Þjóðviljinn - 03.02.1979, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 3. febrúar 1979
YVONNE
HERRANÖTT
sýnir að
Hótel Borg
YVONNE
BÚRGUNDARPRINS-
ESSU
eftir Witold Gombrowicz
Leikstjórn: Hrafn Gunn-
laugsson
Enn einu sinni er hiö aldna en
siunga fyrirtæki Herranótt komiö
af staö til aö hressa upp á andann
I skammdeginu. I þetta sinn er
býsna nýstárlegur bragur á hinni
árlegu sýningu, þar sem valiö
hefur veriö til flutnings eitt af
brautryöjendaverkum absúrdism-
ans og þaö fiutt I gyllta salnum
á Borginni. Þaö eitt er auövitaö
nógu absúrd útaf fyrir sig, en
gengur allvelþó aö sums staöar
væri dálitiö erfitt aö fylgjast meö
öllu sem fram fór.
Leikritið Yvonne samdi Gom-
browicz árið 1935. Það er sorg-
legur skopleikur i einhvers konar
fáránleikastil, sem fjallar um
grimmd og hræsni manneskjunn-
ar, einkum yfirstéttarinnar.
Gombrowicz býr til allkostulega
konugsfjölskyldu sem einkennist
t gær hélt stjórn Lánasjóös is-
lenskra námsmanna blaða-
mannafund i tilefni af þvi aö
menntamálaráöherra hefur und-
irritað nýjar úthlutunarreglur
fyrir sjóðinn. Reglur þessar
kveöa á um aö tekiö skuli tillit til
fjölskvldu námsmanns við út-
reikning námslána og fær hann
nú lánað út á þau börn sem hann
hefur á framfærslu sn.ni.
Gömlu úthlut-
unarreglurnar
dæmdar ólöglegar
Vorið 1976 voru samþykkt á Al-
þingi ný lög um námslán sem
gera ráð fyrir fullri visitölutrygg-
inguá endurgreiðslum námslána.
Þáverandi sjóðsstjórn samdi nýj-
ar úthlutunarreglur i samræmi
við lögin, en i þeim var ekkert til-
lit tekið til fjölskyldu náms-
manns. Af þessum sökum töldu
námsmannasamtökin reglurnar
ólöglegar þar sem i lögunum
stendur að „eðlilegt tillit” skuli
tekið til fjölskyldu. Var þvi höfðað
prófmál á hendur menntamála-
ráðherra og sjóðsstjórninni, og i
sumar féll svo dómur i Bæjar-
þingi Reykjavikur þar sem út-
hlutunarreglurnar voru dæmdar
ólöglegar hvaö varöar barnafólk.
Þegarnúverandi rfldsstjórn tók
við sögðu fulltrúar rflúsvaldsins i
sjóðstjórninni af sér og nýir voru
skipaðir i' þeirra stað. Fól
menntamálaráðherra Ragnar
Arnalds þeim aö semja nýjar út-
hlutunarreglur sem tækju mið af
niðurstöðum dómsins og hefur
það nú veriö gert. Voru reglurnar
samþykktar i stjórn sjóðsins meö
tveimur atkvæöum gegn einu, en
3 fulltrúar námsmanna sátu hjá.
Sagöi Bragi Guðbrandsson full-
trúi SINE i sjóöstjórninni aö
námsmenn væru ánægðir meö
meginhugsunina i úthlutunar-
reglunum, en hins vegar gætu
þeir ekki sætt sig við að þær væru
samdar innan ramma núverandi
fjárveitingar til sjóðsins sem þeir
af skeytingarlausri grimmd og
skoplegri yfirborðsmennsku, er I
senn brosleg og ógnvekjandi i
staöföstum fáránleik sinum. And-
stæöa þessa fólks er fórnarlamb
þess, Yvonne, hinn algeri smæl-
ingi sem konungsfjölskyldan
heillast af, hatast viö og drepur
að lokum.
Þaö sem var einna athyglis-
veröast viö sýninguna var túlkun-
in á Yvonne, hún er leikin sem
barn, aö visu sérlega álappalegt
og raunalegt barn, en viö þaö
kemst umkomuleysi og varnar-
leysi þessa fórnarlambs vel til
skila. Aö ööru leyti var sýningin
nokkuö misjöfn. Hrafn hefur aö
mér sýnist lagt hana nokkuð rétt
upp og unnið skemmtilega kafla i
hreyfingum og stílfærslum en lik-
lega má kenna timaskorti aö
nokkru leyti um að ekki hefur tek-
ist að ná nógu góðum heildarsvip,
sýningin dettur niöur á köflum og
verður álappaleg. En það eru
verulega góðir kaflar innan um
og kimni verksins kemst viða
mjög vel til skila. Hins vegar
vantar i hana þann óhugnaö sem
þarf að vera til staðar ef gefa á
heilsteypta mynd af verkinu.
Þetta varð einkum tilfinnanlegt
undir lokin.
telja of litla.
Námsmenn hafa alltaf barist
fyrir þvi að barnafólk fengi hærra
námslán en einstaklingar og lagt
fram tillögur þess efnis i stjórn
sjóðsins. Geröu þær ráð fyrir að
þessi hækkun myndi hafa i fór
meö sér 200 miljóna króna kostn-
aðarauka fyrir sjóðinn á árinu
1979. Þetta fjármagn fékkst hins
vegar ekki á siðustu fjárlögum,
og varð breytingin á úthlutunar^
reglunum þvi að gerast innan
ramma þessfjármagns sem sjóð-
urinn hefur yfir að ráða. Hækkun
lána til barnafólks þýöir þvi óhjá-
kvæmilega lækkun hjá einhverj-
um öðrum hópi námsmanna, en
það munu fyrst og fremst vera
námsmenn, sem hafa nokkuð
tekjuháa maka, sem verða fyrir
Þess er svo auövitað ekki að
vænta að áhugafólk I mennta-
skóla búi almennt yfir þeirri
tækni sem þarf til að ráöa viö stil
af þessu tagi. Margir þeirra stóðu
sig reyndar af mestu prýöi, mig
langar að nefna Ragnheiöi
Bjarnadóttur i hlutverki Yvonne
og Olaf Rögnvaldsson i hlutverki
kóngsins, hvort tveggja mjög ag-
aður og fallegur leikur.
Þetta verk var flutt i Iðnó árið
1968.. og er þýðing Magnúsar
Jónssonar frá þeim tima (þó mér
skerðingu. Sem dæmi má nefna
að lán lækkartil barnlausra hjóna
sem hafa vinnutekjur sem svarar
200þúsund á mánuði á núverandi
verðlagi, eða þar yfir.
Framfærslukostnaður náms-
manns er nú metinn 135 þúsund
krðnur á mánuði sem hækkar um
30% vegna eins barns sem hann
hefur á framfæri sinu en um 50%
vegna tveggja barna. Fram-
fær slukostnaöur námsmanns
reiknast I eitt ár en allar tekjur á
þeim tima hafa áhrif til lækkunar
á lániö. Auk þess fær námsmaður
ekki nema 85% af framfærslu-
kostnaði sinum að láni hjá sjóön-
um-, þau 15% sem eftir eru verður
hann að brúa sjálfur með ein-
hverjum hætti.
heyröist henni hafa veriö hnikaö
til nútímans á stöku stað) og er
hún til mikillar fyrirmyndar. I
leikskrá er allöng grein um
höfundinn sem er rituð af óþarf-
lega miklum skelmisskap og
dálitilli vanþekkingu. Get ég upp-
lýst höfund hennar um að Gom-
browicz dó árið 1969 og sömuleiðis
að verk hans eru sýnd i Póllandi
um þessar mundir viö góðar
undirtektir, öldungis ótruflaðar
af ritskoðurum.
Sverrir Hóimarsson
„Hvaö á aö gera viö börnin ?”
spuröu námsmenn meöan gömlu
úthlutunarreglurnar giltu.
Ýmis önnur nýmæli eru i út-
hlutunarreglunum s.s. þau, aö nú
er gert ráð fyrir að námsmaöur
eða maki hans geti verið tekju-
Framhald á 18. siðu
Afkoma
heild-
verslunar
bágborin
segja
stórkaupmenn
Félag ísl. stórkaupmanna hefur
sent frá sér athugasemdir viö
skýrslu verölagsstjóra til viö-
skiptaráöherra um athugun á
innflutningsversluninni. Segir
þar ma.:
„Varöandi helstu niðurstöður
skýrslunnar i heild má segja að
þærsýna fram á að afkoma heild-
verslunar er mjög bágborin um
þessar mundir og greinilegt aö
verðlagskerfiö hefur, eins og
margoft hefur komið fram, haft i
för með sér að verð til neytenda
er mun hærra heldur en nauðsyn-
legt væri með frjálst verölags-
kerfi, en eins og fram kemur i
skýrslu verðlagsstjóra þá telur
hann ekki að aðstæður i þjóöfé-
laginu leyfi frels^en benda má á
að aöstæður hafa ekki þótt leyfa
sliktá undanförnum áratugum þó
mönnum sé ljóst I dag að málin
væru mun betur komin ef leyft
heföi verið frelsi i verðlagsmál-
um samfara auknu verðlagseftir-
liti i stað þess álagningareftirlits
sem viðgengist hefur undanfarna
áratugi”.
Heldur F.Í.S. þvi fram, aö
raunhæfasta lausnin á þessum
málum sé að hverfa frá núgild-
andi verðlagskerfi, en það verði
best gert meö þvi að heimila
frjálsa álagningu, sem byggist á
aðhaldi neytenda og virku verö-
lagseftirliti.
Stórkaupmenn benda á, að
niðurstaðan, 14-19%, á áhrifa-
þáttum sem geti valdið hækkun á
innflutningsverði sé lægra en i
„samnorrænu verðkönnuninni” á
sl. ári. Við athugun á helstu
áhrifaþáttum komi i ljós, segir fé-
lagið, aö leiðréttingar á þeim
flestum sé aðeins á valdi stjórn- -
valda. Þeir liðir sem beint má
rekja til núgildandi kerfis séu
óhagkvæmni, þvingaöir milliliðir,
fjármagnskostnaður og hluti
umboðslauna, en þessir liðir vegi
ca. 8-12% miðað við áætlanir
Rekstrarstofunnar, sem sé aðeins
mat þessa aðila. Sérstaða lands-
ins sem metin er 2-3% sé nokkuð
sem erfitt sé að ráöa við.
Varðandi umboðslaun vekur
F.l.S. athygli á, að þar sé aðeins
um áætlun eins aðila að ræða,
byggöa upp á viðtölum við nokkra
innflytjendur og siðan færða yfir
á prósentu af heildarinnflutningi.
Hljóti slikar áætlanir að vera
ónákvæmar, segir félagið, og
neitar fyrir sitt leyti „þeim dylgj-
um” sem fram komi I skýrslu
verðlagsstjóra.
—vh
Mjól kursamsalan
Oprnr nýja búö
aö Laugavegi 162
I fyrradag boöuðu forráöa-
menn Mjólkursamsölunnar
fréttamenn til fundar I tilefni af
þvi aö Samsalan var aö opna
nýja búö aö Laugavegi 162 (hús
Mjólkursamsölunnar). Veröur
þarframvegis á boöstólum mik-
iö úrvai af mjólkur- og brauö-
vörum. Búöin var opnuö i gær
og veröur opin frá ki. 8.30 til kl. 6
siödegis aila virka daga og frá
kl. 9-12 laugar- og sunnudaga.
Þeir, sem leiö eiga um ofan-
veröan Laugaveg, hafa e.t.v.
tekið eftir því, aö veriö er að
breyta neðstu hæö Laugavegs
162, húss Mjólkursamsölunnar.
Er nú lokið fyrri áfanga breyt-
inganna og er þar tilbúiö hús-
næöi, sem á aö þjóna fjölbreytt-
um tiigangi. 1 fyrsta lagi er um
að ræöa sannkallaöa fyrir-
myndar mjólkurbúö. I ööru lagi
ostabúö, sem mun kappkosta að
hafa á boðstólum allar fáanleg-
ar ostategundir, þar á meöal
heila og hálfa osta. I þriðja lagi
er þar bakari, eða „konditori”,
en ■ þar mun verða til sölu
ýmiss konar „sér-bakstur”
fyrir utan hinar hefðbundnu og
vel þekktu vörutegundir Brauö-
geröar Mjólkursamsölunnar.
Síðast en ekki sfst veröur
þarna mjög góð aöstaða til
vörukynninga. Er fyrirhugað aö
hafa þær sem fastan og veiga-
mikinn þátt I starfsemi búðar-
innar. Emmess*is verður þarna
aö sjálfsögðu i f jölbreyttu úrvali
en ætlunin er að setja upp i siö-
(Jr hinni nýju verslun Mjólkursamsölunnar
Mynd: -
ari áfanganum mjög fullkomna
isbúö I húsnæði gömlu mjólkur-
búöarinnar viö hlið hinnar nýju,
þannig að öll þessi starfsemi
myndi eina heild.
Verslunarstjóri hefur veriö
ráðinn Bent Bryde, mjólkur-
fræðingur, og mun hann annast
rekstur beggja búðanna á
Laugavegi 162, svo og rekstur
Emmess-isbúöarinnar I Aning-
arstöö S.V.R. aö Hlemmi.
Hönnun nýju búðanna annaö-
ist Guðmundur K. Guömunds-
son arkitekt, en skreytingar og
auglýsingar voru I umsjá Aug-
lýsingastofu Kristinar.
—mhg
Nýjar úthlutunarreglur hjá Lánasjóðnum
Námsmenn fá nú
lán út á börn sín