Þjóðviljinn - 03.02.1979, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN Laugardagur 3. febrúar 1979
DIOWIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs
hreyfingar og þjóðfrelsis
Otgefandi: Útgáfufélag ÞjáBviljans
Framkvæmdastjdri: Eifiur Bergmann
Ritstjdrar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Harbardóttir
Rekstrarstjdri: Olfar ÞormóBsson
Afgreióslustjdri: Filip W. Franksson
Blaóamenn: AlfheiBur Ingaddttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sig-
urBardóttir, GuBjón FriBriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magnós H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson. lþrdtta-
fréttamaBur: Ingólfur Hannesson
Þingfréttamaöur: SigurBur G. Tómasson
Ljdsmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
útlit og hönnun: GuBjón Sveinbjörnsson. Sævar Guöbjörnsson.
llandrita- og prdfarkalestur, BlaBaprentsvakt: Andrea Jónsdóttir,
Ellas Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Rúnar SkarphéBinsson, SigrlBur Hanna Sigurbjörnsdóttár.
Skrifstofa: GuBrtln GuBvarBardóttir, Jón Asgeir SigurBsson.
AfgreiBsla: GuBmundur Steinsson Kristln Pétursdóttir.
Slmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, SigrlBur Kristjánsdóttir.
Bflstjdri: Sigrún BárBardóttir.
HúsmdBir: Jóna SigurBardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsddttir.
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GuBmundsson.
Ritstjdrn, afgrelösla og auglýsingar: SIBumúla 6.
Keykjavik, slmi 81333
Prentun: BlaBaprent h.f.
Viöbótarskattur
heildsalanna!
• Þegar verslunarhættir eru gagnrýndir á islandi er
ráðlegast að hafa það alltaf fyrst á orði að „verslunin sé
jafnrétthár atvinnuvegur og aðrir burðarásar þjóðlífs-
ins" eins og Hjalti Pálsson f ramkvæmdastjóri
Innf lutningsdeildar Sambandsins orðar það í viðtali. Ef
sjálfsagðir hlutir af því tagi eru ekki teknir með í dæmið
búa margir þeirra sem kaupmennsku stunda versluninni
tii óvinaher.
• Megingagnrýnin sem beinst hefur að innflutn-
ingsversluninni og skýrsla verðlagsstjóra staðfestir
að er réttmæt snýst um það að innf lutningaskerf ið sé
þjóðinni of dýrt og hluti þeirrar stéttar sem hefur at-
vinnu af rekstri innflutningsverslunar sé ómagi á þjóð-
inni.
• Enda þótt að stórkaupmenn verji sig nú með þeim
rökum að óhagkvæm innkaup þeirra erlendis og upp-
hækkun á umboðslaunum stafi af óheilbrigðu verðlags-
og álagningakerfi hérlendis er það hvergi nærri
fullnægjandi skýring. (fyrsta lagi kemur hún ekki heim
og saman við þá goðsögn kaupmannastéttarinnar að hún
stundi verslun til þess að þjóna hagsmunum neytenda.
Að sjálfsögðu er gróðinn markmiðið og hreyfiaflið í
einkaversluninni. I öðru lagi kemur f ram í skýrslu verð-
lagsstjóra að undanskot frá skatti, ásókn í gjaldeyri og
eignasöfnun erlendis eru ekki síður ástæða fyrir óeðli-
lega háum umboðslaunum en lág álagning heimafyrir.
Það sést best á því að umboðslaun á vörum sem leyfð er
f rjáls álagning á eru ekki lægri en á vörum sem bundnar
eru reglum um hámarksálagningu.
• Á félagsfundi í Félagi járniðnaðarmanna sem hald-
inn var í vikunni voru viðskiptaráðherra og verðlags-
stjóra færðar þakkir fyrir að upplýsa allt að 20 miljarða
króna viðbótarálögur og ónauðsynlegan kostnað sem
heildsalar og aðrir innflytjendur nauðsynjavara hafa
lagt á almenning, og að upplýsa einnig að þessir aðilar
haf i ekki gert grein fyrir verulegum hluta hagnaðar síns
til gjaIdeyriseftirlits og skattayfirvalda. Félagsfundur
járniðnaðarmanna krafðist þess og,að tafarlaust yrðu
gerðar ráðstafanir til þess að aflétta þessum miljarða
viðbótarálögum heildsala og innflutningsfyrirtækja af
almenningi.
• ( rauninni má segja að með rannsókninni á inn-
flutningsversluninni og niðurstöðum hennar hafi að til-
stuðlan viðskiptaráðherra verið komið upp á yfirborðið
því neðanjarðarhagkerfi sem svo mjög hefur verið i
munni manna síðustu ár. Athyglisvert er að innf lytjend-
ur, nema aðsjálfsögðu Sambandsverslunin, neita ekki á-
sökunum um margvíslegt misferli í innf lutningi. Það er
nánast að þeir hreyki sér yfir því að hafa gert brotlegt
athæfi að dyggð.
• ( rauninni er hér um fjárdrátt úr þjóðarbúinu að
ræða. Og væri það fé á hendi sem skotið hef ur verið und-
an, eða hefði komið þjóðinni til góða í lækkuðu vöruverði,
myndi það nægja til þess að mæta þeim kostnaðarauka
sem atvinnuvegirnir eru taldir hafa á ári af greiðslu 7
til 8% verðbóta.
# Viðskiptaráðherra segir í viðtali við Þjóðviljann í
vikunni að skýrsla verðlagsstjóra sýni ákaf lega vel að í
innf lutningsmálum ríki hreintóf remdarástand og að þar
sé bæði við innf lytjendur sjálfa að sakast og svo stjórn-
völd sem látið hafa hina óeðlilegu viðskiptahætti af-
skiptalausa um langt árabil. Innflutningskerfið allt sé
hreinn frumskógur og hagsmunaþræðirnir vefist svo
víða um þjóðfélagið og það muni taka langan tima að
knýja fram lagfæringar. Þessutan feli núverandi versl-
unarkerf i sjálft í sér margskonar f rjóanqa spillingar og
einkagróðapot.
• Auðvelt er að benda á óskalausnir sósíalista í þess-
um efnum. Enda þótt ekki séu pólitískar aðstæður til
þess að knýja þær f ram er engu að síður nauðsynlegt að
leggja til atlögu við neðanjarðarhagkerfi innflutnings-
verslunarinnar og aflétta heildsalaskattinum af lands-
mönnum.
—ekh
vinnurekenda
A næstunni er að vænta stórá-
hlaups frá atvinnurekendum i
boðmiðlun. Ekki nóg með að
þeir hafi ráðið sér valinkunnan
ritstjóra að framkvæmdastjóra
heldur hvetur ritstjóri Vinnu-
veitandans lesendur timaritsins
að lesa sérstaklega athyglis-
verða ræðu sem birt er i blaðinu
og er eftir C. Northcote Parkin-
son. Hún ber yfirskriftina:
Hvernig á atvinnurekstur aö
miöla boðum um hiutverk sitt í
þjóöfélaginu? Er ekki aö efa að
lesningin verður atvinnurek-
endum hér hugljómun hin
mesta.
Þar er sumsé fjallað um það
■ vandamál atvinnurekenda að
■ um allan heim er almenningsá-
I lit þeim andstætt og fjölmiölar
| draga upp dapuriega mynd af
• atvinnurekstri. Ekki er það svo
| bagalegt þó I guðs-eigin- landi,
I en i Evrþu þar sem kratar og
| kommar eiga stjórnmálaitök er
■ þetta nánast viötekin venja, að
I sögn C. Northcote Parkinson á
I 26. þingi Alþjóöaverslunarráðs-
| ins i Florida.
j Reynsla skapar
I traust
■ Með góöri boðmiðlun má úr
I þessubæta ef fjögur undirstööu-
| atriðí eru höfð i huga:
■ tmyndunarafliö er mikilvægast,
I þá myndun trausts, svo skil-
I greining tilgangs og loks val á
| stil.
■ Þegar hvert atriði er skoðað
I kemur I ljós að atvinnurekand-
I inn veröur að gera sér ljóst aö
I fólk hefur fyrst og fremst áhuga
■ á sjálfu sér. Þessvegna þarf aö
I finna leiðir að hjarta þess með
I þvi að hafa imyndunarafl til
I þess að gera sér i hugarlund
> hvernig viðskiptavinir eöa á-
Iheyrendur eru innréttaðir.
Eins og vænta mátti er undir-
staða þess að traust skapist á
J atvinnurekanda, að hann sé
I trausts verður og menn hafi af
I honum góöa reynslu. „Element-
* ary, kæri herra Watson”, var
j Sherlock Holmes vanur að
I segja.
! Sköpun heimsins
I I sambandi viö meginmark-
I miðin sem skilgreina þarf ef
' breyta á almenningsáliti I garð
J atvinnurekenda eru þau i raun-
inni aðeins þrjú að mati
Parkinsons. Nefnilega:
1. „Veröldin sem við byggjum
var sköpuð af iðnrekstri og
myndi hrynja á örskammri
stundu án áframhaldandi iðn-
rekstrarátaka.”
(Aths. Kemur ekki heim og
saman við bibliusögurnar og á
ekki við tam um Nepal)
2. „Fyrst þarf að skapa fjár-
magnið áður en og til þess að
hægt sé að eyða þvi.
3. Atvinnurekstur er rekinn i
gróðaskyni en ekki til þess að
veita atvinnu.”
Gróöinn ofar öllu
Þriöja og siðasta atriðið er
vert að skoða sérstaklega. C.
Northcote Parkinson segir m.a.
þvi til skýringar:
,,Enda þótt atvinnurekandinn
sé vafalaust mesti velgeröar-
maður launþegans, rekur hann
ekki atvinnustarfsemi sina til
þess aö veita atvinnu. Geröi
hann þaö yröi hann gjaldþrota á
nokkrum vikum og óhæfur til aö
veita atvinnu. Markmiö hans er
umfram allt aö ná þeirri arö-
semi, sem tryggir aö rekstur
hans geti þraukaö. Jafnskjótt og
hann missir sjónar af þvi mark-
miöi, er fall hans öruggt. Meira
en það, stehia hans hlýtur aö
vera aö hafa eins fátt fólk i
vinnu og unnt er og borga þvi
ekki meira en raunviröi vinn-
unnar.”
Hreinskilinn texti, og ekkert
verið að skafa utanaf þvi. En
það er meira af svo góöu:
Öfugmœlið
vinnuveitandi
„Eölisbreyting veröur á at-
vinnurekstri, sem er þjóönýttur
eöa nær einokunaraöstööu. 1
staöþess að veita þjónustu gegn
greiösiu, er nú tilgangurinn aö
veita stórum og vaxandi hópi
vinnuafls (ekki fólks? — aths.
Þjóöv.) þægilega llfsafkomu öll
reynsla okkar af atvinnurekstri
hlýtur aö leiöa til þeirrar niöur-
stööu aö atvinna, eins og
hamingja og heilbrigöi, fæst
ekki h já þeim, sem hafa þaö eitt
aö markmiöi aö veita hana.”
Amen eftir efninu.
Frjálst framtak
i leikbúningi
Loks er þaö stíllinn og kemur
þar fljótt að þvi að boðmiölun i
sjónvarpi og kvikmyndum sé á-
hrifarikust: „Markmiö okkar
ætti þvi aö vera aö atvinnu-
reksturinn komi meginboðskap
sinum á framfæri i kvikmynd-
um, sem sýndareru eöa endur-
sýndar I sjónvarpi. Engin rök
leiða til þess aö atvinnurekstur-
inn eigi aö styrkja kvikmynda-
gerö, vegna þess aö kvikmynd,
sem þarfnast fjárstyrks reynist
ávaUt gagnslaus. Þetta er
vandamál sem þarf aö leysa,
ekki meö fjárútlátum heldur
heilasellum. Fyrsta markmiöiö
er aö framleiöa velheppnaöa
kvikmynd, sem selst af eigin
veröleikum. (Aths. annars væri
um atvinnusköpun aö ræöa)
Annaö markmiöiö er, aö færa I
leikbúninginn rökin fyrir frjálsu
framtaki, ekki meö áróöri eöa
ádeilu, heldur meö söguþræöi,
sem feli I sér hversvegna iön-
rekstur er nauösynlegur. Þaö
ætti ekki aö vera erfitt.”
Söguþráður
Sussunei, það mætti tU dæmis
notast við þennan klassiska:
Strákur hittir stelpu og gerir
þaö sem venjulegt er aö láta
strák og stelpu gera hvort viö
annað i' bió. Siðan mætti spyrja:
Hvernig færu þau aö, ef ekki
væri aftursætið f bilnum hans
pabba? Hvaö heföu þau gert ef
iðnbyltingin hefði ekki komiö til
og iönrekendur? Endir.
—ekh.
Davíð og Sjöfn
Davið Oddsson borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins hefur ó-
venju gaman af því að fjalla um
Þjóðviljann bæði i ræðu og riti.
A borgarstjórnarfundi s.l.
fimmtudag brást Davið ekki
vonum manna og kom Þjóðvilj-
anum rétt einu Sinni i fundar-
gerðarbækur borgarstjórnar, en
þar geröi hann að umtalsefni
„óvandaðan” fréttaflutning
blaðsins um deilurnar á Kjar-
valsstööum.
Sagði Davið að eftir að at-
kvæði féilu i stjórninni á laugar-
degi, hefði Þjóðviljinn viljað fá
fram skoðanir manna á málinu.
Til þess aö fá fram skoðanir
Guðrúnar Helgadóttur hefði
blaðinu dottið það snjallræði I
hug aðhringja i Guðrúnu Helga-
dóttur og spyrja hana sjálfa.
Hins vegar hefði blaðinu þótt
jafn eðlilegast að spyrja Jón
Reykdal (lildega i tilefni reyk-
lausa dagsins, bætti hann við)
um skoðanir Sjafnar Sigur-
björnsdóttur á þessu sama
máli.
Þótti Davíð þetta að vonum
merkileg blaðamennska. Hon-
um til upplýsingar er rétt að
eftirfarandi komi fram:
A mánudegi, eftir atkvæða-
greiðsluna i stjórn Kjarvals-
staða,gekk blaðamanni að venju
greiðlega að ná sambandi við
Guðrúnu Helgadóttur á vinnu-
stað hennar i Tryggingastofaun
rikisins. Lét hún fúslega uppi
við blaðamann skoðanir sinar á
málinu og bókun vegna at-
kvæðagreiðslunnar.
Hins vegar tókst ekki fremur
venju að ná sambandi við Sjöfn
Sigurbjörnsdóttir, hvorki á
vinnustað né heimili, og er það
skýringin á þvi að hún var ekki
sjálf til frásagnar um sinar
skoðanir i Þjóðviljanum eins og
Guðrún og Jón. Aðrir fjölmiðlar
áttu i sömu erfiðleikum, —
nema Moggi, sem náði sam-
bandi við hana eins og þriöju-
dagsblaðið 23. janúar ber með
sér.
Fundin leið
Undirrituðum blaðamanni J
var þá ekki ljóst að eina leiðin .
sem örugg virðistogfær til þess I
að ná skjótu sambandi við Sjöfn
Sigurbjörnsdóttur er sú sem ,
Thor Vilhjálmsson ráðlagði um (
sjónarmönnum Morgunpóstsins *'
i útvarpinu deginum siðar.eftir I
að þeir höfðu árangurslaust I
reynt að ná sambandi við hana I
deginum áöur og þá um morg- •
uninn. Leiðin er sú að hafa sam- I
band við Davíö Oddsson, — I
sagði Thor, — milli þeirra I
tveggja er alltaf bein lina. •
Það sannaöist lika, þvi sama I
dag var fjölmiölum send sam- I
eiginleg yfirlýsing þeirra tvi- I
menninganna um atkvæöa- J
greiösluna. Þau höfðu náðsam- I
bandi hvort við annað, þó út- I
varpinu, Þjóðviljanum og fleiri ‘
fjölmiðlum hefði ekki tekist aö J
ná i Sjöfn Sigurbjörnsdóttur I
þann daginn.
Færi betur að fleiri önnum *
kafnir pólitikusar og embættis- J
menn hefðu slíka leiö opna. Þá I
þyrftu blaðamenn ekki lengur I
að eyða hálfum eða heilum dög- '
um í að eltast við þá árangurs- J
laust og fá svo skammir fyrir. I
ehk—AI I