kyns lyga-
þvættingi um eöli þeirra og eina
sanna hlutverk i lifinu. Á hinn
bóginn skiptir þetta eöli þeirra
minna máli þegar þörf er á
meira vinnuafli á uppgangstim-
um auövaldsins. Af þessum
ástæöum m.a. þurfum við á
kvennahreyfingu að halda sem
getur skipulagt baráttu á ár-
angursrikan hátt. Sú hreyfing
veröur jafnframt aö leggja
aöaláhersluna á hagsmuni
þeirra kvenna sem verst eru
settar hvaö varðar flest öll rétt-
indi, s.s.rétt til 3ja mán. fæöing-
arorlofs á fullum launum og
sjálfsákvörðunarrétt til fóstur-
eyöinga. Þetta þýöir i reynd aö
heyja veröur kvennabaráttu
meö vopnum stéttabaráttu og
um leiö er viöurkennt aö megin-
orsök kvennakúgunar sé sprott-
in upp úr misrétti stéttaþjóöfé-
lagsins þar sem ákveöin stétt
fer meö völdin; i okkar þjóöfé-
lagi borgarastéttin sem kúgar
verkalýö og vinnandi alþýöu,
jafnt konur sem karla. Þar meö
er karlmannaþjóöfélagiö úr leik
og ekki lengur taliö orsök
kvennakúgunar eins og margir
vilja halda fram. En auövitaö
litur þetta vel út á prenti og þvi
nægir ekki aö festa þetta 1
stefnuskrá hreyfingar og ala
siöan’ á karlafyrirlitningu og
karlahatri. Þessvegna viljum
viö kvennahreyfingu sem tekur
miö af stöðu og hagsmunum
verkakvenna og annarra lágt
launaðra þegar barist er fyrir
fullum atvinnurétti og gegn
fjöldauppsögnum, fyrir auknu
dagvistunarrými o.fl. sem nefnt
hefur veriö hér aö ofan. Einnig
ætti framsækin kvennahreyfing
aö styöja viö bakið á þeim kon-
um sem berjast gegn stétta-
samvinnu og baktjaldamakki
innan sinna stéttafélaga f stað
þess aö leita eftir samvinnu viö
forystu verkalýöshreyfingar-
innar. An þessa getur kvenna-
hreyfing hvorki talist framsæk-
in né róttæk aö okkar mati.
Þvi er haldiö fram aö Rsh.
hafi breyst mikiö sföan viö yfir-
gáfum hana fyrir tæpum 3 ár-
um. Þó hefur komiö fram i viö-
tali viö 2 félaga hreyfingarinnar
aö hún hafi ekki breyst aö ráöi
hvorki stefnulega né skipulags-
lega, heldur sé aöeins um nýja
niöurrööun verkefna að ræöa.
Þing hreyfingarinnar I október
s.l. samþykkti aö Rsh. skyldi
beita sér aö einu verkefni f senn
milli ársfjóröungsfunda sem er
valdastofnun hennar. Nú er
barnaár og Rsh. ætlar aö leggja
eitthvaö starf af mörkum fyrir
þaö samkvæmt fréttum frá
hreyfingunni. En þvf veröur
samt ekki neitaö aö enn er af
nógu aö taka og mikiö starf biö-
ur kvennahreyfingar sem vill
berjast fyrir kröfum sem heit-
ast brenna — eöa er kannski
veriö aö biöa eftir aö nýja borg-
arstjórnin taki fyrstu skóflu-
stungurnar aö nýjum barna-
heimilum hér og þar um bæinn,
eöa eftir árinu 1986 þegar Al-
þýöubandalagiö, samkvæmt
spá sumra,veröur búiö aö ná
meirihluta á Alþingi — þaö
reddar þá málunum og kemur á
jafnrétti hiö snarasta. Þaö getur
svo sem vel verið aö Rsh. sé
bara ansi blómstrandi núna, en
hverskonar blóm er veriö aö
rækta i Sokkholti? Getur maöur
átt von á þvi aö þeim veröi
plantaö meðal fólks? Og hvar
getur maður heyrt fólk tala um
hina blómstrandi Rauösokka-
hreyfingu sem Miöstöö hrósar
svo mjög? Og meöal annarra
oröa — væri Miöst. Rsh. sama
þótt hún gæfi okkur sýnishorn af
þessari blómarækt og færi einu
eöa jafnvel þúsund oröum um
þessa blómstrandi hreyfingu 1
næstu grein svo fólk geti notiö
uppskerunnar og kynnt sér mál-
in betur. Já og viö köstum lika
boltanum til fleiri en Miöst.
Rsh., þvi fleiri i boltaleiknum
þvi betra og skemmtilegra. Lát-
um þúsund blóm blómstra og
þúsund skoöanir takast á.
Reykjavik 10. janúar 1979
Hlin Agnarsdóttir
Þórdis Richardsdóttir.
Opid bréf til Svavars Gestssonar yidskiptaráöherra
Ég sé mig knúinn til aö skrifa
þér þetta bréf til aö heimta skýr-
ingar vegna svikinna loforða. Ég
skrifa þér ekki aöeins i mfnu
nafni, heidur i nafni margra, sem
hafa hlustaö á samtal okkar
beggja á „beinni linu” sunnu-
daginn 14. jan. og undrast fram-
feröi þitt.
Eins og þú manst eflaust, hef
ig nú i tvö skipti skoraö á þig
aö gera umsagnir frá fulltrúum
Alþjóöa gjaldeyrissjóðsins opin-
berar: t fyrsta skipti lét ég mér
nægja að treysta á persónulegt
samtal. 1 annaö skipti notaöi ég
tækifæriö sem bauöst meö
„beinni lfnu” rikisútvarpsins og
skoraði á þig i áheyrn þúsunda
landsmanna aö birta umræddar
umsagnir.
Þaö vill svo heppilega til, aö ég
les ekki einvöröungu flokksmál-
gagn þitt, málgagn „þjóöfrelsis
og sósfaiisma”, heldur önnur rit,
bæöi góö og slæm. Heföi ég haldiö
mig viö áöurnefnt blaö, þá heföi
ég misst af smáfrétt I Morgun-
blaöinu 17.1. s.l. sem segir frá
viðbrögöum þinum viö fyrirspurn
þess blaös. Morgunblaöiö segir aö
þú hafir — viö nánari athugun —
komist aö þvf, aö umsögn
fulltrúa frá Alþjóöa gjaldeyris-
sjóönumísem þeir skiluöu fyrir
áramót) hafi aöeins veriö
„persónulegir minnispunktar”
þessara manna en ekki „nein
skýrsla i nafni Alþjóöagjaldeyris-
sjóösins”. Þvi litir þú ekki á þessa
umsögn sem „opinbert plagg” og
ætlir ekki að opinbera hana.
Ég vil upplýsa þig, Svavar
Gestsson, um það aö Alþjóöa
gjaldeyrissjóöurinn gefur aldrei
út tilmæli til einstakra rikja i
eigin nafni. Slik tilmæli eru alltaf
sett fram i óformlegu bréfi, i
formi „persónulegra minnis-
punkta”, i formi „leynibréfa” og I
formi munnlegra samskipta. Meö
þessum hætti getur enginn sakað
þessa „virtu” stofnun fyrir af-
skiptasemi af innanrikismálum
aöildarrikja sinna.
Þaö er einnig viötekin venja hjá
voldugum stofnunum og fyrir-
tækjum, aö kalla gögn sem þau
láta af hendi „trúnaðargögn”, til
þess aö komast hjá almennri um-
fjöllun um þaö sem i þeim stend-
ur. Þegar viðkomandi stofnun
hefur annarleg markmiö meö
starfsemi sinni, er ósköp skiljan-
legt aö hún þoli ekki lýöræöislega
umfjöllun. Oröið „trúnaöarmál”
viröist virka oftar en mann
grunar, enda hafa margir smá-
pólitikusar hér og annars staöar
fengiö I hnén og virt tilmæli
Alþjóða gjaldeyrissjóösins um
trúnaö eins og Sjóöurinn ætlast
til.
Aö þú skulir nú svikja gefin
loforö viö mig, læt ég mér i léttu
rúmi liggja. Aö þú skulir hins
vegar sýna almenningi I landinu
slika óviröingu er ekki hægt aö
iáta óátaliö.
Ég segi almenningi I landinu
ekki aö ástæöulausu. Umsagnir
og tilmæli sem koma frá Alþjóöa
gjaldeyrissjóönum varöa hvern
og einn á Islandi. Alþjóöa gjald-
eyrissjóöurinn er i dag valda-
mesta stofnun i heiminum, ef
hernaöarbandalögin tvö eru
undanskilin. Sjóöurinn er jafn-
framt öflugasta tæki heimsvalda-
stefnunnar á fjármála- og efna-
hagssviöi, tæki til aö treysta völd
fáeinna voldugra iönaöarrikja,
einkum Bandarlkjanna og nokk-
urra EBE-rikja. Markmið Sjóös-
ins hér á landi eru andstæð öllu
sem flokka má undir þjóöfrelsi,
efnahagslegt sjálfstæöi og
lýðræði. Þaö er þó ekki staöur né
timi til aö skýra fyrir þér hvaö
Alþjóöa gjaldeyrissjóöurinn
stendur fyrir. Þaö mun ég brátt
gera I formi greinargerðar, sem
þú ásamt öðrum munt fá i
hendur.
Framhald á J»ls. 18